Οι Ποιητές της Rock: Bob Dylan (Μέρος Α)

Είναι πολύς ο καιρός που θέλω να στείλω μία δημοσίευση στο MusicHeaven και επιτέλους θα το κάνω γιατί νοιώθω ότι του το χρωστάω. Ελπίζω να καταφέρω να ξεπληρώσω έστω μία δόση από το χρέος που κουβαλάω τόσα χρόνια. Και γράφω “ελπίζω” γιατί δεν ξέρω πού και πώς θα με οδηγήσει ο ειρμός μου. Ταυτόχρονα, ξεκινάω μ’ αυτό το άρθρο μία καινούργια ενότητα στη στήλη μου, για τους Ποιητές της Rock μουσικής. Πάμε…

---

"I see my light come shining, from the west unto the east"

---

*** Εισαγωγή:

Ο Bob Dylan, (Robert Allen Zimmerman), γεννήθηκε στις 24 Μαΐου του 1941, στην πόλη Duluth της πολιτείας Minnesota των ΗΠΑ. Το 1947, οι Zimmermans μετακόμισαν στο Hibbing. Στα 14 του ο Bob αγόρασε την πρώτη του ακουστική κιθάρα και άρχισε πολύ σύντομα να φορμάρει μπάντες. Η πρώτη του μπάντα ονομάζονταν Golden Chords. Από το 1959 που μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Minneapolis, άρχισε να ενδιαφέρεται για τη μουσική folk και αφού διάβασε τη βιογραφία του Woody Guthrie, έφυγε τον Δεκέμβριο του 1960 από την Minneapolis και περνώντας από το Chicago κατέληξε στο Greenwich Village. Ο σκοπός του ήταν να ξεκινήσει εκεί μία μουσική καριέρα και παράλληλα να επισκεφθεί τον Guthrie, που πέθαινε από την αρρώστια του Huntington σε ένα νοσοκομείο του New Jersey. Τα κατόρθωσε και τα δύο. Όσο για την καριέρα του, ξεκίνησε να παίζει στο Cafe Wha? αλλά και σε διάφορα άλλα καφέ του Village με διάφορα κατά καιρούς διάφορα ονόματα (Elston Gunn, Robert Allen, Robert Allyn) μέχρι που “έπεσε” επάνω στα ποιήματα του Dylan Thomas και έγινε Robert Dylan. O κόσμος τον φώναζε Bobby, αλλά το Bobby Dylan δεν του άρεσε. Υπήρχαν άλλωστε (όπως λέει ο ίδιος) οι Bobby Darin, Bobby Vee, Bobby Rydell, Bobby Neely και ένα σωρό άλλοι Bobbys. Ανάμεσα στα δύο επικρατέστερα Bob Allyn & Bob Dylan, προτίμησε τελικά το δεύτερο. Στην αρχή της καριέρας του έπαιξε support στον John Lee Hooker στο Gerde's Folk City. Έπαιξε επίσης φυσαρμόνικα στον δίσκο Midnight Special του Harry Belafonte και ηχογραφώντας φυσαρμόνικα σαν session για την Carolyn Hester τον πρόσεξε ο παραγωγός John Hammond που του πρότεινε 5ετές συμβόλαιο. Έτσι ξεκίνησαν όλα και ο Bob Dylan, κατάφερε να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους της μουσικής παγκοσμίως.

Επινοώντας συνεχώς τον εαυτό του, κατάφερνε πάντοτε να αιφνιδιάζει παραμένοντας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος 44 χρόνια τώρα, κερδίζοντας ταυτόχρονα τη φήμη μιας από τις πιο επιδραστικές μορφές στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Από τα κλασικά folk & Blues (1962), τις ποιητικές του στιχουργικές αναζητήσεις (1964), την κοσμογονία (1965), το ντελίριο (1966), τις αλληγορίες (1968), την country αναβίωση (1969, την αναγέννηση (1975, την Xριστιανική του περίοδο (1979-81) και την επιστροφή του στην ακουστική αισθητική των '60s (1992-1993).

Η αυθεντικότητα του, έρχεται κατευθείαν από την απορρόφηση των μουσικών και ποιητικών παραδόσεων και των βιβλικών μύθων και αλληγοριών. Το έργο του, ενθάρρυνε μια "σοβαρή" προσέγγιση -απούσα πριν- της Rock μουσικής και υπήρξε ο καταλύτης για την αυξανόμενη πολυπλοκότητα της μουσικής των Beatles από το 1965 και μετά, επιτρέποντας παράλληλα στους κριτικούς και τους ακαδημαϊκούς να διεκδικήσουν την αναγνώριση του Rock ως ολοκληρωμένη και δραστική μορφή τέχνης. Εκτός απ’ αυτό, ο Dylan υπήρξε ο πρώτος των τραγουδιστών/τραγουδοποιών, που “έστρωσε” το δρόμο για την επιτυχία των Leonard Cohen, James Taylor, Joni Mitchell, Paul Simon, Neil Young και ένα σωρό άλλων τραγουδιστών/τραγουδοποιών. Mε τη στάση του και την πορεία του, έθεσε επιτακτικά το ερώτημα: Γιατί άραγε να πρέπει το Rock 'n' roll να είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τους νεαρούς, όταν υπάρχουν φλόγες που καίνε για πολύ-πολύ καιρό μετά τα εφηβικά ξεσπάσματα, όταν ο χρόνος κατακτά την εμπειρία, την αυθεντικότητα, την αυτοπεποίθηση, βελτιώνει την ερμηνευτική ικανότητα και αναδεικνύει την ειλικρινή έκφραση; Γιατί;

Ο Dylan είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο είδος τύπου που περιπλέκεται συχνά για την ίδια την περιπλοκή. Στη διάρκεια της μέχρι τώρα καριέρας του, έκανε albums που εγκωμιάστηκαν ως μέγιστα ή που απορρίφθηκαν ως τα πιο φρικτά ή και τα δυο μαζί διχάζοντας τους κριτικούς. Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μεγαλοφυΐα και μια τέτοια μεγαλοφυΐα, ένα ταλέντο τέτοιου αναστήματος, είναι αναγκασμένο να λάμπει ακόμη και στα πιο ελάχιστα που εμπνέεται.

“Εξαπάτησε” τους ανθρώπους στη σκέψη ότι ήταν λαϊκός τραγουδιστής της εργατικής τάξης, κατόπιν τους “εξαπάτησε” στη σκέψη ότι ήταν ψεύτικος, κατόπιν τους “εξαπάτησε” κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι ήταν ένας στρατευμένος τροβαδούρος, κατόπιν τους “εξαπάτησε” κάνοντάς τους να τον ανακηρύξουν “Προφήτη” και τελικά τους “εξαπάτησε” και εξακολουθεί να τους “εξαπατά” γιατί κανείς δεν μπόρεσε ποτέ και δεν μπορεί να καταλάβει τι στην ευχή είναι. Στην πραγματικότητα, δεν είναι τίποτα από όλα αυτά που του αποδίδουν. Ξέρετε τι έκανε και τι κάνει πάντα; Έγραφε και συνεχίζει να γράφει τα πιο απλά πράγματα που του έρχονται στο κεφάλι. Ήταν και είναι ακόμα μία μεγαλοφυΐα. Τα τραγούδια του αφορούν σε όλες τις πλευρές της ζωής του και στον εσώτερο εαυτό του. Είπε κάποτε: “Αντί να μου αποδίδουν όλα αυτά που μου αποδίδουν, θα μπορούσαν να κάνουν κάτι πάρα πολύ απλό. Να αποκωδικοποιήσουν τους στίχους μου. Τότε θα ήξεραν για μένα τα πάντα”.

Η φωνή του δεν είναι τίποτα σπουδαίο, αλλά εδώ υπάρχει μια πραγματικότητα και μία αλήθεια που είναι κοινή για ολόκληρο τον πλανήτη. Πριν φανεί ο Dylan στο προσκήνιο, για να κάνεις καριέρα στο τραγούδι, έπρεπε να έχεις φωνή π.χ. σαν τον Elvis Presley. Ο Dylan όμως, το άλλαξε αυτό για πάντα, ανοίγοντας το δρόμο σε χιλιάδες τραγουδοποιούς και είναι αυτός που καθιέρωσε τη λέξη “τραγουδοποιός”.

Πιθανότατα οι άνθρωποι, να διαιρούνται σε δύο ομάδες:
Α: Σε εκείνους που αναγνωρίζουν το έργο του και τον δέχονται και εδώ βέβαια, ανήκω και εγώ για πολλούς λόγους. Με γοητεύει ο τρόπος που τραγουδάει και κανένας άλλος δεν μπορεί να τραγουδήσει σαν κι αυτόν. Είναι σπουδαίος τεχνίτης. Με γοητεύουν οι στίχοι του αλλά και η δομή τους. Με γοητεύουν και οι μελωδίες του ακόμα και όταν είναι πολύ απλές.

Β: Σε εκείνους που (ίσως ΚΑΙ λόγω φωνής) δεν μπορούν να τον υποφέρουν, τον αποκαλούν ατάλαντο και ένα σωρό τέτοια. Καλά, όσον αφορά στο “ατάλαντος”, θα πω μόνο ότι όσοι το λένε είναι παντελώς άσχετοι και δεν ζητάω ούτε συγνώμη που τους αποκαλώ έτσι. Για το ότι δεν μπορούν να τον υποφέρουν λόγω φωνής, έχω να κάνω μόνο μία ερώτηση: Ο Βαμβακάρης και ο Τσιτσάνης (ανεξάρτητα από το είδος μουσικής) τραγουδούσαν καλύτερα; Και μη μου πει κανείς “ναι”. Το τραγούδισμα του Dylan είναι εξαιρετικά δύσκολο και αυτό είναι που τον κάνει τραγουδιστή και μάλιστα σπουδαίο τραγουδιστή.

