Ζεϊμπέκικο

Ο μοναχικός θρήνος
Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία
Το ζεϊμπέκικο δύσκολα χορεύεται. Δεν έχει βήματα· είναι ιερατικός χορός με εσωτερική ένταση και νόημα που ο χορευτής οφείλει να το γνωρίζει και να το σέβεται.

Είναι η σωματική έκφραση της ήττας. Η απελπισία της ζωής. Το ανεκπλήρωτο όνειρο. Είναι το «δεν τα βγάζω πέρα». Το κακό που βλέπεις να έρχεται. Το παράπονο των ψυχών που δεν προσαρμόστηκαν στην τάξη των άλλων.

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται ποτέ στην ψύχρα ει μη μόνον ως κούφια επίδειξη. Ο χορευτής πρέπει πρώτα «να γίνει», να φτιάξει κεφάλι με ποτά και όργανα, για να ανέβουν στην επιφάνεια αυτά που τον τρώνε.

Η περιγραφή της προετοιμασίας είναι σαφής:

Παίξε, Χρήστο, το μπουζούκι,

ρίξε μια γλυκιά πενιά,

σαν γεμίσω το κεφάλι,

γύρνα το στη ζεϊμπεκιά.

(Τσέτσης)

Ο αληθινός άντρας δεν ντρέπεται να φανερώσει τον πόνο ή την αδυναμία του· αγνοεί τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρηχό καθωσπρεπισμό. Συμπάσχει με τον στίχο ο οποίος εκφράζει σε κάποιον βαθμό την προσωπική του περίπτωση, γι' αυτό επιλέγει το τραγούδι που θα χορέψει και αυτοσχεδιάζει σε πολύ μικρό χώρο ταπεινά και με αξιοπρέπεια. Δεν σαλτάρει ασύστολα δεξιά κι αριστερά· βρίσκεται σε κατάνυξη. Η πιο κατάλληλη στιγμή για να φέρει μια μαύρη βόλτα είναι η στιγμή της μουσικής γέφυρας, εκεί που και ο τραγουδιστής ανασαίνει.

Ο σωστός χορεύει άπαξ· δεν μονοπωλεί την πίστα. Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία.

Τα μεγάλα ζεϊμπέκικα είναι βαριά, θανατερά:

Ίσως αύριο χτυπήσει πικραμένα

του θανάτου η καμπάνα και για μένα.

(Τσιτσάνης)

Τι πάθος ατελείωτο που είναι το δικό μου,

όλοι να θέλουν τη ζωή κι εγώ το θάνατό μου.

(Βαμβακάρης)

Το ζεϊμπέκικο δεν σε κάνει μάγκα*· πρέπει να είσαι για να το χορέψεις. Οι τσιχλίμαγκες με το τζελ που πατάνε ομαδικά σταφύλια στην πίστα εκφράζουν ακριβώς το χάος που διευθετεί η εσωτερική αυστηρότητα και το μέτρο του ζεϊμπέκικου.

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται σε οικογενειακές εξόδους ή γιορτές στο σπίτι· απάδει προς το πνεύμα. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν κουτσούβελα που κυκλοφορούν τριγύρω παντελώς αναίσθητα.

Είναι χορός μοναχικός.

Όταν το μνήμα χάσκει στα πόδια σου, ο τόπος δεν σηκώνει άλλον. Είναι προσβολή να ενοχλήσει μια ξένη κι απρόσκλητη παρουσία. Γι' αυτό κάποιοι ανίδεοι αριστεροί διανοούμενοι ερμήνευσαν την επιβεβλημένη ερημία του χορού με τα δικά τους φοβικά σύνδρομα· αποκάλεσαν το ζεϊμπέκικο «εξουσιαστικό χορό», που περιέχει, δήθεν, μια «αόρατη απειλή». Είδαν, φαίνεται, κάποιον σκυλόμαγκα να χορεύει και τρόμαξαν. Όμως, και έναν κυριούλη αν ενοχλήσεις στο βαλσάκι του, κι αυτός θα αντιδράσει.

Το ζεϊμπέκικο δεν είναι γυναικείος χορός.

Απαγορεύεται αυστηρώς σε γυναίκα να εκδηλώσει καημούς ενώπιον τρίτων· είναι προσβολή γι' αυτόν που τη συνοδεύει. Αν δεν είναι σε θέση να ανακουφίσει τον πόνο της, αυτό τον μειώνει ως άντρα και δεν μπορεί να το δεχτεί.

Και στο μάτι δεν κολλάει.

Μια γυναίκα δεν είναι μάγκας· είναι θηλυκό ή τίποτα. Κι ένας άντρας, πρώτα αρσενικό και μετά όλα τ' άλλα. Αυτό είναι το αρχέτυπο. Κι αν το εποικοδόμημα γέρνει καμιά φορά χαρωπά, η βάση μένει ακλόνητη. Εξαιρούνται οι γυναίκες μεγάλης ηλικίας που μπορεί να έχουν προσωπικά βάσανα: χηρεία ή πένθος για παιδιά.

