Περί Φωνητικής (Μέρος Β)

Voice Cracking

Voice cracking συμβαίνει όταν μια φωνή είναι υπό πίεση, είτε από την ταχεία ανάπτυξη του λάρυγγα, ως αποτέλεσμα της εφηβείας (περίοδος ''Μεταφώνησης''), ή λόγω πίεσης της φωνής σε υψηλότερο ή χαμηλότερο τόνο.

Ακούστε ηχητικό παράδειγμα για το τι είναι το voice cracking ΕΔΩ. Ο διδάσκων καθηγητής μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια το τονικό εύρος φωνής του μαθητή και να δουλέψει ανάλογα.

Αλλιώς υπάρχει το έντονο ενδεχόμενο τραυματισμού, ίσως και μη αναστρέψιμων βλαβών, ή στην καλύτερη περίπτωση λανθασμένη φωνητική κατεύθυνση.

Μερικοί προτείνουν συγκεκριμένα φρούτα και ροφήματα για καλή φωνή!

Πάλι με την κοινή λογική:

• Όλα τα λαχανικά και τα φρούτα είναι ότι πρέπει όχι μόνο για τη φωνή αλλά και για όλο μας το σώμα. Καμιά εξαίρεση και θα έχεις ελάχιστη βλέννα – άρα καθαρή φωνή.
• Τρώτε γαλακτοκομικά, σοκολάτες, παγωτά, κέικ, μπισκότα και η βλέννα αυξάνει – άρα μπουκωμένη, βραχνή φωνή.

Γιατί τσάϊ και όχι τσάϊ του βουνού, χαμόμηλο, φλισκούνι, φλαμούρι, βασιλικό, μαντζουράνα και δεκάδες άλλα ροφήματα της Ελληνικής υπαίθρου;

Αν έχετε προσωρινό πρόβλημα με τη φωνή σας (πονόλαιμο, κάψιμο, βραχνάδα) τότε:

• να μη μιλάτε πολύ δυνατά και ελάχιστα ψιθυριστά
• αρκετό νερό συχνά
• λίγο μέλι
• γαργάρα με υγρό που συστήνει ο γιατρός ή και αλατόνερο
• καραμέλες για το λαιμό
• εισπνοές με υδρατμούς από ευκάλυπτο

Αν το πρόβλημα δεν είναι μεγάλο τότε: Τραγούδι σε χαμηλότερο τόνο

Αναπνοή από το διάφραγμα

Δείτε λεπτομέρειες ΕΔΩ

Δείτε την σε animation ΕΔΩ

Τονικότητα και φωνητική

Τα τραγούδια των επαγγελματιών να τα τραγουδάτε στον δικό σας άνετο τόνο, καθαρά και όχι στον τόνο του επαγγελματία. Αν πιέζεσαι να βγάλεις φωνή σε υψηλότερο τόνο θα την καταστρέψεις γρήγορα.

 Μάθετε την ανατομία του λάρυγγα σας και την αναπνοή από το διάφραγμα.

Σε όσους μας αρέσει να τραγουδάμε αλλά δεν έχουμε προικιστεί με καλή φωνή, θα πρέπει να μελετήσουμε θεωρία (κυκλοφορούν πολλά τέτοια βιβλία ξενόγλωσσα πχ ‘’How to Sing and Speak Properly‘’ αλλά και μερικά ελληνικά πχ ‘’ Πώς να μιλάτε και να τραγουδάτε σωστά’’).

Ενώ στα μουσικά όργανα πρέπει να ξέρουμε σε τι τόνο βρισκόμαστε και εύκολα να τρανσπορτάρουμε, στη φωνή – εννοώ ο τραγουδιστής (που σε σχέση με τις πολλές οκτάβες των οργάνων άντε να είναι 2 οκτάβες) δεν αρκεί να ξέρει να είναι τονικά σωστός για να τραγουδήσει αλλά πρέπει να δίνει έμφαση στη σωστή αναπνοή (από το διάφραγμα) και στη σωστή τοποθέτηση της φωνής του στη μάσκα. Εξάλλου δεκάδες μουσικοσυνθέτες και μάλιστα αναγνωρισμένοι διεθνώς αλλά και με ταλέντο (Θεοδωράκης – Μικρούτσικος και από τους σύγχρονους ο Κορκολής) δεν έχουν ωραίες φωνές ενώ τονικά είναι φυσικά, σωστοί.

