Το Σύστημα, τα δύο Φύλα και το Rock

Γράφει ο Γιώργος Μπιλικάς (Orfeus)
227 άρθρα στο MusicHeaven

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κοινωνικά φαινόμενα στις ΗΠΑ του 1956, ήταν η συμπεριφορά εκατοντάδων χιλιάδων κοριτσιών που σύμφωνα με τις εφημερίδες και τα περιοδικά, ούρλιαζαν υστερικά αντικρίζοντας τον Elvis Presley που με το ντεμπούτο του έγινε πρωτοπόρος για αυτού του είδους τις νεανικές εκφράσεις. 

Και ενώ τα ΜΜΕ χαρακτήριζαν τα νεαρά κορίτσια ως αθώα ή αφελή που εύκολα χειραγωγούνται από το “άσεμνο” show του Elvis, σήμερα –εκ των υστέρων- μπορούμε άνετα να πούμε ότι το Rock, ήταν πράγματι –και εξακολουθεί να είναι- μία σημαντική πολιτιστική δύναμη στη ζωή των εφήβων.

Τριάντα χρόνια μετά την άφιξη του Elvis (το 1986 δηλαδή), ο Jann Wenner (διευθυντής του περιοδικού Rolling Stone) δήλωσε ότι “Όταν όλα θα έχουν ειπωθεί και όλα θα έχουν γίνει, το Rock θα είναι ένα όχημα που θα εκφράζει την ανησυχία μιας γενιάς. Ένα όχημα που οι νέοι θα το κωδικοποιήσουν, θα  δημιουργήσουν τη δική τους διάλεκτο και θα κρατηθεί μακριά από τις μεγαλύτερες ηλικίες που για τους νέους αποτελούν έναν διαφορετικό κόσμο”.

Σαν δήλωση, μπορεί να φαίνεται τυπική ή εύκολη με την έννοια του πακεταρίσματος της Rock ιστορίας μέσα σε μερικές προτάσεις, αλλά τελικά δεν είχε άδικο ο τύπος. Έτσι δεν είναι;

Τα ουρλιαχτά όμως των κοριτσιών στα shows  του Elvis που μας δείχνουν τη δεκαετία του 50 –για να μπω σιγά-σιγά στο θέμα- θα πρέπει να μας κάνουν να σκεφτούμε: Το Rock έδωσε ίσες ευκαιρίες σεξουαλικής απελευθέρωσης και στα δύο φύλα ή μήπως υιοθέτησε τους κοινωνικά προβλεπόμενους ρόλους για τους άνδρες και τις γυναίκες με αποτέλεσμα να υπάρχουν αποκλίσεις ανάμεσά τους;

Ο Simon Frith και η Angela McRobbie δέχονται ότι το Rock έχει φύλο “αρσενικό” και λειτουργεί με τους κανόνες που θέτουν όχι μόνο οι καλλιτέχνες, αλλά και το ίδιο το κοινό. Ότι δηλαδή οι άνδρες συμμετέχουν ενεργητικά και οι γυναίκες παθητικά.

Δέχομαι ότι η ανδρική κυριαρχία στο Rock, υπάρχει εδώ και πολύ καιρό και δέχομαι επίσης ότι οι γυναίκες ήταν –τουλάχιστον μέχρι ένα σημείο- παθητικές ακροάτριες. Για να δεχτώ όμως ότι το Rock έχει σώνει και καλά φύλο “αρσενικό”, πρέπει να αγνοήσω την συστηματική και σκόπιμη περιθωριοποίηση της γυναίκας, από τις εταιρίες, μιας μερίδας καλλιτεχνών, αλλά και μιας μερίδας του κοινού. Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες συμμετέχουν πλέον ενεργά. Όχι βέβαια από την άφιξη του Elvis, αλλά έγιναν ενεργά συμμετέχουσες πολύ σύντομα και το απέδειξαν.   