(Κι όμως είδα σπουδαίο ζεϊμπέκικο από δύο γυναίκες· τη Λιλή Ζωγράφου, που αυτοσχεδίαζε έχοντας αγκαλιάσει τον εαυτό της από τους ώμους με τα χέρια χιαστί σαν αρχαία τραγωδός· και μια νεαρή πουτάνα σε ένα καταγώγιο των Τρικάλων, πιο αυτεξούσια απ' όλους τους αρσενικούς εκεί μέσα.)

Η μεγάλη ταραχή είναι οι χωρικοί. Σε πλατείες χωριών, με την ευκαιρία του τοπικού πανηγυριού ή άλλης γιορτής, κάτι καραμπουζουκλήδες ετεροδημότες χορεύουνε ζεϊμπέκικο στο χώμα· προφανώς για να δείξουνε στους συγχωριανούς τους πόσο μάγκες γίνανε στην πόλη. Οι άνθρωποι της υπαίθρου δεν έχουν μπει στο νόημα κι ούτε μπορούν να εννοήσουν. Τα δικά τους ζόρια είναι κυκλικά· έρχονται, περνάνε και ξαναέρχονται σαν τις εποχές του χρόνου. Δεν είναι όλη η ζωή ρημάδι. Γι' αυτό χορεύουν εξώστρεφα, κάνουν φούρλες, σηκώνουν το γόνατο ή όλο το πόδι, κοιτάνε τους γύρω αν τους προσέχουν, χαμογελάνε χορεύοντας. Μιλάνε με τον Θεό των βροχών και του ήλιου, όχι τον σκοτεινό Θεό του χαμόσπιτου και των καταγωγίων.

Δεν γίνεται καν λόγος για το τσίρκο που χορεύει επιδεικτικά, σηκώνει τραπέζια με τα δόντια και ισορροπεί ποτήρια στο κεφάλι του. Ή τη φρικώδη καρικατούρα ζεϊμπέκικου που παρουσιάζουν οι χορευτές στις παλιές ελληνικές ταινίες και προσφάτως στα τηλεοπτικά σόου.

Το ζεϊμπέκικο είναι κλειστός χορός, με οδύνη και εσωτερικότητα. Δεν απευθύνεται στους άλλους. Ο χορευτής δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον. Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, τον οποίο τοποθετεί στο κέντρο του κόσμου. Για πάρτη του καίγεται, για πάρτη του πονάει και δεν επιζητεί οίκτο από τους γύρω. Τα ψαλίδια, τα τινάγματα, οι ισορροπίες στο ένα πόδι είναι για τα πανηγύρια. Το πολύ να χτυπήσει το δάπεδο με το χέρι «ν' ανοίξει η γη να μπει».

Και, όσο χορεύει, τόσο μαυρίζει.

Πότε μ' ανοιχτά τα μπράτσα μεταρσιώνεται σε αϊτό που επιπίπτει κατά παντός υπεύθυνου για τα πάθη του και πότε σκύβει τσακισμένος σε ικεσία προς τη μοίρα και το θείο.

Τα παλαμάκια που χτυπάνε οι φίλοι ή οι γκόμενες καλύτερα να λείπουν. Ο πόνος του άλλου δεν αποθεώνεται. Το πιο σωστό είναι να περιμένουν τον χορευτή να τελειώσει και να τον κεράσουν. Να πιούνε στην υγειά του· δηλαδή να του γιάνει ο καημός που τον έκανε να χορέψει.

Ειπώθηκε πως το ζεϊμπέκικο σβήνει.

Ο αρχαϊκός χορός της Θράκης που τον μετέφεραν οι ζεϊμπέκηδες στη Μικρά Ασία και τον επανέφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες του 1922 έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο· δεν έχει θέση σε μια νέα κοινωνία με άλλα αιτήματα και άλλες προτεραιότητες.

Μπορεί και να γίνει έτσι.

Αν χαθούν η αδικία, ο έρωτας και ο πόνος· αν βρεθεί ένας άλλος τρόπος που οι άντρες θα μπορούν να εκφράζουν τα αισθήματά τους με τόση ομορφιά και ευγένεια, μπορεί να χαθεί και το ζεϊμπέκικο.

Όμως βλέπεις μερικές φορές κάτι παλικάρια να γεμίζουν την πίστα με ήθος και λεβεντιά που σε κάνουν να ελπίζεις όχι απλώς για τον συγκεκριμένο χορό, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο.

---------

* Ο μάγκας είναι άντρας σεμνός, καλοντυμένος και μοναχικός. Δεν είναι επιδεικτικό κουτσαβάκι και αλανιάρης. Όπως αναφέρεται και στο Μείζον Ελληνικό Λεξικό, «μάγκας: έξυπνος και με συμπεριφορά που ταιριάζει σε άντρα».



Πηγή: το άρθρο είναι του Διονύση Χαριτοπουλου
από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ , 14-09-2002

Πολυ καλο και με αξια κειμενο!!! Μπραβο!!!

Όντως ενδιαφέρον άρθρο, στο οποίο όμως διακρίνω αφενός κάποιο φανατισμό, αφετέρου μια προσπάθεια ηρωοποίησης ή θεοποίησης του ζεϊμπέκικου.