Ελληνικά Ρυθμικά Σχήματα

Στα λαϊκά και κυρίως στα παραδοσιακά μας τραγούδια, το μέτρο είναι κάτι σχετικό και από πολλές τοπικές κυρίως ορχήστρες θα ακούσετε να παίζουν κάποια γνωστά σας τραγούδια και με διαφορετικό μέτρο απ’ ότι είναι γραμμένα αλλά κυρίως με διαφορετικό τέμπο.

Γι’ αυτό Μουσικά Blogs αλλά και ειδικές ιστοσελίδες (πχ το kithara.to) που μας δίνουν τις σημειολογικές  παρτιτούρες χιλιάδων τραγουδιών με τα ακόρντα πάνω από τους στίχους δεν αναφέρουν (τουλάχιστον στα μέχρι τώρα τραγούδια που έκανα downloading) τον ρυθμό και το τέμπο όχι μόνο των λαϊκών και παραδοσιακών, αλλά και γενικά όλων των τραγουδιών.

• Για το σωστό μέτρο και τέμπο θα πρέπει να αποκτήσετε (πχ εδώ) τις αντίστοιχες παρτιτούρες.
• Καλύτερα να έχεις φωνή μέτρια και να ξέρεις να κρατάς το χρόνο και να κάνεις το σωστό μπάσιμο, παρά καλή φωνή και να εκνευρίζεις τους μουσικούς και τους ακροατές.
• Ο ρυθμός αποκτιέται με εξάσκηση (με χρήση μετρονόμου, έτοιμων ρυθμών Drums, backing tracks, κάνοντας πρόβες με μουσικούς, τραγουδώντας πάνω σ’ ένα τραγούδι από CD, YOUTUBE)

Τεχνική headvoice 

Η τεχνική headvoice απευθύνεται σε προχωρημένους σπουδαστές φωνητικής.
Είναι όρος που σημαίνει Vocal resonance:
΄΄McKinney defines Vocal resonance as "the process by which the basic product of phonation is enhanced in timbre and/or intensity by the air-filled cavities through which it passes on its way to the outside air." [1] Throughout the vocal literature, various terms related to resonation are used, including: amplification, enrichment, enlargement, improvement, intensification, and prolongation. Acoustic authorities would question many of these terms from a strictly scientific perspective. However, the main point to be drawn from these terms by a singer or speaker is that the result of resonation is to make a better sound΄΄. wikipedia.

Fach system

Γερμανική λέξη με την έννοια της φωνητικής εξειδίκευσης.

Το Fach system είναι μια μέθοδος ταξινόμησης των τραγουδιστών, κυρίως τραγουδιστών της όπερας, ανάλογα με την περιοχή και το χρώμα της φωνής τους. 

Χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο, αλλά κυρίως στην Ευρώπη στο ρεπερτόριο όπερας.

Το σύστημα Fach αποτελεί διευκόλυνση για τραγουδιστές και όπερες. 

Εμποδίζει έναν τραγουδιστή από το να κληθεί να τραγουδήσει ρόλους που δεν είναι ικανός να εκτελέσει. Περισσότερες λεπτομέρειες ΕΔΩ

Φωνή τοποθετημένη στα λαρυγγικά αντηχεία (Throat Singing)

