Συνέντευξη Αντώνη Παππά: Η τέχνη είναι ο πολικός μας αστέρας

Γράφει ο Κωνσταντίνος Παυλικιάνης (CHE)
230 άρθρα στο MusicHeaven

Ο Αντώνης Παππάς γεννήθηκε στη Βέροια σε μία από τις στάσεις που έκανε η διαρκώς μετακινούμενη οικογένειά του. Μεγάλωσε σε πολλά μέρη της Ελλάδας από τον βορρά ως το νότο. Η ζωή του μια περιπλάνηση. Μέχρι που σήμερα έχει βρει πλέον την Ιθάκη του στην ομώνυμη οδό της Κυψέλης, σε μια γειτονιά ιστορική, στη συνοικία των νησιών, λίγα μόλις μέτρα από την πρώτη μεταπολεμική κατοικία του Οδυσσέα Ελύτη. Σε λίγα μόνο τετράγωνα από σπίτια που έμειναν ο Μίμης Πλέσσας, ο Νίκος Γκάτσος, η Έλλη Λαμπέτη, η Κατερίνα η Γώγου... Μια πλατεία, αυτή του Αγίου Γεωργίου, γεμάτη ενέργεια ανθρώπων του λόγου, της τέχνης και του πνεύματος αλλά και ποτισμένη από το αίμα οδοφραγμάτων πολέμων. Υπάρχει πάντα η σκιά του Φώτη Κόντογλου από τον Αη-Γιώργη να του κρύβει την αντηλιά τη μέρα και ο ένας εκ των δύο φανοστατών του γκρεμισμένου πλέον δημοτικού θεάτρου Αθηνών, που μεταφέρθηκε στο κέντρο της πλατείας, για να φωτίζει τις βραδινές του βόλτες. Τι παραπάνω μπορεί να ζητήσει κανείς για να εμπνευστεί; Λείπει μόνο η θάλασσα...

Από παιδική ηλικία έπιασε την πένα. Τον καλούσαν ο στίχος και το θέατρο. Σπούδασε βιολί και αρμονία στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών. Είναι απόφοιτος της σχολής σκηνοθεσίας κινηματογράφου και τηλεόρασης της Ευγενίας Χατζίκου. Εργάστηκε για ένα σύντομο διάστημα στον κινηματογράφο και την τηλεόραση αλλά πολύ νωρίς τον "έκλεψε" η δισκογραφία. Δεκαεννέα ετών γνωρίζεται με τον συνθέτη και τραγουδιστή Χάρη Χαλκίτη, εκτός των άλλων και μουσικό του θρυλικού συγκροτήματος Aphrodite’s Child. Συναντήθηκαν στην πλατεία Ηλιουπόλεως σ’ ένα πιάνο μπαρ ονόματι Yesterday's, στο οποίο εμφανιζόταν τότε ο Χάρης. Του έδωσε μια κασέτα με ακυκλοφόρητες μελωδίες που χρειάζονταν στίχους. Και μαζί με την κασέτα, του έδωσε και το βάπτισμα του πυρός στην εταιρεία Μίνως Μάτσας και Υιός. Εν συνεχεία συνεργάστηκε με Έλληνες συνθέτες, όπως ο Γιάννης Σπανός, ο Νίκος Τερζής, ο Άκης Δείξιμος, ο Πάνος Καπίρης, ο Παναγιώτης Μαθιέλης, ο Μάριος Ψιμόπουλος, ο Κώστας Λογοθετίδης, ο Νίκος Ορφανός και πολλοί άλλοι.

Εκπροσώπησε δύο φορές την Ελλάδα στον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision: το 1995 με το τραγούδι «Ποια Προσευχή» και ερμηνεύτρια την Ελίνα Κωνσταντοπούλου και το 2001 με το «(I Would) Die For You» και ερμηνευτές τους Antique, κατακτώντας για πρώτη φορά την 3ηθέση για τη χώρα μας.

Τον ενέπνευσαν πολλές εκφάνσεις της μουσικής. Από την κέλτικη και την country μέχρι την Blues, την Jazz, την rhythm'n' Blues, το Rock and roll, την κλασική, το ρεμπέτικο. Ο Eric Satie, ο Giuseppe Verdi, ο Chopin, ο Michael Jackson, ο Andrew Lloyd Webber κινούνται πάντα στον κόσμο του. Συγκινείται τόσο με τα τραγούδια του Παύλου Σιδηρόπουλου, του Chet Baker, του Bryan Adams, του Μανώλη Χιώτη, του Γιώργου Χατζηνάσιου και του Νίκου Γκάτσου όσο και με τη φωνή της Γιώτας Νέγκα, της Τζένης Βάνου, της Γλυκερίας, της Μοσχολιού, του Γρηγόρη Μπιθικώτση, του Christophe, της Annie Lennox, της Etta James, της Edith Piaf, της Zazie, του Placido Domingo και της Μαρίας Κάλλας. Η μουσική είναι μία με πολλά πρόσωπα και δεν του αρέσει να περιορίζεται σε στεγανά. Πέρα από τη μουσική, σαφείς επιρροές στον τρόπο σκέψης του έχουν τόσο οι εικαστικές τέχνες και το θέατρο όσο και η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος. Με βαθιά ευλάβεια θαυμάζει το έργο των: Modigliani, Maurice Utrillo, Gustave Courbet, Auguste Rodin, Νικόλαου Γύζη, Νικηφόρου Λύτρα, Arthur Rimbaud, Federico Garcia Lorca, J.D. Salinger, Boris Vian, Tom Robins, Gore Vidal, Hermann Hesse, Eric Jourdan, Jean Genet, Jean-Paul Sartre, Jean Cocteau, Yasmina Reza, Dario Fo, Tennessee Williams, Charlie Chaplin, Vim Venders, Francois Truffaut, Pedro Almodovar και Quentin Tarantino.

Τεχνοτροπίες που τον ακολουθούν στην καθημερινή του ζωή και την ώρα της δημιουργίας είναι ο μαγικός ρεαλισμός, οι Beat συγγραφείς, ο γερμανικός εξπρεσιονισμός, η art nouveau, το φιλμ νουάρ, ο ιταλικός νεορεαλισμός, ο κινηματογράφος της περιπλάνησης και του φανταστικού και η ροκ όπερα. Απεχθάνεται τον μινιμαλισμό και τη φερόμενη ως "εννοιολογική" τέχνη, τα οποία αμφότερα θεωρεί μια μεγάλη απάτη.

