James Brown | Καταλύτης για την σύγχρονη μουσική ιστορία.

Στη σχετική λίστα του περιοδικού ‘’Rolling Stone’’ με τους 100 μουσικούς με την μεγαλύτερη επίδραση ο James Brown αναφέρεται 7ος πίσω απο κλασικά μεγαθήρια όπως οι Beatles, o Hendrix και ο Bob Dylan. Στην πραγματικότητα όμως κανένα απο τα έξι ονόματα που βρίσκονται από πάνω του δεν έχουν να επιδείξουν τον ίδιο βαθμό επίδρασης που είχε ο ίδιος σε όλα τα επίπεδα. Από το κοινωνικό πλαίσιο και τη σημασία του ονόματος του για την αφροαμερικάνικη μειονότητα, μέχρι την τεράστια και εξέχουσα συμβολή του στη διαμόρφωση του βασικού ιστού της αμερικάνικης δημοφιλούς μουσικής.
Από τις Funk και Hip-Hop σκηνές μέχρι την R&B, την Rock και τους Michael Jackson & Prince, ο James Brown επηρέασε σχεδόν κάθε έκφανση της σύγχρονης Mainstream μουσικής και υπήρξε στυλοβάτης περηφάνιας για την πιο ταλαιπωρημένη μειονότητα της Αμερικής.
 

<<ΕΙΣΤΕ ΟΛΟΙ DRUMS>>, Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ ΤΗΝ Funk ΚΑΙ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΡΟΥ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ.

Το 2014 το Πανεπιστήμιο της Δανίας σε συνεργασία με την Ακαδημία μουσικής της Ολλανδίας και ακαδημαϊκούς νευρολογόυς της Οξφόρδης δημοσίευσαν μια έρευνα πάνω στην σχέση του ανθρώπινου εγκεφάλου με την μουσική. Μία από τις παραγράφους αναφέρεται στον χορό και ποιός είναι ο πιο ίσχυρος παράγοντας που παρακινεί τον άνθρωπο να χορέψει. Οι μεγαλύτερες πιθανότητες συγκεντρώνονται όταν ο ρυθμός της μουσικής είναι syncopated. Με τον όρο syncopation (συγκοπή) στη μουσική εννοούμε τις απροσδόκητες εναλλαγές του ρυθμού με εξέχουσα έμφαση των τονισμών (beats) σε διαφορετικές στιγμές του μέτρου. Ο εγκέφαλος μας διεγείρεται από την πολύπλοκη αυτή δομή του ρυθμού και θέλει να καλύψει τα κενά με κίνηση του σώματος.

Η ιδιοφυΐα του J.B. το είχε αντιληφθεί αυτό 50 χρόνια πριν χωρίς να έχει την παραμικρή μουσική παιδεία, δεν ήξερε καν να διαβάζει νότες.
Παρόλαυτα ηγούταν ανέκαθεν πολυμελείς μπάντες με παγκόσμιας κλάσης μουσικούς. Οι οποίοι αναγνώριζαν την τεράστια αντίληψη του για την μουσική και το πως την είχε στο μυαλό του και την αισθανόταν σαν δεύτερη φύση. Αυτά είναι χαρίσματα που δεν εκπαιδεύονται.
Η διαδικασία σύνθεσης μουσικής είχε τον Brown στο επίκεντρο της πρόβας με όλους τους μουσικούς γύρω του σε ετοιμότητα. Απευθυνόταν σε κάθε παίχτη ξεχωριστά και του εξηγούσε τι ήθελε να παίξει και πως το είχε στο κεφάλι του. Ο οργανοπαίχτης προσπαθούσε να το βρει μέχρι την πολυπόθητη στιγμή που ο Brown θα αναφωνούσε <<That’s it!>>. Μόλις το άκουγαν αυτό απλά συνέχιζαν σταθεροί.