Τον Ιανουάριο του 1954, το περιοδικό Life χαρακτήρισε τους teenagers σαν την πιο “τυχερή γενιά”, γιατί είχαν μπροστά τους τεράστιες ευκαιρίες να βρουν καλοπληρωμένες δουλειές έτσι ώστε να προσφέρουν στην οικονομία της χώρας σ’ αυτά τα πρώιμα μεταπολεμικά χρόνια. Σε πολλές περιπτώσεις, οι έφηβοι ζούσαν τη ζωή τους σαν ενήλικες και από τα χρόνια ήδη του γυμνασίου, η δημιουργία νέων οικογενειών, έγινε ζωτικής σημασίας για την οικονομία των ΗΠΑ στη δεκαετία του 50 που βασίστηκε στην αγορά ενός καινούργιου σπιτιού, ενός αυτοκινήτου και άλλων καταναλωτικών προϊόντων. Η γυναίκα νοικοκυρά, σαν επικεφαλής αγοραστής, υπηρέτησε με συνέπεια την οικονομική οικογενειακή κατανάλωση και ο άνδρας σύζυγος πρόβαλε αυτό το γεγονός μέσα από ραδιοτηλεοπτικές διαφημίσεις και τηλεοπτικά shows, προσφέροντας την ευκαιρία στην Lynn Spigel να δηλώσει στα 1992, ότι στη δεκαετία του 50 υπήρχε μία αγάπη και μία νοσταλγία για την οικογένεια με την ελπίδα να στηθεί ξανά ένα καινούργιο σπιτικό μετά τον πόλεμο. Με λίγα λόγια, τα δύο φύλα, συνεργάστηκαν άψογα σ’ αυτά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια: “Σ’ αγαπώ, μ’ αγαπάς, ας παντρευτούμε και ας φτιάξουμε το δικό μας σπίτι”. Και δεν υπονοώ μ’ αυτό ότι τα δύο φύλα μάχονται σώνει και καλά το ένα το άλλο, αλλά το γράφω επειδή αυτή η συνεργασία ωφέλησε –κατ’ επέκταση- το ίδιο το σύστημα όπως θα δούμε παρακάτω: Η Elaine May σημειώνει στα 1988, ότι η σεξουαλική ιδεολογία στις ΗΠΑ, επέτρεπε το σεξ μόνο μέσα στο γάμο και ότι στην αντίθετη περίπτωση, θα κατέρρεε το ηθικό ανάστημα της χώρας. Αυτές ήταν οι αντιλήψεις που επικρατούσαν στη δεκαετία του 50 και τουλάχιστον μέχρι τα 1956, γιατί αυτή τη χρονιά σημειώθηκε μία ανατροπή στο θέμα των ηλικιών σχετικά με το γάμο. Το έτος 1956, σηματοδοτεί για τις ΗΠΑ τις μικρότερες ηλικίες εγγάμων σε ολόκληρο τον εικοστό αιώνα. Για τις γυναίκες, ο μέσος όρος γάμου ήταν η ηλικία των 20 και για τους άνδρες ήταν η ηλικία των 22. Σ’ αυτόν τον “σεξουαλικό” κόσμο βρέθηκαν οι έφηβοι της “τυχερής γενιάς” με την είσοδο του Elvis Presley και του Rock στη ζωή τους. Τα κορίτσια της δεκαετίας του 50, σαν νέοι καταναλωτές, εστίαζαν τις αγορές τους σε ρούχα και σε καλλυντικά “χτίζοντας” το όνειρο του μελλοντικού έγγαμου βίου τους και της μητρότητας. Από την άλλη μεριά, το Rock έκανε τα όνειρα αυτά περισσότερο “εύπλαστα” προσφέροντάς τους μία σειρά νέων καλλιτεχνών με τον Elvis να βρίσκεται στο #1.

