Συνοδευτικά επίθετα ήχου και πένες κιθάρας

Τι εννοείται με τη λέξη "λαμπερός" ήχος;

Πράγματι για τον ήχο υπάρχουν δεκάδες συνοδευτικά επίθετα: (Οξύς, μουντός, λαμπερός κλπ). Βέβαια όλα αυτά έχουν μια υποκειμενικότητα.

Ας αναλύσουμε τη λέξη ''λαμπερός'' ήχος (τα άλλα επίθετα είναι μετά πιο κατανοητά), που προσωπικά την χρησιμοποιώ με την εξής έννοια:

Στην κιθάρα οι ίδιες νότες μπορούν να παιχτούν από περισσότερες της μίας χορδές, βέβαια σε διαφορετικό τάστο κάθε φορά.

Για παράδειγμα, ο φθόγγος G της ανοιχτής 3ης χορδής μπορεί να παιχτεί επίσης:

• στο 5ο τάστο της 4ης χορδής,
• στο 10ο τάστο της 5ης χορδής και
• στο 15ο τάστο της 6ης  χορδής

Παίζοντας τις νότες αυτές διαπιστώνεις ότι, αν και ίδιες, υπάρχει διαφορά στην χροιά τους.

Τα ανοικτά ακόρντα δίνουν περισσότερες αρμονικές, που σε αργά κομμάτια (πχ μπαλάντες) όπου οι νότες είναι μεγάλης αξίας, είναι λαμπερές και τα ακόρντα ακούγονται υπέροχα, όμως στα ρυθμικά κομμάτια οι αρμονικές θα σου κατέστρεφαν τον ήχο και ειδικά στα metal/rock όπου οι ταχύτητες είναι μεγάλες δεν θα μπορούσαμε να παίξουμε ανοιχτά ακόρντα ούτε σε ένα μέτρο.

Τότε η λύση είναι τα barre. Δείτε το σχετικό αναλυτικό άρθρο:

''Οδηγός για Ακόρντα Μπαρέ (barre)'': ΕΔΩ

Οι διαφορές στον ήχο σχετικά με την πένα, ακούγονται καλύτερα στην ηλεκτρική κιθάρα.

Η μαλακιά (λεπτή) πένα βγάζει πρίμο ήχο, ενώ όσο σκληραίνει (παχαίνει) η πένα τόσο πιο μπάσο ήχο βγάζει.

Αν το παίξιμο είναι κοντά στην οπή ή αριστερότερα, το ηχόχρωμα είναι λίγο ‘’πλαδαρό’’ απ’ ότι προς τον καβαλάρη (γέφυρα), που εγώ προς τα κει παίζω αν δεν χρησιμοποιώ ενισχυτή και πιστεύω ακούγεται καλύτερα.

Πένες κιθάρας

Η ιδανική πένα βασίζεται σε προσωπικά σας γνωρίσματα όπως:

• το πώς την πιάνετε
• πόσο μεγάλο είναι το χέρι σας
• πόσο σφιχτά την πιάνετε, κ.λ.π, καθώς και ανάλογα με τον εξοπλισμό σας, όπως η διατομή των χορδών, το διαφορετικό από το standard  κούρδισμα, το στυλ παιξίματος σας.

Οι πένες (pick ή και plectrum στα αγγλικά - από την ελληνική λέξη πλήκτρο) για το παίξιμο εγχόρδων μουσικών οργάνων, συνήθως ακουστικής, ηλεκτρικής ή κλασσικής κιθάρας, μπουζουκιού, λαούτου, μαντολίνου, για λόγους οικονομικούς σήμερα φτιάχνονται από πλαστικό ή σπανιότερα από καουτσούκ, δέρμα, μέταλλο, χαρτόνι, ξύλο, κόκκαλο από το κέλυφος χελώνας, ακόμα και πέτρα και από ειδικό άνθρακα (οι 3 τελευταίες φτιαγμένες από ειδικούς τεχνίτες κατόπιν παραγγελίας).

Οι πένες κιθάρας έρχονται συνήθως σε τρεις διαβαθμίσεις:

Σκληρή (Hard), Μεσαία (Medium) και Λεπτή (Light).