Σήμερα εξακολουθεί να γράφει στίχους αλλά και μουσικοθεατρικές παραστάσεις τις οποίες και σκηνοθετεί. Ασχολείται επίσης με το σχέδιο με κάρβουνο και μολύβι, κάνοντας κατά περιόδους ατομικές εκθέσεις των έργων του. Διδάσκει συγγραφή σύγχρονου ελληνόφωνου στίχου.

ΚΑΠΟΙΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

Α.Π.: Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται εν δυνάμει καλλιτέχνες. Κάποιοι εξελίσσονται μέσω αυτής της δυναμικής, κάποιοι απολαμβάνοντας τους καρπούς της τέχνης των άλλων ακολουθώντας διαφορετική διαδρομή. Θεωρώ τον εαυτό μου ευνοημένο από τη ζωή, που κατάφερα να συνδυάσω την τέχνη μου με την επαγγελματική μου πορεία. Πέρα από όλα τα άλλα, το τραγούδι μού έχει κάνει ένα μεγάλο δώρο: αυτό της ενδοσκόπησης και της φιλοσοφίας. Κι έχω καταλήξει σε αυτό: "Η τέχνη είναι ο πολικός μας αστέρας. Η μεγαλύτερη σταθερά μας. Ιδίως σε περιόδους σύγχυσης, όταν η ανθρωπότητα αποπροσανατολίζεται, τη βοηθάει να βρει πάλι τον δρόμο της".

Σχεδόν πάντα οι στίχοι των τραγουδιών μου αποτελούν τμήματα από ένα σύνολο. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν είναι εμπνευσμένα από ένα και μόνο περιστατικό, από μία και μόνο αφορμή. Θα έλεγα ότι είναι όλα τους κεφάλαια ενός μεγάλου μυθιστορήματος. Το ένα συμπληρώνει το άλλο. Οι ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους, φεύγουν, επιστρέφουν.  Ίσως ιδωμένες μέσα από ένα άλλο πρίσμα κάθε φορά, μιας και το μυθιστόρημα γράφεται ακόμα και ο χρόνος σε συνάρτηση με τις εμπειρίες λειτουργούν κάθε φορά ως νέοι καταλύτες. Μπαίνουν όλα στο σακίδιο που έχω στην πλάτη μου, ανακατεύονται, ξαναέρχονται στην επιφάνεια την ώρα που ψάχνω ενδεχομένως να βρω κάτι άλλο. Και με επισκέπτονται με άλλο πρόσωπο κάθε φορά. Επομένως πρόκειται για πολλαπλές εκδοχές της ίδιας πραγματικότητας. Σαν όντα που ζουν παράλληλα σε διαφορετικές διαστάσεις. Μου είναι δύσκολο να πω σε ποια διάσταση και σε ποιον χωροχρόνο ανήκει το καθένα.

Άπειρες είναι οι αναμνήσεις από την πρώτη μου δισκογραφική περίοδο. Γέλια, δάκρυα, ξενύχτια στο στούντιο, στον δρόμο, ταξίδια. Μια εποχή που έφυγε ανεπιστρεπτί. Κι έτσι πρέπει. Διότι όπως είπε και η Σκάρλετ: «το αύριο είναι πάντα μια καινούργια μέρα». Κι εγώ πάντα απολαμβάνω το σήμερα για να ελπίζει το αύριο και να ζηλεύει το χθες.

Έκανα μια μεγάλη αποχή από τη δισκογραφία. Για αρκετά χρόνια. Ηθελημένα. Κάποια στιγμή ένιωσα ότι αναλωνόμουν, ότι επαναλαμβανόμουν. Κι έλεγα τα πράγματα σε μία γλώσσα νεανική που πλέον δε με εξέφραζε. Σε καλό μου βγήκε. Διότι σήμερα πλέον επιστρέφω  με άλλον τρόπο γραφής. Μεστό, βαθύ, φρέσκο και φορτωμένο με νοήματα. Δεν αποποιούμαι το παρελθόν. Έτσι ένιωθα ή ήξερα τότε, έτσι έκανα. Ούτε παρελθοντολάγνος είμαι. Διότι θέλω πάντα να κοιτάζω μπροστά. Σήμερα μιλάω μια άλλη γλώσσα. Κι έχω κάθε δικαίωμα ως καλλιτέχνης, να φυλάξω το "χτες" σε ένα σεντούκι και να αρχίσω με νέες βάσεις ένα άλλο ταξίδι στο τραγούδι στο "σήμερα". Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να δείξω σεβασμό στον τρόπο έκφρασής μου μιας άλλης εποχής. Αν συνέχιζα στο ίδιο μοτίβο, τότε θα ήταν  που δε θα σεβόμουν το παρελθόν. Διότι θα ήταν σα να μην το κατανοούσα, σα να μην το συμπονούσα και να μην εκμεταλλευόμουν την τεχνική που μου έμαθε, το βήμα που μου έδωσε, τα "φάλτσα" που μου φόρτωσε. Τώρα είμαι καινούργιος. Τώρα το έχω κάνει το "αγροτικό" μου. Μπορώ να προτείνω και σ' εμένα και στους άλλους νέες θεραπείες. Ακόμα και θεραπείες που θα ανακαλυφθούν αύριο.

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

ΠΟΙΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ - Ελίνα Κωνσταντοπούλου
(1995, μουσική: Νίκος Τερζής, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.: Ένα τραγούδι που το νόημά του ερμηνεύτηκε με διαφορετικούς τρόπους.  Το έχω πει και το ξαναλέω: δώστε όποια "μετάφραση" θέλετε στα τραγούδια. Γράφονται ΚΑΙ για εσάς. Οι δημιουργοί σας τα προσφέρουν απλόχερα. Μόνο εκείνοι, όμως, γνωρίζουν τον πραγματικό λόγο συγγραφής τους. Για το συγκεκριμένο τραγούδι μπορώ να σας αποκαλύψω τη δική μου ερμηνεία. Είναι ένα τραγούδι εσωστρεφές. Ένα τραγούδι για την άφεση που οφείλουμε όλοι μας να δίνουμε για να νιώθουμε καθαρό το "μέσα" μας, να προχωράμε παρακάτω χωρίς να κουβαλάμε βάρη. Δεν έχει σχέση με κρυφά πατριωτικά μηνύματα, όπως πίστεψαν κάποιοι. Έχει σχέση με προσωπικές απογοητεύσεις που πήρα από τους ανθρώπους. Και γράφοντάς το με βοήθησε να τους κατανοήσω περισσότερο, να δω ότι δεν είμαστε υπερδύναμοι και παντογνώστες ώστε να αποφεύγουμε πάντα τα λάθη. Η μόνη λύση είναι η συγχώρεση.