Το ζεϊμπέκικο όπως και κάθε άλλο είδος μουσικής, ο καθένας μας έχει δικαίωμα να το βιώσει διαφορετικά και δεν είναι υποχρεωμένος να το αισθανθεί με το ντεφάκτο τρόπο που καθορίζει ο συγκεκριμένος αρθρογράφος. Δεν υπάρχουν απόλυτες απόψεις στο πως αντιλαμβάνεται και νοιώθει κάποιος τη μουσική.

Θεωρώ δε την παράγραφο κατά την οποία επιχειρείται ο αποκλεισμός των γυναικών, επιεικώς απαράδεκτη κι ακραία τοποθέτηση. Κατά τη γνώμη μου ο συγγραφέας του παραπάνω άρθρου, στην προσπάθειά του να διυλίσει τον κώνωπα, βγαίνει εκτός θέματος.

Υπέροχο!

Δε θα συμφωνησω μαζι σου yiannis !!! Η αποψη που παραθετεται σε αυτο το κειμενο ειναι μια παοψη βγαλμενη απο την ιστορια του ζειμπεκικου!! Ουτε προσπαθει να θεοποιησει ουτε να το ηρωποιηση! Απλα το θετει στα ορια της εποχης του!! Γιατι καποια ειδη μουσικης μπορουν και πρεπει να μπαινουν σε ιστορικα πλαισια!

Και τι εννοοω... οσο και να θελουμε οσο και να χτυπιομαστε... ΔΕΝ μπορει να δημιουργηθει ρεμπετικο τραγουδι στην εποχη μας.. οπως και δε μπορει να δημιουργηθουν αλλα ειδη μουσικης στην εποχη μας!!

Αυτο νομιζω θελει να τονισει αυτος που εγραψε το αρθρο αυτο και εκει κρυβεται η ομορφια του!!! Οτι δηλαδη το ζειμπεκικο οταν αρχισε να εμφανιζεται στις μουσικες μας εκφρασεις ειχε τα χαρακτηριστικα που αναφερει!! Και οσο για το σημειο με τις γυναικες και παλι συμφωνω με το αρθρο οταν θετεται στα χρονικα πλαισια αυτα!! Δεν υποτιμω ουθτε εγω ουτε το αρθρο καθολου τις γυναικες και ουτε πρεπει να το δουμε ετσι!! Απλα το ζειμπεκικο εχει ολα τα χαρακτηριστικα εκεινα που ειχε η εποχη εκεινη!!!

Ειναι το ιδιο με το να λες οτι ενας αντρας δε χορευει τσιφτετελι!!!

Κι εγώ νιώθω το ζεϊμπέκικο όπως ο αρθογράφος. Δε μου κάνει καμία αίσθηση να βλέπω χαρωπούς ανθρώπους να χορεύουν χοροπηδηκτά το ζεϊμπέκικο. Μου αρέσει το βαρύ ζεϊμπέκικο, το αργό, το αντρικό, το αυθόρμητο.

Όπως το περιγράφει ο κ.Χαριτόπουλος, μην τα ξαναγράφω.

Γιατί δε γίνεται ρε παιδιά να λέει το κομμάτι "Η ζωή εδώ τελειώνει, σβήνει το καντήλι μου" και η φουστανάτη τύπισσα χαμογελαστή να περιφέρεται σαν πεταλουδίτσα, να πίνει τα σφηνάκια της βουτώντας στο πάτωμα σαν να της κάνει πέναλτυ ο Καλιτζάκης και οι άλλοι χαμογελαστοί να της λένε "μπράβο χορευταρού"...

Quote:

Το μέλος jorge στις 30-11-2004 στις 12:46 έγραψε: Κι εγώ νιώθω το ζεϊμπέκικο όπως ο αρθογράφος. Δε μου κάνει καμία αίσθηση να βλέπω χαρωπούς ανθρώπους να χορεύουν χοροπηδηκτά το ζεϊμπέκικο. Μου αρέσει το βαρύ ζεϊμπέκικο, το αργό, το αντρικό, το αυθόρμητο. Όπως το περιγράφει ο κ.Χαριτόπουλος, μην τα ξαναγράφω. Γιατί δε γίνεται ρε παιδιά να λέει το κομμάτι "Η ζωή εδώ τελειώνει, σβήνει το καντήλι μου" και η φουστανάτη τύπισσα χαμογελαστή να περιφέρεται σαν πεταλουδίτσα, να πίνει τα σφηνάκια της βουτώντας στο πάτωμα σαν να της κάνει πέναλτυ ο Καλιτζάκης και οι άλλοι χαμογελαστοί να της λένε "μπράβο χορευταρού"...