Μέχρι τώρα στα Topics φωνητικής είχα συναντήσει κείμενα που προτρέπουν φωνή τοποθετημένη στη μάσκα (στο άνω έμπροσθεν μέρος του ουρανίσκου) και ο τραγουδιστής (ίσως εκτός από τον κλασσικό), αλλά και αυτός που θέλει να αποδίδει σωστά η φωνή του, χωρίς στο εγγύς μέλλον να του παρουσιαστεί πρόβλημα στο λαιμό, πρέπει να μάθει να τοποθετεί τη φωνή του στη μάσκα και ότι όσοι τοποθετούν τη φωνή με κέντρο το λάρυγγα ή το φάρυγγα θα τους δημιουργήσει προβλήματα (πχ κουρασμένη φωνή, συχνά κρυώματα, χαλάρωση, βραχνάδα,  ‘γδαρσίματα’ λαιμού). Σήμερα παρακολούθησα ένα video - (που δεν είναι στο YOUTUBE, όπου οι φθόγγοι που ακούγονται είναι ευκρινείς, καθαροί και εντυπωσιακοί και μερικοί μου θυμίζουν τον ήχο του φλάουτου) - με Χορωδία Throat Singers που μ'εντυπωσίασαν τόσο οι φωνές όσο και τα σχήματα των εγχόρδων ώστε το είδα πολλάκις. Δείτε το Εδώ. Επίσης δείτε εδώ:

https://youtu.be/CIGHD9bt5GY

https://youtu.be/1rmo3fKeveo

Ψάχνοντας πληροφόρηση αποκόμισα τα εξής:

Με φωνή τοποθετημένη στο λαρυγγικό αντηχείο, ένας τραγουδιστής μπορεί να παράγει δύο ή περισσότερες νότες ταυτόχρονα (στην πραγματικότητα δύο τόνους κατά την ίδια στιγμή - έναν χαμηλό και έναν υψηλό) μέσα από εξειδικευμένη τεχνική φώνησης εκμεταλλευόμενος τα χαρακτηριστικά συντονισμού του λαρυγγικού αντηχείου.

Η Tuva είναι μια κατεξοχήν αγροτική περιοχή της Ρωσίας που βρίσκεται βορειοδυτικά της Μογγολίας. Εκεί αυτή την τεχνική τη λένε Khφφmei. Οι τραγουδιστές χρησιμοποιούν μια μορφή κυκλικής αναπνοής που τους επιτρέπει να ‘κρατούν’ πολλές νότες για μεγάλη χρονική διάρκεια.

Τι είναι το demo;

Αν πιστεύετε ότι έχετε καλή φωνή, αν είστε φάλτσος/α ή έτσι σας λένε οι άλλοι, ένας τρόπος να το διαπιστώσετε είναι να κάνετε ηχογράφηση ένα τραγούδι (συνήθως με συνοδεία ακουστικής κιθάρας ή πιάνου ή και σόλο) που σας αρέσει και να το στείλετε (ένα demo/demonstration/επίδειξη) σε σ’ έναν συνθέτη, μουσικό εκδότη. Ή μπορείτε να το δημοσιοποιήσετε σε μια Μουσική Ιστοσελίδα, (ή με Π.Μ σε κάποιο μέλος με ειδικότητα στη φωνητική) και σύντομα θα βρεθούν αρκετοί μουσικοί και ειδικοί στη φωνητική να το ακούσουν και να σας απαντήσουν.

Ανάλογα του είδους της μουσικής, μπορείς να κάνεις το demo:

• είτε ηχογραφώντας (με τα δικά σου μηχανήματα ή φίλων σου) τη φωνή σου τουλάχιστον με ένα μουσικό όργανο (συνήθως κιθάρα ή πιάνο)
• είτε με πλήρη ορχήστρα σ’ ένα στούντιο

Για μένα κάνεις το demo με κιθάρα κι αν προσελκύσεις την προσοχή, όχι των φίλων σου ή της οικογένειας σου, αλλά κάποιων μελών της ιστοσελίδας που έχουν σπουδές και γνώση φωνητικής, και μπορούν να κρίνουν πιο σωστά από το οικείο σου περιβάλλον και αν έχεις την τύχη να γίνει ακρόαση από κάποιον ειδικό (μουσικοσυνθέτη), με θετικό αποτέλεσμα προχωράς σε full band production σε κάποιο στούντιο.