Τι είναι τελικά ο Dylan? Τραγουδοποιός ή ποιητής που ντύνει τα στιχάκια του με μουσική; Ο ίδιος έχει πει για τον εαυτό του ότι νοιώθει περισσότερο σαν τραγουδοποιός και ότι ποιητή τον αποκαλούν οι άλλοι. Προσωπικά, δεν νομίζω ότι ο Dylan θέλησε να περάσει προς τα έξω με την περιβολή του ποιητή. Περισσότερο με την περιβολή του τραγουδοποιού πέρασε και αν τον ονομάσαμε Προφήτη/Ποιητή, είναι γιατί “έπιασε” το σφυγμό της εποχής, είναι γιατί προ-είδε το πού μπορεί να πάει το πράγμα και τι νέο μπορεί να ειπωθεί που δεν έχει ειπωθεί και που είναι ανάγκη να ειπωθεί. Είναι πολυδιαβασμένος. Έχει "ξεσκονίσει" τους Verlaine, Rimbaud, Shakespeare, Ezra Pound & T.S. Eliot και δεν θα πρέπει να νοιώθουμε έκπληξη που στα 20 του χρόνια ντύθηκε την περιβολή της μεγαλοφυΐας γράφοντας τόσο σημαντικά πράγματα. Μπορεί τα στιχάκια του Bob να είναι "δύσκολα". Μπορεί να πονοκεφαλιάζεις προσπαθώντας να τα κατανοήσεις, αλλά αυτή η "δυσκολία" είναι που τον ανέβασε, γιατί οι μέχρι τότε φόρμες ήταν βατές και προβλέψιμες. Το θέμα στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι τι γράφει κανείς αλλά πως το γράφει και ο Dylan έχει αποδειχθεί μέγιστος στιχοπλόκος. Έδωσε "φωνή" σε γενιές ολόκληρες. Τη "φωνή" του την πήραν από δω και τη σεργιάνισαν από 'κεί και η Rock μουσική έγινε ένας κώδικας και μία φωνή ενιαία για την επικοινωνία που ....απουσίαζε!!! Και δεν είναι βέβαια μόνο τα στιχάκια που τον καθιστούν μεγάλο, αλλά είναι και ο τρόπος που όλα συνδυάζονται πολύ σωστά τοποθετημένα.

Για να τον 'αντιληφθείτε', θα πρέπει να ξεφορτωθείτε από τις συμβατικές τραγουδιστικές φόρμες. Μπορείτε; Εγώ είμαι πολύ ευτυχής και υπερήφανος που το κατάφερα και είναι ο Dylan που μου το δίδαξε αυτό. Τραγούδια όπως τα 'Mr Tambourine Man', 'Gates Of Eden', 'Stuck Inside The Mobile', 'Just Like a Woman', 'I Want You', 'Desolation Row', 'Ballad of a Thin Man' & 'Like a Rolling Stone' (για να αναφέρω μερικά), άλλαξαν στην κυριολεξία τη ζωή μου. Μπορώ να μην τον αγαπώ;

Ο Bob διατήρησε για αρκετά χρόνια ερωτική σχέση με την Joan Baez και παντρεύτηκε την Sara Lownds το 1965. Ο Dylan και η Lownds έκαναν τέσσερα παιδιά: Jesse, Anna Lea, Samuel Isaac Abraham, & Jakob. Ο Bob υιοθέτησε επίσης την Maria Lownds (κόρη της Sara από τον πρώτο της γάμο). Ο Jakob Dylan ηγείται της μπάντας Wallflowers, ενώ ο Jesse Dylan είναι ένας επιτυχημένος σκηνοθέτης κινηματογραφικών ταινιών. Ο Dylan και η Lownds χώρισαν επίσημα το 1977 και ο Bob παντρεύτηκε το 1986 την για πολύ καιρό backup τραγουδίστριά του, Carolyn Dennis από την οποία χώρισε το 1992. Απέκτησαν μία κόρη, Την Desiree Gabrielle Dennis-Dylan.

*** Studio Albums:

1962: Bob Dylan
1963: The Freewheelin'
1964: The Times They Are A-Changin'
1964: Another Side Of Bob Dylan
1965: Subterranean Homesick Blues
1965: Highway 61 Revisited
1966: Blonde On Blonde
1967: The Basement Tapes
1967: John Wesley Harding
1969: Nashville Skyline
1970: Selfportrait
1970: New Morning
1973: Pat Garrett & Billy The Kid
1973: Dylan
1974: Planet Waves
1975: Blood On The Tracks
1976: Desire
1978: Street Legal
1979: Slow Train Coming
1980: Saved
1981: Shot Of Love
1983: Infidels
1985: Empire Burlesque
1986: Knocked Out Load
1988: Down In The Groove
1989: Oh Mercy
1990: Under The Red Sky
1992: Good As I Been To You
1993: World Gone Wrong
1995: MTV Unplugged
1997: Time Out Of Mind
2001: Love And Theft
2006: Modern Times

*** Live Albums:

1964: Live 1964
1966: Live 1966
1974: Before The Flood
1975: Live 1975 (*****)
1976: Hard Rain
1979: At Budokan
1984: Real Live
1989: Dylan & The Dead
1993: The 30th Anniversary Concert Celebration
2005: Live at The Gaslight 1962

*** Συλλογές:

1967: Greatest Hits
1971: Greatest Hits Vol. II
1985: Biograph
1994: Greatest Hits Volume 3
2000: The Essential Bob Dylan (*****)

*** Bootlegs:

1991: Volumes 1-3 (Rare & Unreleased) 1961-1991 (*****)
1998: Vol. 4: Bob Dylan Live 1966, The "Royal Albert Hall" Concert
2002: Vol. 5: Bob Dylan Live 1975, The Rolling Thunder Revue
2004: Vol. 6: Bob Dylan Live 1964, Concert at Philharmonic Hall
2005: Vol. 7: No Direction Home: (The Soundtrack)

*** DVD’s

1986: Hard To Handle
1993: The 30th Anniversary Concert Celebration
1995: MTV Unplugged

*** Ταινίες

1967: Dont Look Back (του D.A. Pennebaker)
1969: Eat the Document (του D.A. Pennebaker)
1973: Pat Garrett & Billy the Kid (*****) (του Sam Peckinpah)
1978: Renaldo and Clara (του Bob Dylan)
1987: Hearts Of Fire (του Richard Marquand)
2003: Masked & Anonymous (του Larry Charles)
2005: No Direction Home (*****) (του Martin Scorchese)

*** Συμμετοχές:

1967: Festival
1972: The Concert For Bangladesh (*****)
1978: The Last Waltz (*****)
1988: Traveling Wilburys Vol. 1 (*****)
1990: Traveling Wilburys Vol. 3

*** Βιβλία: (Ως Συγγραφέας)

1971: Tarantula
1972: Writings And Drawings
1994: Drawn Blank
2004: Chronicles: Vol. One (*****)
2004: Lyrics: 1962 - 1985
2004: Lyrics: 1962 - 2001
2005: The Bob Dylan Scrapbook, 1956-1966 (*****) (του Robert Santelli)

*** Οι Καταθέσεις:

* Bob Dylan (1962)
Tracks: 1) She's No Good 2) Talkin' New York 3) In My Time Of Dyin' 4) Man Of Constant Sorrow 5) Fixin' To Die Blues 6) Pretty Peggy-O 7) Highway 51 Blues 8) Gospel Plow 9) Baby Let Me Follow You Down 10) House Of The Risin' Sun 11) Freight Train Blues 12) Song To Woody 13) See That My Grave Is Kept Clean.

Στην πρώτη του δισκογραφική κατάθεση, έχει μόνο δύο δικά του τραγούδια ('Talkin' New York' & 'Song To Woody') και όλα τα υπόλοιπα είναι διασκευές. Εδώ βρίσκεται και η διασκευή του 'House Of The Rising Sun' και το σημαντικά διαφορετικό από την πασίγνωστη κατοπινή διασκευή των Animals είναι ότι ο Bob τραγουδάει τους original στίχους ('it's been the ruin of many a poor girl/And me, oh God, I'm one') κάνοντάς μας να αντιλαμβανόμαστε τι είναι επιτέλους αυτό το περίφημο 'house'. Αξίζει να γράψω λίγα πράγματα γι’ αυτό το κομμάτι, γιατί είναι πολύ σημαντικό όχι μόνο για την καριέρα του Dylan, αλλά και για την ίδια τη Rock μουσική. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό τραγούδι που –ανεπίσημα- το τραγουδούσε στα café του Greenwich Village o Dave Van Ronk, ο οποίος ήθελε να το δισκογραφήσει, αλλά ο Dylan το έκανε πρώτος, με αποτέλεσμα να λένε όλοι στον Van Ronk που εξακολουθούσε να το τραγουδάει, ότι το πήρε από τον Dylan. Δύο χρόνια αργότερα (1964) κυκλοφόρησε η πασίγνωστη διασκευή των Animals και τότε έλεγαν όλοι ότι ο Dylan το πήρε από τους Animals. (Δήλωση του Van Ronk στο ντοκιμαντέρ του Martin Scorchese “No Direction Home”). H διασκευή όμως αυτή των Animals, είναι υπεύθυνη για τον εξηλεκτρισμό του Dylan γιατί τον έκανε να σκεφθεί: “Αφού μπορούν οι Animals να εξηλεκτρίζουν παραδοσιακά κομμάτια, τότε μπορώ κι’ εγώ.” Εδώ βρίσκεται λοιπόν το μυστικό για την περίφημη κατοπινή στροφή του και που σήμανε βέβαια την μουσική επανάσταση για ότι ακούσαμε αργότερα, αλλά και για ότι ακούμε μέχρι σήμερα από τη Rock μουσική κουλτούρα, γιατί με αφορμή τη διασκευή των Animals, ο μουσικός πολιτισμός, άρχισε ένα ατέλειωτο πάρε-δώσε. Να συμπληρώσω επίσης, ότι οι Animals πήραν από αυτό το album του Dylan και το 'Baby Let Me Follow You Down' που το έκαναν 'Baby Let Me Take You Home' όπως και οι Led Zeppelin το 'In My Time Of Dyin' που βρίσκεται στο Physical Graffitti. Η απορία που γεννιέται πάντως από το άκουσμα αυτού του δίσκου είναι η εξής: Πόσα, μα πόσα τσιγάρα έχει καπνίσει αυτό το 20χρονο παιδί και έχει τόσο βαριά φωνή;

Σχόλιο: Προσωπικά, δεν με ενθουσιάζει ιδιαίτερα, αλλά πρόκειται για ….ιστορία!!!
Καλύτερο Τραγούδι: 'House Of The Risin' Sun'

* THE FREEWHEELIN' (1963)



Tracks: 1) Blowin' In The Wind 2) Girl From The North Country 3) Masters Of War 4) Down The Highway 5) Bob Dylan's Blues 6) A Hard Rain's A-Gonna Fall 7) Don't Think Twice It's Alright 8) Bob Dylan's Dream 9) Oxford Town 10) Talking World War III Blues 11) Corrina Corrina 12) Honey Just Allow Me One More Chance 13) I Shall Be Free.