...Κι όμως έχω δει αρκετές φορές "τον άντρα τον πολλά βαρύ" να χορεύει ζεϊμπέκικο πολλάκις γελοιότερος από τη φουστανάτη τύπισσα που περιγράφεις. Η Λιλή Ζωγράφου χόρευε υπέροχο ζεϊμπέκικο. Και δεν ήταν ούτε "φουστανάτη", ούτε "τύπισσα". Ήταν ΚΥΡΙΑ! Μήπως απλώς στο ζεϊμπέκικο, λόγω του ότι έχουμε να κάνουμε με έναν χορό μοναχικό και ίσως και "ατομοκεντρικό"-επιτρέψτε να μου χρησιμοποιήσω τον όρο αυτό- ο καθένας μας προβάλλει έντονα το ΕΓΩ του ή καλύτερα το ΕΙΝΑΙ του, με άλλα λόγια αποκαλύπτει την ταυτότητά του;
Η φουστανάτη τύπισσα είναι ίδια και φέρεται κατά τον ίδιο τρόπο και όταν δε χορεύει. Ο άντρας που χορεύει για να επιδείξει το "μισθωμένο" ανδρισμό του είναι το ίδιο "ψευτόμαγκας" σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του, όχι μόνο κατά την εκτέλεση ενός ζεϊμπέκικου.
Το ζεϊμπέκικο ίσως δεν είναι μόνο χορός, ίσως είναι ένα δρώμενο (πράξις σπουδαία και τέλεια...) άρα και ο χορευτής είναι πρόσωπο δρων, του οποίου η προσωπικότητα ξεδιπλώνεται μέσα από τον αυτοσχεδιασμό που εκτελεί.

Quote:

[/I] Το μέλος SteliosG στις 30-11-2004 στις 12:11 έγραψε: Δε θα συμφωνησω μαζι σου yiannis !!! Η αποψη που παραθετεται σε αυτο το κειμενο ειναι μια παοψη βγαλμενη απο την ιστορια του ζειμπεκικου!! Ουτε προσπαθει να θεοποιησει ουτε να το ηρωποιηση! Απλα το θετει στα ορια της εποχης του!! Γιατι καποια ειδη μουσικης μπορουν και πρεπει να μπαινουν σε ιστορικα πλαισια! [/I]

Σε ιστορικά πλαίσια ναι, όχι όμως και στο μουσείο. Το έχουμε πει πολλές φορές ότι οι ρίζες δεν είναι για να επιστρέφουμε σε αυτές, αλλά για να βγάζουν κλαδιά.

Quote:

Το μέλος SteliosG στις 30-11-2004 στις 12:11 έγραψε: Και οσο για το σημειο με τις γυναικες και παλι συμφωνω με το αρθρο οταν θετεται στα χρονικα πλαισια αυτα!! Δεν υποτιμω ουθτε εγω ουτε το αρθρο καθολου τις γυναικες και ουτε πρεπει να το δουμε ετσι!! Απλα το ζειμπεκικο εχει ολα τα χαρακτηριστικα εκεινα που ειχε η εποχη εκεινη!!!

Φαίνεται ότι ούτε ο αρθρογράφος ούτε κι εσύ έχετε ακούσει για τις "Ελεύθερες ρεμπέτισσες". Δεν είναι κακό αυτό, το ρεμπέτικο έχει τόσο βάθος που για να το αγγίξει κάποιος έστω και επιφανειακά, πρέπει όχι απλά να το ακούει, αλλά και να το μελετάει για χρόνια. Ένα ερέθισμα δίνω εγώ, ψάξτε το λίγο για τις "ελεύθερες ρεμπέτισσες" του Πειραιά και της Αθήνας και θα διαπιστώσετε ότι τα πράγματα όσον αφορά τη γυναίκα ήταν πολύ διαφορετικά, από αυτά που τόσο απόλυτα αποτυπώνει ο κ.Χαριτόπουλος στο άρθρο του.

Quote:

Το μέλος Jorge στις 30-11-2004 στις 12:11 έγραψε: Γιατί δε γίνεται ρε παιδιά να λέει το κομμάτι "Η ζωή εδώ τελειώνει, σβήνει το καντήλι μου" και η φουστανάτη τύπισσα χαμογελαστή να περιφέρεται σαν πεταλουδίτσα, να πίνει τα σφηνάκια της βουτώντας στο πάτωμα σαν να της κάνει πέναλτυ ο Καλιτζάκης και οι άλλοι χαμογελαστοί να της λένε "μπράβο χορευταρού"...

Και εμένα δεν μου αρέσει, αλλά ο χορός είναι ελεύθερη έκφραση, δεν μπορώ ούτε να τον καλουπώσω, ούτε να αποκλείσω κανένα. Ειδικά στο Ζεϊμπέκικο που είναι φύσει αυτοσχεδιαστικός χορός, καθένας έχει το δικαίωμα να εκφραστεί όπως του βγαίνει.

Γιαννηγιάννη, εγώ πάντως είμαι μαζί σου. Με καλύπτεις απόλυτα.
Μιά παρατήρηση για το ΣτέλιοG: Ζειμπέκικο και ρεμπέτικο δεν ταυτίζονται απόλυτα.
Ο Χαριτόπουλος γενικότερα στα βιβλία του και τις επιφυλλίδες στις εφημερίδες μου φαίνεται λίγο παρωχημένος και υπερβολικός.
Για το Ζειμπέκικο καταπληκτικά πράγματα έχει γράψει ο Πετρόπουλος στο βιβλίο του για το Ρεμπέτικο.