Φάλτσος εκ γενετής (Tone Deaf)

Ο λαός λέει φάλτσους αυτούς που δεν μπορούν να μείνουν στον τόνο του τραγουδιού.

Οι ξένοι χρησιμοποιούν τις εκφράσεις: Tune deafness, tin ear, dysmelodia και dysmusia.

Φάλτσο είναι η αδυναμία να γίνει διάκριση ανάμεσα στις μουσικές νότες που δεν οφείλεται στην έλλειψη μουσικής εκπαίδευσης και πολύ συχνά συνοδεύεται και από αδυναμία διατήρησης του ρυθμού αλλά και αρκετές φορές αδυναμία να θυμηθούνε ένα τραγούδι.

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, οφείλεται σε έλλειψη πρακτικής εξάσκησης και έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό τους. Μπορεί όμως να οφείλεται και σε ψυχολογικούς παράγοντες και τότε η φωνή ακούγεται ασταθής να αναπαράγει τις σωστές νότες. Τις περισσότερες φορές τέτοιος ψυχολογικός παράγοντας, όπως μια κακή παιδική εμπειρία στη μουσική εκπαίδευση (π.χ. να του είπε ο δάσκαλος με άσχημο τρόπο ότι ‘’είσαι φάλτσος’’) οδηγεί στην απομάκρυνση μάθησης μουσικής, στην απομάκρυνση εκμάθησης μουσικού οργάνου και της πεποίθησης ότι θα είναι για πάντα φάλτσος.

Αν πιστεύετε ότι είστε φάλτσος ή έτσι σας λένε οι άλλοι, ένας τρόπος να το διαπιστώσετε είναι να κάνετε μια ηχογράφηση ένα τραγούδι που σας αρέσει και να το στείλετε σε μια Μουσική Ιστοσελίδα. Αμέσως θα βρεθούν αρκετοί μουσικοί και ειδικοί στη φωνητική και θα σας απαντήσουν.

Πάντως αν η φωνή σας είναι φάλτσα δεν είναι αδύνατο ή μάλλον θα δυσκολευτείτε αρκετά κάνοντας όμως σχετικές ασκήσεις με υπομονή και επιμονή, που προτείνονται από ειδικούς θα επανέλθετε.

Εδώ Ένα ελπιδοφόρο για τους φάλτσους άρθρο του BBC

‘’ Can the tone deaf learn to sing? ‘’ – ‘’Μπορεί ο φάλτσος να μάθει να τραγουδά;‘’

Εδώ άλλο ένα καλό άρθρο ‘’Born to Be Tone Deaf?’’

Εδώ ένα ‘’Listening Book’’

Φυσικά δεν γίνεται να κάνουμε σύγκριση τραγουδιστή με οποιονδήποτε μουσικό οργάνου.

Ο μουσικός κάποιου οργάνου έχει έτοιμες τις νότες στο όργανο του και το μόνο που κάνει είναι να μάθει την τεχνική στο συγκεκριμένο τεχνικά τέλειο όργανο του για να παίξει μια μελωδία.

Ο επαγγελματίας τραγουδιστής όμως πρέπει πρώτα να μάθει να χειρίζεται κατάλληλα το φωνητικό του όργανο που είναι το πιο δύσκολο απ’ όλα τα μουσικά όργανα (τολμώ να το συγκρίνω με τα πνευστά και κυρίως με το ζουρνά και άλλα παραδοσιακά πνευστά όργανα που δεν αρκεί η εκμάθηση των σωστών δακτυλισμών αλλά και η αύξηση ή ελάττωση της πίεσης του αέρα ανάλογα της νότας που θέλουμε να παίξουμε).

Πως η φωνή γίνεται ηχητικό κύμα?

