Σκέψεις ...Κριτικές

Το έργο Χαρά σ’ εσέ χώρα λευκή είναι βασισμένο στη ποιητική σύνθεση του Ο Ύμνος της Αθηνάς.

Έτσι την ανακοίνωση της συναυλίας συνόδευαν φωτογραφίες του ποιητή και ολόκληρα κατεβατά για τη ζωή του με ελάχιστες πληροφορίες για το ποίημα και σχεδόν καμία για τη συνθέτρια και το έργο της.

Παρακολούθησα τη συναυλία.

Η μουσική εμπειρία μου, αυτή του ακροατή που βασανίζει αυτό που ακούει, βοήθησε να αισθανθώ από την αρχή πληρότητα που μεγάλωνε όσο η παρουσίαση του έργου εξελίσσονταν και επαλήθευε τα λόγια της συνθέτριας που στην αρχή, πριν αρχίσει η συναυλία, αναφερόμενη σε μία δεκαετία δουλειάς και προσπαθειών για τη μελοποίηση του συγκεκριμένου ποιήματος, τόνισε ότι όπου οι στίχοι του ζητούσαν επίμονα να γίνουν τραγούδι γινόταν, όπου δεν χώραγαν οι λέξεις στον ίδιο τους τον εαυτό δημιουργόταν ένα ορχηστρικό κομμάτι για να τις περιγράψει.

Ομολογουμένως δύσκολη δουλειά που επιβεβαιώνεται μέσα από το κείμενο της κυρίας Πολίτου Μαρμαρινού με τίτλο «Ο μουσικός Παλαμάς» που υπάρχει στο πρόγραμμα της συναυλίας. Τόλμημα με απόλυτα επιτυχημένη κατάληξη αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η συνθέτρια εντόπισε, σεβάστηκε και συνδύασε τη διαδικασία κατά την οποία ο ποιητής, ανεξάρτητα και πέρα από το μέτρο, χειρίζεται τους ήχους της γλώσσας και διευθετεί στο λόγο του τους φθόγγους των λέξεων σαν νότες, διαδικασία που ο ίδιος έχει περιγράψει πολύ καθαρά: «...μια λέξη, και η κοινότερη, καλά τοποθετημένη που οι συλλαβές της  συναλλασμένες, σύμφωνα και φωνήεντα, με όλη του ήχου τους την καθαρότητα, κάνουν τη φωνή τραγούδι».

Τόλμημα που υπογραμμίζει την επιτυχημένη κατάληξη για όσους άκουσαν το έργο η επισήμανση του μουσικότερου όλων, καθότι γνησιότερου και συνεπέστερου συμβολιστή ποιητή μας, του Λάμπρου Πορφύρα, ότι «ο Παλαμάς συνθέτει σοφές συμφωνίες ρυθμών που εσφιχτόδεσαν μέσα τους την υψηλή μουσική σκέψη».

Έργο λιτό, ξεκάθαρο, τόσο εύκολο, όσο να χαράξεις μία ευθεία γραμμή αντί μίας τεθλασμένης σε ένα περιβάλλον γεμάτο από τεθλασμένες.

Η ηθελημένη λιτότητα και η διαύγεια της μουσικής γραμμής των τραγουδιών τους δίνει τη δυνατότητα της άμεσης επικοινωνίας με το κοινό προβάλλοντας αριστοτεχνικά τα μηνύματα του ποιητή και της συνθέτριας.

Στα ορχηστρικά μέρη κυριαρχεί ο «μελισμένος λόγος» που συνεχίζει το τραγούδι που υπονοείται κάτω από αυτά, υπογραμμίζοντας την αδιαμφισβήτητη σχέση του έργου με την Ελληνική μουσική παράδοση, σχέση που υπογραμμίζεται με την ορμονικότατη συνύπαρξη της συμφωνικής ορχήστρας με τα παραδοσιακά ελληνικά όργανα που συμμετείχαν όπως για παράδειγμα το σαντούρι και το μαντολίνο.