Στα μέσα των 60s έγινε η στροφή 360 μοιρών στη δημιουργική διαδικασία του Brown που γκρέμισε το κατεστημένο μουσικό οικοδόμημα και το έστησε από την αρχή. Οι ρυθμικές βάσεις της σόουλ της R&B της ροκ και γενικότερα της μέχρι τότε δημοφιλούς μουσικής είναι τα λεγόμενα 4/4 και η έμφαση στο 2ο και τέταρτο beat -ένα ΔΥΟ τρία ΤΕΣΣΕΡΑ-, σε συνδυασμό με την έμφαση περισσότερο στην μελωδία και την αρμονική πρόοδο στις νότες παρά στον ρυθμό.

Επηρεασμένος από τις ρίζες του και την παράδοση της αφρικάνικης μουσικής, ο Brown επέβαλε στην μπάντα του το σύστημα ‘’the rythm of the one’’ όπου το πιο εμφατικό χτύπημα στο μέτρο ήταν το πρώτο, -ΕΝΑ δύο τρία τέσσερα, ΕΝΑ- αυτή η επινόηση συνδυάστηκε με την βαρύτητα όλων των οργάνων ακόμα και της φωνής του Brown να επικεντρώνονται στον ρυθμό και όχι στην μελωδία και την αρμονική πρόοδο.
Όπερ και εγένετο η Funk μουσική. Ο J.B έβλεπε όλη την μπάντα σαν ένα ενιαίο σετ από drums και αυτή ήταν η ξεχωριστή του διαταγή ακόμα και στον κιθαρίστα και τους τρομπετίστες, <<είστε ντραμς>>.
Μέσα σε ένα ενιαίο επικεντρωμένο στο ρυθμό σύνολο κάθε παίχτης μπορούσε να συμβάλει και με διαφορετικό ρυθμικό πατρόν δημιουργώντας μια μουσική πανδαισία. Η φιλοσοφία του Brown για έμφαση στο ρυθμό και τον χορό στα επόμενα χρόνια ακολουθήθηκε από αμέτρητους καλλιτέχνες και έγινε η ραχοκοκκαλιά της αμερικάνικης Mainstream μουσικής. Με το πρώτο χαρακτηριστικό παράδειγμα να είναι το ‘’Out Of Sight’’ του 1964 και τρία χρόνια μετά με την εξέλιξη του το κομμάτι που κατά πολλούς γέννησε την Funk το ‘’Cold Sweat’’, Ο Brown άνοιξε τους ορίζοντες της δημοφιλούς μουσικής όσο κανένας άλλος καλλιτέχνης.

<<Έπαιξε τεράστιο ρόλο στο σύνολο της καλλιτεχνικής μου οντότητας και δημιουργίας.>> - Prince

Με την μπάντα του ‘The Famous Flames’’ αρχές 60s

 ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ Funk, ΠΑΠΠΟΥΣ ΤΗΣ ΧΙΠ-ΧΟΠ

Ο James Brown της δεκαετίας του ‘60 έκανε τον κόσμο να αναθεωρήσει τα πάντα για την μουσική. Η φιλοσοφία του έγινε η επανάσταση που λέγεται Funk και οικειοποιήθηκε από την μαύρη κοινότητα της Αμερικής ως η μουσικής της κουλτούρα και έκφραση. Τα μεγαλύτερα ονόματα της Funk εξέλιξαν την μουσική του Brown και κυριάρχησαν στη δεκαετία του ‘70. Κάπου ΄όμως στα τέλη αυτής το μουσικό αυτό ρεύμα είδε τα πρώτα σημάδια παρακμής και εκθρόνισης από την δημοφιλία. Με την ντίσκο μουσική σε έξαρση και την επιστροφή στη κλασική πατέντα 4/4, η μαύρη κουλτούρα έπρεπε να παραμείνει επίκαιρη με κάποιον τρόπο. Να προδώσει τις μουσικές αρχές σου για να είσαι επίκαιρος ή με ρίσκο να συνεχίσεις αυτό που κάποτε σε είχε κάνει επίκαιρο; Η αφροαμερικάνικηκουλτούρα βρήκε τον τρόπο να κάνει μια δεύτερη μουσική επανάσταση χωρίς να προδώσει τις αρχές της Funk.

