Τονισμός είναι ο τρόπος με τον οποίο εκτελούμε ένα μουσικό κομμάτι, κατ’ αναλογία με τον τρόπο που απαγγέλλουμε για παράδειγμα ένα ποίημα με την ομιλία μας. Δηλαδή η σωστή εκτέλεση του κομματιού εξαρτάται από το κατά πόσο σωστά θα τονίσουμε ορισμένους φθόγγους αυτού, μοτίβα ή φράσεις του, κατά τον ίδιο τρόπο η απόδοση και η κατανόηση ενός ποιήματος ή ενός πεζού κειμένου ή και αυτής ακόμα της ομιλίας μας εξαρτάται από τον τρόπο που τονίζουμε τις λέξεις που χρησιμοποιούμε.
Σημεία τονισμού στην ευρωπαϊκή μουσική είναι :
η σύζευξη συναφείας ή προσωδίας (ή legato),
η στιγμή (ή staccato ελαφρύ),
η σύζευξη συναφείας με στιγμή (ή staccato βαρύ),
η επιμήκης στιγμή (ή martele),
η οριζόντια στιγμή,
ο πλάγιος τονισμός,
το αρποειδές
(Για την έννοια καθενός βλ. στους αντίστοιχους όρους στην εγκυκλοπαίδεια μουσικών όρων του ΜΗ).
Υπάρχουν επίσης και όροι μουσικοί που αφορούν στον τονισμό [όπως legato (υποδηλώνει τη σύζευξη συναφείας, δηλαδή : ενωμένα) marcato (= χαρακτηριστικά τονισμένα) martellato (= σφυροκοπώντας τις νότες και χωριστά) staccato (= ξερά και χωρισμένα οι ήχοι) tenuto (= κρατάμε τον ήχο στην ίδια ένταση) pizzicato (= τσιμπάμε τη χορδή – αφορά σε έγχορδα) legatissimo (όσο γίνεται πιο ενωμένα) κ.α.]
Στη Βυζαντινή μουσική, καταρχήν βέβαια ο τονισμός επαφίεται στην καλλιτεχνική ευαισθησία εκάστου ερμηνευτή ελεύθερα, να τον επιχειρεί όπου το κρίνει, ανάλογα με τον τρόπο που θέλει να αποδώσει το βυζαντινό μέλος, ωστόσο υπάρχουν δύο σημεία τονισμού, τα οποία δεσμεύουν τον εκτελεστή ως προς την απόδοσή τους. Πρόκειται για του δύο τονικούς ποιοτικούς χαρακτήρες της βυζαντινής μουσικής (Οι χαρακτήρες είναι τριών ειδών στη Β.Μ. : ποσότητας, ποιότητας και χρόνου, βλ σχετικά στη λέξη «χαρακτήρες» στην εγκυκλοπαίδεια μουσικών όρων του ΜΗ. Οι χαρακτήρες ποιότητας ειδικότερα διακρίνονται σε καλλωπιστικούς και τονικούς. Εμείς εδώ αναφερόμαστε λοιπόν σε αυτούς τους τονικούς χαρακτήρες), δηλαδή :
Τη βαρεία και
Το ψηφιστό
(Για την έννοια καθενός, βλ στους αντίστοιχους όρους της εγκυκλοπαίδειας μουσικών όρων του ΜΗ).
Βιβλιογραφία: Γεωργίου Διαμαντή, «Η κλασική θεωρία της μουσικής», εκδ. Φ. Νάκα 2001,
Θεόδωρου Σακελλαρίου, «Εισαγωγή στη φιλολογία της μουσικής» εκδ. παν/μιου Ιωαννίνων,
Διαμαντή Μαυραγάνη, «Μουσική ανθοδέσμη», εκδ1968,
Διονυσίου Ηλιόπουλου, «Μέθοδος βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής», εκδ.1995,
Ιωάννου Μαργαζιώτη, «Θεωρητικόν βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής», εκδ.1960.
επιστροφή
8195 |
