αρχική > e-Περιοδικό > Aρθρα

Μουσική από πέτρες

Η πέτρα έχει συνδεθεί με τη μυθική εικόνα του θανάτου, παγερή σιωπηλή και ανέκφραστη.
Το γεγονός ότι οι πέτρες μπορούν να παράγουν και μουσική, είναι κάτι πρωτόγνωρο για πολλούς από εμάς αλλά όχι παντελώς άγνωστο ιστορικά.

Γράφει το μέλος Τάνια (tanya)
9 άρθρα στο MusicHeaven

Σχόλια

Πέμπτη 03 Ιούλ 2003

Μουσικά όργανα από πέτρα χρησιμοποιούνταν στην Κίνα εκατοντάδες χρόνια πριν, σαν αναπόσπαστο μέρος θρησκευτικών τελετών του Κομφούκιου.
Με το εύηχο όνομα «Πιεν τσινκ» ήταν μικρές σκαλευτές αιωρούμενες πλάκες από πέτρα, σε διαφορετικά μεγέθη.
Σε έναν αρχαίο ελληνικό ορφικό ύμνο, ο Φοίβος δίνοντας μια πέτρα στον Έλληνα φαίνεται να λέει:
« Να τη φροντίζεις σαν μικρό παιδί. Να την προστατεύεις, να την καθαρίζεις και να την έχεις πάντα μαζί σου μέχρι να αντιληφθείς τη φωνή της».

Ένα παράδειγμα είναι το ακόλουθο CD

The Music of Stones

Micus, Stephan

Σύγχρονη Έντεχνη

Οι πέτρες που χρησιμοποιεί ο Micus για την ηχογράφηση είναι τα εντυπωσιακά σε μέγεθος γλυπτά του Elmar Daucher από γρανίτη, μάρμαρο και βασάλτη. Έχουν λαξευτεί σε σχήμα κύβου και λογχοειδούς τόξου, ενώ έχουν το ύψος ανθρώπου. Η αθέατη ακουστική-μουσική πλευρά των γλυπτών, δεν ήταν κάτι άγνωστο για τον Daucher, απλως παρέμενε ανεκμετάλλευτη. Ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά "Ο ήχος δεν είναι απλώς στοιχείο της φόρμας, αλλά διαμορφώνει τη φόρμα". Ο Stephan Micus έχει αφοσιωθεί στη μελέτη της μουσικής και των οργάνων απόμακρων πολιτισμών. Δεν τον ενδιαφέρει απλώς η δημιουργία κάποιων εξωτικών ηχητικών εφέ, αλλά η πρόκληση για δημιουργία νέας μουσικής με νέους ήχους. Έχει πειραματιστεί με μια μεγάλη ποικιλία πνευστών, έγχορδων αλλά και κρουστών οργάνων από όλα τα μέρη της Γης. Το άκουσμα των ήχων από τα τεράστια γλυπτά του Daucher που συνομιλούν με τα πνευστά και την ανθρώπινη φωνή αποτελεί μια μοναδική μουσική εμπειρία. Η εκπληκτική ακουστική του καθεδρικού ναού της Ulm, στον οποίο έχει πραγματοποιηθεί η ηχογράφηση, προσθέτει τη μαγεία του τεράστιου χώρου, ως φυσικό εφέ. Ο επιβλητικός χώρος όμως συμβάλλει και με έναν άλλο τρόπο στη μουσική: είναι η στιγμή εκείνη που ο ήχος από τις καμπάνες του ναού χτυπούν την προκαθορισμένη ώρα και ενσωματώνουν με ένα μαγικό τρόπο το στοιχείο του χώρου στην ηχογράφηση.

Δικτυακός τόπος
http://www.ecmrecords.com/ecm/recordings/1384.html

Από το ίδιο μέλος

Aρθρα

Γίνε ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ

Αν σου αρέσει να γράφεις για μουσικά θέματα, σε περιμένουμε στην ομάδα συντακτών του ιστορικού, ανεξάρτητου, πολυφωνικού, υγιούς και δημοφιλούς ηλεκτρονικού περιοδικού μας.

Στείλε το άρθρο σου

σχολιάστε το άρθρο

Για να στείλετε σχόλιο πρέπει να είστε μέλος του MusicHeaven. Παρακαλούμε εγγραφείτε ή συνδεθείτε

yiannisyiannis

#205 / 03.07.2003, 13:55 / Αναφορά
Αγαπητή Tanya, σε ευχαριστούμε για το άκρως ενδιαφέρον άρθρο σου. Βεβαίως δεν έχω ακούσει το CD το οποίο περιγράφεις και στο δικτυακό τόπο που μας προτείνεις δεν έχουν δυστυχώς φροντίσει για να υπάρχει κάποιο έστω και σύντομο ηχητικό δείγμα, έτσι ώστε να έχουμε άποψη. Λαμβάνοντας όμως αφορμή από το άρθρο σου, θα ήθελα να εκφράσω τον εξής προβληματισμό. Τελικά τι είναι μουσική; Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε οποιοδήποτε ηχητικό γεγονός ως μουσική, μόνο και μόνο αν αυτό μας τέρπει ή μας ικανοποιεί αισθητικά; Ή μήπως θα πρέπει να οριοθετήσουμε τη μουσική ως το ηχητικό αποτέλεσμα που παράγεται αποκλειστικά από συγκεκριμένες πηγές; Για παράδειγμα, οι ήχοι που παράγονται από τα μουσικά όργανα, οι νότες δηλαδή, έχουν το εξής χαρακτηριστικό, είναι (θα χρησιμοποιήσω αναγκαστικά έναν όρο της φυσικής) ημιτονοειδείς ταλαντώσεις. Τέτοιοι ήχοι δεν υπάρχουν στη φύση. Πολύ σπάνια, από τυχαία κρούση δύο μετάλλων μπορεί να παραχθεί στιγμιαία μια μουσική νότα. Όλοι οι άλλοι ήχοι όπως το θρόισμα των φύλλων, το κελάρυσμα του νερού κλπ. μπορεί να μας ευχαριστούν, αλλά δεν είναι μουσικές νότες. Από τις αρχές του εικοστού αιώνα, αρκετοί νεωτεριστές μουσικοί, άρχισαν να χρησιμοποιούν και άλλες ηχητικές πηγές, πέραν των μουσικών οργάνων. Ένας διάσημος σύγχρονος μουσικολόγος, μου διαφεύγει δυστυχώς το όνομά του, χρησιμοποίησε ένα καινούριο δικό του όρο, για να περιγράψει αυτή τη νέα μουσική, που παράγεται από μη συμβατικά μουσικά όργανα. Την ονόμασε «Κροτική» τέχνη, υποδηλώνοντας έτσι την επεξεργασία ήχων και κρότων, που έχει ως στόχο ένα αισθητικό αποτέλεσμα. Τελικά ο κάθε χαρακτηρισμός, εναπόκειται μάλλον σε υποκειμενικά κριτήρια.