Προσωπικά (υποκειμενικά) θεωρώ ότι:

• Οι λεπτές προορίζονται για γρήγορο ή απαλό strumming.
• Οι πιο σκληρές πάντως παράγουν πιο λαμπερό ήχο και ελέγχουν περισσότερο κυρίως το τρέμολο αλλά και φθείρονται λιγότερο απ’ ότι οι λεπτές.
• Οι διαφορές στον ήχο με κάθε πένα, συγκρίνονται καλύτερα στην ηλεκτρική κιθάρα.
• Η μαλακιά (λεπτή) πένα βγάζει πρίμο ήχο, ενώ όσο σκληραίνει (παχαίνει), τόσο πιο μπάσο ήχο βγάζει.

Το ποια θα επιλέξουμε είναι προσωπική επιλογή και καθαρά θέμα της αίσθησης που σου δίνει η κάθε πένα, αλλά το σπουδαιότερο είναι το κατά πόσο κάνει το παίξιμό σου ευκολότερο.

Πάντως το ποια πένα θα διαλέξουμε δεν έχει να κάνει μόνο με το πόσο μας διευκολύνει στο παίξιμο, αλλά να έχουμε υπ’ όψην ότι είναι και κύριο συστατικό του ήχου που θα παράγουμε.

Επομένως, μιας και είναι φτηνές, αγοράστε πολλές όλων των ειδών και επιλέξτε αυτή που εσείς νομίζετε καλύτερη και ότι παράγει τον καλύτερο ήχο και σας διευκολύνει στο παίξιμο.

Μπορείτε να κάνετε ένα σωρό επιλογές από πένες για τα έγχορδα (αν και τα περισσότερα καταστήματα πουλάνε μόνο πλαστικές), γι 'αυτό είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε, έστω εγκυκλοπαιδικά, τι κυκλοφορεί και ποια πρέπει να χρησιμοποιήσετε.

Φυσικά οι περισσότεροι μπορούν να παίζουν με οποιοδήποτε είδος της συλλογής (φυσικά και χωρίς πένα). Υπάρχουν όμως και πολλοί που απαιτούν πένες προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η ικανότητά παιξίματος του εγχόρδου τους. Το πρότυπο σχήμα τους είναι παρόμοιο με ισοσκελές τρίγωνο με στρογγυλεμένες άκρες.

Σήμερα κοστίζουν ελάχιστα έτσι αγοράστε ένα σωρό διαφορετικά σχήματα, πάχη και μεγέθη και δοκιμάστε τα όλα. Κάποιες είναι δυσάρεστες για μερικούς αλλά ευχάριστες για άλλους, γι' αυτό υπάρχει τέτοια μεγάλη ποικιλία.

Για ένα δεδομένο σχήμα, μέγεθος και πάχος, θα υπάρχει κάποια που θα λειτουργεί καλύτερα για σας, με μεγαλύτερη άνεση και έλεγχο.

Αν είναι πολύ μεγάλη, θα είναι δύσκολη στο πιάσιμο, αν είναι πάρα πολύ μικρή, θα είναι δύσκολο να ελέγξετε και να διατηρήσετε το πιάσιμο της.

Πραγματικά οι χονδρές πένες σας επιτρέπουν καλύτερο έλεγχο, αλλά ταυτόχρονα απαιτούν λίγο καλύτερη τεχνική για παίξιμο με ταχύτητα.

Οι λεπτότερες πένες είναι συχνά λίγο πιο εύκολες για αρχάριους.

Στις λεπτότερες πένες πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και ο παράγοντας της κάμψης της πένας κατά το χτύπημα της χορδής.

Έτσι με τις λεπτές χρησιμοποιούμε συνήθως περισσότερο την άκρη της πένας. Όμως δεν διευκολύνουν τόσο το παίξιμο με ταχύτητα όπως οι χονδρές. 

Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικά αντικειμενικά στοιχεία σχετικά με τις επιλογές πένας που αφορά το υλικό, το σχήμα και το πάχος της.

