Η Ελληνική Μουσική Κοινότητα από το 1997
Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος εκφράζει την αντίδρασή του στην ψεύτικη σεμνοτυφία
και στην εξωτερική ηθική με την οποία κρίνουν οι άνθρωποι την τέχνη. Ο ποιητής
υποστηρίζει ότι η γλώσσα της ποίησης πρέπει να είναι όπως η γλώσσα που μιλάς με
τον αγαπημένο σου, με το φίλο σου, στην καθημερινότητά σου. Ακόμα ο ποιητής
εκφράζει την άποψη ότι μέσω των αισθήσεων αναπτύσσεται ο άνθρωπος και γι αυτό
η αξία της τέχνης προβάλλεται από τον αισθησιασμό που υπάρχει σ αυτή.
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : Japan88gr στις 18-04-2010 03:12 ]
Πολύ εδιαφέρον japan88gr. Ο Ρίτσος υπηρετεί αυτή την ιδέα σε όλο το έργο του και λέει τα πράγματα με το όνομα τους. Υπηρέτησε την αλήθεια και την ανθρωπιά. Πολύ καλό το βίντεο
Σε μία παράλληλη συζήτηση αναφέρθηκα στην αχανή φύση της τέχνης. Τέχνη είναι δυνητικά τα πάντα, όταν εκείνα περιλαμβάνουν δημιουργία, αγάπη, έκφραση με σεβασμό στο συνάνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γ. Ρίτσος πιστεύει πως η ποίηση πρέπει να μιλά όπως μιλά κανείς στον ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ του και στο ΦΙΛΟ του. Δεν είναι τυχαίες λέξεις. Γιατί στον αγαπημένο σου άνθρωπο δεν θα χρησιμοποιούσες ποτέ εκφράσεις με επιθετικό τόνο και τρόπο. Σε αντίθεση με τον άνθρωπο που έχεις ταυτίσει με το συμφέρον, την ηδονή, τις κοινωνικές επιταγές.
Με απλά λόγια, ο μόνος τρόπος για να παράξεις τέχνη είναι να αγαπάς το συνάνθρωπό σου. Τα υπόλοιπα είναι απλά καλαισθησίες και ρητορίες, έμμετρες ή άμετρες, αρμονικές και ασύμμετρες.
Η τέχνη και η ποίηση είναι στάσεις ζωής. Τα ποιήματα ως στείρες τεχνικές του λόγου είναι παραστάσεις της διάνοιας κι όχι τέχνη. Όπως και οι στείρες τεχνικές εκτελέσεις των μουσικών κομματιών. Ένα ποίημα αποτελεί μέρος της τέχνης μόνο όταν απευθύνεται με αγάπη στον συνάνθρωπό του, όταν θέλει να τον βοηθήσει να ξεπεράσει τον εαυτό του και τα προβλήματα της χαοτικής φύσης του, ασχέτως αν θα χρησιμοποιήσει λεξιλόγιο από το λεξικό του Μπαμπινιώτη ή εκείνου των λιμενεργατών σε ώρα εργασίας.
Παράθεση:
|
"Το ποίημα είναι ένα τεντωμένο δάχτυλο μες στη βροχή
που δείχνει τρέμοντας προς τη μεριά του ήλιου".
( Γιάννης Ρίτσος)
Μερικές από τις απόψεις του Γιάννη Ρίτσου για την Τέχνη από συνεντεύξεις του
«H Τέχνη δεν επιδέχεται καθήκοντα, αλλά εκφράζει την οντολογική και την
κοινωνική αναγκαιότητα του ανθρώπου. Η Ποίηση είναι κάτι περισσότερο από ένα
κοινωνικό καθήκον. Είναι μια αναγκαιότητα. Η Τέχνη, γενικά, δεν ήταν ποτέ και δεν
είναι άλλο από μια διαρκής πάλη εναντίον κάθε μορφής θανάτου, εναντίον κάθε
στέρησης, αδικίας, καταπίεσης, εξουσίας και προ πάντων μια πάλη σώμα με σώμα με
τον ίδιο το θάνατο».
«Δεν υπάρχει τέχνη στρατευμένη, αλλά και δεν υπάρχει τέχνη μη στρατευμένη.