Quote:

Το μέλος yiannisyiannis στις 30-11-2004 στις 13:33 έγραψε: Και εμένα δεν μου αρέσει, αλλά ο χορός είναι ελεύθερη έκφραση, δεν μπορώ ούτε να τον καλουπώσω, ούτε να αποκλείσω κανένα. Ειδικά στο Ζεϊμπέκικο που είναι φύσει αυτοσχεδιαστικός χορός, καθένας έχει το δικαίωμα να εκφραστεί όπως του βγαίνει.

Ασφαλώς. Όπως είναι και δικό μας δικαίωμα να απορρίπτουμε την αισθητική κάποιων. Αν ο άλλος τη βρίσκει να χορεύει "πεταλουδιστά" (ή και να τραγουδά χαρωπά) ένα τραγούδι που μιλάει για θάνατο, βάσανα, χωρισμούς, εγώ απλά θα αδιαφορήσω και θα κοιτάξω να ασχοληθώ με κάτι άλλο. Γιατί για μένα αυτό είναι αντίφαση και με μπερδεύει. Είτε είναι άνδρας, είτε γυναίκα...

Δε ειπα βρε παιδια οτι ζειμπεκικο και ρεμπετικο ειναι το ιδιο! Ειπα απλα οτι δε μπορει η εποχη μας να δημιουργησει ρεμπετικο! Καμια σχεση με αυτο που νομιζατε οτι ειπα! Και δεν ειπα οτι οι γυναικες δν εχουν καμια σχεση με το ρεμπετικο! Ειπα οτι οι γυναικες δεν ειναι ωραιο αισθητικα και συμφωνα με τη "μουσικη φυση" του ζειμπεκικου να το χορευουν!

Βεβαια καθενας εχει το δικαιωμα να εκφραζεται οπως θελει και να κανει οτι θελει στην εποχη μας και παντα! Απλα αν κοιταξουμε την ιστορια του ζειμπεκικου θα καταλαβουμε λιγο καλυτερα το αρθρο αυτο και γιατι σας φαινετε λιγο επιθετικο και αλλαζονικο για την εποχη μας!

Μια γενικη διαπιστωση: Αυτο που δε μαρεσει εμενα παντως ειναι να λεμε συνεχεια οτι ολα ειναι υποκειμενικα και ο καθενας κανει αυτο που θελει ελαφρα τη καρδια!!! Δε συμφωνω ρε παιδια!! Συγνωμη! Υπαρχουν και καποια στανταρ και καποια ορια στη κοινωνια και στο τροπο που εκφραζεται! Και οσο πιο υψηλα πνευμκατικα ειναι αυτα τα ορια μεσα στο κοινωνικο συνολο τοσο το καλυτερο για το μελλον της! Ξερω οτι θα πειτε για το οτι ο καθενας κρινεται για αυτο που λεει και κανει και "ας τον κρινουν οι αλλοι" που λενε! Καποια στιγμη ομως πρεπει να ωριμασουμε ως κοινωνια και να πουμε "Ναι λοιπον, εχουμε καποια ορια και στανταρ" ειναι αιοσθητικα ειτε πνευματικα ειτα μουσικα ειτε οτιδηποτε!!

Αποψη μου βεβαια και αυτη...

Kάποτε η δασκάλα μου προσπάθησε να μου μάθει ζεϊμπέκικο.
Ναι λοιπόν, υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα και φιγούρες. Κάποιος έκατσε και τα αρχειοθέτησε κι αυτά.
Αυτό που έβλεπα ήταν γελοίο, σαν αποκωδικοποιημένος καημός!
Συμφωνώ μαζί σου vouliakis, μόνο αν έχεις γίνει φέσι μπορείς να αποδώσεις στο χορό αυτό.
Και ας με συγχωρήσουν οι υπόλοιπες γυναίκες, αλλά κι εγώ νομίζω πως ταιριάζει περισσότερο σε άνδρα παρά σε γυναίκα. Υπάρχουν τόσοι άλλοι χοροί που ταιριάζουν μονο σε γυναίκες, ας έχουν και οι άνδρες έναν χορό για πάρτη τους!

Quote:

Το μέλος SteliosG στις 30-11-2004 στις 15:42 έγραψε: Μια γενικη διαπιστωση: Αυτο που δε μαρεσει εμενα παντως ειναι να λεμε συνεχεια οτι ολα ειναι υποκειμενικα και ο καθενας κανει αυτο που θελει ελαφρα τη καρδια!!! Δε συμφωνω ρε παιδια!! Συγνωμη! Υπαρχουν και καποια στανταρ και καποια ορια στη κοινωνια και στο τροπο που εκφραζεται! Και οσο πιο υψηλα πνευμκατικα ειναι αυτα τα ορια μεσα στο κοινωνικο συνολο τοσο το καλυτερο για το μελλον της! Ξερω οτι θα πειτε για το οτι ο καθενας κρινεται για αυτο που λεει και κανει και "ας τον κρινουν οι αλλοι" που λενε! Καποια στιγμη ομως πρεπει να ωριμασουμε ως κοινωνια και να πουμε "Ναι λοιπον, εχουμε καποια ορια και στανταρ" ειναι αιοσθητικα ειτε πνευματικα ειτα μουσικα ειτε οτιδηποτε!! Αποψη μου βεβαια και αυτη...

