Τραγούδια της Βροχής, της Φωτιάς και του Ανέμου, Μέρος Γ

Γράφει ο Γιώργος Μπιλικάς (Orfeus)
223 άρθρα στο MusicHeaven

Ο Αέρας μπορεί να είναι ένα ήρεμο αεράκι, μία δροσερή αύρα, ένας ανεμοστρόβιλος, μία ανεμοθύελλα, αλλά ακόμα και ένας τυφώνας. Όποια μορφή όμως και αν έχει, είναι απόμακρος, εγκεφαλικός και απεριόριστος. Κανένας δεν μπορεί να τον περιορίσει, γιατί έχει την ικανότητα να διεισδύει παντού, ακόμα και από την παραμικρή χαραμάδα.

Με μια δροσερή αύρα συντροφιά, απολαύστε στο μπαλκόνι σας εννέα τραγούδια για τον Άνεμο που σας έχω εδώ. Τα ξέρετε. Τα είχατε όμως ποτέ …συγκεντρωμένα;

1. Against the Wind (Bob Seger)
Album: Against The Wind – Capitol 1980

Στο τραγούδι "Against the Wind", ο άνεμος είναι κάτι που ίσως να μπορείς να το πολεμήσεις. Όταν πηγαίνεις κόντρα στον άνεμο, πηγαίνεις κόντρα σε μια δύναμη που προσπαθεί να σε κρατήσει πίσω, και ναι, εάν είσαι νέος και δυνατός, έχεις περισσότερες πιθανότητες να το πετύχεις. Χρειάζεται βέβαια και μία αποφασιστικότητα. Την έχεις;

Ο Bob Seger είπε ότι τον ενοχλούσε για πολύ καιρό ο στίχος: "Wish I didn't know now what I didn't know then". Δεν ήξερε -είπε- αν σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής είναι σωστή, αλλά όλοι του έλεγαν ότι είναι εντάξει. Ιδιαίτερα οι φίλοι του Glenn Frey & Don Henley των Eagles (που του κάνουν φωνητικά), του έλεγαν ότι είναι η καλύτερη στιχουργική γραμμή μέσα σε ολόκληρο το τραγούδι, αλλά δεν μπορούσε να το νοιώσει. Τη συνάντησε όμως σε 2-3 άλλα τραγούδια, και μόνο τότε πείστηκε ότι είναι εντάξει.

2. Blowing in the Wind (Bob Dylan)
Album: The Freewheelin’ – Columbia 1963



Πολλά τραγούδια του Dylan έχουν βιβλικές αναφορές. Ένα από αυτά είναι και το "Blowing in the Wind".

How Man?y roads must a Man? walk down
Before you call him a Man??
How Man?y seas must a white dove sail
Before she sleeps in the sand?
Yes, 'n' how Man?y times must the cannonballs fly
Before they're forever banned?

Αφού το "dove" είναι ένα κοινό σύμβολο (το σύμβολο της ειρήνης), το προφανές μήνυμα στο ερώτημα είναι: "Πόσο καιρό οι άνθρωποι θα συνεχίζουν να πολεμάνε ο ένας τον άλλον;". 

Η βιβλική αναφορά εδώ, βρίσκεται στη Γένεση: "Ο Νώε, έστειλε ένα περιστέρι να δει εάν τα νερά της πλημμύρας έχουν τραβηχτεί από την ξηρά, αλλά το περιστέρι γύρισε άπραγο. Δεν μπόρεσε να βρει ξηρά για να πατήσει". Το περιστέρι γύρισε άπραγο, γιατί η πλημμύρα (οι συνέπειες των αμαρτιών του Ανθρώπου), σκεπάζει ακόμα τη Γη.

Έτσι, το ερώτημα του Dylan θα μπορούσε να είναι: "Πότε ο άνθρωπος θα πάψει να αμαρτάνει, έτσι ώστε τα επακόλουθα των αμαρτιών του, να υποχωρήσουν, όπως τα νερά της πλημμύρας;)".

Yes, 'n' how Man?y years can a mountain exist
Before it is washed to the sea?
Yes, 'n' how Man?y years can some people exist
Before they're allowed to be free?
Yes, 'n' how Man?y times can a Man? turn his head
And pretend that he just doesn't see?