Ο James και η Annette Baxter σε ένα άρθρο τους στα 1958, χαρακτήρισαν τον Elvis σαν ένα απλό αγόρι από το Tupelo του Mississippi, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο το εφηβικό όνειρο και προτρέποντας τους νέους να γίνουν σαν κι αυτόν. Τα κορίτσια –με δεδομένο τον κοινωνικό τους ρόλο- θα μπορούσαν τουλάχιστον να πειραματιστούν με την εναλλαγή των ρόλων, αντιδρώντας στην καταπίεση, έτσι όπως έκαναν οι αφροαμερικάνες στη δεκαετία του 20 που χρησιμοποίησαν τα Blues για να επανακτήσουν τον έλεγχο της σεξουαλικότητάς τους. Η διατήρηση όμως της κοινωνικής τάξης, ήταν η βαθειά ανησυχία των εκάστοτε κυβερνήσεων και το “όνειρο” Elvis, τους έδινε την εντύπωση ότι η νεολαία θα πάρει λάθος δρόμο. Είχε δημιουργηθεί ο φόβος, ότι οι έφηβοι θα επαναστατήσουν σεξουαλικά εκτός γάμου και βέβαια αυτό, δεν ήταν μία ανησυχία που αφορούσε μόνο στη δεκαετία του 50, αλλά ήταν ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα στις ΗΠΑ.

Μόλις δύο δεκαετίες πριν από την εμφάνιση και την άνοδο του Rock, οι “ειδήμονες” μελέτησαν την περίπτωση της “διαφθοράς” των νέων εξ αιτίας των κινηματογραφικών ταινιών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι εικόνες της παθιασμένης αγάπης μπορούν να λειτουργήσουν στα κορίτσια, σαν σεξουαλικό διεγερτικό και να μετατρέψουν τη συμπεριφορά τους σε ευκολότερα προσβάσιμη για τους άνδρες. Ένα παρόμοιο φαινόμενο, είχε κάνει την εμφάνισή του και με τον Frank Sinatra πολύ πριν ο Elvis γίνει το μεγάλο και παντοτινό αστέρι, με τη διαφορά ότι ο Sinatra εξέφραζε περισσότερο τους ρομαντικούς οικογενειάρχες, οπότε αυτό, δεν ανησύχησε τους “ειδήμονες”. Ο Elvis όμως, “χτύπησε κατ’ ευθείαν στο ψαχνό” και πήρε τους νέους με το μέρος του. Το σύστημα λοιπόν, έπρεπε να αντιδράσει σ’ αυτή τη “διαφθορά” και να βάλει –ή να προσπαθήσει να βάλει- τα πράγματα στη θέση τους.

Για πολλούς ενήλικες, η εμφάνιση του Elvis σήμανε το ξεκαθάρισμα των ρόλων που είχαν τα δύο φύλα. Τα τραγούδια που τραγουδούσε ήταν “επιθετικά”, αλλά  ο ίδιος στις συνεντεύξεις ήταν ντροπαλός και παρ’ όλο που έδειχνε σαν αιρετικός επαναστάτης, υπάκουσε πρόθυμα στο κάλεσμα της στρατιωτικής του θητείας στα 1958, επιλέγοντας μάλιστα να μην έχει ιδιαίτερη μεταχείριση όπως του πρότειναν. Με δεδομένες αυτές τις ασάφειες στην εικόνα του, χαρακτηρίστηκε ως μπουρλέσκ από κάποιους επικριτές, των οποίων όμως τα ειρωνικά σχόλια ήταν μία σκοπιμότητα, για να μη χάσουν την αντρική τους πελατεία από τα bars με τα strip-tease shows που διατηρούσαν. Το σκεπτικό τους ήταν ότι αφού ο Elvis έχει τη δύναμη να μετατρέψει την παθητική σεξουαλικότητα των γυναικών σε ενεργητική, η ανδρική τους πελατεία θα μειωθεί αφού οι γυναίκες θα γίνουν ευκολότερα προσβάσιμες στο ανδρικό φύλο. Ισχυρίστηκαν ότι ο χορός του strip-tease, συνδέει τη σεξουαλική γυναικεία εμφάνιση με την ανδρική επιθυμία με ένα τρόπο περισσότερο φιλικό και άμεσο από ότι το μπουρλέσκ του Elvis και άρα δεν υπάρχει λόγος να βγουν οι άνδρες στο κυνήγι για τα “θύματα” του Elvis.  Εκτός αυτού, αυτοί παρουσίαζαν σωστές γυναίκες στα shows, ενώ το κοινό του Elvis, δεν ήταν τίποτα άλλο από 13χρονα κοριτσάκια, κι ας είχαν διαθέσιμα αρκετά παραδείγματα ανδρών συζύγων που ξυλοκοπούσαν τις γυναίκες τους επειδή είχαν στο πορτοφόλι τους φωτογραφίες του Elvis. Αυτό, αλλά και πολλά γεγονότα από τις εμφανίσεις του που χαρακτηρίζονταν επεισοδιακές, οδήγησε στη διαπίστωση ότι το Rock πρόσφερε ένα καινούργιο σεξουαλικό όραμα τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες, τους οποίους τελικά, μετέτρεψε σε σεξουαλικό αντικείμενο των γυναικών, με αποτέλεσμα το σεξουαλικό παιχνίδι, να παίζεται πλέον με ίσους όρους. Η λατρεία των κοριτσιών προς τον Elvis, ισοφαρίστηκε από τα αγόρια με τη λατρεία τους προς την Marilyn Monroe και παίρνοντας μία τεράστια βαθιά αναπνοή, καταλάγιασαν την ανησυχία τους όταν ο Elvis κατατάχθηκε στο στρατό.