Εδώ είναι που αρχίζουν όλα!!! Από το κλασσικό Blowin' In The Wind μέχρι και το I Shall Be Free, είναι όλα ένας στιχουργικός καταιγισμός από έναν μόλις 22χρονο ….τύπο που βάλθηκε να μας τρελάνει!!! Στο 'Don't Think Twice It's Alright' ας πούμε, παίρνει το χιλιοειπωμένο θέμα 'bye bye love' και το επαναπροσδιορίζει. Για το 'Blowin' In The Wind', τι να πω; Είναι πολύ μεγάλο κομμάτι και μόνο να υποκλιθεί μπορεί κανείς. Στο 'Masters Of War' είναι η πρώτη αλλά και η τελευταία φορά που θυμώνει, βγαίνει εκτός εαυτού και εύχεται ….θανάτους: 'And I hope that you'll die/And your death will come soon/I'll follow your casket/By the pale afternoon.." και αν στον τίτλο αντικαταστήσετε τη λέξη 'war' με τη λέξη 'terrorism' βρισκόσαστε στο σήμερα!!

Εδώ είναι και το περίφημο 'Hard Rain', που βασίζεται στην παραδοσιακή μορφή του "father & son" διαλόγου. Ο Dylan δεν μας προσφέρει οπτικά εφφέ όπως οι Pink Floyd, ούτε θεατρικά σώου όπως ο Alice Cooper. Και αν τον αποκάλεσαν Προφήτη/Ποιητή είναι οι στίχοι του υπεύθυνοι γι αυτό. Το κεφαλαιώδους σημασίας τραγούδι του A Hard Rain’s A-Gonna Fall στέκεται επιβλητικό όλα αυτά τα 44 χρόνια σαν ένας καθεδρικός ναός. Είναι ένα μυθιστορηματικό και περίπλοκο αριστούργημα τέχνης. Το δίχως άλλο λοιπόν, έχει κερδίσει επάξια τον τίτλο του Ποιητή. Και σκεφτείτε πως αυτό το αριστούργημα το έγραψε στα 22 του χρόνια.

Σχόλιο: Αν θέλετε μόνο έναν δίσκο του, αλλά που αυτός ο δίσκος να έχει μόνο κιθάρα, φωνή και φυσαρμόνικα, τότε το Freewheelin’ είναι αυτό που χρειάζεστε!
Καλύτερο Τραγούδι: 'Blowin' In The Wind', 'Masters Of War', 'A Hard Rain's A-Gonna Fall' & 'Don't Think Twice It's Alright'


* THE TIMES THEY ARE A-CHANGIN' (1964)



Tracks: 1) The Times They Are A-Changin' 2) Ballad Of Hollis Brown 3) With God On Our Side 4) One Too Many Mornings 5) North Country Blues 6) Only A Pawn In Their Game 7) Boots Of Spanish Leather 8) When The Ship Comes In 9) The Lonesome Death Of Hattie Carroll 10) Restless Farewell.

Εδώ, αποφασίζει να πει τα πράγματα όχι με αλληγορίες, αλλά με το όνομά τους. Υπάρχουν κι άλλοι βέβαια αυτή την περίοδο δίπλα του. Υπάρχει ο Pete Seeger, η Joan Baez και το ίνδαλμά του ο Woody Guthrie. Το θέμα όμως δεν είναι μόνο τι θα πάρεις από τους Δάσκαλους. Το θέμα είναι πώς θα το αντιληφθείς και πώς θα το μετασχηματίσεις. Πώς θα το εκφράσεις και θα το προωθήσεις να ανέβει ψηλότερα και να φτάσει στον κόσμο που φαίνεται να “ψάχνεται”. Τι θέλει; Τι ζητάει; Τι ψάχνει να βρει; Τι συμβαίνει; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα, καταφέρνει να πιάσει το σφυγμό της εποχής, αντιλαμβάνεται τι χρειάζεται ο κόσμος και το δίνει με τον καλύτερο τρόπο. Απλά και αληθινά. Οι στίχοι στο 'Times They Are A-Changin' συλλαμβάνουν όλο το πνεύμα και την κουλτούρα της εποχής. Το 'One Too Many Mornings' στέκεται σκοτεινό ντυμένο με μία επιβλητική μελωδία, το 'When The Ship Comes In' με τις βιβλικές του αναφορές, λειτουργεί σαν γέφυρα ανάμεσα στα 'Hard Rain' & 'Gates Of Eden' και το 'Only A Pawn In Their Game' ασχολείται με την πλύση εγκεφάλου που επιβάλλει το σύστημα. Η μπαλάντα του 'Hollis Brown' αναφέρεται σε έναν working class hero που σκότωσε ολόκληρη την οικογένειά του και ο Dylan τελειώνει ελπιδοφόρα με αυτό: 'There's seven people dead/On a South Dakota farm/Somewhere in the distance/There's seven new people born'. Το 'With God On Our Side' μπορεί να γράφτηκε τότε, αλλά αποδεικνύεται διαχρονικότατο αφού ταιριάζει γάντι στη συμπεριφορά του πλανητάρχη Mr. Bush που κάνει ότι κάνει 'With God On …..His Side'.

Σχόλιο: Φυσική συνέχεια του Freewheelin’, αφού ο ειρμός του είναι ατέλειωτος. Μέχρι να καπνίσει ένα τσιγάρο, γράφει μια ντουζίνα τραγούδια.
Καλύτερο Τραγούδι: 'The Times They Are A-Changin'', 'With God On Our Side', 'One Too Many Mornings', 'When The Ship Comes In' & 'Restless Farewell'.


* ANOTHER SIDE OF Bob Dylan (1964)



Tracks: 1) All I Really Want To Do 2) Black Crow Blues 3) Spanish Harlem Incident 4) Chimes Of Freedom 5) I Shall Be Free No. 10 6) To Ramona 7) Motorpsycho Nitemare 8) My Back Pages 9) I Don't Believe You 10) Ballad In Plain D 11) It Ain't Me Babe.

Η ακουστική τριλογία του Dylan, που ξεκίνησε με το Freewheelin' και συνεχίστηκε με το Times, κλείνει με το Another Side. Τον επόμενο χρόνο θα σπείρει …..θύελλες!!!
Το 'Chimes Of Freedom' συνεχίζει τη βιβλικότητα του 'Hard Rain', το –κλασσικό- 'It Ain't Me Babe' τη θεματική του 'Don't Think Twice', τα 'I Don't Believe You' & 'All I Really Want To Do' είναι "θησαυρός", το 'Ramona' σε εκπλήσσει με την πανέμορφη μελωδική του γραμμή και το highlight εδώ, είναι το 'My Back Pages'.

Σχόλιο: Δεν πρόκειται φυσικά για Another Side of Bob Dylan. Εξακολουθούμε να βρισκόμαστε στην ίδια. Την άλλη του πλευρά, θα μας την αποκαλύψει με το επόμενο.
Καλύτερο Τραγούδι: 'All I Really Want To Do', 'Spanish Harlem Incident', 'Chimes Of Freedom', 'To Ramona', 'My Back Pages', 'I Don't Believe You' & 'It Ain't Me Babe'.

* BRING IT ALL BACK HOME (1965, Το Επαναστατικό)



Tracks: 1) Subterranean Homesick Blues 2) She Belongs To Me 3) Maggie's Farm 4) Love Minus Zero/No Limit 5) Outlaw Blues 6) On The Road Again 7) Bob Dylan's 115th Dream 8) Mr Tambourine Man 9) Gates Of Eden 10) It's Alright Ma (I'm Only Bleeding) 11) It's All Over Now Baby Blue.

Λοιπόν εδώ είμαστε!!! Το ηλεκτρικό House of the Rising Sun των Animals λειτουργεί καταλυτικά, ο Dylan, γυρίζει το διακόπτη, αρπάζει μία Fender και ηχογραφεί ηλεκτρικά τη μια πλευρά του album, γιατί την άλλη την ηχογραφεί ακουστικά και η ακουστική αυτή πλευρά, είναι ……καλύτερη!!! Το ομότιτλο που ανοίγει, έχει ειπωθεί ότι είναι το πρώτο "rap" της Rock ιστορίας, το 'She Belongs To Me' είναι μία παρωδία των ερωτικών τραγουδιών σε Blues-Rock και τα 'Maggie's Farm' & '115th Dream', είναι χιουμοριστικά. Τα σπουδαία τραγούδια εδώ είναι τα: 'Love Minus Zero/No Limit' που έχει καταπληκτική μελωδία, το βιβλικό 'Gates Of Eden' το περίφημο 'Mr Tambourine Man', το καταιγιστικό 'It's Alright Ma (I'm Only Bleeding)' και το 'It's All Over Now Baby Blue' με το οποίο αποχαιρετάει το folk παρελθόν του. Τουλάχιστον, μας προειδοποιεί.

Σχόλιο: Μισό-μισό είναι αυτό. Ηχογραφώντας τη δεύτερη πλευρά ακουστικά, έριξε στο κρασί του ….. νερό!
Καλύτερο Τραγούδι: 'Love Minus Zero/No Limit', 'Mr Tambourine Man', 'Gates Of Eden', 'It's Alright Ma' (I'm Only Bleeding) & 'It's All Over Now Baby Blue'.

* HIGHWAY 61 REVISITED (1965)



Tracks: 1) Like A Rolling Stone 2) Tombstone Blues 3) It Takes A Lot To Laugh It Takes A Train To Cry 4) From A Buick 6 5) Ballad Of A Thin Man 6) Queen Jane Approximately 7) Highway 61 Revisited 8) Just Like Tom Thumb's Blues 9) Desolation Row.

Εδώ η αλλαγή γίνεται πραγματικότητα. Τέρμα στις παλιομοδίτικες μουσικές φόρμες. “Και αν η ανάσα του Pete Seger αντηχεί στα αυτιά μου ε και; Pete κάνε στην άκρη γιατί έχω πράγματα να πω και θα τα πω με το δικό μου τρόπο”. Καταπληκτικό δισκάκι. Μοναδικό. Και τι σπουδαία μπάντα. Χωρίς τους Al Kooper, Mike Bloomfield & Charlie McCoy δεν ξέρω αν θα είχε αυτό το αποτέλεσμα. Αν ακούσετε ξανά τα 'Like A Rolling Stone', 'Tombstone Blues' & 'Desolation Row', να τους θυμηθείτε, γιατί αυτοί παίζουν μαζί του. Σε γενικές γραμμές, το Highway 61 μοιάζει με την πρώτη πλευρά του προηγουμένου, με τη διαφορά όμως, ότι ο ήχος τώρα είναι πολύ πιο γεμάτος. Αυτό οφείλεται στον Phil Spector αλλά και στους μουσικούς που ανέφερα πριν. Εδώ υπάρχουν κορυφαία τραγούδια και θα χρειαζόμουνα ολόκληρο άρθρο για να τα αναλύσω. Το 'Like A Rolling Stone' είναι ΤΟ κορυφαίο τραγούδι όλων των εποχών, αλλά δεν επισκίασε ποτέ το μεγαλείο των 'Ballad Of A Thin Man' & 'Desolation Row'.