Υλικό

Οι πρώτες επιλογές πένας ήταν από καβούκι χελώνας, μέταλλο, ξύλο, πέτρα, ελεφαντόδοντο, κεχριμπάρι - φτερό πάπιας (δεν υπήρχε πλαστικό) και πολλοί κιθαρίστες έκαναν τις δικές τους πένες χειροποίητα. Σήμερα το πλαστικό και άλλα σύνθετα υλικά έχουν, σχεδόν πλήρως, αντικαταστήσει αυτές τις πένες. Ας εξετάσουμε μερικές απ’ αυτές.

Πραγματικό Καύκαλο χελώνας (Tortoise Shell)

Fig 1

 Ποτέ δεν έχω παίξει με τέτοια πένα απλά αλλά έχω διαβάσει σχόλια από εκείνους που πιστεύουν ότι διαρκούν για χρόνια, μπορείς να αλλάξεις το σχήμα και το πάχος τους με λιμάρισμα και ότι όσοι κατέχουν τέτοιες, διατείνονται ότι έχουν πολύ φυσική αίσθηση και παράγουν ζεστό ήχο. Όμως απαγορεύτηκαν στη δεκαετία του 1970 (τα κατάφεραν υποστηρικτές των δικαιωμάτων των ζώων).

Όταν η Ζελατίνη/cellulose (ένα προϊόν με βάση το ξύλο) αναπτύχθηκε και έγινε δημοφιλής, αφού έμοιαζε στην εμφάνιση εντυπωσιακά κοντά στο κέλυφος χελώνας, αντικατέστησε πλήρως την από πραγματικό καύκαλο χελώνας πένα και η τάση συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Η Red Bear ισχυρίζεται ότι οι πρωτότυπες πένες της είναι το πιο κοντινό στο REAL ΚΕΛΥΦΟΣ ΧΕΛΩΝΑΣ (κόστος μέχρι και 30$ η μία).

Neo Tortoise

Fig 2

Είναι πιο ανελαστικές από τις Celluloid και μοιάζουν περισσότερο σαν πραγματικό κέλυφος χελώνας. Με κάθε 12άδα δίνεται δωρεάν λίμα - επιτρέποντας σας να προσαρμόσετε τη μύτη της πένας κατά βούληση.

Nylon / Νάιλον

Fig 3

 Οι περισσότερες νάιλον έχουν επιπλέον πρόσφυση για καλό πιάσιμο.

Μερικοί παίκτες είναι θαυμαστές των νάιλον πενών και ειδικά αυτών που ζητούν πάρα πολύ λεπτές πένες.

Ζελατίνη (Celluloid)

Fig 4

 Οι πιο κοινές πένες, πολύχρωμες με διάφορα σχέδια και εικόνες επάνω τους, με πληθώρα παχών που θα δείτε στα καταστήματα.

Celluloid style με δακτυλίδι φελλού στη μια πλευρά

Fig 5

Για καλύτερο πιάσιμο χωρίς να γλυστρά.

Tortex 

Fig 6

 Η Tortex είναι πλησιέστερη με το κέλυφος χελώνας και παράγει παρόμοιο τόνο σύμφωνα με τους λάτρεις. Το υλικό είναι από ένα ιδιαίτερο πλαστικό της Dunlop.

Ultex (γνωστή και ως polyetherimide)

 Fig 7

Από πολύ καλό σκληρό πλαστικό. Έχει καλές κριτικές για ακουστικές και ηλεκτρικές κιθάρες.

Σύμφωνα με την Dunlop, είναι ελαφριά και σχεδόν άφθαρτη.

Acrylic / Ακρυλική

Fig 8

Είναι πολύ ανθεκτικές και όχι πολύ ακριβές, απλά κοστίζουν περισσότερο από τις συνηθισμένες πλαστικές. Η V – pick πολύ γνωστή εταιρεία.

Delrin (Ακετάλη Ρητίνη)

Fig 9

 Σύμφωνα με τη Wikipedia, Delrin είναι ένα θερμοπλαστικό που χρησιμοποιείται στην μηχανική σε εξαρτήματα ακριβείας που απαιτούν υψηλή σκληρότητα και χαμηλή τριβή.