Ο Brown των 80s είχε χάσει από την αίγλη των περασμένων δεκαετιών και οι επιτυχίες ήταν ελάχιστες. Παρόλα αυτά η μουσική του ξεκίνησε να ακούγεται περισσότερο από ποτέ! Αυτό συνέβη με την γέννηση της χιπ-χοπ μουσικής σκηνής. Η οποία εναντιώθηκε στην ντίσκο και τα δημοφιλή πρότυπα της εποχής. Η αρχή της χιπ-χοπ βασίστηκε σε μια απλή φιλοσοφία. Από ένα συνήθως ρυθμικό κομμάτι ο DJ μάρκαρε στον δίσκο ένα συγκεκριμένο μέρος του κομματιού το όποιο με την χρήση δύο ίδιων δίσκων και ενός μείκτη, έπαιζε το ίδιο ρυθμικό μέρος ξανά και ξανά με τον MC (ράπερ) να ερμηνεύει τις ρίμες από πάνω. Η χιπ-χοπ πάτησε πάνω στην Funk και γεννήθηκε απο τα σπλάχνα της όσο παράλληλα την κράτησε ζωντανή και στα ηχεία και της επόμενης γενιάς.

H μουσική του Brown είχε την τιμητική της. Το ‘’Funky drummer’’ του 1969 είναι από τα σημαντικότερα κομμάτια όλων των εποχών. Με τα πολυσύνθετα ντραμς και την όλη φιλοσοφία του Brown σε άνθηση, είναι το πιο sampled κομμάτι στην ιστορία με 1300 και πλέον καλλιτέχνες να έχουν δανειστεί το beat. Αναγνωρίζεται απο την χιπ-χοπ κοινότητα ως ο προπάτορας και αυτου του μουσικού ρεύματος. Με 7.059 (!) φορές είναι με διαφορά ο πιο sampled καλλιτέχνης όλων των εποχών και αυτό οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην χιπ-χοπ κουλτούρα που 7.059 φορές απέδωσε τιμή και αναγνώρισε τον πρόγονο και στυλόβατη της.

<<Η μεγαλύτερη μου έμπνευση όλων των εποχών παραμένει ο James Brown.>> Kanye West
 

ΟΤΑΝ ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΕ ΤΟ ΕΙΠΕ ΔΥΝΑΤΑ, ΗΤΑΝ ‘’ΜΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΗΦΑΝΟΣ’’

Το 1964 υπήρξε ο πρώτος μαύρος καλλιτέχνης που εμφανίστηκε στην εθνική αμερικάνικη τηλεόραση στην ψυχαγωγική εκπόμπη του Ed Sullivan που μεταξύ άλλων είχε μετατρέψει τους Beatles και τον Elvis σε αστέρια. Ένα πολύ σπουδαίο κατόρθωμα η εμφάνιση αυτή, υπήρξε μνημειώδης για τον ίδιο , για την μουσική και για την μαύρη κοινότητα που παρακολούθησε με περηφάνια το πιο λαμπρό της αστέρι να κατακτάει έναν κόσμο κατειλημμένο από λευκούς.
Ήταν ένας απο τους παράγοντες που σε συνδυασμό με την συμμετοχή του στην ιστορική συναυλία ‘’T.A.M.I. show 1964’’ (πλάι σε Rolling Stones, Beach Boys, Marvin Gay κ.α) που έγινε και ταινία που σημάδεψαν το πολυπόθητο crossover (μετάβαση) στο λευκό κοινό της Αμερικής και τα Mainstream charts. Η μουσικη του ήταν ανέκαθεν η αναζήτηση της μαύρης ομορφίας και περηφάνιας, οι δύο αυτές εμφανίσεις τον καθιέρωσαν στην συνείδηση του Αμερικάνικου λαού δίνοντας έτσι φωνή στην καταπιεσμένη μαύρη κοινότητα, της οποία έγινε ο απόλυτος καλλιτεχνικός εκφραστής της.