Όταν ολοκληρώθηκε η ηχογράφηση του τραγουδιού, μαζευτήκαμε όλοι οι συντελεστές στο στούντιο 111 του Τάκη Αργυρίου στο Μοσχάτο, όπου ηχογραφούσαμε εκείνα τα χρόνια, για να το ακούσουμε. Το τραγούδι είχε και έχει μια μυστικιστική εισαγωγή και ο Χάρης ο Ανδρεάδης  που το είχε ενορχηστρώσει (και διηύθυνε και την ορχήστρα κατά την εκτέλεσή του στον διαγωνισμό της Eurovision στο Δουβλίνο) είπε ότι είχε μια αίσθηση σαν αυτή που είχαν τα τραγούδια των Enigma.
- Μόνο ένας γρηγοριανός ύμνος του λείπει
είπε χαριτολογώντας.

- Βρε Χάρη, μήπως να έγραφα δυο φράσεις να τις προζάρουμε στην αρχή του τραγουδιού; Αλλά στα λατινικά δεν ξέρω αν μπορώ να τις γράψω. Στα αρχαία ναι!

Η ιδέα άρεσε πολύ σε όλους. Τριτοδεσμίτης καθώς ήμουν έγραψα στα αρχαία ελληνικά τις δύο φράσεις, πήγα και στο 15ο λύκειο Αθηνών, από όπου είχα αποφοιτήσει, βρήκα τη φιλόλογό μου, την κυρία Ειρηνίδου και τσεκάραμε ότι ήταν σωστό αυτό που είχα γράψει. Οπότε τώρα ξέρετε ότι τις φράσεις αυτές δε θα τις βρείτε σε κανένα αρχαίο κείμενο, μιας και είναι γέννημα της φαντασίας μου. Πήρα τηλέφωνο τον Νίκο και τον Χάρη.
- Έτοιμο, τους λέω. Μένει να βρούμε ποιος θα το απαγγείλει.

Και τότε ο Χάρης είπε:
- Μα γίνεται να το απαγγείλει κάποιος άλλος εκτός από τον ίδιο τον στιχουργό;

Κι έτσι, όντως, μπήκαμε πάλι στούντιο, έκανα την απαγγελία και ξαναμιξάραμε το τραγούδι. Αναγκαστικά, μιας και οι φωνές στον διαγωνισμό είναι πάντα ζωντανές και όχι ηχογραφημένες, έπρεπε να βρεθώ και εγώ επί σκηνής για να απαγγείλω το αρχαιοελληνικό κείμενο. Αγόρασα κι εγώ ρούχα για να μπορέσω να εμφανιστώ με τους υπόλοιπους στη σκηνή και σκέφτηκα να το στήσω λίγο σκηνοθετικά. Να κρατάω, δηλαδή, ένα παλιό βιβλίο από το οποίο υποτίθεται ότι θα διάβαζα το κείμενο. Πήγα στο Μοναστηράκι, έψαξα για αρκετή ώρα ώσπου βρήκα ένα παλιό βιβλίο, που αισθητικά μού έκανε, αλλά ήταν ένα βιβλίο οικονομικών με τίτλο «Η Χρεωκοπία». "Γρουσούζικος τίτλος" σκέφτηκα και γέλασα μέσα μου μιας και δεν είμαι προληπτικός. Το αγόρασα. Λίγους μήνες μετά, ταξιδέψαμε στο Δουβλίνο για τον διαγωνισμό. Κι εκεί, στο συρτάρι του κομοδίνου, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, βρήκα βέβαια, τι άλλο; Μια παλιά δερματόδετη Βίβλο! Τη δανείστηκα και με αυτήν εμφανίστηκα στη σκηνή. Τότε δεν ξέραμε, βέβαια, ότι ο σκηνοθέτης αντί να με δείξει ολόκληρο να ανοίγω το βιβλίο, θα επέλεγε να κάνει κοντινό στο κάτω μέρος του προσώπου μου. Έδειξε μόνο τα χείλη μου που διάβαζαν το κείμενο κι αυτό αχνά πάνω σε γενικό πλάνο της σκηνής. Τζάμπα και τα ρούχα και το βιβλίο ! Χαλάλι τους όμως, μιας και ήταν μια εμπειρία που δε θα ξεχάσω ποτέ. Η αγαπημένη και αείμνηστη Ιφιγένεια Γιαννοπούλου είχε γράψει με πηχυαία γράμματα στην εφημερίδα που έγραφε τότε "Eurovision 1995. 10 ΑΡΙΣΤΑ ΣΤΟΝ ΣΤΙΧΟ" κάτι που με είχε συγκινήσει πολύ. «Και γαρ εβούλοντο μιάναι την γην ταύτην μη γιγνώσκοντες την ύβριν ην εποίουν»!

ΜΗ ΜΟΥ ΖΗΤΑΣ – Γιώργος Μαζωνάκης
(1994, μουσική: Νίκος Τερζής, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.: Γενικά στη ζωή μου δεν έχω οριστικούς  χωρισμούς, μόνο αποχωρισμούς. Με όλες μου τις ερωτικές σχέσεις δίναμε πάντα τα χέρια, όταν ο έρωτας είχε κάνει πλέον τον κύκλο του, δε "σφαζόμασταν" (εκτός από μία που έκλεισε άτσαλα από δικό μου φταίξιμο, η οποία και πάλι δεν είχε υστερίες και σκηνές). Κι αυτό διότι κάνω πάντα τον διαχωρισμό μεταξύ αγάπης και έρωτα που είναι δύο διαφορετικά συναισθήματα. Η αγάπη είναι πιο οικουμενική έννοια. Αιωρείται κάπου ψηλά πάνω από τον άνθρωπο και δεν μπορεί να την "πειράξει", δεν μπορεί να τη "μολύνει". Ο έρωτας είναι πιο προσωπική υπόθεση, είναι εγωιστής και αδηφάγος. Ευτυχώς δεν τα μπερδεύω ποτέ κι έτσι ακόμα και σήμερα με τις προηγούμενες σχέσεις μου είμαστε αγαπημένοι. Υπάρχει ένα νοιάξιμο, μια στοργή.

