Το Punk και η Do It Yourself κουλτούρα

Είχα βάλει κάτι στο blog, μου το'χε πει και η pastella να το δημοσιεύσω οπότε... Punk-αδες και μη... here it is!

“Ο καλλιτέχνης δεν είναι κάποιο ιδιαίτερο είδος ανθρώπου, αλλά κάθε άνθρωπος είναι κάποιου είδους καλλιτέχνης”

 

 

ΤΟ Punk ΚΑΙ ΤΟ "DO IT YOURSELF" - Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ - ΤΟ 1ο ΚΥΜΑ

Οι ρίζες του D.I.Y. (πρόκειται για τα αρχικά των λέξεων “do it yourself”, που στα Αγγλικά σημαίνει “καν’ το μόνος σου”, αυτοοργανώσου) εντοπίζονται στις απαρχές του Punk κινήματος.Συγκεκριμένα, το Punk εμφανίστηκε στο Λονδίνο το καλοκαίρι του 1976.

Επρόκειτο στην ουσία για μια πολυδιάστατη έκρηξη μουσικού και πολιτικοκοινωνικού χαρακτήρα.

Όσον αφορά τη μουσική διάσταση, το πρόταγμα του Punk υπήρξε ευθύ και σαφές: “do it yourself”.

Για την ακρίβεια, το Punk ήρθε ως απάντηση στα παρωχημένα μουσικά κατάλοιπα των 60’s και των 70’s, στο βιρτουόζικο παίξιμο, στα παρατεταμένα κιθαριστικά σόλο και εν γένει στην επαγγελματική, ραφιναρισμένη, “κυριλάτη” καλλιτεχνική παρουσία των “Rock stars”. Μουσικά το Punk δεν ήταν τίποτα από αυτά· ήταν χύμα, βίαιο, αλήτικο παίξιμο· ήταν άγρια γρατζουνίσματα στις κιθάρες και οργιώδη, άτσαλα ραπίσματα των drums, καθώς και κραυγές απόγνωσης.

Δεν ήταν ανάγκη να ανέχεται πλέον κανείς τη βαρετή αρτιότητα των κάθε λογής μουσικάντηδων. Μπορούσε να φτιάξει μόνος του τη μουσική του· και δε χρειαζόταν γνώση, παρά μόνο ένταση, συναίσθημα και οργή· και από οργή άλλο τίποτα… Η οργή ήταν δεδομένη, καθώς γίνεται λόγος για μια περίοδο όπου ο συντηρητισμός κυριαρχεί στη βρετανική καθημερινότητα και η ανεργία μαστίζει τη νεολαία.

Η γέννηση του Punk σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό οφείλεται στις εν λόγω κοινωνικές συνθήκες. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, πως πολλοί θεωρούν το Punk περισσότερο κοινωνικό κίνημα και λιγότερο μουσικό ρεύμα.

Σύντομα, λοιπόν, εμφανίζονται δεκάδες συγκροτήματα, αλλά και αλλόκοτες Punk παρουσίες στους δρόμους του Λονδίνου. Ένας έντονος αντικομφορμισμός έρχεται ως αντίδραση στη συντηρητική κοινωνία της Αγγλίας: μαλλιά βαμμένα με φανταχτερά χρώματα, παραμάνες στα ρούχα, αλλά και στο σώμα, καρφιά, μανταλάκια, συνδετήρες· τα πάντα μπορούν να χρησιμεύσουν στο Punk ντύσιμο.

Επίσης, πολλοί άνθρωποι πλαισιώνουν το κίνημα εκδίδοντας σχετικά fanzines, διοργανώνοντας συναυλίες, ζωγραφίζοντας αφίσες και φτιάχνοντας κολλάζ. Ο καθένας μπορεί να εκφραστεί και να δημιουργήσει, ακολουθώντας στην ουσία το “καν’ το μόνος σου” και αδιαφορώντας για τις καλλιτεχνικές νόρμες.

Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται η καθοριστική συνεισφορά του Punk:

Ο καθένας μπορεί να είναι μουσικός, καλλιτέχνης, μουσικοκριτικός, αρθρογράφος, στυλίστας, εικαστικός κτλ.