Εξαρτάται από το τι νόημα δίνει κανείς στη λέξη «στράτευση». Αν με τη λέξη αυτή
εννοούμε υπακοή σ’ ένα δόγμα κοινωνικό, ιδεολογικό, φιλοσοφικό ή και
θρησκευτικό, τότε η τέχνη την αποκρούει. Αν με τη λέξη αυτή εννοούμε μια πηγαία
ανάγκη του ανθρώπου για απόκτηση και διατήρηση της ελευθερίας του, τότε η τέχνη
όχι απλώς την αποδέχεται, αλλά της είναι κάτι απολύτως, απαραίτητο. Τόσο
απαραίτητο, όπως στον πεινασμένο το ψωμί, όπως στον φυλακισμένο η
απελευθέρωση, όπως στον ερωτευμένο το αντικείμενο της λατρείας του».
«Το ιδεολογικό υπόβαθρο της τέχνης το κοινωνικό και το ηθικό, αν δεν είναι ο
πρώτος λόγος της ύπαρξης της, είναι ωστόσο ο τελικός. Γιατί, απ’ ένα σημείο και
πέρα, όταν η τέχνη ξεπεράσει τα πρώτα στάδια της ατομικής εξομολόγησης και
απολύτρωσης του καλλιτέχνη, της αυτοθεραπείας του, γίνεται αναγκαστικά καθολική
έκφραση της ανάγκης όλων των ανθρώπων για δικαιοσύνη, ελευθερία, ευτυχία, για
κατάλυση της ασφυκτικής μόνωσης, για κατανίκηση ή τουλάχιστον υπερψηφισμό της
στέρησης, της φθοράς, του θανάτου, οπότε το αισθητικό συναντάται με το ηθικό και
συχνά ταυτίζεται δυσδιάκριτα μ’ αυτό».
«Προοδευτικό δεν είναι μονάχα το να κάνουμε μια επίθεση εναντίον των
αντιδραστικών δυνάμεων. Προοδευτικό, επίσης, είναι το να γράφουμε έναν ύμνο της
ζωής, το να λέμε ότι τούτη η ζωή δεν είναι αυτή η μαύρη όπως μας την καταντάνε,
αλλά έχει ωραία ηλιοβασιλέματα, έχει ωραίες ανατολές, έχει ωραίες γυναίκες, έχει
ωραίες φιλίες, έχει ωραίες αγάπες, ότι και κάτω απ’ τις χειρότερες των συνθηκών η
ζωή είναι ωραία και αξίζει να τη ζήσουμε και εν ονόματι αυτής της αξίας, ν’
αγωνιστούμε για να γίνει καλύτερη».
«Ένα ποίημα ερωτικό, είναι προοδευτικό ποίημα. ,εν είναι απαισιόδοξο, δεν είναι
μηδενιστικό. Είναι ένα προοδευτικό ποίημα. Ο έρωτας είναι εκείνος που εξασφαλίζει
τη διαιώνιση του είδους. Ο έρωτας είναι εκείνος που υπογραμμίζει την αξία της ζωής.
Κι αλίμονο αν τυχόν οι επαναστάτες, είναι ανερώτευτοι, δεν έχουν γνωρίσει τι θα πει
έρωτας. Μπορεί να είναι επαναστάτες; (..) Λέγαμε : Μα να γράψει ένας επαναστάτης
ποιητής ένα ερωτικό ποίημα, τη στιγμή που είχαμε τρεις απεργίες! Αύριο οι απεργίες
θα έχουν τελειώσει. Ο έρωτας, όμως θα υπάρχει και αύριο και μεθαύριο και
αντιμεθαύριο και θα πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε σαν πρόβλημα της ανθρώπινης
σχέσης και της ανθρώπινης ευτυχίας»
(απο την odosoneirwn.com που τόσο μας λείπει)
-----------------
www.youtube.com/user/japan88gr
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : Japan88gr στις 19-04-2010 23:35 ]
Μεγάλος άνθρωπος ο Ρίτσος. Δες τι ωραία και απλά μιλάει. Με ρυθμό και αρμονία στα λόγια του και στη σκέψη του. Ευτυχώς που έχουν διασωθεί τέτοιες εξομολογήσεις.
ΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΠΟΥ ΟΛΑ ΜΑΖΙ !!!