Σχόλιο: Μαζί με το Rubber Soul των Beatles, σηματοδοτεί την "πρώιμη" Rock εποχή. Κάτι συμβαίνει εδώ ρε παιδιά. Και αν ο Mr. Jones δεν ξέρει τι είναι αυτό, εμείς θα πρέπει να το ανακαλύψουμε. Πολύτιμο album!
Καλύτερο Τραγούδι: 'Like A Rolling Stone', 'It Takes A Lot To Laugh It Takes A Train To Cry', 'Ballad Of A Thin Man', 'Queen Jane Approximately', 'Just Like Tom Thumb's Blues' & 'Desolation Row'.

* BLONDE ON BLONDE (1966, Το Πεμπτουσιακό & το Καλύτερο)



Tracks: 1) Rainy Day Women #12 & #35 2) Pledging My Time 3) Visions Of Johanna 4) One Of Us Must Know (Sooner Or Later) 5) I Want You 6) Stuck Inside Of Mobile With The Memphis Blues Again 7) Leopard-Skin Pill-Box Hat 8) Just Like A Woman 9) Most Likely You Go Your Way And I'll Go Mine 10) Temporarily Like Achilles 11) Absolutely Sweet Marie 12) 4th Time Around 13) Obviously Five Believers 14) Sad Eyed Lady Of The Lowlands.

Ο Brian Wilson χρειάστηκε σαράντα χρόνια για να κάνει το Smile, όταν πλέον οι φωνητικές του χορδές είχαν πάψει να πάλλονται με ενδιαφέρον, ο Pete Townshend χρειάστηκε τριάντα χρόνια για το Lifehouse, όταν ο κόσμος έδειχνε ενδιαφέρον για τα παιδοφιλικά του σκάνδαλα και όχι για τη μουσική του, οι Beatles δήλωσαν διά στόματος Lennon, ότι είναι δημοφιλέστεροι από τον Χριστό και τελικά, είναι ο Dylan που αναλήπτεται στους Ουρανούς, αλλά δεν κάθεται εκ δεξιών του .…Presley! * Του παίρνει το θρόνο, του παίρνει το στέμμα και τον εξοστρακίζει.

*Σημ: Ο ίδιος ο Dylan είχε δηλώσει ότι ήθελε να ξεπεράσει τον Elvis.

Το Blonde On Blonde είναι το πρώτο διπλό album της Rock ιστορίας. Ήδη με το Highway 61 έχει ξεπεράσει τα συνηθισμένα μήκη των τραγουδιών και εδώ στο Blonde On Blonde το ….παρακάνει! Το άτομο, αρχίζει να γράφει και ξεχνάει να σταματήσει. Ανοίγει με το 'Rainy Day Women # 12 & 35', που για πολλούς είναι ο ύμνος του Bob στα drugs. Είναι πάντως περίεργο τραγούδι για αρχή και κατά τη γνώμη μου αστείο. Σου αυξάνει όμως την περιέργεια για το τι θα ακούσεις μετά. Ακολουθεί το 'Pledging My Time' που είναι ένα τυπικό "Blues" και ως εδώ δεν έχουμε τίποτα το …εκπληκτικό! Έρχεται όμως το 'Visions Of Johanna' και σε σκουντάει εκεί που κάθεσαι αραχτός στο καθιστικό σου και σου πέφτει ο καφές και πνίγεσαι από τον καπνό του τσιγάρου και κοιτάζεις αριστερά-δεξιά να δεις ποιος σε σκούντησε και ενώ η καλή σου είναι στο άλλο δωμάτιο, νοιώθεις ένα χέρι να σε αγγίζει στον ώμο και παθαίνεις την πλάκα σου. Αν υπάρχει ΕΝΑ μαγευτικό τραγούδι του Dylan τότε σίγουρα αυτό είναι το 'Visions Of Johanna'. Στο 'One Of Us Must Know', κυριαρχεί το όργανο του Al Kooper που δίνει και ένα ιδιαίτερο χρώμα στο τραγούδι, το 'I Want You' είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά 'Σε Θέλω' που έχουν ειπωθεί ποτέ και το 'Stuck Inside Of Mobile With The Memphis Blues Again' έχει κοντινή μελωδία στο 'Positively 4th Street', αλλά είναι υπέροχο. Το 'Leopard-Skin Pill-Box Hat' είναι κι αυτό όπως και το 'Pledging My Time' ένα τυπικό Blues και πείτε ότι είναι ένα διάλειμμα για να πάρετε μία αναπνοή από το ατελείωτο 'Stuck Inside Of Mobile', γιατί θα την ξαναχάσετε με το επόμενο που είναι το 'Just Like A Woman', που έχει μία καταπληκτική μελωδία. Το 'Most Likely You Go Your Way' μπαίνει δυνατά με πνευστά και φυσαρμόνικα, το 'Temporary Like Achilles' βρίσκεται μελωδικά πολύ κοντά στο 'Just Like Tom Thumb's Blues' και εγώ προτιμώ τον 'Tom Thumb' όπως προτιμώ και το 'Absolutely Sweet Marie' που έρχεται αμέσως μετά. Τι όμορφο τραγούδι. Κάθε ρεφρέν τελειώνει με τη φράση: 'where are you tonight, sweet Marie?' αλλά εσύ ξέρεις ότι με τα τόσα πράγματα που λέει, το τελευταίο πράγμα που τον ενδιαφέρει είναι να μάθει που βρίσκεται επιτέλους η 'Sweet Marie'.Το '4th Time Around' είναι πολύ όμορφο και είναι επίσης μία πολύ ενδιαφέρουσα κιθαριστική άσκηση. Το 'From A Buick 6', είναι το ψυχωτικό του δίσκου και το album κλείνει με το αριστουργηματικό 'Sad-Eyed Lady Of The Lowlands', που είναι το πρώτο τραγούδι στη Rock ιστορία που πιάνει μία ολόκληρη πλευρά. Εδώ ο Ποιητής μας κεντάει και ζωγραφίζει. Εδώ τραγουδάει για τη γυναίκα του τη Sarah και τέτοια έμπνευση…. Μπράβο!!! Ποιητικός ποταμός.

Σχόλιο: Διπλό. Η πλουσιότερη παλέτα συναισθημάτων που έχει ηχογραφηθεί ποτέ. Στίχοι; Αξιομνημόνευτοι. Μιλάμε για ποιήματα. Απαραίτητο album! Το καλύτερο που έχετε να κάνετε, είναι να κλείσετε τον υπολογιστή, να αράξετε στο καθιστικό και να το βάλετε να παίξει. Κι αν νοιώσετε ένα φιλικό άγγιγμα στον ώμο, μην τρομάξετε. Είναι του Ποιητή.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Visions Of Johanna', 'One Of Us Must Know', 'I Want You', 'Stuck Inside Of Mobile With The Memphis Blues Again', 'Just Like A Woman', 'Most Likely You Go Your Way And I'll Go Mine', 'Absolutely Sweet Marie', '4th Time Around' & 'Sad Eyed Lady Of The Lowlands'.

* THE BASEMENT TAPES (1975)
Tracks: 1) Odds And Ends 2) Orange Juice Blues (Blues For Breakfast) 3) Million Dollar Bash 4) Yazoo Street Scandal 5) Goin' To Acapulco 6) Katie's Been Gone 7) Lo And Behold 8) Bessie Smith 9) Clothes Line Saga 10) Apple Suckling Tree 11) Please Mrs Henry 12) Tears Of Rage 13) Too Much Of Nothing 14) Yea! Heavy And A Bottle Of Bread 15) Ain't No More Cane 16) Crash On The Levee (Down In The Flood) 17) Ruben Remus 18) Tiny Montgomery 19) You Ain't Goin' Nowhere 20) Don't Ya Tell Henry 21) Nothing Was Delivered 22) Open The Door Homer 23) Long Distance Operator 24) This Wheel's On Fire.

Η καριέρα του Dylan είναι στο Ζενίθ και το ερώτημα στα χείλη όλων είναι τι θα κάνει μετά το Blonde.

-Τι μπορεί να ακολουθήσει μετά από αυτό το αριστούργημα;
-Άλλο ένα ίσως;
-Μπορεί;
-Γιατί δεν μπορεί;
-Μα δεν είναι εύκολο να ρίξεις τον Presley από το θρόνο του.
-Τον έριξε.
-Το δύσκολο όμως είναι να μείνεις εκεί.

Τελικά, αυτό που κατάφερε να κάνει μετά το Blonde, ήταν ένα αριστουργηματικό ……ατύχημα με τη μηχανή του που τον έστειλε σε κώμα στην εντατική για μήνες. Το 1967 ήταν δύσκολη χρονιά. Ευτυχώς τη γλίτωσε και πήγε και κλείστηκε στο υπόγειο του σπιτιού του μαζί με τους Band ηχογραφώντας ότι τους ερχόταν στο μυαλό. Τα tapes αυτά ήταν bootlegs μέχρι το 1975 που κυκλοφόρησαν επίσημα. Επειδή όμως οι ηχογραφήσεις έγιναν το 1967, γι αυτό το λόγο, βάζω το album αυτό σ’ αυτή τη σειρά αμέσως μετά το Blonde. Δεν είναι άσχημο, αλλά είναι σίγουρα “περίεργο”. Υπάρχουν τραγούδια που θέλεις να τα ακούσεις ξανά και άλλα που σε αφήνουν αδιάφορο. Για τα standards όμως του Dylan που είναι υψηλά, το αποτέλεσμα είναι στην καλύτερη περίπτωση, μέτριο. Το 'Odds And Ends' μοιάζει να έρχεται κατ’ ευθείαν από το Aftermath των Rolling Stones και το 'Million Dollar Bash' σου μένει από τα 'Oooh baby ooh wee' του ρεφρέν. Το 'Lo And Behold!' είναι χιουμοριστικό και το 'Bessie Smith' υπέροχο. Το 'Yazoo Street Scandal' το θεωρώ απαίσιο και ευτυχώς έρχεται αμέσως το πολύ καλό 'Tears Of Rage'. Το 'Yea! Heavy And A Bottle Of Bread' και το 'Tiny Montgomery' με αφήνουν αδιάφορο. Εστιάζω στο πολύ καλό 'You Ain't Going Nowhere' και στο 'This Wheel's On Fire' που μαζί με το 'Tears Of Rage' και το 'Bessie Smith' είναι τα καλύτερα.