Συμπτωματικά όμως με την κατάταξη του Elvis, συνέβησαν και μερικά δυσάρεστα γεγονότα που για το κατεστημένο ήρθαν σαν από μηχανής θεός. Ήταν σα να λέμε, “ο Άσσος στο μανίκι”. Τον Μάιο του 1958, έγιναν εκτεταμένα επεισόδια σε μία συναυλία με αποτέλεσμα να υπάρξουν συλλήψεις και αρκετοί τραυματισμοί, γεγονός που οδήγησε τις αρχές να απαγορεύσουν τις δημόσιες Rock συναυλίες. Επίσης στα 1958, ο 22χρονος Jerry Lee Lewis περιόδευσε στη Βρετανία συνοδευόμενος από την 13χρονη Myra, που ήταν η τρίτη του γυναίκα. Οι Βρετανοί δημοσιογράφοι λοιπόν, ανακάλυψαν το σκάνδαλο. Η Myra ήταν εξαδέλφη του, αλλά εκτός αυτού, ο Jerry δεν είχε πάρει ακόμα διαζύγιο από την προηγούμενη γυναίκα του. Είναι περιττό να γράψω ότι μετά από αυτό το τριπλό σκάνδαλο (και ανήλικη, και εξαδέλφη, και διγαμία) η καριέρα του Jerry πήγε κατά διαόλου. Τον Φεβρουάριο του 1959, σκοτώθηκαν σε αεροπορικό δυστύχημα οι Buddy Holly, Bopper & Richie Valens (που ήταν “πολύ δυνατά χαρτιά” για το Rock), τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, ο 23χρονος Chuck Berry, ήταν κατηγορούμενος σε τρεις δίκες για ασέλγεια εις βάρος τριών γυναικών, οι Platters “πιάστηκαν στα πράσα” με τέσσερις 18χρονες (οι 3 ήταν λευκές) και ο Little Richard δήλωσε ότι επινόησε σκόπιμα την θηλυπρεπή του εμφάνιση για να μην θεωρηθεί προκλητικός. Παράλληλα με αυτά, ξέσπασε και μία διαμάχη μεταξύ των δισκογραφικών εταιριών και των D.J’s. Μπροστά σ’ αυτά τα ανείπωτα και φοβερά γεγονότα που ταρακούνησαν συθέμελα το Rock οικοδόμημα, η Αμερικανική μπουρζουαζία -προκειμένου να προστατέψει τη νεολαία- σε συνεργασία με τις δισκογραφικές εταιρίες, οδηγήθηκε στην ανακάλυψη και προώθηση νέων καλλιτεχνών που έδειχναν “ασφαλείς” από τέτοιου είδους σκάνδαλα. “Δεν βλέπεις παιδί μου τι γίνεται; Ο ένας κουνιέται σαν ξεβιδωμένος, ο άλλος παντρεύτηκε την ξαδέλφη του, τον άλλο τον πιάσανε στα πράσα”. Ένας απ’ αυτούς τους “ασφαλείς”, ήταν ο Pat Boone που η ζωή του ήταν νοικοκυρεμένη και …νορμάλ. Αποφοίτησε από το κολέγιο, παντρεύτηκε την παιδική του φίλη, ήταν ήσυχος και αυτό το νοικοκύρεμα που τον διέκρινε, ανταμείφθηκε με πολλές επιτυχίες, με ένα τηλεοπτικό show χρηματοδοτούμενο από την Chevrolet και με ένα πολλών ετών διάρκειας κινηματογραφικό συμβόλαιο. Στα 1957, το περιοδικό Newsweek σχολίαζε και ρωτούσε στην κορυφή του εξωφύλλου του: “Why boys kill-Why we can’t control them/Our juvenile jungles”. Από κάτω είχε τη φωτογραφία του Pat  Boone να πιάνει ολόκληρο το εξώφυλλο και κάτω από τη φωτογραφία έγραφε: “Pat Boone: His Refreshing Song Fills the Air”.