Το ερώτημα θα μπορούσε να σημαίνει: "Πόσο καιρό θα εξακολουθήσουν οι άνθρωποι να είναι σκληροί (όπως ένα ακίνητο βουνό;)". Υπάρχει όμως εδώ και μία αναφορά στην Αποκάλυψη, όπου ένα βουνό, πέφτει μέσα στη θάλασσα. Το βουνό βέβαια, συμβολίζει το Εβραϊκό Έθνος το οποίο αρνούμενο να ακούσει και να δει, και έχοντας απορρίψει τον Θεό, έπεσε συμβολικά (όπως το βουνό), στη θάλασσα.

Η ερμηνεία στο στίχο του Dylan, θα μπορούσε να είναι: "Πόσο καιρό ο Θεός θα ανέχεται την εθελοτυφλία των ανθρώπων πριν να τους καταστρέψει;". Αυτή η ερμηνεία ταιριάζει πολύ καλά με τον κατακλυσμό που έστειλε ο Θεός σαν συνέπεια των αμαρτιών των ανθρώπων.

Στην Παλαιά Διαθήκη, το βουνό συμβολίζει επίσης τον Ιερό Τόπο όπου κατοικεί ο Θεός. "Και εκεί, θα εγκατασταθεί για πάντα" (Ψαλμοί). Το ερώτημα λοιπόν του τραγουδοποιού, θα μπορούσε να είναι: "Θα σταθεί αυτό το βουνό για πάντα; Θα περιμένει ο Θεός την επιστροφή των ανθρώπων σ’ αυτόν, ή θα χάσει μία μέρα την υπομονή του και θα τους καταστρέψει, όπως το βουνό που έπεσε μέσα στη θάλασσα; Θα κρατήσει αυτό το χώρο σαν τόπο λατρείας των ανθρώπων προς αυτόν, ή θα τον καταστρέψει αρνούμενος τους ανθρώπους εξ αιτίας των αμαρτιών τους;". 

Οι Εβραίοι παρομοιάζουν την Ιερουσαλήμ σαν ένα τόπο που δεν καταστρέφεται επειδή εκεί βρίσκεται η κατοικία του Θεού. Στην Βίβλο όμως, ο Θεός ξεκαθαρίζει και κάνει σαφές, ότι θα καταστρέψει ακόμα και αυτόν τον ιερό τόπο εξ αιτίας των αμαρτιών των ανθρώπων (Ιερεμίας).

Yes, 'n' how Man?y times must a Man? lookup
Before he can see the sky?
Yes, 'n' how Man?y ears must one Man? have
Before he can hear people cry?
Yes, 'n' how Man?y deaths will it take 'til he knows
That too Man?y people have died?

Έχει ειπωθεί σε αυτούς που έχουν απορρίψει το Θεό: "Ακούτε, αλλά δεν καταλαβαίνετε. Βλέπετε, αλλά δεν αντιλαμβάνεστε" (Ησαΐας). Αρκετά ενδιαφέρουσα είναι όμως και η ερώτηση του Ησαΐα: "Κύριε, πόσο καιρό ακόμα;". Εκεί παραπέμπει και το ερώτημα του Dylan.

The answer, my friend, is blowin' in the wind
The answer is blowin' in the wind.

Η απάντηση υπάρχει και τη γνωρίζουμε πολύ καλά. Είναι σα να είναι γραμμένη σε ένα κομμάτι χαρτί που το παίρνει ο άνεμος. Είναι η Ειρήνη μεταξύ των ανθρώπων, και η Ειρήνη δεν είναι η απουσία του πολέμου. Είναι η αγάπη μεταξύ μας και η αποδοχή όλων. Εάν δεν μπορέσουμε να το νοιώσουμε αυτό, τότε διαρκώς θα τρέχουμε να πιάσουμε αυτό το χαρτί που ο άνεμος το παίρνει συνεχώς μέσα από τα χέρια μας.

Θα τελειώσω με κάτι ενδιαφέρον. Όλες αυτές οι Βιβλικές αναφορές, προϋπάρχουν στο …Βαβυλωνιακό Έπος του Γιλγαμές, γιατί είναι επίσης γνωστό, ότι οι Εβραίοι, μη έχοντας κάτι δικό τους πήραν πολλά στοιχεία από γειτονικούς λαούς προκειμένου να κατασκευάσουν μία θρησκεία, μία κουλτούρα. Ιδού:

"How Man?y times must a home be restored
or a contract revised and approved?
How Man?y times must two brothers agree
not to dispute what is theirs?
How Man?y wars and how Man?y floods must there be
with plague and exile in their wake?
ShaMan?sh is the one who can say".