Σχόλιο: Διπλό. Δεν το κατάλαβα αυτό το album. Κάπου το βαριέσαι και κάπου λες: “Α για να δω τι θα κάνει μετά”. Μου το έστειλαν από τη Νέα Υόρκη σαν ντοκουμέντο και μόνο έτσι πρέπει να το δει κανείς. Είναι και η περιέργεια που λειτουργεί. Θέλεις να ακούσεις τι έκανε το 1967 όταν κλείστηκε σε εκείνο το υπόγειο. Πολλά από αυτά τα κομμάτια, προαναγγέλλουν την επερχόμενη country/western περίοδο του Dylan.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Bessie Smith', 'You Ain't Going Nowhere', 'This Wheel's On Fire' & 'Tears Of Rage'.


* JOHN WESLEY HARDING (1968)



Tracks: 1) John Wesley Harding 2) As I Went Out One Morning 3) I Dreamed I Saw St Augustine 4) All Along The Watchtower 5) The Ballad Of Frankie Lee And Judas Priest 6) Drifter's Escape 7) Dear Landlord 8) I Am A Lonesome Hobo 9) I Pity The Poor Immigrant 10) The Wicked Messenger 11) Down Along The Cove 12) I'll Be Your Baby Tonight.

Το JWH είναι το πρώτο album που έκανε ο Bob όταν είδε ξανά το φως της ημέρας μετά από το πολύ σοβαρό ατύχημά του. Περιμένεις μία συνέχεια του Blonde και ξαφνικά αλλάζει το στυλ του δείχνοντάς σου τώρα έναν δρόμο προς την Country. Δρόμο που τήρησε και στα τρία επόμενα albums, τα οποία είναι επίσης πολύ καλές δουλειές, μόνο που το JWH είναι κάτι άλλο! Εγκαταλείπει εδώ ότι μας είχε συνηθίσει με τα …..3 ½ προηγούμενά του albums και επιστρέφει στην κιθάρα και στη φυσαρμόνικα που πλαισιώνονται από τύμπανα και μπάσο. Η φωνή του είναι αλλαγμένη. Από τι άραγε; Από το ατύχημα ή από το πολύ κάπνισμα; Τα τραγούδια του JWH ασχολούνται με την Αμερική του 19ου αιώνα και το ομότιτλο που ανοίγει, είναι μία “ηρωική” μπαλάντα. Στο 'As I Went Out One Morning', σαν να βρίσκει λίγο το παλιό ηχόχρωμα της φωνής του και συνεχίζει με το 'I Dreamed I Saw St Augustine', όπου ασχολείται με τη ζωή του αγίου Αυγουστίνου. Ο τραγουδοποιός ξέχασε τα προφητικά στιχάκια του παρελθόντος και το έριξε στο …κήρυγμα! Καλά, όχι ακόμα τόσο, όσο σε 11 χρόνια αργότερα. Το 'All Along The Watchtower' το γνωρίζετε. Είναι πασίγνωστο. Πολλοί το γνωρίζουν από τη διασκευή του Hendrix και άλλοι από την μετάφραση/διασκευή του Σαββόπουλου 'Ο Παλιάτσος και ο Ληστής'. Ακολουθεί το 'The Ballad Of Frankie Lee And Judas Priest' που είναι βαρετό και θα μπορούσε να λείπει από εδώ. Θα μπορούσε να το τυπώσει σαν ποίημα στο εξώφυλλο. Πολύ βαρετό κομμάτι και είναι και το μεγαλύτερο του δίσκου. Το 'Drifter's Escape', είναι ένα συμπαθητικό παραμυθάκι και το 'Dear Landlord' σηματοδοτεί μία αλλαγή στον ήχο που θα τη συναντήσουμε σε μελλοντικές του κυκλοφορίες. Η βάση του δεν είναι η κιθάρα αλλά το πιάνο. Με το που μπαίνει η φυσαρμόνικα στο 'I Am A Lonesome Hobo' αντιλαμβάνεσαι ότι το κομμάτι είναι σπουδαίο όπως και το 'I Pity The Poor Immigrant' που ακολουθεί και αναφέρεται στο κύμα της μετανάστευσης περίπου γύρω στο 1840. Άλλο ένα γνωστό μας εδώ είναι το 'Wicked Messenger' που ο Σαββόπουλος το έκανε “Άγγελος Εξάγγελος” και το album κλείνει με το 'Down Along The Cove' και το τρυφερό 'I'll Be Your Baby Tonight' όπου ο Bob μας αποχαιρετά με θεματική ….ερωτική!

Σχόλιο: Έξοχο και μεγαλοφυές με παραδεισένια Country μουσική. Προσθέστε αυτό το album στη συλλογή σας. Αξίζει!
Καλύτερο Τραγούδι: 'As I Went Out One Morning', 'All Along The Watchtower' & 'The Wicked Messenger'

* NASHVILLE SKYLINE (1969)



Tracks: 1) Girl From The North Country 2) Nashville Skyline Rag 3) To Be Alone With You 4) I Threw It All Away 5) Peggy Day 6) Lay Lady Lay 7) One More Night 8) Tell Me That It Isn't True 9) Country Pie 10) Tonight I'll Be Staying Here With You.

Ο Dylan κόβει το κάπνισμα (!!!!!), πηγαίνει στο Nashville και ηχογραφεί ένα full country album με μία φωνή που σε κάνει να ορκίζεσαι ότι δεν είναι αυτός που τραγουδάει. 9 αριστουργηματικές μπαλάντες (και γράφω 9 γιατί το 'Nashville Skyline Rag' είναι instrumental), διαρκείας μόλις 29 λεπτών. Όλοι γνωρίζουν το πασίγνωστο 'Lay Lady Lay' και το 'Girl From The North Country' που το τραγουδάει μαζί με τον Johnny Cash. Και είναι αλήθεια ότι το ένα τραγούδι είναι καλύτερο από το άλλο. Στο Freewheelin' –ας πούμε- είχαμε έναν “κουρασμένο” νεαρό και εδώ έχουμε έναν ταξιδιάρη ρομαντικό τροβαδούρο που αποδεικνύεται γίγαντας της country. Δεν ξέρω για ποιο τραγούδι να πρωτογράψω. Είναι όλα υπέροχα και ας μη γίνεται σύγκριση με τα τραγούδια του Blonde, γιατί εδώ έχουμε εντελώς διαφορετικό κλίμα.

Σχόλιο: Πάρα πολύ καλό album και ας λείπει εκείνη η παλιά φωνή.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Girl From The North Country', 'To Be Alone With You', 'I Threw It All Away', 'Peggy Day', 'Lay Lady Lay', 'One More Night', 'Tell Me That It Isn't True', 'Country Pie' & 'Tonight I'll Be Staying Here With You'.

* SELFPORTRAIT (1970, Το Υποτιμημένο)
Tracks: 1) All The Tired Horses 2) Alberta # 1 3) I Forgot More Than You'll Ever Know 4) Days Of '49 5) Early Mornin' Rain 6) In Search Of Little Sadie 7) Let It Be Me 8) Little Sadie 9) Woogie Boogie 10) Belle Isle 11) Living The Blues 12) Like A Rolling Stone 13) Copper Kettle 14) Gotta Travel On 15) Blue Moon 16) The Boxer 17) The Mighty Quinn (Quinn The Eskimo) 18) Take Me As I Am (Or Let Me Go) 19) Take A Message To Mary 20) It Hurts Me Too 21) Minstrel Boy 22) She Belongs To Me 23) Wigwam 24) Alberta # 2.

Πανομοιότυπο με το Nashville Skyline είναι το Selfportrait με μόνη διαφορά, ότι το Skyline ήταν original ενώ το Self περιέχει αρκετές –έως πολλές- διασκευές. Πολλοί, δεν θέλουν ούτε να ακούν για αυτό το album, αλλά ο Bob δείχνει μάλλον κουρασμένος από τη φήμη του Προφήτη που τον περιβάλλει και προτιμάει να κάνει κάτι απλό, μακριά από τις απαιτήσεις του κοινού και τα στρατευμένα ξεσπάσματα του παρελθόντος. Σε αρκετά τραγούδια εδώ, η φωνή είναι αυτή που γνωρίσαμε στο Skyline. Διασκευάζει το 'Boxer' των Simon & Garfunkel και το τραγουδάει υπέροχα σε διφωνία με τον εαυτό του, στέλνει 'A Message To Mary' που δεν ξέρουμε αν είναι η 'Sweet Marie' του Blonde, τραγουδάει μοναδικά το καουμπόικο 'Days Of '49', είναι πολύ γλυκός στο 'Copper Kettle' και είναι υπέροχος στις δύο διασκευές του 'Little Sadie' όπως και στις δύο του 'Alberta'. Τα instrumentals 'Woogie Boogie' & 'Wigham' θα μπορούσαν να λείπουν όπως και το 'All The Tired Horses', με το συνεχώς επαναλαμβανόμενο δίστιχο, αλλά δεν χαλάνε την εικόνα, όπως δεν χαλάει την εικόνα και η κακή live εκτέλεση του 'Like A Rolling Stone'.

Σχόλιο: Διπλό, υποτονικό, ήσυχο, μέτριο, σοβαρό και χιουμοριστικό album. Από όλα θα βρείτε.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Alberta', 'Days Of '49', 'Early Mornin' Rain', 'In Search Of Little Sadie', 'Living The Blues', 'The Boxer', 'Take A Message To Mary' & 'It Hurts Me Too'.

* NEW MORNING (1970)



Tracks: 1) If Not For You 2) Day Of The Locusts 3) Time Passes Slowly 4) Went To See The Gypsy 5) Winterlude 6) If Dogs Run Free 7) New Morning 8) Sign On The Window 9) One More Weekend 10) The Man In Me 11) Three Angels 12) Father Of Night.