Αυτό λέει και το «Μη Μου Ζητάς».  Μιλάει για την αποδοχή του «πένθους», την ολοκλήρωση του κύκλου. Ο έρωτας συνήθως τελειώνει (υπάρχουν και εξαιρέσεις, φυσικά, που κρατάει μια ζωή αλλά είναι σπάνιες). Η αγάπη συνεχίζει να υπάρχει, είτε το θέλουμε είτε όχι. Οι δύο ήρωες στην ιστορία αυτή δίνουν γλυκά ένα τελευταίο φιλί και αποχωρίζονται τίμια, αποτίνοντας έναν φόρο τιμής σ’ αυτό που τους ένωσε, σ΄ αυτό που τους αναστάτωσε, που τους έκανε να ξεχάσουν για λίγο ότι είναι θνητοί. Με σεβασμό παίρνουν διαφορετικά μονοπάτια. Και ακριβώς επειδή σεβάστηκαν την τρέλα που τους χάρισε ο έρωτας, η αγάπη συνεχίζει να υπάρχει μεταξύ τους ακόμα κι αν ζουν χωριστά. Είναι ένα θέμα που το εισάγω αρκετά συχνά στους στίχους μου και στα κείμενά μου. Οι άνθρωποι θα είχαν καλύτερο το "μέσα" τους, αν μπορούσαν να κάνουν αυτόν τον διαχωρισμό.

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΟΥ – Γιώργος Μαζωνάκης
(1996, μουσική: Νίκος Τερζής, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.: Όσο κι αν ακουστεί παράξενο και παρόλο που το τραγούδι έγινε επιτυχία, είχα μια δυσκολία να το γράψω. Μου είχε δοθεί πρώτα η μουσική και έπρεπε να γράψω επάνω στα μέτρα της συγκεκριμένης μελωδίας. Πρέπει να ομολογήσω ότι όταν μία μουσική δε με πάει κάπου και παιδεύομαι να γράψω στίχο γι' αυτήν, συνήθως το αποτέλεσμα δε με ικανοποιεί. Κι εδώ είναι το παράξενο της υπόθεσης. Τραγούδια μου που, όταν τα έγραφα, με άφηναν αδιάφορο, έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Αντιθέτως εκείνοι μου οι στίχοι που με συγκινούσαν βαθύτατα όταν μετά τους διάβαζα ολοκληρωμένους, σχεδόν δεν ακούστηκαν. Το εν λόγω τραγούδι με ταλαιπώρησε τόσο που είχε αποτέλεσμα να "θυμώσω" μαζί του. Εγκατέλειψα, λοιπόν, την προσπάθεια και άφησα επίτηδες το ρεφραίν "ορφανό" από ρήματα. Σε όλο το ρεφραίν δε υπάρχει ούτε ένα. Μια τετράστιχη στροφή μόνο με κλητικές προσφωνήσεις. Το "τιμώρησα" κατά κάποιον τρόπο για τον "πονοκέφαλο" που μου είχε προκαλέσει. Κι εκείνο μου απάντησε ειρωνικά με το να γίνει μεγάλη επιτυχία και να είμαι υποχρεωμένος να το ακούω στο ραδιόφωνο και στα νυχτερινά μαγαζιά συνεχώς. Σήμερα πλέον έχουμε συμφιλιωθεί. Και χάρη σε αυτό και σε κάποια άλλα απέκτησα κι ένα αντιφατικό αλλά αλάνθαστο ένστικτο, που μου είναι πλέον πολύ χρήσιμο: ό,τι δε μου αρέσει θα γίνει επιτυχία.

ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΨΥΧΗ ΜΟΥ - ΑΝΤΖΥ ΣΑΜΙΟΥ
(1997, μουσική: Παναγιώτης Μαθιέλης, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.:  Αγαπημένο τραγούδι, γραμμένο ως προσμονή για κάτι καλό. Και όντως  λειτούργησε προφητικά. Είμαι πεπεισμένος ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο. Όλα είναι θέμα δράσης και αντίδρασης των ανθρώπινων πράξεων. Ταυτόχρονα δεν είμαι ούτε μοιρολάτρης. Όλα τα προκαλούμε οι άνθρωποι μεταξύ μας.  Μία απλή επιλογή, μία στάση απέναντι στα πράγματα είναι αυτά που καθορίζουν τη συνέχεια. Προφανώς, όταν έγραφα το «Σώμα Και Ψυχή Μου» ήμουν αρκετά έτοιμος να υποδεχτώ στη ζωή μου το "ωραίο" ως "επανάσταση". Και ακριβώς επειδή είχα την ψυχή "ανοιχτή", όταν αυτό ήρθε, μπόρεσα να το αναγνωρίσω και το κράτησα. Από τα τραγούδια που έγραψα ως προσευχές που βρήκαν απάντηση.