Η ακμή του Brown λοιπόν ήρθε σε μια εποχή όπου ο φυλετικός διαχωρισμός
στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν το μείζον κοινωνικό ζήτημα. Υπέρμαχος της δράσης του Αφροαμερικανικού Κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων υπό την ηγεσία του αείμνηστου Martin Luther King Jr, μετά την δολοφονία του το 1968, η μαύρη κοινότητα ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση με διαδηλώσεις και πορείες οι μεγαλουπόλεις μεταράπηκαν σε πεδία μάχης. Ο Brown ανέλαβε δράση. Δεν έχανε ευκαιρία να αναλαμβάνει καθήκοντα κήρυκα στις συναυλίες του με μηνύματα ειρήνης και ενότητας. Οι αφροαμερικάνοι τον σεβόντουσαν και ο λόγος του είχε τρομερή επίδραση. Όπως και ένα συγκεκριμένο τραγούδι.
     
Το ‘’Say it Loud - I’m Black and I’m Proud’’ βγαίνει το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς και έγινε ο απόλυτος ύμνος περηφάνιας για τους απανταχού μαύρους. Ο μουσικός και δεξί χέρι του Brown, Bobby Byrd με δάκρυα στα μάτια ανακαλεί την πρώτη στιγμή που το έπαιξαν σε συναυλία όταν αντίκρισε 40 χιλιάδες μαύρους με υψώμενες γροθιές να φωνάζουν το ρεφρέν ‘’είμαι μαύρος και είμαι περήφανος’’. Αυτή η εικόνα αντικατοπτρίζει την συνολική απήχηση και επίδραση του. Ένα τραγούδι ήταν αρκετό για να μετατραπεί σε αρωγό που άλλαξε την κοινωνική δυναμική και αυτοπεποίθηση της μαύρης μειονότητας. Σε μια άκρως αρνητική περίοδο για τους μαύρους, ο James Brown δημιούργησε ένα θετικό soundtrack στις ζωές τους με την υψωμένη γροθιά του και το ‘’Say it Loud!’

Δείχνοντας στον πλανήτη την δυναμική που μπορέι να έχει η μουσική διέλυσε τα πνευματικά και κοινωνικά δεσμά και άνοιξε διάπλατα τους δρόμους των ονείρων για κάθε νεαρό μαύρο. Με τα έργα του, τους ενστάλαξε περηφάνια και κίνητρο να ξεφύγουν απο την σκέψη της προκαθορισμένης απο το σύστημα και περιορισμένων ευκαιριών ζωής τους.

1972 με τον υποψήφιο Πρόεδρο της Αμερικής Richard Nixon. Η δημοφιλία του στην μαύρη νεολαία ανάγκασε τον συντηρητικό Nixon να συναντήσει τον υποστηρικτή του τότε James Brown.

Ο PERFORMER BROWN, ΠΟΙΗΤΗΣ ΕΝ ΚΙΝΗΣΕΙ

Poetry in Motion ελληνιστί ‘’ποίηση εν κινήσει’’, είναι μια πανέμορφη αγγλική φράση που χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει την κίνηση ενός ανθρώπου που εκτελεί με σαγηνευτική ρευστότητα, ζηλευτή άνεση και μεστές μετρημένες πράξεις αυτό που σκέφτεται. Είτε είναι αθλητής, είτε χορευτής είτε στην περίπτωση μας ο πιο δεινός performer και χορευτής που πάτησε ποτέ το πόδι του στην σκηνή και έπιασε μικρόφωνο.

Το πρώτο του παρατσούκλι, πριν από το γνωστό ‘’ο νονός της soul’’, υπήρξε το ‘’ο πιο σκληρά εργαζόμενος άνθρωπος στην showbiz’’. Ο χαρακτηρισμός δεν αναφερόταν φυσικά μόνο στην ιδιοσυγκρασία του J.B που διακατεχόταν από 24ωρη αφοσίωση στην μουσική του και την εξέλιξη αυτής, αλλά και στην ενδελεχής ενέργεια του επάνω στη σκηνή. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του πρώτα απ’ολα έναν άνθρωπο της τζαζ. Η φιλοσοφία της τζαζ βασίζεται σε μεγάλο μέρος της στον αυτοσχεδιασμό. Από αυτήν την φιλοσοφία τροφοδοτήθηκε η έμπνευση του να μετατρέψει τον εαυτό του σε ένα κινούμενο μουσικό όργανο επάνω στη σκηνή.