Και ξαφνικά ο Bob παίρνει ένα γράμμα. Του το στέλνει ο “σημαντικότερος Αμερικανός ποιητής” Archibald Leach και τον πληροφορεί ότι γράφει ένα θεατρικό έργο και ζητάει από τον Dylan να του γράψει μουσική. Ο Bob προέρχεται από μία εξαντλητική εβδομάδα (έχει μόλις θάψει τον πατέρα του) και βρίσκει το γράμμα πάνω στο τραπέζι. Ξαφνικά θυμάται την παρουσίαση που του έκανε ο Ronnie Gilbert στο φεστιβάλ του Newport λίγα χρόνια πριν και ανατριχιάζει. “Και τώρα ο Bob Dylan. Πάρτε τον… είναι δικός σας!!!” Δικός τους; Τι θα πει δικός τους; Δεν είναι του εαυτού του; Τώρα έχει γυναίκα και παιδιά, που τους υπεραγαπά και θέλει να τους αφοσιωθεί. Τα σπίτια που κατά καιρούς αλλάζει, γίνονται κέντρα διερχομένων διαφόρων παρείσακτων. Μέχρι από την California έρχονται στο σπίτι του για ….προσκύνημα!!! Δεν ήταν ποτέ ούτε θαυματοποιός, ούτε προφήτης. Δεν υπήρξε ποτέ του κάτι παραπάνω από έναν τραγουδοποιό που ατένιζε την γκρίζα ομίχλη φτιάχνοντας τραγούδια που επέπλεαν σε μια φωτεινή καταχνιά. Η ιδιωτική του ζωή όμως, είχε πάει περίπατο. Όπου και να πήγαινε να μείνει, πολύ γρήγορα οι δημοσιογράφοι τον ανακάλυπταν και τον πολιορκούσαν για συνεντεύξεις αποκαλώντας τον “Μεγάλο Αδελφό της Εξέγερσης”, “Αρχιερέα της Διαμαρτυρίας”, “Τσάρο της Αμφισβήτησης”, “Δούκα της Απείθειας”, “Καγκελάριο της Αποστασίας”, “Αρχιεπίσκοπο της Αναρχίας” και διάφορα τέτοια που τον έκαναν να τρελαίνεται. Ο ίδιος άλλωστε, δεν δέχθηκε ποτέ τον όρο Προφήτης που του απέδωσαν. Περισσότερο ενοχλήθηκε απ’ αυτό, παρά του άρεσε. Και τώρα αυτός ο Leach τι θέλει; Μουσική για θεατρικό; Μία καλή κίνηση είναι να πάει να τον δει και το κάνει. Παίρνει τη Sarah και πάνε. Ο Leach τους μιλάει με τις ώρες για το θεατρικό του έργο και ο Bob που θέλει να ησυχάσει και να χαλαρώσει από όλη αυτή την πίεση που νοιώθει, νοικιάζει ένα καινούργιο σπίτι στο όνομα της μητέρας του γλιτώνοντας έτσι από τους παρείσακτους και περνάει τις ώρες του στο πιάνο γράφοντας για το έργο του Leach. Σε ένα δεύτερο όμως ραντεβού μαζί του αντιλαμβάνεται ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει το πράγμα. Ο Leach είναι απαιτητικός και αυτά που του έχει ετοιμάσει ο Bob δεν του αρέσουν. Θέλει “σκοτεινά” κομμάτια. Αποφασίζει λοιπόν ο Dylan να μην ασχοληθεί ξανά με το θέμα, μέχρι που δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον παραγωγό του, ο οποίος τον ρωτάει αν έχει καινούργιο υλικό για κυκλοφορία. Έτσι ο Bob μπαίνει στο στούντιο και τα κομμάτια που προορίζονταν για το θεατρικό έργο του Leach, μαζί με μερικά καινούργια που γράφει, ηχογραφούνται με τον τίτλο New Morning. Το ομότιτλο κομμάτι μαζί με το 'If Not For You', είναι τα καλύτερα του δίσκου. Πολύ καλά όμως είναι και τα 'Went To See The Gypsy', 'One More Weekend' & 'Sign On The Window'. Αυτό που φαίνεται παρείσακτο εδώ, είναι το 'If Dogs Run Free'.

Σχόλιο: Σοβαρό, σκοτεινό και μελαγχολικό country album βασισμένο στο πιάνο.
Καλύτερο Τραγούδι: 'If Not For You', 'New Morning', 'Sign On The Window', 'One More Weekend' & 'Father Of Night'.

* PAT GARRETT & BILLY THE KID (1973)
Tracks: 1) Main Title Theme (Billy) 2) Cantina Theme (Working For The Law) 3) Billy 1 4) Bunkhouse Theme 5) River Theme 6) Turkey Chase 7) Knockin' On Heaven's Door 8) Final Theme 9) Billy 4 10) Billy 7.

Και αφού το θεατρικό δεν “πήγε”, θα “πάει” το κινηματογραφικό. Ο Dylan φτιάχνει ένα πάρα πολύ καλό soundtrack για την ταινία Pat Garrett. Ένα soundtrack που περιέχει 2 μόλις τραγούδια. Οι μουσικοί που τον πλαισιώνουν εδώ, είναι οι Booker T, Roger McGuinn, & Jim Keltner. Εδώ βρίσκεται και το περίφημο 'Knockin' On Heaven's Door', που μαζί με το 'Billy' (ή 'Billy 1', 'Billy 4', 'Billy 7', & 'Main Title Theme') είναι τα δύο τραγούδια του δίσκου. Τα υπόλοιπα είναι instrumentals. Έχω την εντύπωση πάντως, ότι αν έγραφε στίχους και στα 'Cantina Theme' & 'Bunkhouse Theme' θα ήταν κι αυτά υπέροχα τραγούδια. Στην ταινία αυτή, παίζει και ο Dylan ένα μικρό ρόλο. Η σκηνοθεσία είναι του Sam Pekinpah και πρωταγωνιστούν οι Kris Kristofferson & James Coburn.

Σχόλιο: Ένα album που αξίζει την αγορά του, έστω και μόνο για το 'Final Theme'. Ναι… μη σας κάνει εντύπωση που δεν αναφέρω το 'Knockin' On Heaven's Door'. Ακολουθώντας το concept της ταινίας, το 'Final Theme' είναι ΤΟ συγκλονιστικό θέμα. Έπειτα ξέρετε και κάτι; Το (πολυαγαπημένο) 'Knockin' On Heaven's Door' μπορείτε να το βρείτε σε πολλές συλλογές. Ενώ το 'Final Theme' δεν θα το βρείτε πουθενά αλλού, παρά μόνο εδώ!
Καλύτερο Τραγούδι: 'Knockin' On Heaven's Door', 'Final Theme' & 'Billy'

* DYLAN (1973)
Tracks: 1) Lily of the West, 2) Can't Help Falling in Love, 3) Sarah Jane, 4) The Ballad of Ira Hayes, 5) Mr. Bojangles, 6) Mary Ann, 7) Big Yellow Taxi, 8) A Fool Such as I, 9) Spanish is the Loving Tongue.

Αυτό το album, ήρθε να συμπληρώσει τα “κομμένα” κομμάτια του Selfportrait. Εκτός από το Sarah Jane, κανένα άλλο δεν είναι δικό του. Είναι όλα διασκευές.

Σχόλιο: Αδιάφορο album.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Lily of the West'

* PLANET WAVES (1974)



Tracks: 1) On A Night Like This 2) Going Going Gone 3) Tough Mama 4) Hazel 5) Something There Is About You 6) Forever Young (version 1) 7) Forever Young (version 2) 8) Dirge 9) You Angel You 10) Never Say Goodbye 11) Wedding Song.

Το Planet Waves σηματοδοτεί το τέλος της country περιόδου του Dylan και είναι το τελευταίο στούντιο album του, στο οποίο συμμετέχουν οι Band. Ανοίγει με το γρήγορο 'On A Night Like This' για να ακολουθήσει αμέσως μετά, το 'Going Going Gone' που είναι η πιο πικρή μπαλάντα που έγραψε ποτέ του. Το κλασικό 'Forever Young', ξεχωρίζει και στο ρεφρέν ο Dylan δείχνει και την τραγουδιστική του ικανότητά όπως θα κάνει 3 χρόνια αργότερα με το 'One More Cup Of Coffee'. Το 'Hazel' είναι “διασκεδαστικό”, το 'Dirge' είναι ένα ποίημα, το 'Something There Is About You' προετοιμάζει το έδαφος για το 'Idiot Wind' και το 'Wedding Song' προσπαθεί να σώσει το γάμο του που κινδυνεύει.

Σχόλιο: Χαλαρό album σε ατμόσφαιρα ….οικογενειακή!!! Όμορφο!
Καλύτερο Τραγούδι: 'Forever Young' (version 1), 'Dirge' & 'Wedding Song'.


* BLOOD ON THE TRACKS (1975)



Tracks: 1) Tangled Up In Blue 2) Simple Twist Of Fate 3) You're A Big Girl Now 4) Idiot Wind 5) You're Gonna Make Me Lonesome When You Go 6) Meet Me In The Morning 7) Lily Rosemary And The Jack Of Hearts 8) If You See Her Say Hello 9) Shelter From The Storm 10) Buckets Of Rain.

Τα περισσότερα τραγούδια σε αυτό το album αφορούν στα προβλήματα του γάμου του, που συνεχώς μεγαλώνουν. Το διαζύγιο από τη Sarah του έχει χτυπήσει την πόρτα και τα τραγούδια εδώ είναι “εκνευρισμένα”. Η country έχει φύγει από το παράθυρο και θα την επισκέπτεται μόνο περιστασιακά στο μέλλον. Ανοίγει “θυμωμένα” με το 'Tangled Up In Blue' και συνεχίζει το θυμό του με το 'Idiot Wind' αφού παρεμβληθεί το πανέμορφο 'Simple Twist Of Fate'. Το 'Lily, Rosemary And The Jack Of Hearts' είναι πολύ μεγάλο και βαρετό. Το 'Buckets Of Rain' που κλείνει, είναι ολόγλυκο. Στο album λοιπόν αυτό, ο Dylan πετάει τη μάσκα και κάνει κάτι που ποτέ πριν δεν έχει ξανακάνει. Μιλάει ανοιχτά. Τραγουδάει για το διαζύγιό του και τα προβλήματα που έπονται. Αυτός είναι ένας λόγος που το album αγαπήθηκε, γιατί ξαφνικά ο κόσμος τον ένοιωσε κοντά του. Τα στιχάκια του δεν είναι κωδικοποιημένα. Λέει τα πράγματα στα ίσια. Κατά τη γνώμη μου, τον προτιμώ να είναι αινιγματικός. Να είναι ο Master of Puzzle. Το Blood On The Tracks είναι πολύ όμορφο album, αλλά τέτοια αυτοβιογραφικά έχουν κάνει κι άλλοι (John Lennon, Joni Mitchell, Pete Townshend), ενώ Blonde On Blonde δεν έχει κάνει (έως τώρα) κανείς. Στο 'Tangled Up In Blue' διηγείται την ιστορία του Έρωτα και της Απογοήτευσης και στο 'Simple Twist Of Fate' που έχει την πιο όμορφη μελωδία από όλα τα υπόλοιπα, ο Dylan βρίσκεται σε μεγάλη τραγουδιστική φόρμα. Το 'Idiot Wind' είναι δηλητηριώδες και αγαπημένο πολλών (κι εμένα) και στα 'You're A Big Girl Now' & 'You're Gonna Make Me Lonesome When You Go' μιλάει ανοιχτά στη Sarah. Τα 'Meet Me In The Morning' & 'Shelter From The Storm', είναι ήσυχα λες και ξεπέρασε την κρίση. Μπα… δεν πιστεύω!