Στην εφημερίδ' «Ακρόπολη» της 17 του Μάρτη 1896 (παραμονές των πρώτων Ολυμπιακών αγώνων)
διαβάζουμε την ακόλουθην είδηση: «Αύριον θα στηθώσιν εις το Στάδιον και οι ανακαλυφθέντες δύο Ερμαί, εκατέρωθεν της σφενδόνης, εκεί όπου άρχονται τα τόξα αυτής. Τα κάτω μέρη των Ερμών, τα οποία δεν συνάδουσι προς τα σημερινά ήθη, θα καλυφθώσιν δι' υφασμάτων κυανολεύκων». Τί είτανε αυτοί οι «Ερμαί» ή Ερμήδες του Σταδίου; Δύο τετράγωνες στήλες μαρμάρινες με δύο κεφάλια στην κορυφή τους, του Ερμή και του Διόνυσου, κολλημένα σβέρκο με σβέρκο. Στην μπροστινή και στην πισινή πλευρά αυτών των στηλών ο αρχαίος μαρμαράς είχε σκαλίσει πολύ «έκτυπα» τα διακριτικά σημεία του φύλου των δύο θεών. Σ' αυτούς τους Ερμήδες (κ' είτανε πολλών λογιών: μονοκέφαλοι, διπλοκέφαλοι, τρικέφαλοι καθώς και διαφόρων θεών, ακόμα και θηλυκών, όπως της Αφροδίτης, της Υγείας κτλ.) συνείθιζαν οι αρχαίοι να προσφέρουνε σύκα κι άλλα φρούτα και να τους περνάνε στο λαιμό κορδέλλες και γιρλάντες από λουλούδια, όχι για να τους στολίζουνε και τους τιμάνε για λόγους λατρευτικούς. Η γυμνότητά τους είτανε στοιχείο θρησκευτικό κι οι αρχαίοι μαρμαρογλύφοι τήνε σημειώνανε, όπως λέγει καθαρά η Ηρόδοτος «κατά λόγον ιερόν».
Είναι γνωστό, πως το γυμνό, φυσικό και καλλιτεχνικό, δεν τρόμαζε τους προγόνους μας. «Συνήδε προς τα αρχαία ήθη». Μα στην περίπτωση των Ερμήδων υπήρχε κ' ένας λόγος παραπάνω: η Θρησκεία. Οταν όμως οι απόγονοι βρήκανε μέσα στο Παναθηναϊκό Στάδιο τους δύο Ερμήδες κι αποφασίσανε να τους αφήσουνε στη θέση τους, θεωρήσανε φρόνιμο να τους καλύψουνε με υφάσματα. Αλλοι καιροί, άλλα ήθη. Σύγκρουση δύο διαφορετικών πολιτισμών. Την επιδειχτικότητα των αρχαίων οι νεότεροι τη βρήκαν ανήθικη. Το σκέπασμά της από τους νεότερους οι αρχαίοι θα το βρίσκανε ιεροσυλία. Σ' αυτές τις δύο αντίθετες «κρίσεις αξίας» λογαριάστηκε η Ηθική κι η Θρησκεία, δε λογαριάστηκε η Τέχνη. Κι όμως αυτό θα έπρεπε να ‘ναι το κύριο ζήτημα. Είναι καλλιτεχνικά ωραίοι οι Ερμήδες αυτοί ή όχι; Και παίζει κανένα ρόλο η θρησκευτική και η ηθική κρίση στην καλαισθητική επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία των έργων; Η θρησκευτική Τέχνη των αρχαίων δε φοβότανε το γυμνό και το άσεμνο. Το ίδιο κι ο Μεσαίωνας είχε κάποιαν αναλογία με την αρχαία κλασική εποχή. Δε φοβότανε όχι μονάχα το γυμνό, μα και το άσεμνο. Πολλές γκαρκούγιες, culs de lampe, ανάγλυφα κι αγάλματα αδιαφορούνε για την ηθικότητα και ενδιαφέρονται μονάχα για το ωραίο, έτσι όπως το ήθελε το «αισθητικό πρόσταγμα» του καιρού. Αρχοντες, λαός και καλλιτέχνες είτανε πιο φυσικοί και πιο απλοί σ' αυτά τα ζητήματα, λιγότερο σχολαστικοί, αντίθετα με τη γνώμη, πως ο Μεσαίωνας είναι η εποχή του σχολαστικισμού.