Έβγαινε σε αυτήν με αέρα γνήσιου δανδή, πάντα προσεγμένος με την παραμικρή λεπτομέρεια στην εμφάνιση να είναι στην εντέλεια. Τον χαρακτήριζε η άισθηση του απόλυτου ελέγχου της πολυμελής μπάντας του που ήταν κάτι παραπάνω απο κατάφωρη. Όλοι οι οργανοπαίχτες είχαν μονίμως τα βλέμματα τους επάνω του, καθώς υπήρξε ο πρώτος τραγουδιστής που ήταν ότι κοντινότερο σε μαέστρο ορχήστρας. Σαν τέτοιος λοιπόν η αρμονία που καθόριζε την σχέση του με την μπάντα αντικατοπτριζόταν και στις πιο μικρές χειρονομίες του. Μια προσταγή στον μπασίστα να σολάρει, ένα σύνθημα στον τρομπετίστα να αλλάξει ρυθμό, ένα νεύμα του στον ντράμερ να κρατήσει το beat, οι ακαταλαβίστικες για εμάς ατάκες που γύρναγε και τους έλεγε στη μέση των τραγουδιών, οι εναρμονισμένες με τα κοψίματα του ρυθμού κινήσεις του που λειτουργούσαν σαν γέφυρα για μετάβαση στο επόμενο κομμάτι ή το ορχηστρικό μέρος. Να τον βλέπεις να διευθύνει τους υπόλοιπους σαν μαριονοπαίχτης ήταν πραγματικά ένα show από μόνο του.

Εκείνο όμως που τον έκανε να ξεχωρίσει, το μεγαλύτερο του ταλέντο που υπήρξε η απόλυτη πηγή έμπνευσης για σχεδόν κάθε μεγάλο frontman που ακολούθησε ήταν ο χορός. Μεγαλωμένος ουσιαστικά απο τη θεία του η οποία διεύθυνε οίκο ανοχής ο Brown απο την τρυφερή ηλικία των 10 ετών είχε αναλάβει το πόστο του ‘’κράχτη’’ και έπρεπε να βρει έναν τρόπο ώστε να προσελκύσει πελάτες. Η στόχευση ήταν οι φαντάροι που κάνανε εξόρμηση στην περιοχή για να διασκεδάσουν. Ο πιτσιρικάς James επινόησε έναν τρόπο για να τους τραβήξει την προσοχή και αυτός δεν ήταν άλλος από το να χορεύει μπροστά τους μαζεύοντας και χαρτζιλίκι καθώς τους διασκέδαζε με τις φιγούρες του. Με αυτόν τον τρόπο ξεκίνησε η καλλιέργεια του ταλέντου του αυτού που στη συνέχεια μεταφέρθηκε επάνω στη σκηνή.  Ο χορός του ενσάρκωνε με διαθλαστικότητα το groove από την μουσική και ανακλούσε μια εμπειρία ζωής και ένα χάρισμα σφυριλατημένοαπό την ανάγκη της επιβίωσης που είχε ως παδί.

Η απίστευτη κίνηση των ποδιών του, θαρρείς πως υπήρχαν στην σκηνή ξαπλωμένες χορδές και κρουστά και ο Brown τα χτύπαγε συνθέτοντας το δικό του χορογραφικό κονσέρτο. Δεκάδες φιγούρες και χορογραφίες που σήμερα είναι standard για κάθε χορευτή και θεμελιώδεις αρχές για κάθε επίδοξο frontman ποπ συγκροτήματος, προέρχονται αποκλειστικά απο τις εμπνεύσεις του J.B.