Η Μεταβολή του φωνητικού φάσματος είναι μέρος της εκπαίδευσης για πολλούς τραγουδιστές. Άλλοι επιθυμούν να ενισχύσουν την ενέργεια σε ορισμένες περιοχές συχνοτήτων ή για να παραχθεί ο επιθυμητός ήχος ή για να παράγουν διαφορετικές ποιότητες φωνής (τεχνικές γνωστές με τα ονόματα Harmonicsinging και resonance tuning).

Το κλασσικό τραγούδι τραγουδιέται χωρίς μικρόφωνο. Είναι επομένως φανερό ότι για να ακουστεί σε Μουσική Αίθουσα θα πρέπει να γνωρίζει σωστά τις τεχνικές χρησιμοποίησης πολλών αντηχείων του σώματος.

Η θεμελιώδης συχνότητα επηρεάζεται από την υπογλωττιδική πίεση και το λαρυγγικό μυϊκό μηχανισμό ο οποίος καθορίζει το μήκος, την δυσκαμψία, την τάση και την ταλαντευόμενη μάζα των φωνητικών χορδών. Αύξηση της υπογλωττιδικής πίεσης οδηγεί σε αύξηση της συχνότητας και αύξηση της έντασης της φώνησης. Όσο πιο λεπτές, επιμηκυμένες και υπό μεγαλύτερη τάση είναι οι φωνητικές χορδές, τόσο υψηλότερη συχνότητα παράγεται.

Δείτε και ένα κάπως σχετικό ενδιαφέρον άρθρο:

Ελέγξτε την ευαισθησία της ακοής σας: ΕΔΩ

Αν ο ήχος είναι πολύ δυνατός μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στα αυτιά μας. Έτσι:

Στάθμες ήχου ανώτερες των 87dB θεωρούνται επικίνδυνες, ενώ 

πάνω από 150 dB προξενούν σοβαρές βλάβες.

Τα τύμπανα του αυτιού καταστρέφονται στα 185 dB - 200 dB. (τέτοιοι θόρυβοι παράγονται πχ από εκρήξεις).

Τα ανωτέρω σαν μια εγκυκλοπαιδική γνώση για τη φυσιολογία της παραγωγής της φωνής. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας (ενδοσκόπια) είναι δυνατή η πιο αναλυτική απεικόνιση των φωνητικών χορδών, σωστή εκτίμηση της λειτουργίας του λάρυγγα κατά την ομιλία και το τραγούδι, με συνεχή δυνατότητα φωτογράφησης, καταγραφής και αναπαραγωγής. Αυτά όμως είναι θέματα των ειδικών γιατρών.

Διαφορετικές Απόψεις για τη σχέση Υπογλωττιδικής πίεσης και τόνου

Σταχυολόγηση από 2 ξενόγλωσσα επιστημονικά άρθρα:

1ο άρθρο:

It has been generally accepted that the subglottic pressure IS essential to the production of voice and regarded as a main source of energy of voice. One of the controversial points as to the subglottic pressure is whether or not it may play any role in pitch regulation (Ένα από τα αμφιλεγόμενα σημεία ως προς το κατά πόσο η Υπογλωττιδική πίεση μπορεί ή όχι να παίζει κάποιο ρόλο στη ρύθμιση του τόνου) and further how it does.

Those who are of the opinion that the pitch rises as the blowing pressure increases are many, represented by: (Όσοι είναι της γνώμης ότι ο τόνος ανεβαίνει με την αύξηση της πίεσης είναι πολλοί εκπροσωπούμενοι πχ από τους:)

· Liskovius, Miiller, Griitzner, Katzenstein u. Du Bois, Reymond, Gutzmann, Van den Berg, Negus and others.

· Franz Wethlo, based on his model experiment, demonstrates that the pitch decreases with increased blowing pressure, if the vocal cord tension is great as compared with the blowing pressure. On the contrary, if the blowing pressure is comparatively high, the pitch rises with increased blowing pressure.

· Dunker und Schlosshauer attach little significance to the effect of the subglottic pressure on the pitch.