Στην Αναγέννηση όμως, τον καιρό ίσα-ίσα, που τα ήθη των αστών καθώς και των πολιτικών και θρησκευτικών αρχόντων, δεν είτανε καθόλου ασκητικά, αρχίσανε να σκεπάζουνε τη γύμνια των αγαλμάτων με φύλλα συκής ή να τους φορούνε πανταλονάκια. Η Ντροπή δεν είναι πάντοτε σύμπτωμα αυστηρών ηθών. Μα και πάλ' η Τέχνη άνοιγε ρήγματα μεγαλειώδη σ' αυτήν τη θεληματική σεμνοτυφία. Ο πάπας Ιούλιος Β΄ ανάγκασε με το ζόρι το Μιχαηλάγγελο να διακοσμήσει την Καπέλλα Σιξτίνα. Τί φρίκη ένιωσε ο Καρδινάλιος εκείνος που είδε για πρώτη φορά τη φουρτούνα των γυμνών της «Δεύτερης Παρουσίας»! Και βρήκε αυτήν τη μεγαλοφυέστερη ζωγραφική σύνθεση όλων των αιώνων κατάλληλη μονάχα για σάλα λουτρού. Γιατί την «έκρινε» όχι σαν τεχνοκρίτης, μα σαν εκκλησιαστικός αξιωματούχος.
Κάτι τέτια παραδείγματα δείχνουν αρκετά καθαρά, πόσο η αισθητική συνείδηση είναι διαφορετική από την ηθική και την θρησκευτική. Και όταν ακόμα η Τέχνη εξυπηρετεί τους σκοπούς της Θρησκείας και της Ηθικής (δύο ισότιμών της «αξιών») δε ζητάει να κατακτήσει το περιεχόμενό της θέμα διδασκαλίας, μα αισθητικής χαράς πρώτ' απ' όλα.
Δε θέλουμε να υποστηρίξουμε, πως η Τέχνη είναι από φυσικό της ανήθικη. Είναι μονάχα, από φυσικό της, πράγμα διαφορετικό από την ηθική, εξωηθική (amorale). Φτάνει να ρίξει κανείς μια ματιά στην ιστορία της Τέχνης και της λογοτεχνίας όλων των καιρών και των λαών για να πειστεί.
Ο έρωτας και το γυμνό σώμα είναι το πιο αγαπημένο θέμα των τεχνών. Η Τέχνη και η ποίηση των πρωτόγονων λαών τον αγνοεί τον έρωτα. Ομως στην ιστορία των πολιτισμένων λαών υπήρξαν εποχές, που ο έρωτας, αποτελούσε τον κύριο άξονα της ζωής. Στο Μεσαίωνα τον ταυτίζανε με το Θεό και με τον ιπποτικό ηρωισμό.
Στην Αναγέννηση τον είχανε κάνει είδος πολιτικής. Και στα χρόνια του αστικισμού κατάντησε κοινωνικός θεσμός.
Μα ο έρωτας από τη μοίρα του είναι ανήθικος. Γιατί παντού και πάντα παρουσιάζεται σαν ένα
εξωοικογενειακό φαινόμενο. Είναι άρα αθέμιτος. Μήπως όμως γι' αυτόν τον λόγο η ερωτική Τέχνη γεννά την ανηθικότητα; Είναι χρόνια, που κάποιος δικός μας κριτικός διαλάλησε από τις στήλες της εφημερίδας του, πως ο ερωτικός ηδονισμός στη σύγχρονη ποίησή μας είναι ξεπεσμός της ποίησης κι αποτελεί δημόσιο κίνδυνο. Κ' έκανε έκκληση στους «νοικοκυραίους» να προφυλάξουνε τα κορίτσια τους απ' αυτόν τον κίνδυνο. (Δεν εννοούσε την πορνογραφική λογοτεχνία. Η αισθητική ηδονή είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την αισθητηριακή. Η Τέχνη (εννοώ η αληθινή Τέχνη) δεν αποτείνεται στα ένστιχτά μας για να τα διεγείρει. Οσο κι αν παίρνει την ύλη της από την περιοχή των ενστίχτων,
δεν μας δένει μ' αυτά. Χάρη στην επέμβαση της τεχνικής και των τεχνικών συναισθημάτων μας αλλάζει «σημεία οράσεως του κόσμου» κι έτσι μας απομακρύνει από την άμεση επιρροή των αισθήσεων και των ενστίχτων.