Εκμεταλλευόμενος ό,τι μπορούσε και είχε μπροστά του χρησιμοποιούσε το stand του μικροφώνου σαν μέρος της χορογραφίας. Κανένας δεν το είχε ξανακάνει και αυτό. Έβλεπες ένα άψυχο ξύλο να ζωντανεύει στα χέρια του και να μετατρέπετε σε ντάμα που μία της τραγουδούσε ‘’please please please’’ και την άλλη την έκανε πρωταγωνίστρια σε burlesque show. Ο πρώτος τραγουδιστής επίσης που εισήγαγε την θεατρικότητα στις χορογραφίες του. Μετά απο ένα ξέφρενο χορό με τον Brown υποτίθεται σε ντελίριο έβλεπες κάποια μέλη της μπάντας να τον σηκώνουν σαν φρενοβλαβή σε υστερία και να του φορούν μια μπέρτα για να τον κατεβάσουν απο τη σκηνή! Λέει μια ξακουστή φράση πως ‘’ο χορός ειναι μια διεθνής γλώσσα’’ , με γνώμονα αυτή την ιδέα, τότε ο J.B. είχε όλο τον πλανήτη στα πόδια του.

<<Περνούσα καλά ( στις συναυλίες του) αλλά είχα τα μάτια μου ανοιχτά για να κλέψω από εκείνον ό,τι μπορούσα>> Mick Jagger

Σαν ερμηνευτή δεν θα τον δεις και στις πρώτες θέσεις σε σχετικές λίστες, όμως κανείς δεν μπορέι να αμφισβητήσει και τις φωνητικές του ικανότητες αλλά ακόμα περισσότερο το ιδιαίτερο ύφος του και τον τρόπο που ερμήνευε. Καβαλούσε τον ρύθμο της μουσικής σαν surfer στα κύματα της Χαβάης και τις ακολουθούσε με τις φωνητικές του φιγούρες - είχε και τέτοιες - δημιουργόντας το απόλυτα δικό του στυλ που ακόμα περιμένει να βρει μιμητή ή έστω συνεχιστή.

Από τους επίσης εξαίσιους performers Michael Jackson & Prince, που τον είχαν σαν κορυφαίο ίνδαλμα και δανείστηκαν από εκείνον αμέτρητες φιγούρες στα ξεκινήματα τους, μέχρι τους Mick Jagger, Steven Tyler & David Bowie, η επίδραση του στις σκηνικές τους παρουσίες είναι εμφανέστατη και με παραδοχή των ίδιων. Η λίστα με τα ονόματα θα μπορούσε να αντικαταστήσει όλο το κείμενο. Ο James Brown παραμένει με καθολική αποδοχή ο πιο τρανός και ολοκληρωμένος performer στην μουσική ιστορία. 

‘’Ο νονός της σόουλ’’ είναι ένα σπουδαίο παρατσούκλι αλλά χαρακτηρίζει ένα μέρος μονάχα από την κληρονομιά του. Η οποία στον κόσμο του χορού και της σκηνικής παρουσίας των τραγουδιστών υπήρξε big Bang και είναι στην κορυφή της πυραμίδας. Δυό οόκληρα μουσικά ρεύματα είναι πνευματικά του παιδιά. Σε κοινωνικό επίπεδο είναι μια ιστορική φιγούρα με εξέχοντα ρόλο και θέση στους κύκλους των αφροαμερικάνων. Στη συνολική ιστορία της σύγχρονης μουσικής κανένας καλλιτέχνης δεν αγγίζει τον βαθμό επίδρασης και την σημασία του στην εξέλιξη και την διαμόρφωση της. Μαζί με τον Bob Dylanκαι τους Beatles είναι η ιερή τριάδα των ονομάτων με την πιο βαρυσήμαντη στάμπα στην κουλτούρα της δημοφιλούς μουσικής στον 20ο αιώνα.

<<Υπήρξε η μεγαλύτερη μου επιρροή, όταν τον είχα δει στη σκηνή είχα γοητευτεί, δεν είχα ξαναδεί κανέναν να κινείται έτσι. Τζέημς σ’αγαπώ και ευχαριστώ για όλα.>>
Απόσπασμα απο την ομιλία του Michael Jackson στην κηδεία του Brown το 2006.