Ο ίδιος δε ο πουριτανός Boone, στο προωθούμενο –και επιτυχημένο- βιβλίο του με τίτλο “Twixt Twelve and Twenty”, που εκθείαζε την πνευματική ανάπτυξη, τη μόρφωση, την αποταμίευση και τον σεβασμό προς τους γονείς, έκανε υποδείξεις στις νεαρές του αναγνώστριες, να απέχουν από το φιλί, προκειμένου να διατηρήσουν την παρθενιά τους. Έγραφε ότι το φιλί είναι σα να παίζεις με ένα κερί μέσα σε ένα δωμάτιο γεμάτο δυναμίτη. Αντί για το φιλί, προτιμήστε το bowling -τους έγραφε- ή το basketball.

Ο Boone δηλαδή, λειτούργησε στην περίοδο αυτή σαν αντίδοτο, αλλά και σαν μέσον για τη “διάσωση” της νεολαίας από το “διεφθαρμένο” Rock. Ωστόσο, η διαμάχη για το αν το Rock θα παραμείνει μία πολιτιστική φόρμα-όχημα που οδηγεί τους νέους, απέκτησε δύο ερωτήματα: Θα ανακατευθυνθεί το Rock σε ένα αποδεκτό και παραδοσιακό πλαίσιο ή θα εξακολουθήσει να “ξεμυαλίζει” τα παιδιά μας προσφέροντάς τους ένα καινούργιο σεξουαλικό όνειρο; Κι αν συμβεί το δεύτερο πώς θα αντιδράσουμε; Θα αντιδράσουμε προσφέροντας στη νεολαία νέους καλλιτέχνες που θα ακολουθούν την “πεπατημένη”.