ΜΟΥ ΛΕΙΠΕΙΣ – Γιώργος Μαζωνάκης
(1996, μουσική: Νίκος Τερζής, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.:  Το θέμα της έλλειψης επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων πάντα μου προκαλούσε μια ανησυχία. Μου φαίνεται παράδοξο το ότι ως είδος έχουμε αρκετά κοινούς και εξελιγμένους κώδικες επικοινωνίας αλλά δεν τους χρησιμοποιούμε. Το "χαλασμένο τηλέφωνο" ιδίως στην εποχή μας μου φαίνεται σαν ξεπερασμένο παιδικό παιχνίδι. Δεν ξέρω πώς και γιατί οι άνθρωποι λειτουργούν αντιστρόφως ανάλογα με την εξέλιξη της τεχνολογίας στις μέρες μας. Όσο αυτή εφευρίσκει νέους τρόπους επικοινωνίας τόσο εμείς χανόμαστε στη μετάφραση. Ίσως επειδή όλα έχουν τις παρενέργειές τους, τα παρελκόμενα κακά τους, η τεχνολογία τελικά μας αποξένωσε αντί να μας φέρει πιο κοντά. Το πρόβλημα είναι ότι ακόμα και στην απομόνωσή μας, ενώ θα μπορούσαμε, αν μη τι άλλο, να εκμεταλλευτούμε αυτό το "στρίμωγμα" για να μιλήσουμε τουλάχιστον με τον εαυτό μας, δεν το κάνουμε ούτε αυτό. Κι έτσι, στο τέλος, μας λείπουν οι άνθρωποι, λείπουμε εμείς σε εκείνους αλλά και στους εαυτούς μας. Το «Μου Λείπεις» κάνει μια τέτοια αναφορά στα δύο μέρη ενός ζευγαριού που έχουν χάσει την επαφή, την ενσυναίσθηση. Η αδιαφορία έχει χτίσει τείχη. Κι αυτό δε συμβαίνει επειδή τέλειωσε το συναίσθημα. Συμβαίνει διότι έχει παραγκωνιστεί η προσπάθεια. Έχει πάρει τη θέση της μια ψυχική τεμπελιά, μια οκνηρία στο να προσπαθήσει ο ένας να κατανοήσει τον άλλον. Τότε ποιος ο λόγος να είναι δύο άνθρωποι μαζί, αν ο καθένας λειτουργεί ως μονάδα; Ο ένας από τους δύο, που συνεχίζει να κάνει την προσπάθεια, νιώθει παραμελημένος, αδικημένος, ζει μονόπλευρα μέσα στο παράπονό του.

(I WOULD) DIE FOR YOU – Antique
(2001, μουσική: Νίκος Τερζής, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.: Πρόκειται, ίσως, για το πιο προσωπικό μου τραγούδι. Το ότι έχει αγγλόφωνο ρεφραίν δεν είναι μόνο λόγω του διεθνούς διαγωνισμού στον οποίο συμμετείχε και εξυπηρετούσε στο να κατανοήσει το νόημά του το μη ομιλόν την ελληνική γλώσσα κοινό. Ζούσα έναν μεγάλο έρωτα που δε μιλούσε ελληνικά κι εγώ δε μιλούσα γαλλικά. Τα αγγλικά ήταν η πρώτη γλώσσα στην οποία ειπώθηκαν για πρώτη φορά τα βαθύτερα συναισθήματά μας. Και σ' αυτήν τη γλώσσα ένιωσα ότι ήταν σωστό να γραφτεί η κεντρική ιδέα του. Φόρεσα τον έρωτα σα μαγιάτικο στέφανο στα μαλλιά και το κατέθεσα στο χαρτί. Στην πορεία και ελληνικά μάθαμε και γαλλικά μάθαμε και τη ζωή μάθαμε. Και έμαθαν και πάνω από 700 εκατομμύρια τηλεθεατές ότι το μάθαμε. Μόλις η Έλενα Παπαρίζου ολοκλήρωσε την ερμηνεία της στο στάδιο Parken της Κοπεγχάγης εκείνη τη βραδιά, έστειλα από το green room, όπου βρισκόμασταν όλοι οι τραγουδοποιοί περιμένοντας, ένα μήνυμα στον έρωτα που βρισκόταν στις κερκίδες: "Ναι. Θα πέθαινα για σένα. Τώρα το ξέρει όλος ο κόσμος". Τον έρωτα να τον φωνάζεις. Δυνατά. Με πάθος. Όχι για να κάνεις επίδειξη. Αλλά για να κάνει αντίλαλο και να τον ακούσεις εσύ ο ίδιος. Για να μπορέσεις να τον απολαύσεις χωρίς περιορισμούς. Να ραγίσει τις πέτρες, να δονήσει το "μέσα" σου. Σε όποια γλώσσα κι αν το πεις. Αρκεί να το πεις. Κι εγώ το είπα απλά και κατανοητά. Ίσως είναι το πιο ειλικρινές και εύστοχο τραγούδι μου. Χωρίς φιοριτούρες, χωρίς φτιασίδια. Γυμνό, όπως κι ο έρωτας. Από ό,τι φαίνεται, είναι και ένας από τους λόγους που το κατανόησε και κόσμος εκτός συνόρων και το τραγούδησε στη γλώσσα του. Διασκευάστηκε και τραγουδήθηκε από αμέτρητες φωνές. Με συγκίνησε αφάνταστα το εξής: κάποια μέρα μετά από χρόνια δέχτηκα ένα μήνυμα μέσω ενός μέσου κοινωνικής δικτύωσης, από έναν πολύ επιτυχημένο και ταλαντούχο τραγουδοποιό από κοντινή βαλκάνια χώρα. Εν ολίγοις στο μήνυμα με ευχαριστούσε διότι το «(I Would) Die For You» αποτέλεσε το soundtrack του έρωτά του με τη γυναίκα με την οποία στη συνέχεια παντρεύτηκαν και είναι ακόμα μαζί. Είναι το τραγούδι τους. Το έπαιξαν στον γάμο τους. Το τραγούδησαν, το χόρεψαν. Τι πιο συγκινητικό από το να ξέρεις ότι επικοινώνησες με ανθρώπους που μιλάν άλλες γλώσσες και με αυτά που έγραψες τους "έντυσες" τα συναισθήματα; Ακόμα και σήμερα το συγκεκριμένο τραγούδι το συναντώ στο διαδίκτυο σε νέες εκτελέσεις ακόμα και από απλό κόσμο στην άλλη άκρη του πλανήτη. Το τραγουδάνε σε γιορτές, στο αυτοκίνητο, στο δωμάτιό τους, μόνοι τους με μια κιθάρα, με το ζευγάρι τους δίνοντας στο τέλος ένα φιλί. Αυτό που είπα εντελώς ανεπιτήδευτα, μέτρησε. Αυτό που ένιωσα βρήκε συνενοχή. Αυτό που πίστεψα ταξίδεψε. Κι αυτά τα τραγούδια που γράφονται αυθόρμητα θα ταξιδεύουν  πάντα.