Σημείωση: Ζητώ συγνώμη για τον θεολογικό χαρακτήρα του κειμένου, αλλά κι εγώ, αφού έμπλεξα με τον Dylan, τα θέλω και τα παθαίνω, αφού είναι πασίγνωστο ότι ο Bobby, σε πολλά τραγούδια του αναφέρεται στην Εβραϊκή Βίβλο.

3. Candle In The Wind (Elton John)
Album: Goodbye Yellow Brick Road – DJM 1973



Αυτό το τραγούδι είναι αφιέρωμα στη διάσημη ηθοποιό και σύμβολο του σεξ Man?rilyn Monroe, που πέθανε από υπερβολική δόση ναρκωτικών το 1962, και ο τίτλος του, συμβολίζει τη σύντομη, αλλά γεμάτη ζωή της.

Η διάσημη πρώτη γραμμή, "Goodbye NorMan? Jeane", αναφέρεται στο όνομα της: NorMan? Jeane Mortensen, και πώς για χάρη της διασημότητας εγκατέλειψε τόσο το όνομά της όσο και το απόρρητό της.

Οι στίχοι γράφτηκαν από τον συνεργάτη του Elton, τον Bernie Taupin, ο οποίος πήρε την ιδέα για τον τίτλο από ένα απόσπασμα που διάβασε για την Janis Joplin. Σύμφωνα με τον Taupin, το τραγούδι αυτό, είναι κάτι περισσότερο από μια ωδή για τη Man?rilyn Monroe.

"Νομίζω ότι η μεγαλύτερη εσφαλμένη αντίληψη για το "Candle In The Wind" είναι ότι ήμουν φανατικός θαυμαστής της Man?rilyn Monroe. Όχι δεν ήμουν, αλλά αυτό δεν είναι έλλειψη σεβασμού. Απλώς το τραγούδι θα μπορούσα να το είχα γράψει και για τον James Dean ή τον Jim Morrison, ή τον Kurt Cobain. Θα μπορούσα να το είχα γράψει για τη Sylvia Plath ή για τη Virginia Woolf. Εννοώ, βασικά, οποιονδήποτε συγγραφέα, ηθοποιό, ή μουσικό που πέθανε νέος και όπως ο Dorian Gray, σταμάτησε να γερνάει. Είναι μια ομορφιά παγωμένη στο χρόνο, και με γοήτευσε κατά κάποιο τρόπο, αυτή η ιδέα. Σκέφτηκα, ότι είναι ένας υπέροχος τρόπος για να περιγράψω τη ζωή κάποιου".

Στις 7 Απριλίου 1990, ο Elton το αφιέρωσε στον Ryan White, έναν από τους πρώτους διάσημους ασθενείς με AIDS, όταν το έκανε στο Farm Aid 4. Ο White, ο οποίος πήρε την ασθένεια από μετάγγιση αίματος, πέθανε την επόμενη νύχτα σε ηλικία 18 ετών .

Ο στιχουργός του Elton, ο Bernie Taupin, έγραψε ξανά τους στίχους του τραγουδιού όταν η πριγκίπισσα της Ουαλίας Diana, σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στις 31 Αυγούστου του 1997. Η 36χρονη πριγκίπισσα είχε χωρίσει από τον πρίγκιπα Charles, αλλά παρέμεινε μία αγαπημένη διασημότητα, και σεβαστή για τις ανθρωπιστικές της πράξεις. Ήταν φίλη και θαυμάστρια του Elton, ο οποίος το έπαιξε στην κηδεία της στις 6 Σεπτεμβρίου, και ταυτίστηκε με το συναίσθημα του τραγουδιού, ιδιαίτερα στους στίχους: "They Man?de you change your name, never knowing who to cling to when the rain set in" & "even when you died, the press still hounded you". Να σημειωθεί όμως, ότι μετά την κηδεία της Diana, δεν το τραγούδησε ξανά με αυτούς τους στίχους. Το απέσυραν επίσης, και οι περισσότεροι ραδιοφωνικοί σταθμοί, επιστρέφοντας στην αρχική του έκδοση.