Καλλιτέχνες που προωθήθηκαν ακολουθώντας τα βήματα του Pat Boone, ήταν ο Ricky Nelson, ο Frankie Avalon, ο Fabian, ο Bobby Vee, ο Bobby Rydell, ο Neil Sedaka, ο Paul Anka και ο Chubby Checker, που ήταν το καλλιτεχνικό επιτελείο των δισκογραφικών εταιριών και αποτελούσαν την προσπάθειά τους να προωθήσουν ένα εμπορικό είδος τραγουδιού που θα έκανε –εκτός των άλλων- καλό και στην τσέπη τους. Εκεί αντέδρασαν οι D.J’s που δεν έπαιζαν αυτά τα τραγούδια και έτσι ξέσπασε η διαμάχη. Από την άλλη πλευρά, εμφανίστηκαν και οι γυναικείες παρουσίες, Connie Francis, Brenda Lee & Shirelles, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του 60 βγήκαν στο προσκήνιο και οι Crystals, οι Ronnettes, οι Marvellettes, οι Chiffons, οι Shangri-Las, οι Supremes, και  οι Martha and the Vandellas. Εκεί λοιπόν που η ανδρική ομάδα έστελνε μηνύματα σεξουαλικής κατασταλτικότητας προς τις γυναίκες (Be a good girl my love) οι γυναικείες μπάντες τους χαλούσαν την πιάτσα και με τραγούδια όπως το "He Hit Me and it Felt Like a Kiss" (που αποκλείστηκε από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς), ή το "You Don’t Own Me", αναπτέρωναν το ηθικό και την αυτοπεποίθηση των γυναικών σε στυλ: “Μπορώ να είμαι με όποιον θέλω, όταν θέλω, όποτε θέλω, αρκεί να θέλω”.




Βέβαια, οι αντιδράσεις και οι σκοπιμότητες που αφορούσαν στις γυναικείες φωνητικές μπάντες και σ’ αυτά τα “απαράδεκτα τραγούδια”, έδιναν και έπαιρναν. Διάφοροι Rock κριτικοί (π.χ. Mike Jahn & Don Hibbard), έγραφαν ότι αυτές οι γυναικείες μπάντες οδηγούν πολύ μακριά από το Rock, δεν έχουν καμία σχέση με αυτό, ή ότι είναι πολύ κατώτερες από το αντρικό Rock των Elvis, Chuck Berry & Little Richard και όλο αυτό, το έκαναν για να κοντράρουν τους D.J’s που δεν έπαιζαν τα νερόβραστα τραγούδια των κατευθυνόμενων από τις εταιρίες playlists. Είναι ειρωνικό βέβαια, γιατί υποστήριζαν το Rock των Chuck Berry & Little Richard τη στιγμή που ήδη τους είχαν εξοστρακίσει λόγω των σκανδάλων που ανέφερα πριν. Ευτυχώς όμως, η Βρετανική Εισβολή, έβαλε τέλος σ’ αυτή την Αμερικανική –των εταιριών- ηλιθιότητα. Πολύ σύντομα, όλοι αυτοί οι νερόβραστοι πήραν δρόμο! Η περίφημη Beatlemania των νεαρών –κυρίως- κοριτσιών θαυμαστριών της μπάντας, ξεπέρασε χωρίς προηγούμενο τις εκδηλώσεις προς τον Elvis. Οι Beatles παρουσίασαν μία αντι-εξουσιαστική εικόνα που τη συμβόλιζαν με τα μακριά τους μαλλιά και το ασεβές τους πνεύμα. Σύμφωνα με τους Hess & Jacobs, όφειλαν την επιτυχία τους στον ανδρογυνισμό τους (μακριά μαλλιά) και στο παιχνίδισμα που έκαναν για να προσεγγίσουν την σεξουαλικότητα.

Παρ’ όλο όμως που το πρώιμο Rock είχε εμποδίσει κατά ένα μεγάλο μέρος τις γυναίκες να συμμετέχουν ενεργητικά, αυτό στα μέσα της δεκαετίας του 60 φάνηκε να αλλάζει. Οι Beatles διεύρυναν τους ρόλους των δύο φύλων και ιδιαίτερα των γυναικών τοποθετώντας τις στο κέντρο και οι Rolling Stones προσέφεραν ένα καινούργιο σεξουαλικό όραμα. Έφεραν με τα τραγούδια τους μία διφορούμενη ομιλία παραβιάζοντας την κάθε έννοια της σεξουαλικής συγκράτησης -που “δίδασκε” ο ξενέρωτος Pat Boone- για την ερωτοτροπία ή τον γάμο.

Οι Stones μπορεί να διατήρησαν την ανδρική σεξουαλική κυριαρχία στη δεκαετία του 60 αλλά μπήκαν στη δεκαετία του 70 με τα σεξουαλικά υπονοούμενα  να κάνουν μέσα στους στίχους τους, παρέλαση.