Το Punk είναι αντίδραση· μουσικά και κοινωνικά.

Στην “αισθητική αρτιότητα” απαντά με “αισθητική ρύπανση”.

“Destroy”. “No future”. “Do it yourself”. “Do it your way”. “Anarchy”.

Στίχοι πολιτικοί, κοινωνικοί, ευαισθητοποιημένοι με τον τρόπο τους.

“Βρίζουμε τους Άγγλους επειδή τους αγαπάμε και δεν αντέχουμε να βλέπουμε να τους εκμεταλλεύονται”, δηλώνει ο Johnny Rotten τραγουδιστής της μουσικής τρομοκρατίας των Sex Pistols.

Όσον αφορά δε την ανεργία;

Την απάντηση δίνουν και πάλι οι Sex Pistols με ένα χαρακτηριστικό τους στίχο:

“I am a lazy sod” (“Είμαι τεμπέλαρος”)!

Το Punk, όμως, όπως είπαμε ήταν έκρηξη και κράτησε λίγο.

Ουσιαστικά έξι μήνες διήρκησε η έντασή του.

 

 

ΤΟ Punk ΚΑΙ ΤΟ "DO IT YOURSELF" - ΤΟ 2ο ΚΥΜΑ

Στις αρχές των 80’ s, όμως, εμφανίζεται η 2η γενιά του Punk.

Βασικοί εκπρόσωποι οι Dead Kennedys στην Αμερική και οι Crass στην Αγγλία.

Σε αυτό το δεύτερο κύμα ο πολιτικός λόγος και η πολιτική στάση είναι πολύ πιο ευδιάκριτα. Η οργή αποκτά συνείδηση· σταματά να εξαντλείται σε εκκεντρικά ντυσίματα και συμπεριφορές.

Είναι η ώρα που το D.I.Y. αποκτά ακόμα πιο έντονα το χαρακτήρα μιας ανατρεπτικής αντικουλτούρας. Διαχέεται και σε άλλα είδη μουσικής, αλλά και σε άλλες μορφές τέχνης και προσλαμβάνει πολιτικές διαστάσεις σε βαθμό που αρχίζει να αποτελεί συγκεκριμένο τρόπο ζωής, αλλά και πρόταγμα για μια εναλλακτική κοινωνική οργάνωση.

Για παράδειγμα, οι Crass, εκτός από μουσικοί, είναι εικαστικοί, ποιητές, κινηματογραφιστές, αλλά και καταληψίες στέγης, χορτοφάγοι, φεμινιστές, οικολόγοι, αναρχικοί.

Το μότο τους είναι “Peace, Love and Anarchy”.

Δημιουργώντας κολλεκτίβα καταφέρνουν να μείνουν εκτός μουσικής βιομηχανίας διαχειριζόμενοι μόνοι το δημιουργικό τους έργο. Επίσης, βοηθούν κι άλλα μουσικά συγκροτήματα προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ στηρίζουν πολιτικοκοινωνικά εγχειρήματα. Παίζουν σε καταλήψεις και σε κοινωνικά κέντρα και κάπως έτσι γεννιέται η “D.I.Y. κοινότητα” που διατηρείται μέχρι και σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο και η οποία διευρύνεται και εξελίσσεται συνεχώς...

 

 

D.I.Y ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο χώρο του D.I.Y., οι “καλλιτέχνες” αρνούνται συνήθως το ρόλο του καλλιτέχνη, μιας και θεωρούν ότι ο εν λόγω ρόλος αντιπροσωπεύει μια ελίτ της καπιταλιστικής κυριαρχίας και άρα ότι διαχωρίζει τους “ανώτερους-καλλιτέχνες” από τις “αλλοτριωμένες μάζες”. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι οι “καλλιτέχνες” της D.I.Y. σκηνής, αντιδρώντας σε λογικές ιεραρχίας, επιλέγουν συνήθως μια αντιεμπορευματική προσέγγιση, με την έννοια ότι δεν βιοπορίζονται από την τέχνη του.

