Ο οργανοποιός Μανώλης Σφακιανάκης μας ταξιδεύει...με μία λύρα

Γράφει η ANASTASIA (natasapetrou)
2 άρθρα στο MusicHeaven

Στο εργαστήριο χειροποίητων παραδοσιακών οργάνων του Μανώλη Σφακιανάκη, η μυρωδιά του αρωματικού ξύλου είναι έντονη, γεμάτη μνήμες...

Η βασίλισσα της Κρητικής παραδοσιακής μουσικής, το κέντρο του κόσμου για την ψυχή του κάθε Κρητικού. Φτάνει μια νότα να ακουστεί για να γεμίσει ο κόσμος Κρήτη.

Μας εξηγεί κάποια βασικά πράγματα:

Το τρίχορδο, τοξωτό, απιδόσχημο μουσικό όργανο, προσομοιάζει έντονα τη βυζαντινή λύρα, που αποτελεί τον πρόγονο πολλών ευρωπαϊκών τοξωτών εγχόρδων και είναι αντίστοιχη του ρεμπάμπ, που έχαιρε δημοφιλίας την ίδια εποχή στις Ισλαμικές αυτοκρατορίες.

Η λύρα έχει σώμα με απιδόσχημο ή ελλειπτικό καπάκι. Συνήθως έχει δύο μικρές ημικυκλικές τρύπες για το ηχείο. Σώμα και λαιμός σκαλίζονται από το ίδιο κομμάτι ξύλο, που αφήνεται να παλιώσει για τουλάχιστον 10 χρόνια. Παραδοσιακά, προερχόταν από δέντρα που φύονταν στο νησί, κυρίως βελανιδιά, μουριά ή σφενδάμι, ενώ πλέον η ξυλεία γι' αυτό το σκοπό κυρίως εισάγεται.

Το καπάκι είναι επίσης σκαλιστό, με πιο ρηχή αψίδα και συνήθως είναι κατασκευασμένο από μαλακό ξύλο με ευθεία νερά. Παραδοσιακά κατασκευάζονταν από τις παλαιωμένες δοκούς κτιρίων (κατράνι) και ιδανικά από τις τριακοσίων ετών δοκούς των Ενετικών ερειπίων. Στο παρελθόν, οι χορδές φτιάχνονταν από έντερα ζώων και το δοξάρι από τρίχα αλογοουράς. Το τόξο του δοξαριού ήταν συνήθως φορτωμένο με μια σειρά από σφαιρικές καμπάνες, τα γερακοκούδουνα, που παρείχαν ρυθμική υπόκρουση στη μελωδία. Σήμερα, οι περισσότερες λύρες παίζονται με δοξάρια βιολιού. Η σκάφη, το κοίλο σκαφτό σώμα της λύρας λέγεται και καύκα ή καυκί. Το καπάκι (εμπρόσθιο μέρος) είναι αυτό που επηρεάζει άμεσα τον ήχο του οργάνου και ιδανικό υλικό για την κατασκευή του θεωρείται το κατράνι (υλικό ηλικίας άνω των 300 ετών που προέρχεται από δοκάρια παλαιών κτισμάτων). Παλιά οι χορδές ήταν εντέρινες και το δοξάρι είχε τρίχες από ουρά αλόγου που συνήθως έφερε μια σειρά από σφαιρικά κουδουνάκια, τα λεγόμενα γερακοκούδουνα.

Ο οργανοποιός Μανώλης Σφακιανάκης μας προσφέρει εικόνες από τη δουλειά του. Αφιερωμένος στο συγκεκριμένο είδος δημιουργεί με τα χέρια του λύρες, βιολολύρες, λαούτα, μαντολίνα, μαντούρες εδώ και πολλά χρόνια. Mας υπόσχεται λοιπόν να μας αναλύσει σε επόμενη συνάντηση μας τα μυστικά των κατασκευών του και ιδιαίτερα της λύρας!

Περιμένουμε...