Και ποιός είναι Στέλλιο αυτός που θα καθορίσει ποιά είναι αυτά τα όρια? Ποιά είναι τα 'υψηλά' και ποιά τα 'χαμηλά'? Ποιός έχει αυτό το δικαίωμα? Με βάση ποιά κριτήρια?Και κατά τη γνώμη μου, μια τέτοια κοινωνία θα ήταν μια κοινωνία δίχως μέλλον, στάσιμη. Γιατί πιστεύω πως η εξέλιξη έρχεται απο τους ανθρώπους που δεν μπαίνουν σε καλούπια, που κοιτάνε πάντα και λίγο παραπέρα, αυτούς που κουβαλάνε μια κάποια 'τρέλα' (με την καλή έννοια) και που συνήθως τους έχουμε στο περιθώριο μέχρι να ανακαλύψουμε μια μέρα, ως εκ θαύματος, την αξία τους.

Συγνώμη..ξέφυγα λίγο από το θέμα μας, που είναι το ζεϊμπέκικο..

Καλα εκανες και εφυγες απο το θεμα γιατι και εσυ και εγω ειμαστε ανθρωποι που δε μπαινουν σε καλουπια!!!!!!! Αλλο ομως τα καλουπια, αλλο τα "στανταρ" που αναφερω εγω και ειμαι σχεδον σιγουρος οτι 99% των φιλων μας εδω καταλαβαινουν τι λεω. Και δε λεω οτι χρειαζεται καποια Αρχη για να θεσει και να ελεγχει αυτα τα στανταρ.

Τα στανταρ τα οριζει καθε κοινωνια μονη της και μεσα απο χρονια "παιδευσης" και ζυμωσης και αποριπτει ευκολα τα πολυ κατωτερα, οπως ο ανθρωπινος οργανισμος τα απορριπτει τα ξενα σε αυτον σωματα. Και δεν ειναι απαραιτητα αυτα τα στανταρ να μενουν στασιμα. Εξελισονται και αναπτυσονται...

(..έκανα απλώς μια μετακίνηση από το "περί ανέμων και υδάτων" σε αυτή την κατηγορία που είναι πιο σχετική με το θέμα...)

Στο σημείο αυτό, θεωρώ σκόπιμο να διευκρινήσω κάτι: αναδημοσιεύω το άρθρο - δεν είναι προσωπική μου άποψη (η οποία ταυτίζεται λίγο-πολύ με εκείνη της tsuku_elf)

Επίσης: "Για το Ζειμπέκικο καταπληκτικά πράγματα έχει γράψει ο Πετρόπουλος στο βιβλίο του για το Ρεμπέτικο." (dimko)

Επανέρχομαι στο θέμα, γιατί μου ήρθε ένα τραγούδι στο μυαλό σαν flash, που επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο τα λεγόμενα στα προηγούμενα posts, σχετικά με τις «Ελεύθερες ρεμπέτισσες» και τη σχέση των γυναικών με το ζεϊμπέκικο γενικότερα.

Ένα από τα κλασσικότερα ζεϊμπέκικα είναι το Απόψε κάνεις μπαμ, του Βασίλη Τσιτσάνη. Με αυτό τραγούδι, ο αποκαλούμενος ως "δάσκαλος" του ρεμπέτικου και λαϊκού μας τραγουδιού, προκαλεί κάποια εντυπωσιακή παρουσία να σηκωθεί και να στροφάρει.

Κανένας αποκλεισμός δεν ισχύει, ούτε ίσχυε λοιπόν ποτέ για το γυναικείο φύλο από το συγκεκριμένο χορό.

Πολύ ενδιαφέρουσες οι απόψεις σε σχέση με το ζεϊμπέκικο...Λοιπόν εγώ δεν το έχω μελετήσει τόσο το θέμα παρόλα αυτά αγαπώ πάρα πολύ το ζεϊμπέκικο και σαν σκοπό και σαν χορό από πολύ μικρή.Αυτήν την αγάπη μου την μετέδωσε ο πατέρας μου ο οποίος το χορέυει υπέροχα.Έτσι λοιπόν,Το θεωρώ άδικο να αποκλείονται όλες οι γυναίκες..Ναι βέβαια πρέπει να το νιώθεις και να έχεις καημό για να το αποδώσεις σωστά και να μην είναι ψευτικο αυτό που θα βγει..Αυτό όμως είναι θέμα προσωπικότητας,ψυχής και όχι φύλου...Προσωπικά δεν μπορω να δεχτώ το οτι δεν είναι ''πρέπον'' να χορευω ζεϊμπέκικο επειδη είμαι γυναίκα.Πόσο μάλλον όταν χορέυοντας το νιώθω μια απιστευτη αίσθηση ελευθερίας .Α,και το καλύτερο ζεϊμπέκικο το χορεύω μόνη μου στο σπίτι μου όταν το έχω ανάγκη και όχι για να προβάλλω το εγώ σε κάποια μεγάλη πίστα(πράγμα που γινεται και από τα 2 φύλα).