ΣΥΝΈΧΕΙΑ ΕΔΏ:

Ακόμα λοιπόν και ειδικοί επιστήμονες έχουν διαφορετικές απόψεις.

2ο άρθρο:

According to previous investigations by Leanderson, Sundberg, & von Euler, subglottal pressure in singing is adapted to pitch and loudness. (Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες από Leanderson, Sundberg και von Euler, η υπογλωττιδική πίεση στο τραγούδι επηρεάζει και τη συχνότητα και την ένταση).

The main acoustic effect of an increase of subglottal pressure

is known to be an increase of loudness of phonation. As a secondary effect, the fundamental

frequency of phonation increases somewhat. (Το κύριο ακουστικό αποτέλεσμα της αύξησης της υπογλωττιδικής πίεσης είναι γνωστό ότι παράγει αύξηση της έντασης ήχου της φώνησης. Ως δευτερεύον αποτέλεσμα, η θεμελιώδης συχνότητα της φώνησης αυξάνει κάπως).

The fact that subglottal pressure affects also voice pitch implies quite high demands on accuracy in singers' regulation of subglottal pressure. Failures to match the intended subglottal pressure will result in singing out of tune. (Το γεγονός ότι η υπογλωττιδική πίεση επηρεάζει και τον τόνο της φωνής υποδηλώνει πολύ υψηλές απαιτήσεις των τραγουδιστών στην ακρίβεια ρύθμισης της υπογλωττιδικής πίεσης. Η μη προβλεπόμενη υπογλωττιδική πίεση θα έχει στο τραγούδι σαν αποτέλεσμα την παραφωνία). 

Δείτε τη συνέχεια ΕΔΩ

Μερικά σχετικά videos:

https://www.youtube.com/watch?v=kfkFTw3sBXQ

https://www.youtube.com/watch?v=fBHr1RjqLHA

https://www.youtube.com/watch?v=b89RSYCaUBo

Η προσωπική μου άποψη

Να πω και την δική μου άποψη (που συμφωνεί με τους πρώτους) από την εμπειρία μου με τα πνευστά (12 έτη παίχτης τρομπέτας, κορνέτας, φλικόρνου, σάλπιγγας, τζένις).

Πιστεύω ότι δεν θα ήταν λάθος να συγκρίνουμε το ηχητικό κύμα που παράγεται από τις φωνητικές χορδές μ’ αυτό που παράγει το επιστόμιο (ενός χάλκινου πχ μιας τρομπέτας). Δηλαδή τον γνωστό ήχο buzzing (τζζζζζζζζ) που παράγει το επιστόμιο όταν δεν είναι τοποθετημένο στη θέση του σε τέτοια πνευστά. Έκανα μια τέτοια λίγων δευτερολέπτων ηχογράφηση. Ακούστε ΕΔΩ

Η υπόλοιπη δομή του resonator (αντηχείου) που είναι ο φάρυγγας, η μύτη, το σχήμα της στοματικής κοιλότητας, τα χείλη, μετατρέπουν το buzzing και παράγουν την μοναδική για τον καθένα φωνή. Πιστεύω ότι αυτή η δομή μοιάζει με τη δομή του χάλκινου.

Πιστεύω επίσης ότι όσο μεγαλύτερο το αντηχείο (μεγαλύτερο άνοιγμα στη στοματική κοιλότητα, στο φάρυγγα, στα χείλια) τόσο περισσότερο θα ανταποκρίνεται στις χαμηλές συχνότητες αλλά και θα απαιτεί περισσότερο όγκο αέρα (πχ στα χάλκινα ευφώνιο, βαρύτονο, μπάσο) και το αντίστροφο (τρομπέτα, κορνέττα, φλικόρνο, σάλπιγγα).

Σημείωση: Όταν ο μουσικός τέτοιων οργάνων είναι έμπειρος, η διαφορετική πίεση που ασκεί στο επιστόμιο για να παράγει τις διαφορετικές νότες  με τον ίδιο δακτυλισμό, γίνεται ασυναίσθητα.