Οποιος διάβασε τη Σαπφώ, τον Αριστοφάνη, το Βιγιόν, το Βοκκάκιο, τον Βερλαίν, τον Γκαίτε των «ρωμαϊκών ελεγείων» κλπ. κι όποιος επισκέφθηκε το εθνικό μας Μουσείο, ας ομολογήσει, αν διαβάζοντας τα ερωτικά έργα αυτών των μεγάλων ή κοιτάζοντας τα γυμνά της αρχαίας γλυπτικής ή γραφικής, ένιωσε ποτές να ξυπνάει μέσα του η ερωτική επιθυμία. Οι Ερμήδες, οι Αφροδίτες των Αρχαίων, οι άγγελοι, οι Εύες και οι Μαγδαληνές των χριστιανών δε μας ερεθίζουνε αισθητηριακά, μας αρέσουν αισθητικά. Κι αν μέσα σ' αυτήν την αρεσιά υπάρχει και ήσκιος επιθυμίας, αυτός μένει στη σφαίρα του φανταστικού, δεν πάει παραπέρα. Για να μας διαφθείρει τα ήθη μας η «ανήθικη» Τέχνη, πρέπει εμείς να είμαστε από πριν διεφθαρμένοι ή άξεστοι. Ομοια η «ηθική» Τέχνη ποτές δε θα μας ηθικοποιήσει, αν εμείς δεν είμαστε από τα πριν ηθικοί και καλαίσθητοι.
Συμπέρασμα: Μονάχα οι αφώτιστοι απ' της Τέχνης την αχτίδα (Μαβίλης), δηλ. οι ακαλλιέργητοι άνθρωποι βλέπουνε την ανηθικότητα της Τέχνης ως ανηθικότητα. Οι φωτισμένοι και καλλιεργημένοι αισθητικά βλέπουνε και νιώθουνε την Τέχνη ως Τέχνη και τίποτες άλλο.
Οι πρόγονοί μας είχανε μεγάλη «κουλτούρα» με την έννοια που δίνει στον όρο αυτόν ο Γερμανός φιλόσοφος Τσάμπερλαιν. Δηλαδή όλη τους η ζωή είτανε (όχι και τόσο!) θεμελιωμένη επάνω στο Ωραίο. Ετσι δε βλέπανε τη γύμνια των Θεών τους. Βλέπανε την ομορφιά τους (οι αρχαϊστές), ας ζητήσουμε να πάρουμε πρώτ' απ' όλα την ψυχή τους, που δεν είχε τις δικές μας προλήψεις. Κι όταν ανασταίνουμε τους ολυμπιακούς αγώνες τους, είναι υποχρέωσή μας να σεβόμαστε τον πολιτισμό τους «κατά λόγον ιερόν».
Αν πραγματικά μια Τέχνη πρέπει να ονομαστεί ανήθικη, για τον ανήθικο ρόλο που παίζει στην πνευματική και τη συναισθηματική ζωή των μαζών, είναι η Τέχνη η αντιδραστική. Αυτή που ψεύδεται, παραπλανά και συσκοτίζει τις μάζες, σε τρόπο, που να χάνουνε την αίσθηση του πραγματικού, του αληθινού, του προοδευτικού και της λευτεριάς.
Η τέτια Τέχνη κι όταν δεν είναι άσεμνη είναι Τέχνη κακοήθης. Η καλή Τέχνη, που αναπαριστά το γυμνό, είναι ηθική, μα η κακιά Τέχνη, κι όταν σκεπάζει την ανηθικότητα, αυτή ΄ναι πρόστυχη κι ανήθικη.
Κείμενο από το βιβλίο του Κώστα Βάρναλη «Αισθητικά-Κριτικά», εκδ. «Ο ΚΕΔΡΟΣ», 1958, σελ. 71-74.
ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΣΑΣ !!! ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΠΑΝΤΑ ΚΑΛΑ !!!