4. Catch The Wind (Donovan)
Album: What’s Bin Did And What’s Bin Hid – Pye 1965



Το "Catch The Wind" ήταν το ντεμπούτο single του Donovan, που το έγραψε για τη Linda Lawrence, την οποία παντρεύτηκε το 1970, αλλά όταν έγραψε το τραγούδι δεν την είχε γνωρίσει ακόμα. Τρελό; Εξωπραγματικό; Είπε σε μια συνέντευξη: "Είναι ένα τραγούδι ανεκπλήρωτου έρωτα, και φαίνεται ότι γράφω προφητικά τραγούδια με την έννοια της κελτικής ποίησης. Έγραψα αυτό το τραγούδι για τη Linda πριν συναντήσω τη Linda. Το έγραψα για μια  αγάπη που θα ήθελα να είχα χάσει".

Μετά την ολοκλήρωση αυτού του τραγουδιού, ο Donovan είχε τελικά μια φευγαλέα ερωτική σχέση με το μοντέλο Linda Lawrence, η οποία τότε ήταν η φίλη του Brian Jones των Rolling Stones. Την παντρεύτηκε όμως το 1970, μετά τον θάνατο του Brian Jones (1969).  

Παρά το γεγονός ότι έχει σχεδόν παρόμοιο τίτλο με το "Blowin' In The Wind" και έχει σχεδόν παρόμοια μελωδία με το "Chimes Of Freedom" (του Dylan και τα δύο), ο Bobby και ο Donovan έγιναν φίλοι κάνοντας  το ντεμπούτο τους στο Ηνωμένο Βασίλειο την ίδια εβδομάδα. Ο Donovan με το "Catch The Wind" και ο Dylan με το "Times They Are A Changin".  

Το "Catch The Wind" χρησιμοποιήθηκε στις ΗΠΑ, σε τηλεοπτικές διαφημίσεις για τη Volvo και τη General Electric.

5. The Chain (Fleetwood Man?ck)
Album: Rumors - WB 1977



Το "Chain" είναι ένα τραγούδι των Fleetwood Man?c, το οποίο κυκλοφόρησε στο άλμπουμ Rumors του 1977, και πιστώνεται και στα πέντε μέλη της μπάντας (S. Nicks, L.Buckingham, C. McVie, J. McVie & M.Fleetwood).

Ήρθε σε μια ταραγμένη στιγμή  για τη σχέση των μελών της μπάντας, και αποτελείται από κομμάτια άλλων τραγουδιών που επεξεργάζονταν τα μέλη, ο καθένας μόνος του. Ο άνεμος προσπαθεί να τους χωρίσει, αλλά η αλυσίδα τους κρατάει ενωμένους.

6. Dust In The Wind (Kansas)
Album: Point of Know Return – CBS 1977



Το "Dust in the Wind" προστέθηκε την τελευταία στιγμή στο άλμπουμ Point of Know Return του 1977. Ο Kerry Livgren το έγραψε, αλλά δίσταζε να το παίξει στα υπόλοιπα μέλη, επειδή ήταν εντελώς διαφορετικό από τα άλλα τραγούδια τους. Πρόκειται για έναν διαλογισμό που αφορά στην προσωρινή φύση της ύπαρξής μας. Τι θα μπορούσε να είναι πιο ασήμαντο από τη σκόνη στον άνεμο;

Το "Dust in the Wind" ήταν ένα από τα πρώτα ακουστικά τραγούδια των Kansas, που τελικά, όχι μόνο το αγάπησαν, αλλά έγινε και η μεγαλύτερη τους επιτυχία.

7. Four Strong Winds (Neil Young)
Album: Comes a Time – Reprise 1978



Ο Ian Tyson έγραψε το "Four Strong Winds" στις αρχές της δεκαετίας του 1960, και ο Neil Young το συμπεριέλαβε στο άλμπουμ Comes a Time, του 1978.

Το τραγούδι αφορά σε μια χαμένη σχέση. Ο αφηγητής εύχεται από τη μία πλευρά, να μπορούσαν να κάνουν άλλη μια προσπάθεια, αλλά από την άλλη, θέτει εμπόδια σε κάθε πιθανότητα να συμβεί αυτό. Οι τέσσερις δυνατοί άνεμοι τους χωρίζουν, και αυτό είναι κάτι πάρα πολύ δυνατό για να το πολεμήσουν.

8. Idiot Wind (Bob Dylan)
Album: Blood on the Tracks – Columbia 1975

Το "Idiot Wind" είναι ένα τραγούδι που έγραψε και ηχογράφησε ο Bob Dylan, για το άλμπουμ Blood on the Tracks του 1975.