Και τώρα μια γνωστή-άγνωστη ιστορία σωστά ειπωμένη από πρώτο χέρι. Κατά την εβδομάδα των προβών στην Κοπεγχάγη, μόλις  κάθε αποστολή τελείωνε την πρόβα της, πήγαινε σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο μέσα στο στάδιο για να δώσει τη καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου. Εμείς εκείνη τη μέρα περιμέναμε σκόρπιοι στους διαδρόμους κοντά στην είσοδο αυτής της αίθουσας να έρθει η σειρά μας. Εγώ στεκόμουν ακριβώς έξω από την πόρτα. Μία από τις υπευθύνους της σουηδικής δισκογραφικής εταιρίας των Antique, η Κατρίν, καθόταν μέσα στην αίθουσα και παρακολουθούσε τη συνέντευξη που έδινε η προηγούμενη από μας αποστολή. Ξαφνικά τη βλέπω να ανοίγει την πόρτα και να βγαίνει έντρομη κρατώντας κάτι που έμοιαζε σα διπλωμένο ρούχο. Είχε χάσει το χρώμα της και έπεσε πάνω μου πανικόβλητη μην μπορώντας να αρθρώσει τίποτα άλλο από το:
- Αντώνη, βοήθεια!
- Ηρέμησε, της λέω, τι συμβαίνει;

Και μου δείχνει το ρούχο της Έλενας Παπαρίζο, το οποίο κρατούσε στα χέρια της. Η Κατρίν ανάμεσα σε άλλα είχε και την υποχρέωση της φύλαξης του ρούχου μετά τις πρόβες. Αν θυμάστε κι εσείς ήταν μια πανάκριβη κατάλευκη δερμάτινη ολόσωμη φόρμα. Η οποία ΔΕΝ ήταν πλέον κατάλευκη. Στο ένα μπατζάκι υπήρχε ένας μεγάλος μπλε λεκές που όσο περνούσε η ώρα απλωνόταν περισσότερο.
- Πώς έγινε αυτό;
τη ρωτάω. Το ρούχο ήταν τυλιγμένο μέσα σε ένα είδος ψιλού ριζόχαρτου. Ένας δημοσιογράφος που κρατούσε ένα πλαστικό ποτήρι με νερό, περνώντας μπροστά από την Κατρίν σκόνταψε, το νερό χύθηκε πάνω στο ριζόχαρτο, το διαπότισε κι εκείνο λειτουργώντας ως καρμπόν έκανε τον λεκέ. Αρπάζω το ρούχο από τα χέρια της Κατρίν, μπαίνω στις τουαλέτες που ήταν ακριβώς δίπλα στην είσοδο της αίθουσας και το βάζω κάτω από τον νιπτήρα μαζί με σαπούνι. Όσο κι αν έτριβα δε γινόταν τίποτα. Ο λεκές ήταν σαν από μελάνι. Εγκατέλειψα την προσπάθεια. Όταν το έμαθαν οι υπόλοιποι της αποστολής, τα έχασαν. Περάσαμε μαύρο βράδυ. Την επομένη το μεσημέρι θα είχαμε την πρόβα τζενεράλε και ρούχο δεν υπήρχε. Το βράδυ βγήκαμε όλοι για φαγητό και ρώτησα τον διευθυντή της εταιρίας πού ήταν η Κατρίν.
- Έμεινε στο ξενοδοχείο και δε θα βγει από εκεί αν δε κάνει το ρούχο πάλι άσπρο
μου είπε.

Την επομένη η Έλενα ήρθε κανονικά στην πρόβα και εμφανίστηκε στη σκηνή με τη δερμάτινη φόρμα πιο λευκή και από πριν. "Τα κατάφερε η Κατρίν" σκέφτηκα. Αυτό που πραγματικά είχε συμβεί ήταν το εξής: το πρωί εκείνης της μέρας κατέφθασε η Σουηδή σχεδιάστρια του ρούχου από το Μάλμε μαζί με λευκά δέρματα από το ίδιο υλικό και έραψε επιτόπου και πάλι το ρούχο της Έλενας! Ούτε γάτα ούτε ζημιά ! Οι καρδιές όλων μας πήγαν στη θέση τους και απ’ όσο ξέρω, η Κατρίν κράτησε τη δική της.

ΒΙΑΣΤΗΚΑ – Καίτη Γαρμπή
(2001, μουσική: Νίκος Τερζής, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.: Οι στίχοι αυτού του τραγουδιού γράφτηκαν στο Παρίσι, όπου ζούσα εκείνη την περίοδο. Το internet ήταν ακόμα στα σπάργανα στην Ελλάδα. Δεν ήταν πάντα εύκολο να μου στείλουν οι συνθέτες έναν οδηγό της μελωδίας πάνω στην οποία ήθελαν να γράψω στίχο. Κάποιοι μου έστελναν με το ταχυδρομείο τα CD τους. Αλλά το ταχυδρομείο πολλές φορές αργούσε κι οι δουλειές έτρεχαν. Έτσι, οι περισσότεροι μου έβαζαν από το τηλέφωνο τη μουσική κι εγώ την ηχογραφούσα κακήν κακώς με ένα μικρό δημοσιογραφικό κασετοφωνάκι που πρέπει ακόμα και σήμερα να βρίσκεται κάπου στο πατάρι μου. Χάρη σε αυτό έγραψα πολλά τραγούδια μου μέσα στη δεκαετία του 2000 που έλειπα στη Γαλλία. Το «Βιάστηκα» έχει ακόμα πιο παράξενη ιστορία. Ο Νίκος με πήρε στο τηλέφωνο όσο γραφόταν ακόμα ο δίσκος της αγαπημένης μου Καίτης. Τα τραγούδια είχαν επιλεγεί. Όμως ο Νίκος είχε την αίσθηση ότι κάτι έλειπε ακόμα. Ο χρόνος έτρεχε, οι ηχογραφήσεις στο στούντιο προχωρούσαν κι έτσι μου τηλεφώνησε  χωρίς να έχει γράψει ακόμα κάποια μελωδία (την είχε πάνω-κάτω στο μυαλό του).
- Θα γράψουμε ένα χασάπικο για την Καίτη
μου λέει.

- Ωραία. Βάλε τη μουσική να παίζει κι εγώ θα ηχογραφώ.
- Δεν υπάρχει μουσική ακόμα! Πάρε χαρτί και στυλό και γράψε τα μέτρα για κουπλέ, γέφυρα και ρεφραίν.