Συγνώμη αν το τράβηξα πολυ σε προσωπικό επίπεδο αλλά το σήκωνε το θέμα...

Εγώ το χάρηκα πάντως που ''τράβηξες πολύ το θέμα σε προσωπικό επίπεδο''.
Ήταν ότι καλύτερο διάβασα σε αυτήν την ομολογουμένως ενδιαφέρουσα συζήτηση. Περιττό να πω ότι συμφωνώ μαζί σου.

Το ζεϊμπέκικο δύσκολα χορεύεται. Δεν έχει βήματα· είναι ιερατικός χορός με εσωτερική ένταση και νόημα που ο χορευτής οφείλει να το γνωρίζει και να το σέβεται.
Είναι η σωματική έκφραση της ήττας. Η απελπισία της ζωής. Το ανεκπλήρωτο όνειρο. Είναι το «δεν τα βγάζω πέρα». Το κακό που βλέπεις να έρχεται. Το παράπονο των ψυχών που δεν προσαρμόστηκαν στην τάξη των άλλων.

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται ποτέ στην ψύχρα ει μη μόνον ως κούφια επίδειξη. Ο χορευτής πρέπει πρώτα «να γίνει», να φτιάξει κεφάλι με ποτά και όργανα, για να ανέβουν στην επιφάνεια αυτά που τον τρώνε.

Η περιγραφή της προετοιμασίας είναι σαφής:

Παίξε, Χρήστο, το μπουζούκι,
ρίξε μια γλυκιά πενιά,
σαν γεμίσω το κεφάλι,
γύρνα το στη ζεϊμπεκιά.

(Τσέτσης)

Ο αληθινός άντρας δεν ντρέπεται να φανερώσει τον πόνο ή την αδυναμία του· αγνοεί τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρηχό καθωσπρεπισμό. Συμπάσχει με τον στίχο ο οποίος εκφράζει σε κάποιον βαθμό την προσωπική του περίπτωση, γι' αυτό επιλέγει το τραγούδι που θα χορέψει και αυτοσχεδιάζει σε πολύ μικρό χώρο ταπεινά και με αξιοπρέπεια. Δεν σαλτάρει ασύστολα δεξιά κι αριστερά· βρίσκεται σε κατάνυξη. Η πιο κατάλληλη στιγμή για να φέρει μια μαύρη βόλτα είναι η στιγμή της μουσικής γέφυρας, εκεί που και ο τραγουδιστής ανασαίνει.

Ο σωστός χορεύει άπαξ· δεν μονοπωλεί την πίστα. Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία.

Τα μεγάλα ζεϊμπέκικα είναι βαριά, θανατερά:

Ίσως αύριο χτυπήσει πικραμένα
του θανάτου η καμπάνα και για μένα.

(Τσιτσάνης)

Τι πάθος ατελείωτο που είναι το δικό μου,
όλοι να θέλουν τη ζωή κι εγώ το θάνατό μου.

(Βαμβακάρης)

Το ζεϊμπέκικο δεν σε κάνει μάγκα*· πρέπει να είσαι για να το χορέψεις. Οι τσιχλίμαγκες με το τζελ που πατάνε ομαδικά σταφύλια στην πίστα εκφράζουν ακριβώς το χάος που διευθετεί η εσωτερική αυστηρότητα και το μέτρο του ζεϊμπέκικου.

Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται σε οικογενειακές εξόδους ή γιορτές στο σπίτι· απάδει προς το πνεύμα. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν κουτσούβελα που κυκλοφορούν τριγύρω παντελώς αναίσθητα.

Είναι χορός μοναχικός.

Όταν το μνήμα χάσκει στα πόδια σου, ο τόπος δεν σηκώνει άλλον. Είναι προσβολή να ενοχλήσει μια ξένη κι απρόσκλητη παρουσία. Γι' αυτό κάποιοι ανίδεοι αριστεροί διανοούμενοι ερμήνευσαν την επιβεβλημένη ερημία του χορού με τα δικά τους φοβικά σύνδρομα· αποκάλεσαν το ζεϊμπέκικο «εξουσιαστικό χορό», που περιέχει, δήθεν, μια «αόρατη απειλή». Είδαν, φαίνεται, κάποιον σκυλόμαγκα να χορεύει και τρόμαξαν. Όμως, και έναν κυριούλη αν ενοχλήσεις στο βαλσάκι του, κι αυτός θα αντιδράσει.

Το ζεϊμπέκικο δεν είναι γυναικείος χορός.

Απαγορεύεται αυστηρώς σε γυναίκα να εκδηλώσει καημούς ενώπιον τρίτων· είναι προσβολή γι' αυτόν που τη συνοδεύει. Αν δεν είναι σε θέση να ανακουφίσει τον πόνο της, αυτό τον μειώνει ως άντρα και δεν μπορεί να το δεχτεί.

Και στο μάτι δεν κολλάει.

Μια γυναίκα δεν είναι μάγκας· είναι θηλυκό ή τίποτα. Κι ένας άντρας, πρώτα αρσενικό και μετά όλα τ' άλλα. Αυτό είναι το αρχέτυπο. Κι αν το εποικοδόμημα γέρνει καμιά φορά χαρωπά, η βάση μένει ακλόνητη. Εξαιρούνται οι γυναίκες μεγάλης ηλικίας που μπορεί να έχουν προσωπικά βάσανα: χηρεία ή πένθος για παιδιά.