Σχόλιο: Ερωτικό, αγωνιώδες, τσαντισμένο και όμορφο. Είναι εντελώς διαφορετικό από όσα είχε κάνει μέχρι το 1975 και σηματοδοτεί μία στροφή στην καριέρα του.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Tangled Up In Blue', 'Simple Twist Of Fate', 'Idiot Wind', 'You're Gonna Make Me Lonesome When You Go' & 'Buckets Of Rain'.

* DESIRE (1976)



Tracks: 1) Hurricane 2) Isis 3) Mozambique 4) One More Cup Of Coffee 5) Oh Sister 6) Joey 7) Romance In Durango 8) Black Diamond Bay 9) Sara.

Αυτό είναι λίγο καλύτερο από το Blood On The Tracks, αλλά ταυτόχρονα είναι και λίγο …..χειρότερο!!! Είναι καλύτερο επειδή είναι μελωδικότερο και χειρότερο επειδή ο κατ’ εξοχήν ποιητής και στιχοπλόκος Dylan συνεργάζεται στιχουργικά με τον Jacques Levy. Γιατί βρε χρυσέ μου το έκανες αυτό; Το είχες ανάγκη; Δεν μπορώ να σε καταλάβω ώρες-ώρες. Μα τον Δία σου μιλάω. Με το Desire επανέρχεται στο ατέλειωτο serial των τραγουδιών διαμαρτυρίας ('Hurricane' & 'Joey' για τον Rubin Carter και τον Joey Gallo αντίστοιχα, που κατηγορήθηκαν και φυλακίστηκαν άδικα). Πάλι καλά δηλαδή! Είναι βέβαια εντυπωσιακό που ο Dylan υπερασπίζεται έναν γκάνγκστερ (Gallo), αλλά τον παρομοιάζει με τον Robin Hood, επειδή πήγε κόντρα στην Ιταλική μαφία. Ένα άλλο όμορφο που συμβαίνει εδώ, είναι οι ενορχηστρώσεις των τραγουδιών που είναι “καινούργιες” για δίσκο του Dylan. Το Desire είναι ένα ταξιδιάρικο album. Στο 'One More Cup Of Coffee' μας μεταφέρει τραγουδιστικά στην Ιερουσαλήμ. Το γνωρίζετε όλοι ασφαλώς. Δεν έχει να κάνει με την Ιουδαία το θέμα του, αλλά το τραγούδισμα του Bob εκεί παραπέμπει. Είναι υπέροχο από όπου και να το πιάσεις. Η μελωδία, η ενορχήστρωση και το τραγούδισμα είναι εξαιρετικά, όπως επίσης και το πολυαγαπημένο 'Mozambique'. Δεν έμαθα ποτέ γιατί προτιμάει την Μοζαμβίκη από την ….Τανζανία, αλλά εν πάση περιπτώσει το ταξίδι συνεχίζεται. Από τη Μοζαμβίκη μας πάει στην Ισπανία με το 'Romance In Durango' και μετά μας πάει στην Αίγυπτο με το 'Isis'. Ωραία πράγματα! Αυτό που δεν κατάφερα να εντοπίσω, είναι σε ποιο μέρος εστιάζει με το 'Black Diamond Bay' όπως επίσης δεν έμαθα ποτέ γιατί κρεμάστηκε ο Έλληνας, ούτε σε ποιο μέρος έγινε η έκρηξη του ηφαιστείου. Πάντως όλα αυτά, ο μαύρος κόλπος δηλαδή, ο Έλληνας και το ηφαίστειο με πάνε προς Σαντορίνη μεριά. Λέτε; Το τραγούδι που δεν μου άρεσε ποτέ από αυτό το album είναι το 'Sara'. Το διαζύγιο έχει βγει, ο γάμος έχει τελειώσει και της εξομολογείται μ’ αυτό το τραγούδι ότι την αγαπάει ακόμα, θυμίζοντάς της μάλιστα μέσα από τα στιχάκια ότι της έγραψε κάποτε το 'Sad-Eyed Lady Of The Lowlands'. Είναι όμως βαρετό και α-μελωδικό. Ίσως να παίζει ρόλο η προηγούμενη ενορχηστρωτική πανδαισία (και όχι μόνο) όλων των υπόλοιπων τραγουδιών. Πρόκειται πάντως για ένα super album και είναι ένα από τα καλύτερα που έχει κάνει και το τελευταίο καλό για μια αρκετά μεγάλη περίοδο που θα ακολουθήσει, γιατί σε λίγο πρόκειται να πάρει τον ….κατήφορο!!!

Σχόλιο: Gangsters, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Αιγυπτιακές Πυραμίδες, Φλαμένκο, Βιολιά και Ακορντεόν. Super!!! Ακόμα και αν δεν έχετε ασχοληθεί μαζί του, θα σας αρέσει πολύ!
Καλύτερο Τραγούδι: 'Hurricane', 'Isis', 'Mozambique', 'One More Cup Of Coffee', 'Oh Sister', 'Joey', 'Romance In Durango' & 'Black Diamond Bay'.

* STREET LEGAL (1978)
Tracks: 1) Changing Of The Guards 2) New Pony 3) No Time To Think 4) Baby Stop Crying 5) Is Your Love In Vain 6) Senor (Tales Of Yankee Power) 7) True Love Tends To Forget 8) We Better Talk This Over 9) Where Are You Tonight (Journey Through Dark Heat).

Η μαγεία του Desire έχει εξαφανιστεί, οι μουσικοί έχουν αλλάξει και έχουν έρθει γυναικείες χορωδίες (δεν είναι άσχημες, αλλά όλη την ώρα τσουπ μια φράση από δω, τσουπ μια φράση από κει) και η φωνή του είναι διαφορετική. Είναι έτσι όπως συνήθως θα ακούγεται από δω και πέρα. Γιατί άραγε; Μπας και κατάπιε τίποτα; Τα τραγούδια του Street Legal ηχούν πανομοιότυπα και ο ίδιος ο Bob δείχνει να είναι χαμένος. Ο χριστιανισμός είναι προ των πυλών. Όχι δηλαδή πως είναι άσχημο αυτό, αλλά σίγουρα η σκέψη του δεν είναι “εδώ” και αυτό δεν τον βοηθάει να συγκεντρωθεί στο υλικό του δίσκου. Και βέβαια, τα επόμενα τρία albums της “Χριστιανικής Περιόδου” καλύτερα να μην τα έκανε ποτέ.

Σχόλιο: Σκοτεινό και Πεσιμιστικό. Αν έχετε ακούσει μόνο τα At Budokan & Slow Train Coming, αυτό το album είναι για σας super. Αν ασχολείστε μαζί του, τότε καταλαβαίνετε πολύ καλά τι θέλω να πω.
Καλύτερο Τραγούδι: Αυτό που ξεχωρίζει, είναι το 'Senor' (Tales Of Yankee Power).

*** Τα Albums της Χριστιανικής Περιόδου

* SLOW Train COMING (1979)
Tracks: 1) Gotta Serve Somebody 2) Precious Angel 3) I Believe In You 4) Slow Train 5) Gonna Change My Way Of Thinking 6) Do Right To Me Baby (Do Unto Others) 7) When You Gonna Wake Up 8) Man Gave Names To All The Animals 9) When He Returns.

* SAVED (1980, Το χειρότερο)
Tracks: 1) A Satisfied Mind 2) Saved 3) Covenant Woman 4) What Can I Do For You 5) Solid Rock 6) Pressing On 7) In The Garden 8) Saving Grace 9) Are You Ready.

* SHOT OF LOVE (1981)
Tracks: 1) Shot Of Love 2) Heart Of Mine 3) Property Of Jesus 4) Lenny Bruce 5) Watered-Down Love 6) The Groom's Still Waiting At The Altar 7) Dead Man Dead Man 8) In The Summertime 9) Trouble 10) Every Grain Of Sand.

Η δύναμη του Διαβόλου δεν είναι ποτέ μακριά από τη σκέψη του Dylan. Και η πλήρης έκφραση της δύναμης και της επιρροής του Διαβόλου έγινε περισσότερο σαφής, στην "born again" περίοδο του τραγουδοποιού που άρχισε στα τέλη του 1978. Προσπαθώντας να καταλάβουμε πως λειτουργεί ο Διάβολος μέσα από τη ματιά του Dylan, είναι χρήσιμο να εξετάσουμε όλες τις κατά καιρούς περιγραφές του που είχαν σαν κατάληξη την στροφή του προς τον Ιησού. Στα τραγούδια της Χριστιανικής Περιόδου (1979-1981), ο Dylan μας στέλνει το μήνυμα ότι ο Διάβολος σφετερίζεται την κυριαρχία του Κόσμου. Ενός Κόσμου που ανήκει στον Δημιουργό Θεό. Μας λέει όμως, ότι αυτός ο Κόσμος, δεν ανήκει πλέον στον Δημιουργό του, αλλά στον Διάβολο που έχει επικρατήσει ολοκληρωτικά και δηλώνει στις 26 Νοεμβρίου του 1979: "He is called the 'god' of this world."

* (Συνέντευξη τύπου, 1978):
Dylan: "Ο θάνατος δεν μπορεί να σε πάρει ολοκληρωτικά. Ο θάνατος δεν είναι εδώ για να πάρει κανέναν. Ο θάνατος είναι η εμφάνιση του Διαβόλου και ο Διάβολος είναι δειλός. Εάν αυτό το γνωρίζεις και το κατέχεις, το ξεπερνάς." Όταν του ζήτησαν να εξηγήσει περισσότερο τι εννοεί, είπε: "Ο Διάβολος είναι παντού. Είναι εύκολο γι’ αυτόν να επεκτείνεται, εφ’ όσον εμείς του το επιτρέπουμε. Μπορείς να είσαι ανοικτός σ’ αυτό. Ο καθένας μπορεί. Όταν όμως καταλάβεις το όλο σκηνικό, τότε πολύ εύκολα μπορείς να προστατευθείς απ’ αυτόν."
Δημοσιογράφος: "Πιστεύετε πως έχετε έναν σκοπό; Μία αποστολή;"
Dylan: "Προφανώς".
Δημοσιογράφος: "Ποια είναι αυτή;"
Dylan: "Ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι να μπολιάζει τον κόσμο για να τον βγάζει από τις αυταπάτες του."