Στις αυτοοργανωμένες, αντιεμπορευματικές συναυλίες δεν υπάρχει υποχρεωτική είσοδος και δίνεται βαρύτητα στην ελεύθερη συνεισφορά. Δεν υπάρχουν χορηγοί, ούτε κάλυψη ή διαφήμιση από τα media, ούτε μπράβοι στην είσοδο.

Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να επισημάνουμε πως το D.I.Y. είναι αναπόφευκτα πολιτικό, μιας και η πολιτική διάσταση αποτελεί ιστορικά και λογικά εγγενές του στοιχείο. Από μουσική άποψη, π.χ., το D.I.Y. αμφισβητεί τις καλλιτεχνικές αυθεντίες καθώς και τους πάσης φύσεως “ειδικούς”. Αρνείται κάθε μορφή ιεραρχίας και εκμεταλλευτικής διαμεσολάβησης στην έκφραση και γενικώς χαρακτηρίζεται από μια ελευθεριακή αντίληψη.

Εξάλλου, η πορεία του μέσα στο χρόνο συνδέθηκε με κοινωνικά και πολιτικά κινήματα, όπως αυτά για τα δικαιώματα των γυναικών, των ομοφυλόφιλων, των κρατουμένων, των ζώων και με δράσεις ενάντια στο ρατσισμό και στον εθνικισμό.

Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό πως στην εν λόγω κοινότητα δε μπορούν να ανήκουν άτομα ή ομάδες με εξουσιαστικές τάσεις, καθώς η λογική του D.I.Y. είναι εκ των πραγμάτων αντιεξουσιαστική. Το γεγονός αυτό, εξάλλου, μπορεί να διαγνωσθεί όχι μόνο στη στάση, αλλά και στο λόγο των “καλλιτεχνών” που “ανήκουν” σε αυτό το “χώρο” (επί παραδείγματι στο στίχο των συγκροτημάτων).

Σχέσεις ανθρώπινες, ουσιαστικές βασισμένες στην άμεση επαφή. Προσωπική εμπειρία και όχι τηλεοπτική καθημερινότητα. Κοινωνία της πραγματικότητας και όχι του θεάματος. Ελεύθερη δημιουργία και όχι εμπορευματοποίηση...

 

 

ΤΟ Punk ΚΑΙ ΤΟ "DO IT YOURSELF" ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Όσον αφορά την Ελλάδα, το D.I.Y. άρχισε να διαμορφώνεται στα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν εμφανίστηκαν οι πρώτες Punk φιγούρες και μπάντες, και συνδέθηκε έντονα με το εγχώριο κίνημα των καταλήψεων στέγης.

Αυτό που πρέπει να τονιστεί, εν προκειμένω, είναι ότι το Punk δεν εισήχθη ως μόδα από το εξωτερικό, αλλά ότι γεννήθηκε ξανά, αποκτώντας τα δικά του χαρακτηριστικά, μουσικά και κοινωνικά.

Αυτό που θα μπορούσε κάποιος να πει σχετικά με τον ήχο των ελληνικών Punk συγκροτημάτων καταρχήν -από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 μέχρι και σήμερα σε ένα βαθμό, είναι ότι υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες σε σύγκριση με τον κλασσικό Punk ήχο της πρώτης γενιάς του Λονδίνου. Πρόκειται για πιο βαρύ και σκοτεινό ήχο, περισσότερο μελαγχολικό και λιγότερο Rock 'n' roll.

Εννοείται ότι η επιρροή της βρετανικής Punk σκηνής και συγκεκριμένα περισσότερο της δεύτερης γενιάς και του λεγόμενου post-Punk ρεύματος είναι υπαρκτή. Αυτό που φαίνεται επίσης να επηρέασε τον ήχο και το στίχο της εγχώριας σκηνής –και σε μεγάλο βαθμό μάλιστα- είναι οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής.