Αντί, λοιπόν, να βάλει να παίξει κάποια μουσική, μου είπε ασυνάρτητες φράσεις στη σειρά, σκόρπιες λέξεις, τις σημείωσα και μετά έγραψα συλλαβή-συλλαβή επάνω τους, τους στίχους μου. Χωρίς να ξέρω τι είδους μελωδία θα "φορούσαν". Σε λίγη ώρα το είχα έτοιμο, τον πήρα τηλέφωνο και του το υπαγόρευσα να το γράψει. Ήταν στο στούντιο και όσο σημείωνε, η Καίτη άκουγε, το ίδιο και ο Γιάννης ο Δουλάμης, ο παραγωγός της, αυτός ο εξαιρετικός άνθρωπος με το φοβερό ένστικτο. Τους το διάβασε ολοκληρωμένο, άκουσα τον ενθουσιασμό τους και μόλις κλείσαμε το τηλέφωνο, έδωσα στον εαυτό μου συγχαρητήρια που είχα καταφέρει να γράψω κάτι καλό βαδίζοντας στα τυφλά. Το πρόβλημα που προέκυψε όμως είναι το εξής: όταν ένας στιχουργός ακούει τη μουσική και γράφει, ακούει και τα ισχυρά μέρη του μέτρου πάνω στα οποία πρέπει να τονίσει κι αυτός τις φράσεις του. Στην περίπτωση αυτή δεν υπήρχε η μουσική, με αποτέλεσμα να προκύψουν δύο στιχουργικοί παρατονισμοί στη γέφυρα του τραγουδιού. Όταν άκουσα το «Βιάστηκα» ήταν ήδη ηχογραφημένο και μιξαρισμένο και πολύ αργά για να προτείνω διορθώσεις. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ο στιχουργός πρέπει να είναι παρών στο στούντιο την ώρα της ηχογράφησης. Πάντα υπάρχει κάτι να διορθώσει ή να βελτιώσει. Το Παρίσι όμως ήταν μακριά. Στενοχωρήθηκα, είναι η αλήθεια, διότι θα μπορούσα να είχα φτιάξει τον στίχο τεχνικά άρτιο. Αλλά φαίνεται ότι κάποιες φορές και οι μικρές "αναπηρίες" δεν εμποδίζουν το "άλογο" να τρέξει. Και το εν λόγω τραγούδι όχι μόνο έτρεξε αλλά κάλπασε. Ακόμα και σήμερα είναι ένα από τα αγαπημένα μου "παιδιά".

ΑΝ ΕΙΧΕΣ ΕΡΘΕΙ ΠΙΟ ΝΩΡΙΣ – Έλενα Παπαρίζου
(2006, μουσική: Νίκος Ορφανός, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.: Πάντα πίστευα ότι ο άνθρωπος δεν είναι καλό να ζει με απωθημένα. Αυτά μαζεύονται και σκάνε κάποια στιγμή σαν το ηφαίστειο απροσδόκητα. Ήθελα να γράψω ένα τραγούδι που αντί να μιλάει για τη "βουτιά στα βαθιά", να εκφράζει ακριβώς αυτήν την εσωτερική κόντρα, την παράνοια της σύγκρουσης των συναισθημάτων. Ο έρωτας για άλλη μία φορά βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την αγάπη. Το λάθος που κάνουμε εμείς οι μικροί άνθρωποι είναι ότι ονομάζουμε την αγάπη λογική και της δίνουμε τα πρωτεία. Θυσιάζουμε γι’ αυτήν τα πάντα. Ακόμα και την ευτυχία μας. Όμως, ποια είναι η λογική του να παραμένεις σε μία σχέση από αγάπη κι όχι από έρωτα, ιδίως όταν οσφραίνεις ότι αυτός βρίσκεται για σένα κάπου αλλού; Ποια είναι η λογική του να ζεις με απωθημένα κάνοντας δυστυχή τον εαυτό σου και παράλληλα τον σύντροφό σου; Για να μην πληγώσεις τους άλλους; Και το δικό σου καλό πού βρίσκεται μέσα σε όλα αυτά; Μήπως τελικά το να ακολουθήσεις τη φωνή της καρδιάς είναι προτιμότερο από το να παραμείνεις; Οι άνθρωποι έχουν ραντάρ, νιώθουν όταν κάτι δεν είναι ισορροπημένο στη θέση του. Θα το καταλάβει ο άλλος ότι δεν είσαι καλά μαζί του. Τι είδους ευτυχία θα συνεχίζεις εσύ να του προσφέρεις, όταν δεν είσαι ουσιαστικά μαζί του; Μήπως είναι καλύτερα να βάλεις πλώρη προς τα εκεί που ανάβει ο καινούργιος φάρος αντί να κρατάς το καράβι δεμένο να ρημάζει σ’ ένα λιμάνι που σε κούρασε; Μήπως κάποτε έρθει η στιγμή που και το λιμάνι θα βαρεθεί να σε βλέπει να φθείρεσαι και σε διώξει από μόνο του; Κι όταν συμβεί αυτό, μήπως οι φθορές είναι τέτοιες που δεν μπορείς πια να σαλπάρεις και το καράβι σου βουλιάξει μέσα στο λιμάνι λερώνοντάς του τον βυθό; Το πιστεύω ακράδαντα: η αγάπη δε θέλει θυσίες. Δεν είναι υποχρεωμένη να κόβει απόδειξη. Τη νιώθεις, υπάρχει ό,τι κι αν γίνει. Ο έρωτας είναι αυτός που περνάει από εξετάσεις καθημερινά, όχι η αγάπη. Στο τραγούδι αυτό κατατίθεται μόνο η "ερώτηση" αλλά δε δίνεται η "απάντηση". Κι αυτό διότι ήθελα μόνο να προβληματιστεί ο ακροατής και όχι να πάρει από μένα τη λύση έτοιμη. Ο καθένας μας είναι υπεύθυνος των επιλογών του. Κι έτσι θα έπρεπε να είναι. Ίσως γι' αυτό και το «Αν Είχες Έρθει Πιο Νωρίς» να αγαπήθηκε τόσο από πολύ κόσμο. Λόγω της ειλικρίνειάς του.