* (Montreal, 1980):
Dylan: "Τα κλειδιά του Κόσμου, δόθηκαν σε κάποιον που ονομάζεται Lucifer. Δεν μπορείτε να τον δείτε, αλλά έχει τη δύναμη να σας ελέγχει. Θέλει να σας καταστρέψει."

* (Buffalo, 1980):
Dylan: "Έτσι, αφού καταγόμαστε από τον Αδάμ, Ο Αδάμ μας κατέσφαξε παραδίδοντας τα κλειδιά του Κόσμου στον Διάβολο και ο Ιησούς πήγε στον σταυρό, για να πάρει αυτά τα κλειδιά πίσω."

* (Pittsburgh, 1980):
Dylan:"Το ζώο εδώ, είναι το φίδι". (Προκειμένου να παρουσιάσει το τραγούδι "Man Gave Names To All The Animals"/1979) "Και είναι το ίδιο φίδι που ήταν στον Παράδεισο και όπως εξαπάτησε την Εύα, έτσι εξαπατά και εμάς τώρα."

* (Συνέντευξη τύπου, 1981):
Δημοσιογράφος: "Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το να καταπολεμάς την καταπίεση, είναι πιο σημαντικό από τα πνευματικά ενδιαφέροντα."
Dylan: "Λάθος. Η καταπίεση και η αδικία, είναι πάντοτε εδώ. Πού είναι λοιπόν η καταπολέμησή τους από τους ανθρώπους; Πολύ απλά, οι αδικίες που διαπράττονται καθημερινά, είναι δημιουργία του Διαβόλου και ο Διάβολος είναι ένας αντίπαλος πνευματικός. Μας εξαπατά. Ο Διάβολος εξακολουθεί να είναι ο άρχοντας της ψευδαίσθησης. Εξακολουθεί να διαφεντεύει τον κόσμο, αλλά ο δικαστής και ο τελικός κριτής, είναι ο Θεός."

* (Συνέντευξη τύπου, 1984):
Dylan: "Δεν με ενδιαφέρουν καθόλου οι κυβερνήσεις και η πολιτική. Δεν πιστεύω σ’ αυτά. Είμαι πολύ μακριά από αυτά. Πιστεύω στον ατομικισμό και νομίζω ότι μόνο έτσι ο άνθρωπος μπορεί να καταφέρει πολλά περισσότερα πράγματα, από όσα οι κυβερνήσεις έχουν μέχρι τώρα καταφέρει. Πόλεμος, καταπίεση και αδικία. Έργα του Διαβόλου. Είμαι ευτυχής που είμαι ατομικιστής. Το αν τα τραγούδια μου λειτουργούν σαν εμβόλιο για να ξυπνούν συνειδήσεις, αυτό δεν το επιδιώκω εγώ. Γίνεται μόνο του. Είναι η ακολουθία. Εγώ γράφω για τον εαυτό μου. Για τα πιστεύω μου. Γράφω για μένα."

Σχόλιο: Δεν μπορώ να ακούω κάποιον που έλεγε: “To keep it in your mind and not forget, that it is not he, or she, or them, or it, that you belong to” να λέει: “You gotta serve somebody”. Και αν θέλετε να ξέρετε, αυτά τα albums μουσικά δεν προσφέρουν απολύτως τίποτα. Η μουσική προχώρησε και προχωράει μια χαρά και χωρίς αυτά.
Καλύτερο Album: Αν έρθει κάποιος και μου βάλει ένα περίστροφο στον κρόταφο και μου πει να διαλέξω οπωσδήποτε ένα απ’ αυτά, θα κλείσω τα μάτια και προκειμένου να γλιτώσω τη ζωή μου, θα διαλέξω ένα στην τύχη. Όποιο πιάσει το χέρι μου.
Καλύτερο Τραγούδι: Τι;
Σημ: Σε κανένα από αυτά τα albums της Χριστιανικής του Περιόδου, δεν εικονίζεται το πρόσωπό του στο εξώφυλλο!!!

* INFIDELS (1983)



Tracks: 1) Jokerman 2) Sweetheart Like You 3) Neighbourhood Bully 4) License To Kill 5) Man Of Peace 6) Union Sundown 7) I And I 8) Don't Fall Apart On Me Tonight.

Το Infidels βάζει τέλος στα κηρύγματα. Και τι έχουμε εδώ; Εδώ έχουμε όμορφα τραγούδια που δίνουν στο Infidels τη σφραγίδα του Blood On The Tracks των 80's. Ανοίγει με το αινιγματικό 'Jokerman' που έχει γίνει αντικείμενο συζητήσεων πολλές φορές. Όταν τον Ιανουάριο του 1979, ο Dylan δέχτηκε στη ζωή του τον Χριστιανισμό, ξόδευε πολλές ώρες στο Lubavitcher Hasidic Center μελετώντας. Αυτό έκανε πολλούς να συμπεράνουν ότι ο Bob είχε επιστρέψει πάλι στον Ιουδαϊσμό. Στην πραγματικότητα, μέσα από την Χριστιανική του “αναγέννηση” ανακάλυψε ξανά την Ιουδαϊκότητά του και αυτή είναι παρούσα στο Infidels. Το 'Neighbourhood Bully' είναι από τα πιο λυρικά που έχει γράψει ποτέ, με το 'License To Kill' ασκεί κοινωνική κριτική, παραπονιέται για χαμένες αγάπες στο'Don't Fall Apart On Me Tonight' και ρίχνει μια ματιά πίσω στα χριστιανικά του με το 'Man Of Peace'. Το 'I And I' είναι άκρως εντυπωσιακό και συναγωνίζεται με το 'Jokerman' για τα πρωτεία του καλύτερου τραγουδιού. Στο Infidels δεν υπάρχουν τα όμορφα ακουστικά περάσματα του Blood, ούτε οι εκπλήξεις του Desire. Υπάρχουν όμως δύο σπουδαίοι κιθαρίστες (Mark Knopfler & Mick Taylor) που μας ταξιδεύουν στα ηχοχρώματα των Dire Straits και του Blues.

Σχόλιο: Λυρικό, Δυνατό και Εντυπωσιακό! Μας ίσιωσε πάλι!!!
Καλύτερο Τραγούδι: 'Jokerman' & 'I And I'

* EMPIRE BURLESQUE (1985)



Tracks: 1) Tight Connection To My Heart (Has Anybody Seen My Love) 2) Seeing The Real You At Last 3) I'll Remember You 4) Clean Cut Kid 5) Never Gonna Be The Same Again 6) Trust Yourself 7) Emotionally Yours 8) When The Night Comes Falling From The Sky 9) Something's Burning Baby 10) Dark Eyes.

Ε όχι και ηλεκτρονικός Dylan! Ηλεκτρονικός με γυναικείες χορωδίες που επιστρέφουν στο επτάλεπτο Disco (!!!!!)'When The Night Comes Falling From The Sky'. Αρχηγέ μου δεν το περίμενα αυτό από σένα. Ηλεκτρονικός και ……ντίσκο;;; Ευτυχώς που έχεις εδώ το γεμάτο συναισθήματα 'Tight Connection To My Heart (Has Anybody Seen My Love)' και το 'Clean Cut Kid' που είναι μία καλύτερη προσπάθεια για κοινωνική κριτική από το 'Neighbourhood Bully' του προηγουμένου album. Μερικά τραγούδια όμως, είναι σα να τα έχουμε ακούσει ξανά. ('Seeing The Real You At Last', 'Emotionally Yours' & 'Trust Yourself) και στο 'Never Gonna Be The Same Again', είσαι α-μελωδικός. Βέβαια, έχεις πει ότι δεν σε ενδιαφέρει η μελωδία αλλά ο στίχος, αλλά πρέπει να παραδεχτούμε ότι έχεις γράψει μελωδικά αριστουργήματα. Ευτυχώς που θυμάσαι που και που τον παλιό καλό σου εαυτό και μας αποζημιώνεις με το παραπάνω. Έτσι όπως κάνεις στο τελευταίο τραγούδι του Empire Burlesque. Παίρνεις ξανά την κιθάρα και τη φυσαρμόνικα και κλείνεις υπέροχα με το 'Dark Eyes'. Γιατί δεν έκανες το ίδιο και στα υπόλοιπα 9 τραγούδια; Το αποτέλεσμα θα ήταν σίγουρα καλύτερο. Έτσι δεν είναι Bob?

Σχόλιο: Αν μπορείτε να “ξεπεράσετε” τη Disco, θα ανακαλύψετε όμορφες ιδέες εδώ.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Tight Connection To My Heart' (Has Anybody Seen My Love) & 'Dark Eyes'.

* KNOCKED OUT LOADED (1986)
Tracks: 1) "You Wanna Ramble" 2) "They Killed Him" 3) "Driftin' Too Far From Shore" 4) "Precious Memories" 5) "Maybe Someday" 6) "Brownsville Girl" 7) "Got My Mind Made Up" 8) "Under Your Spell"

Τρία τραγούδια είναι διασκευές, τρία τα έχει γράψει μαζί με άλλους και τα υπόλοιπα δύο τα έχει γράψει μόνος του. Αμφιλεγόμενο album που δεν πήρε καλές κριτικές. Έγραψαν ότι ο Dylan δεν είχε κάτι να πει, αλλά έκανε αυτό το album για να καλύψει τα έξοδα της περιοδείας που έκανε τότε. (Anthony DeCurtis/Rolling Stone Magazine). Βάσει των πωλήσεων, κατετάγη στη θέση 53 (ΗΠΑ) και στην 35η (Βρετανία). Ωστόσο το 11λεπτο "Brownsville Girl", που το έγραψε μαζί με τον Sam Shepard θεωρείται από τα καλύτερά του. Είναι πάντως ξεχασμένο ακόμα και από τον ίδιο που δεν παίζει κανένα από αυτά τα τραγούδια στις εμφανίσεις του εκτός από το "Driftin Too Far From Shore", που το έπαιξε 14 φορές και αυτές όλες το 1988.

Σχόλιο: Μοιάζει με το Empire Burlesque ακριβώς επειδή τα περισσότερα κομμάτια ηχογραφήθηκαν την ίδια περίοδο. To Burlesque όμως, είναι καλύτερο απ’ αυτό.
Καλύτερο Τραγούδι: 'Brownsville Girl'

* DOWN IN THE GROOVE (1988)
Tracks: 1) Let's Stick Together 2) When Did You Leave Heaven 3) Sally Sue Brown 4) Death Is Not The End 5) Had A Dream About You Baby 6) Ugliest Girl In The World 7) Silvio 8) Ninety Miles An Hour (Down A Dead End Street) 9) Shenandoah 10) Rank Strangers To Me.

(συνεχίζεται...)