gate

#206 / 03.07.2003, 15:08

Πολυ ενδιαφέρουσα αυτή η εκδοχή μουσικής έκφρασης, πραγματικά Tanya και θεωρώ ότι και το σχόλιο του Yianni είναι πολύ σημαντικό.

Βέβαια δύσκολα θα μπορούσε η μουσικη να προσδιοριστεί ως το ηχητικό αποτέλεσμα που παράγεται από συγκεκριμένες πηγές. Και λέω "δύσκολα" για να μη χρησιμοποιήσω τη λέξη "άδικα". Αν υπάρχει κάποιος περιορισμός ή καλύτερα κάποιο κριτήριο για να αποδώσουμε σε κάποιο άκουσμα τον όρο "μουσική", αυτό θα ήταν κατά βάση ο ρυθμός και η μελωδία, αλλά και η αρμονία, μεγέθη που από την αρχαιότητα, σε κάθε λαό, αποτελούσαν το κριτήρια και τα βοηθήματα δημιουργίας μιας μουσικής. Το άκουσμα δε αυτής της μουσικής μπορεί κατ' αυτόν τον τρόπο να παράγεται από οποιαδήποτε πηγή, χωρίς περιορισμό, εφόσον πάντα τηρούντα τα παραπάνω κριτήρια.

Κάποιοι αποσπασματικοί ήχοι που παράγονται από τη φύση, μόνοι τους ίσως να μην μπορούν πράγματι να θεωρούνται "μουσική". Αυτό όμως ισχύει και για κάθε ήχο αποσπασματικό που μπορεί να παραχθεί από ένα όργανο. Το άκουσμα ένος ήχου που αντιστοιχεί για παράδειγμα σε κάποιον φθόγγο, παραγόμενο από ένα όργανο, μόνο του αυτό καθεαυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί μουσική. Όταν όμως ενσωματωθεί στο μέλος της φράσης μιας μουσικής περιόδου, που ανήκει περαιτέρω και αυτή σε ένα μουσικό κομμάτι, τότε έχει ήδη υποστεί την ευεργετικη επίδραση του ρυθμού και έχει γίνει κομμάτι της παραγόμενης μελωδίας, φτιάχνοντας "μουσική".

Η φύση παράγει ήχους ασφαλώς, είτε, όπως είπες Yianni, μέσω του θροϊσματος των φύλων, είτε μέσω του κελαρίσματος των νερών, είτε μέσω του συριγμού του αέρα και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που αναγνωρίζουμε συγκεκριμένους τόνους από το άκουσμά τους. Δύσκολα κι εγώ θα ονόμαζα, έτσι εκ πρώτης όψεως, όλα αυτά ως μουσική, όμως η ενσωμάτωσή τους, στο βαθμό και στο μέτρο που μπορούν να παράγουν ήχο σε συγκεκριμένη τονικότητα, μέσα σε μια μελωδία, της οποίας η δημιουργία υποβοηθείται και από άλλα μέσα, τότε στο ενιαίο αυτό σύνολο, μπορούν να γίνουν κομμάτι μουσικής. Και ασφαλώς ο ήχος της πέτρας, εν προκειμένω, μπορεί πολύ όμορφα να χρησιμεύσει σε αυτό το έργο.

Μην ξεχνάμε επίσης πως τα υλικά της φύσης μπορούν σχεδόν αυτούσια και χωρίς την υποβοήθηση ολοκληρωμένων μουσικών οργάνων, να παράγουν μόνα τους μουσικη. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στις καμπάνες. Να σημειώσουμε πως ο ήχος που παράγουν τα μέταλλα αυτά μπορεί να είναι τελείως διαφορετικός, ανάλογα τόσο με το πάχος όσο και με το γενικότερο μέγεθός τους. Σε μεγάλα κωδωνοστάσια, χρησιμοποιούν πολλών ειδών καμπάνες, όπου ή καθεμιά παράγει ήχο σε διαφορετικό ύψος και όλες μαζί μπορούν διαδεχόμενες η μία την άλλη να διαμορφώσουν μια μουσική κλίμακα, η οποία μπορεί να χρησιμεύσει στη δημιουργία μουσικής. Κάθε καμπάνα δηλαδή παίζει κατά κάποιο τρόπο το ρόλο ενός μουσικού φθόγγου, μιας νότας. Γι' αυτό και συχνά, ακόμα και σήμερα, ακούμε ιδίως σε μοναστήρια, όπου έχουν μεγάλα κωδωνοστάσια, να "παίζονται" μέσω των καμπάνων, μέλη βυζαντινά.