Τελικά, η χαρτογράφηση των ορίων του Rock, δεν είναι μόνο μία ατομική –για τον καθ’ ένα μας- δραστηριότητα, αλλά έχει προεκτάσεις και σε κοινωνικό επίπεδο και σ’ αυτό το επίπεδο, πρωταγωνιστούν οι δισκογραφικές εταιρίες που θεσπίζουν τα όρια και τα τοποθετούν σε ευρύτερη βάση, ανάλογα με τα κέφια τους:

Τι τραγούδια είναι αυτά που μου έφερες; “Αγάπη μου μη μ’ αφήνεις”, “Θα πεθάνω χωρίς εσένα”, δεν πουλάνε αυτά! Οι γυναίκες θέλουνε σκληράδα. Δεν είδες που η άλλη ένοιωσε το ξύλο σαν φιλί; Ή στην αντίθετη περίπτωση: Κοίτα… Είσαι πολύ σκληρός! Δεν μπορείς να γίνεις λίγο πιο ….χαδιάρης και να μας ξανάρθεις;

Στην οργανωτική όμως δομή της Rock μουσικής βιομηχανίας, που αλλάζει στη δεκαετία του 60 και αποκλείει το γυναικείο φύλο από τα όρια που εξελίσσονται, παίζει σημαντικό ρόλο και το ραδιόφωνο με τα σφιχτοδεμένα Top 10, 20, 30, 40 κλπ, και τα κατευθυνόμενα playlists των εταιριών. Επίσης, έναν άλλο σημαντικό ρόλο παίζουν και οι κριτικές, που κάνουν και αυτές την εμφάνισή τους σε επίπεδο πλέον επαγγελματικό. Οι κριτικοί δεν αντιμετωπίζουν τους ακροατές σαν ένα “σώμα” όπως δηλαδή στην εποχή της Beatlemania, αλλά αντιθέτως, επιβάλλουν τον διαχωρισμό αγνοώντας ή δυσφημίζοντας μπάντες όπως οι Blue Cheer, οι Strawberry Alarm Clock και οι Monkees που τους χαλάνε την πιάτσα με τα χαζοτράγουδα που δεν συμβαδίζουν με το image που θέλουν να επιβάλλουν στην Rock αγορά. Πράγμα που συμβαίνει και σήμερα δηλαδή: “Δεν θα ακούς αυτά που θέλεις εσύ, αλλά αυτά που θέλω εγώ”.

Στην “ανδρικά” εξουσιασμένη μουσική βιομηχανία του Rock που στα βίντεο κυριαρχούν sexy γυναίκες (και που όλοι χαιρόμαστε να βλέπουμε), οι κριτικοί διαχωρίζουν (ή έχουν ήδη διαχωρίσει και έχουν επιβάλλει) τα “αυστηρά προσανατολισμένα στη Rock περιοχή” τραγούδια, βίντεο ή albums από τα ελαφρά, τα αισθησιακά ή τα σεξουαλικά, πάντοτε σκεπτόμενοι με τους όρους της αγοράς. “Δεν είναι Rock αυτό, αλλά θα πουλήσει γιατί η γκόμενα την κουνάει την αχλαδιά”. (Για να κάνω και μία “σφήνα” στα δικά μας μουσικά πράγματα, θεωρώ ότι π.χ. η Δήμητρα Γαλάνη, δεν θα είχε σήμερα καμία ευκαιρία για να κάνει μία επιτυχημένη καριέρα).




Η Disco πάλι, που εμφανίστηκε σαν εναλλακτική λύση ενάντια στον σεξισμό της “αυστηρά προσανατολισμένης στη Rock” μουσικής, καταπολεμήθηκε από το ανδρικό Rock κατεστημένο και καταδικάστηκε σαν ελαφρό είδος που δεν έχει να προσφέρει απολύτως τίποτα.