ΕΝΙΚΟΣ - Παυλίνα Βουλγαράκη
(2021, μουσική: Γιώργος Σαμπάνης, στίχοι: Αντώνης Παππάς)

Α.Π.: Τι να πω γι' αυτό το τραγούδι; Για μένα σηματοδοτεί μια αναγέννηση. Σκεφτείτε κάποιον που κρατάει το τιμόνι, νύχτα σε μια ερημική διασταύρωση μιας πόλης. Το αυτοκίνητό του είναι σταματημένο μπροστά σ’ ένα κόκκινο φανάρι μέσα στην απόλυτη ησυχία. Δεν υπάρχουν άλλα αυτοκίνητα, δεν υπάρχουν πεζοί. Το ντεκόρ μοιάζει απόκοσμο, αλλόκοτο. Αυτός απλά κάθεται στη θέση του οδηγού και περιμένει σιωπηλά. Η αναμονή μεγάλη. Θα μπορούσε να είχε ξεκινήσει νωρίτερα μιας και δεν υπάρχει κανείς άλλος. Αλλά αυτό το κόκκινο... εκεί καρφωμένο! Έχει μάθει στην υπομονή. Χρόνια. Μέσα στη σιωπή ακούγεται μόνο ο ήχος του φλας που έχει βγάλει για να κάνει στροφή. Τικ-τακ, τικ-τακ. Αναπάντεχα αντηχεί στο παρμπρίζ  ο χτύπος της καρδιάς του σαν κρουστό μουσικό όργανο. Μπλέκει με τον ρυθμό του φλας: τακατάκ τακατάκ τακατάκ ... Σιγά-σιγά η ανάσα του αρχίζει να σιγοντάρει. Ένα φύσημα... ένα πνευστό! Μια μυστικιστική ορχήστρα αρχίζει να γεννιέται. Ένα έγχορδο τρεμοπαίζει στο λαρύγγι του... ένα μουρμουρητό. Το  μουρμουρητό αναπάντεχα ξεσπά σαν κραυγή που έβραζε καιρό στο αίμα του. Ανοίγει το ραδιόφωνο. Ακούγεται η φωνή της Παυλίνας να τραγουδάει την υπέροχη μελωδία του Γιώργου... "Τα παυσίπονα λόγια των φίλων γροθιά στο στομάχι!" Το αυτοκίνητο αιωρείται. Η ψυχή του το σήκωσε στα χέρια της. Το φανάρι γίνεται πράσινο. Η μουσική στο τέρμα. Κι εγώ γκαζώνω στο άπειρο!

Αυτός είναι ο «Ενικός» μας! Που τον άκουσα πρώτη φορά μελοποιημένο από το τηλέφωνο πριν λίγους μήνες εν μέσω απομόνωσης. Η φωνή του Γιώργου Σαμπάνη μέσα στη νύχτα  συνοδευόμενη από την κιθάρα του, μου το τραγούδησε με συγκίνηση. Το "εντός" μου σείστηκε! Δεν έχω λόγια να τον ευχαριστήσω. Ένας συνθέτης που το πηγαίο του ταλέντο ρέει άφθονο ανά πάσα στιγμή. Με απίστευτη "ευκολία", έτσι όπως είναι το πραγματικό ταλέντο. Μου έκανε ένα μεγάλο δώρο. Δε θα το ξεχάσω ποτέ. Η Παυλίνα ... αυτό το γλυκό πλάσμα το ερμήνευσε. Τόσο μοναδικά που δε χρειάστηκε να το παιδεύσει πολύ. Της βγήκε τόσο φυσικά, τόσο αβίαστα. Μια υπέροχη φωνή που έχει να μας δώσει ακόμα πολλά, πάρα πολλά ! Δύο άνθρωποι που τους πιστεύω, όπως πιστεύω ότι τα δάχτυλα των δύο χεριών μου είναι δέκα. Απλά και μόνο επειδή το βλέπω. Είναι πασιφανές. Αυτό το τραγούδι είναι εκείνο το πράσινο φανάρι που περίμενα καιρό με υπομονή. Και η υπομονή ανταποδίδει. Αρκεί να μην την προδώσεις. Υπάρχει και κάτι ακόμα. Μια ψυχή πιο γλυκιά κι από το μέλι που μου χάιδεψε τα μαλλιά μες τη αναμονή μου και μου έδωσε κουράγιο. Είχε καταλυτική συμμετοχή σε όλο αυτό που έγινε. Με παρακίνησε, δε με άφησε σε ησυχία. Θα της είμαι ευγνώμων για πάντα. Γιατί ο λόγος της και η αύρα της είναι τόσο ωραία που έχουν τη δύναμη να χτίσουν υπερπόντιες γέφυρες και να γκρεμίσουν τα τείχη μιας Τροίας... Της εύχομαι πολλούς γλυκούς ειρηνικούς πολέμους... και να τους κερδίζει πάντα! Ξέρει εκείνη.

Άλλα τραγούδια μου που συνεχίζουν να έχουν μέσα μου κάποια βαρύτητα:
«Ένα Ταξίδι Μοναξιάς» (σε μουσική Νίκου Ορφανού και ερμηνεία Βαλάντη), «Πες Πως Δεν Ήμουνα Εγώ» (σε μουσική δική μου και ερμηνεία Μαριάννας Ευστρατίου), «Σαν Παραμύθι» (σε μουσική Νίκου Τερζή και ερμηνεία Ελίνας Κωνσταντοπούλου), «Τα Είδα Όλα» (σε μουσική Πάνου Καπίρη και ερμηνεία Νίκου Οικονομόπουλου), "Σου 'δωσα Ψυχή» (σε μουσική Πάνου Καπίρη και ερμηνεία Ηλία Βρεττού), «Θαύματα» (σε μουσική Άκη Δείξιμου και ερμηνεία Νίνο Ξυπολυτά), «Κανένας Δεν Ανήκει Σε Κανέναν» (σε μουσική Νίκου Τερζή και ερμηνεία Καίτης Γαρμπή), «Πήγαινέ Με Στην Αγάπη» (σε μουσική Πάνου Καπίρη και ερμηνεία Νίκου Μακρόπουλου). «Όταν Φεύγουνε Οι Φίλοι» (σε μουσική και ερμηνεία Άκη Δείξιμου), «Κρυψώνα» (σε μουσική και ερμηνεία Βαγγέλη Σπανακάκη).

Υ.Γ. Η κεντρική φωτογραφία είναι του Άκη Χρήστου.