Είναι πάντα δύσκολο να γνωρίζουμε τι πραγματικά σημαίνουν τα τραγούδια του Dylan και ο ίδιος δεν μας βοηθάει καθόλου σ’ αυτό. Και γιατί να μας βοηθήσει άλλωστε; Δεν είναι υποχρεωμένος. Είπε κάποτε: "Τα τραγούδια, όχι μόνο τα δικά μου αλλά γενικά όλα τα τραγούδια, είναι έργα τέχνης, όπως οι ζωγραφικοί  πίνακες. Είχατε ποτέ μπροστά σας τον El Greco ή τον Goya για να σας εξηγήσει τους πίνακές του; Όχι. Τους κοιτάζετε, τους θαυμάζετε, και προσπαθείτε να εξηγήσετε τι θέλει να πει ο ζωγράφος και γιατί ζωγράφισε τον τάδε πίνακα. Τελικά, ο καθένας δίνει ίσως τη δική του εξήγηση. Το ίδιο συμβαίνει και με τα τραγούδια. Τα ακούτε, και προσπαθείτε να εξηγήσετε το τι, το πώς, και το γιατί. Καλύτερα να παίρνει ο καθένας σας, ότι μπορεί να πάρει από ένα τραγούδι. Το μόνο που μπορώ να σας πω, είναι ότι αν μπορούσατε να αποκωδικοποιήσετε τα τραγούδια μου, τότε θα γνωρίζατε τα πάντα για τη ζωή μου". Σωστός ο Bobby, και συμφωνώ απόλυτα μαζί του. Για να δούμε λοιπόν τι πήραμε εμείς από το "Idiot Wind", γιατί μου φαίνεται ότι θέλει να τα ακούσει.

Μα τι να αποκωδικοποιήσουμε αγόρι μου; Τα αποκωδικοποιημένα; Ξέρουμε ότι το 1975, ήταν μια δύσκολη χρονιά για σένα και για τον γάμο σου με τη Sara, ξέρουμε ότι το πρόβλημα ξεκίνησε όταν το 1974 τα έφτιαξες με μια υπάλληλο της Columbia, την Ellen Bernstein, και ξέρουμε ότι εξ αιτίας αυτού του γεγονότος, έφτασες με τη Sara στα πρόθυρα του διαζυγίου. Σωστά; Εδώ λοιπόν, τραγουδάς θυμωμένος και της λες πράγματα ανεπίτρεπτα για έναν ποιητή όπως και του λόγου σου. Την αποκαλείς "Idiot"και της λες ότι κάθε φορά που ανοίγει το στόμα της για να μιλήσει, φυσάει ένας "Idiot Wind". Bobby, δεν σε αναγνωρίζω. Μέχρι το τέλος του τραγουδιού, της λες ότι το λάθος είναι δικό της,  αλλά ευτυχώς, στο τελευταίο ρεφρέν το "γλυκαίνεις", και παραδέχεσαι ότι είσαστε και οι δύο σας ηλίθιοι. Προσπάθησες να το σώσεις, δε λέω, αλλά δυστυχώς δεν τα κατάφερες. Το διαζύγιο δεν άργησε να έρθει. Και όχι μόνο αυτό, αλλά σου πήρε και το 50% από τα δικαιώματα των τραγουδιών που έγραψες στα 12 χρόνια που ήσασταν μαζί. Τελικά Bobby αγόρι μου, μόνο "Idiot" δεν ήταν η Sara.

9. The Wind (Cat Stevens)
Album: Teaser And The Firecat – Island 1971



Σε αυτό το τραγούδι, διάρκειας μόλις 1:42, και που είναι το πρώτο κομμάτι του άλμπουμ, Teaser And The Firecat, ο Cat Stevens ασχολείται με την πνευματικότητα και τη μοίρα. Μία φιλοσοφική αναζήτηση που τελικά  τον οδήγησε να ασπαστεί τον Ισλαμισμό το 1977.

Η Natalie Imbruglia το συμπεριέλαβε στο άλμπουμ Man?le του 2014, στο οποίο πήρε τραγούδια από άντρες καλλιτέχνες και τα πλησίασε από γυναικεία σκοπιά. Εξήγησε στο Entertainment Weekly πώς το "Wind" του Cat Stevens,  ταιριάζει στη συλλογή: "Αυτό είναι ένα πνευματικό τραγούδι και ήθελα να συμπεριλάβω, γιατί μου αρέσει ο τρόπος που ο Cat έβαλε τις εμπειρίες του και την πνευματικότητά του στα τραγούδια του".

Ευχαριστώ για την ανάγνωση…