Τα μέλη της Συμφωνικής ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων έδειξαν με την εμπειρία τους ότι αγαπάνε το έργο όχι γιατί υμνούσε το τρίπτυχο έρως του κάλλους, της σοφίας και του κοινού αγαθού που θεωρούσε ο Περικλής το μόνο χαρακτηριστικό της αθηναϊκής δημοκρατίας, αλλά σύμφωνα με τις δηλώσεις τους, για την ανεπιτήδευτη αρχοντιά που του έδινε η μουσική δομή του και τα μηνύματά του.

Πέρα για πέρα συμβολική και επιτυχημένη συμμετοχή της χορωδίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του πανεπιστημίου Αθηνών και αυτή των μελλών της νεανικής – παιδικής χορωδίας «Μανώλης Καλομοίρης».

Οι ερμηνευτές Ρίτα Αντωνοπούλου και Σπύρος Κλείσσας με την ουσιαστική συμμετοχή τους ανέδειξαν τη δυναμική που χαρακτηρίζει στο έργο, την αρμονία του κείμενου με τη μουσική που έχει γραφεί και τη δυνατότητα που τους δίνεται να εκφραστούν μουσικά.

Σε τούτη την δυνατότητα της μουσικής τους έκφρασης δεν είναι δυνατόν να αμφισβητηθεί ο ρόλος του Μαέστρου Νίκου Μαλιάρα.

Το άκουσμα των σκέψεων του ποιητή, η παρουσία του Γιάννη Φέρτη, συμπλήρωσε την πληρότητα του έργου που ολοκληρώθηκε με το απρόσμενο αποτέλεσμα της καλλιτεχνικής επιμέλειας της εικαστικού Διοχάντης που διαφοροποίησε πραγματικά την παρουσίαση ενός συμφωνικού έργου.

 Το έργο παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρώτη μέσα στην περίοδο της κρίσης που δεν είναι μόνο οικονομική.

Μπορούμε αβασάνιστα να το θεωρήσουμε μία επιστροφή στις ρίζες που ευτυχώς ακόμα ζουν για να ακουμπήσουμε όνειρα και ιδέες, να δημιουργήσουμε ένα αντίδοτο της κρίσης, που να ακυρώνει τη ρηχή απαίτηση της μόδας στην Τέχνη και στις συμπεριφορές που κατάφεραν να κατοχυρωθούν στην ευημερία της κατανάλωσης.

Το συμφωνικό έργο της Πηγής Λυκούδη μας προτρέπει να θυμηθούμε και να εφαρμόσουμε αξίες που δυστυχώς έχουν ξεχαστεί.

Έτσι πιστεύω ότι το αντιμετώπισε το κοινό. Άκουσε ένα συμφωνικό έργο ξεπερνώντας τα όρια της περιχαράκωσης που υποτίθεται ότι απαιτεί ένα τέτοιο άκουσμα. Το αγκάλιασε δίχως να έχει την ανάγκη να δικαιολογήσει το πώς και γιατί του άρεσε. Απλά του άρεσε γιατί είναι αυτό που είναι. Στους προθαλάμους, στο αίθριο στο χώρο στάθμευσης άκουγες το Χαρά σ’ εσέ χώρα λευκή και χώρα ευτυχισμένη,/ Καμιά μεριά σ’ όλη τη γή, καμιά στην οικουμένη…

 Η Πηγή Λυκούδη, επανατοποθέτησε με το δικό της τρόπο τη νεοελληνική ευαισθησία απέναντι στα σημερινά κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά δεδομένα. Για μία φορά ακόμη επιδίωξε και κατάφερε να συνδέσει το λόγο με τη μουσική, φέρνοντας με το έργο της τη μεγάλη ποίηση στο στόμα του λαού.

ΗΝΙΟΧΟΣ 6.11.2013