Σύμφωνα με την DuPont, το "DELRIN? γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των μετάλλων και των απλών πλαστικών με ένα μοναδικό συνδυασμό αντοχής, ακαμψίας, σκληρότητας, χαμηλής φθοράς και χαμηλής τριβής.

Wood / Ξύλο

Fig 10

Υλικά από: Παλίσσανδρο, Αφρικής Blackwood, μαόνι, σφενδάμι, καρυδιά, κερασιά

Κιθαρίστες με τέτοιες πένες αναφέρουν πολύ ικανοποιητική εμπειρία για πολύ ζεστό ήχο. Υπάρχουν πολλοί τύποι ξύλινων πενών κιθάρας ευρέως σε χαμηλές τιμές, αν έχετε ποτέ την ανάγκη να δοκιμάσετε κάποια.

Metal / Μέταλλο

Fig 11

 Μεταλλικές από ανοξείδωτο χάλυβα, ορειχάλκινες, χάλκινες.

Σύμφωνα με παίχτες που παίζουν με τέτοιες πένες οι από ανοξείδωτο ατσάλι είναι οι πιο ανθεκτικές, οι ορειχάλκινες είναι παχύτερες και πιο jazzy και οι χάλκινες πιο απαλές.

Stone / Πέτρινη

Fig 12

Υπάρχει μια μικρή αλλά ισχυρή κοινότητα παικτών που κλίνουν προς τις πέτρινες επιλογές για τις μοναδικές ιδιότητές τους! Είναι εύκολες στο κράτημα και εύκολα παράγουν τις ανώτερες αρμονικές λόγω της πυκνότητάς τους. Σε αντίθεση με πλαστικά ή σύνθετα υλικά, δεν απορροφούν πολλές αρμονικές κατά το αρχικό χτύπημα της χορδής, επιτρέποντας να επιτευχθεί πλουσιότερος ήχος.

Τύποι πέτρας που χρησιμοποιούνται είναι: Agate, Turquoise, Jade …

Είναι αρκετά ακριβές.

Bone picks / Κοκάλινες

Fig 13

Felt Guitar Pick

Fig 14

Η επιλογή Felt είναι αρκετά ασυνήθιστη για τους περισσότερους κιθαρίστες. Ωστόσο, σε ορισμένες εφαρμογές έχουν μια μοναδική αίσθηση ειδικά στους ήχους χαμηλότερης περιοχής του ακουστικού φάσματος. Χρησιμοποιούνται συχνότερα μεταξύ των παιχτών μπάσου, γιουκαλίλι και μερικές φορές στην κλασσική κιθάρα (ειδικά αν θέλετε περισσότερο έλεγχο με γρήγορο picking όπως στη jazz), ενώ σε κοινή χαλύβδινων χορδών ακουστική κιθάρα, ΟΧΙ.

Συνήθως κατασκευάζονται από υλικά μαλλιού και βαμβακιού. Προσφέρουν ένα μοναδικό ήχο για κιθαρίστες και είναι άμεσα διαθέσιμες. Από εμπειρία όσων χρησιμοποιούν τέτοιες πένες, φαίνεται ότι φθείρονται γρήγορα.

Διπλή ή δίδυμη πένα

Με κάποια άλλη παραγγελία από γνωστό μουσικό κατάστημα έλαβα σαν δώρο μια διπλή πένα (twin pick) που δεν γνώριζα την ύπαρξη της. Με Googling σαν ‘’διπλή ή δίδυμη πένα’’ πράγματι δεν βρίσκω κανένα μουσικό κατάστημα να τη διαθέτει.

Πληροφορίες για αγορά ΕΔΩ

Σύγκριση μιας κοινής πένας και μιας ‘’δίδυμης’’ (twin pick) στο καλό video:

https://www.youtube.com/watch?v=zhYpsDIDN10

 

Περισσότεροι τύποι πενών

Carbon Fiber, Kevlar, Leather, Fiberglass, and even regular old Glass.