Διαχώρισαν έτσι το ακροατήριο για άλλη μια φορά και παρ’ όλο που οι γυναίκες ήταν και είναι σημαντικοί καταναλωτές της Rock μουσικής, θεωρήθηκαν περισσότερο συναισθηματικές από τους φωνακλάδες άνδρες που –μέχρι και σήμερα- θεωρούνται περισσότερο πεπειραμένοι. Σαν συμπέρασμα, θα μπορούσα να πω ότι το Rock, προσέφερε την άποψη αλλά και την ευκαιρία ότι τα ρατσιστικά, κοινωνικά, ηλικιακά και φυλετικά προβλήματα, θα μπορούσαν με την πάροδο του χρόνου να εξαλειφθούν, συμφιλιώνοντας τους πάντες με την κοινή μουσική του διάλεκτο. Οι γυναίκες ανταποκριθήκαν συλλογικά και με συνέπεια σε όλους τους τομείς του, έκαναν την υπέρβαση, κατήγγειλαν το παραδοσιακό κατεστημένο και ανέτρεψαν τον κοινωνικό τους ρόλο που τις ήθελε να είναι παθητικά σεξουαλικά αντικείμενα. Το σύστημα, παίζει και αυτό, το δικό του ρόλο σ’ αυτά τα εξελισσόμενα όρια  εκμεταλλευόμενο στο έπακρο το γυναικείο φύλο. Γι’ αυτό βλέπουμε μία διαφήμιση π.χ. αυτοκινήτου ή air condition, ή snacks, ή οτιδήποτε άλλο, με απαραίτητη τη γυναικεία παρουσία, γιατί το sex πουλάει!

Ευτυχώς που από τα μέσα της δεκαετίας του 60, το Rock έδωσε την ευκαιρία στις γυναίκες να κάνουν την υπέρβαση κι ας εξακολουθούσε να είναι “ανδρική” υπόθεση. Η Janis Joplin, επαναφορμάρισε τα Blues της δεκαετίας του 1920-1930, η Bessie Smith –στη σύντομη καριέρα της- έδωσε μία δυναμική θηλυκή παρουσία και η Madonna  σε στυλ χαμαιλέοντα, ήταν από τη μια ανδρικό παιχνίδι και από την άλλη γυναίκα με τα όλα της. Η PJ Harvey και η Liz Phair μπορούσαν κι αυτές “να το παίζουν” όπως η Madonna και υπήρξαν βέβαια και οι –από το άλλο στρατόπεδο- “ανδρογυνικές” απαντήσεις του Michael Jackson, του Prince, του David Bowie, του Robert Smith, αλλά και άλλων performers που παρουσίασαν έναν ανδρικό αισθησιασμό μετατρέποντας το Rock, από απλό σε περίπλοκο.

Μέσα από αυτό το πρίσμα, ο γυναικείος αισθησιασμός –σε σχέση πάντα με την “ανδρική” Rock βιομηχανία- θεωρήθηκε ότι βρίσκεται έξω από τις Rock νόρμες, ή ότι εξυπηρετεί τα γυναικεία ενδιαφέροντα και τα …ανδρικά μάτια!

Όπως και να ‘χει, η Rock μουσική έχει από μόνη της τη δύναμη να απορρίπτει το βαρετό, το κατασκευασμένο ή το ελεγχόμενο, προσφέροντας ευχαρίστηση στους ακροατές του και -προ πάντων- ίσες ευκαιρίες και στα δύο φύλα. Οι εταιρίες φυσικά, εξακολουθούν να παίζουν το παιχνίδι τους και να κερδίζουν. Να ξέρεις βέβαια, ότι όσο οι δίσκοι δεν πουλάνε λόγω ίντερνετ, τόσο οι εταιρίες θα αντιδρούν λυσσαλέα και θα χοντραίνουν το παιχνίδι τους. 

Πάρε τώρα και ένα αριστουργηματικό τραγούδι …για να έχεις!

Πηγή: The Naturalized Gender Order Of Rock (Christopher R. Martin, Department of Communication, University of Michigan) 

Ευχαριστώ για την ανάγνωση…