(Κι όμως είδα σπουδαίο ζεϊμπέκικο από δύο γυναίκες· τη Λιλή Ζωγράφου, που αυτοσχεδίαζε έχοντας αγκαλιάσει τον εαυτό της από τους ώμους με τα χέρια χιαστί σαν αρχαία τραγωδός· και μια νεαρή πουτάνα σε ένα καταγώγιο των Τρικάλων, πιο αυτεξούσια απ' όλους τους αρσενικούς εκεί μέσα.)

Η μεγάλη ταραχή είναι οι χωρικοί. Σε πλατείες χωριών, με την ευκαιρία του τοπικού πανηγυριού ή άλλης γιορτής, κάτι καραμπουζουκλήδες ετεροδημότες χορεύουνε ζεϊμπέκικο στο χώμα· προφανώς για να δείξουνε στους συγχωριανούς τους πόσο μάγκες γίνανε στην πόλη. Οι άνθρωποι της υπαίθρου δεν έχουν μπει στο νόημα κι ούτε μπορούν να εννοήσουν. Τα δικά τους ζόρια είναι κυκλικά· έρχονται, περνάνε και ξαναέρχονται σαν τις εποχές του χρόνου. Δεν είναι όλη η ζωή ρημάδι. Γι' αυτό χορεύουν εξώστρεφα, κάνουν φούρλες, σηκώνουν το γόνατο ή όλο το πόδι, κοιτάνε τους γύρω αν τους προσέχουν, χαμογελάνε χορεύοντας. Μιλάνε με τον Θεό των βροχών και του ήλιου, όχι τον σκοτεινό Θεό του χαμόσπιτου και των καταγωγίων.

Δεν γίνεται καν λόγος για το τσίρκο που χορεύει επιδεικτικά, σηκώνει τραπέζια με τα δόντια και ισορροπεί ποτήρια στο κεφάλι του. Ή τη φρικώδη καρικατούρα ζεϊμπέκικου που παρουσιάζουν οι χορευτές στις παλιές ελληνικές ταινίες και προσφάτως στα τηλεοπτικά σόου.

Το ζεϊμπέκικο είναι κλειστός χορός, με οδύνη και εσωτερικότητα. Δεν απευθύνεται στους άλλους. Ο χορευτής δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον. Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, τον οποίο τοποθετεί στο κέντρο του κόσμου. Για πάρτη του καίγεται, για πάρτη του πονάει και δεν επιζητεί οίκτο από τους γύρω. Τα ψαλίδια, τα τινάγματα, οι ισορροπίες στο ένα πόδι είναι για τα πανηγύρια. Το πολύ να χτυπήσει το δάπεδο με το χέρι «ν' ανοίξει η γη να μπει».

Και, όσο χορεύει, τόσο μαυρίζει.

Πότε μ' ανοιχτά τα μπράτσα μεταρσιώνεται σε αϊτό που επιπίπτει κατά παντός υπεύθυνου για τα πάθη του και πότε σκύβει τσακισμένος σε ικεσία προς τη μοίρα και το θείο.

Τα παλαμάκια που χτυπάνε οι φίλοι ή οι γκόμενες καλύτερα να λείπουν. Ο πόνος του άλλου δεν αποθεώνεται. Το πιο σωστό είναι να περιμένουν τον χορευτή να τελειώσει και να τον κεράσουν. Να πιούνε στην υγειά του· δηλαδή να του γιάνει ο καημός που τον έκανε να χορέψει.

Ειπώθηκε πως το ζεϊμπέκικο σβήνει.

Ο αρχαϊκός χορός της Θράκης που τον μετέφεραν οι ζεϊμπέκηδες στη Μικρά Ασία και τον επανέφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες του 1922 έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο· δεν έχει θέση σε μια νέα κοινωνία με άλλα αιτήματα και άλλες προτεραιότητες.

Μπορεί και να γίνει έτσι.

Αν χαθούν η αδικία, ο έρωτας και ο πόνος· αν βρεθεί ένας άλλος τρόπος που οι άντρες θα μπορούν να εκφράζουν τα αισθήματά τους με τόση ομορφιά και ευγένεια, μπορεί να χαθεί και το ζεϊμπέκικο.

Όμως βλέπεις μερικές φορές κάτι παλικάρια να γεμίζουν την πίστα με ήθος και λεβεντιά που σε κάνουν να ελπίζεις όχι απλώς για τον συγκεκριμένο χορό, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο.

---------

* Ο μάγκας είναι άντρας σεμνός, καλοντυμένος και μοναχικός. Δεν είναι επιδεικτικό κουτσαβάκι και αλανιάρης. Όπως αναφέρεται και στο Μείζον Ελληνικό Λεξικό, «μάγκας: έξυπνος και με συμπεριφορά που ταιριάζει σε άντρα».




ΤΑ ΝΕΑ , 14-09-2002 , Σελ.: P35
Κωδικός άρθρου: A17439P351
ID:332807