Το Punk στην Ελλάδα, όπως και στο εξωτερικό εξάλλου, ήταν υποκουλτούρα της νεολαίας της εργατικής τάξης. Ήταν αναπόφευκτο να συνδεθεί με τα αδιέξοδα της ζωής στη μητρόπολη και να προσλάβει ένα “μηδενιστικό” χαρακτήρα.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τα ονόματα των πρώτων ελληνικών Punk συγκροτημάτων, προς επίρρωση του παραπάνω ισχυρισμού: Κοινωνικά Απόβλητα, Αδιέξοδο, Αντί, Αντίδραση, Αρνητική Στάση, Γενιά του Χάους, Γκούλαγκ.

Η μουσική συλλογή “Διατάραξη Κοινής Ησυχίας”, εξάλλου, που περιέχει τραγούδια των συγκροτημάτων της εποχής, θαρρώ πως αποτελεί ένα πολύ κατατοπιστικό δείγμα, μουσικά και στιχουργικά, ικανό να αναδείξει το κλίμα που επικρατούσε στη σκηνή και το οποίο κλίμα ασφαλώς τελούσε σε μια σχέση συνάρτησης με τις κοινωνικές συνθήκες...

Η συγκεκριμένη σκηνή, όπως γίνεται αντιληπτό, είχε έντονα πολιτικό χαρακτήρα και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι συνδέθηκε από την πρώτη στιγμή με το αντιεξουσιαστικό κίνημα στην Ελλάδα. Οι παραπάνω μπάντες συχνά έπαιζαν σε εκδηλώσεις κατά του στρατού, οικονομικής ενίσχυσης πολιτικών κρατουμένων και σε άλλες πολιτικές εκδηλώσεις.

Εν τω μεταξύ, στα τέλη της δεκαετίας γνωρίζει άνθηση το κίνημα των καταλήψεων στέγης και κάπου εκεί αρχίζουμε να μιλάμε ουσιαστικά για το D.I.Y. στην Ελλάδα.
Στις 21 Οκτώβρη 1989, μια παρέα πάνκηδων καταλαμβάνει το κτίριο νούμερο 56 επί της Λεωφόρου Αμαλίας (νυν Ίδρυμα Ωνάση) ακριβώς με το σκεπτικό ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας δικός τους χώρος, όπου να μπορούν να στήνουν συναυλίες. Έτσι, γεννιέται η κατάληψη Villa Amalias, η οποία, όμως, αλλάζει σύντομα διεύθυνση λόγω εκκένωσης του κτιρίου από τις αστυνομικές δυνάμεις και μεταφέρεται στις 2 Μαρτίου του 1990 στο σπίτι της γωνίας Αχαρνών και Χέυδεν, όπου στεγάζεται μέχρι και σήμερα. Πρόκειται για ένα χώρο όχι μόνο για συναυλίες, θεατρικά και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά ταυτόχρονα για ένα χώρο έντονα πολιτικό, στον οποίο διαμορφώνεται σταδιακά μια ολόκληρη ανταγωνιστική κουλτούρα και ο οποίος έχει συμπληρώσει αισίως 16 χρόνια ενεργούς παρουσίας.
Ταυτόχρονα, παρόμοιες κινήσεις γίνονται και σε άλλα σημεία της πόλης, αλλά και της Ελλάδα.

Σταδιακά, στον αντιεξουσιαστικό χώρο διαμορφώθηκε ένα ολόκληρο δίκτυο (αντι)κουλτούρας μέσα στο οποίο εντάσσονταν όλη η εν λόγω σκηνή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κουλτούρα D.I.Y. αποτελούσε εξαρχής θεμελιώδες στοιχείο της λογικής του αντιεξουσιαστικού χώρου στην
Ελλάδα. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και μετά, ολόκληρη η παραγωγή βιβλίων περιοδικών, fanzines, αφισών, η διαμόρφωση και η συντήρηση των κατειλημμένων ή νοικιασμένων χώρων, το στήσιμο και ο χειρισμός των ραδιοφωνικών σταθμών, κ.α., γινόταν στη βάση αυτής της λογικής, ενάντια στη διαμεσολάβηση των παντός είδους «ειδικών», ξένων ως προς τα εν λόγω εγχειρήματα.

 

πηγή: Punk encyclopedia, killthecat.gr