Διδασκαλία αρμονίας στα ωδεία

Ποιά είναι η γνώμη σας για τον τρόπο διδασκαλίας της αρμονίας στα ωδεία ;

Το μοντέλο που ακολουθείται γενικά είναι η εναρμόνιση για τετράφωνη χορωδία, με υποχρεωτική εφαρμογή πολλών κανόνων, από τους οποίους ορισμένοι τουλάχιστον είναι πολύ δύσκαμπτοι.

Κάποια πρόβλήματα, κατά τη γνώμη μου, της διδασκαλίας της αρμονίας είναι τα εξής :

- τις περισσότερες φορές, ο σπουδαστής μαθαίνει να εναρμονίζει αποκλειστικά και μόνο στο χαρτί, χωρίς να ακούει εσωτερικά τις αρμονίες που επιλέγει. Έτσι, είναι, για παράδειγμα, ικανός να γράψει μια τέλεια πτώση, αλλά δεν ξέρει πώς ακούγεται η πτώση αυτή. Αν και αυτή η μέθοδος στερείται κάθε μουσικότητας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα αρχικά στάδια. Όταν όμως έχουμε μια μελωδία ή μπάσο με όλα τα χαρακτηριστικά αληθινής μουσικής (ξένους φθόγγους κλπ), μόνο το εσωτερικό αυτί μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στη σωστή επιλογή των συγχορδιών.

- τα θέματα που δίνονται για εναρμόνιση συχνά δεν έχουν καμμιά μουσικότητα και είναι απλά κατασκευασμένες ασκήσεις. Η δικαιολογία για την επιλογή τέτοιων θεμάτων είναι ότι σε λίγα μέτρα πρέπει να περιέχονται όλα τα στοιχεία της "εξεταζόμενης ύλης". Όμως, ιδιαίτερα στο ειδικό αρμονίας, οι σπουδαστές είναι αρκετά μεγάλοι σε ηλικία και αρχίζουν να ωριμάζουν σαν μουσικοί. Θα ήταν πολύ πιο ενδιαφέρον για τέτοιους σπουδαστές να εναρμονίζουν μικρά θέματα με έντονη μουσικότητα. Έτσι μπορούν να συνδέσουν το μάθημα αρμονίας με την πραγματική μουσική, την οποία μελετούν και για την οποία ψάχνουν συχνά τα μυστικά της δομής της, μυστικά που ένα ενδιαφέρον μάθημα αρμονίας μπορεί να τους δείξει.

- το μάθημα μελετάει ένα και μοναδικό ύφος αρμονίας, ενώ τα αρμονικά στυλ είναι πάρα πολλά (μεσαιωνικό, αναγεννησιακό, μπαρόκ, κλασικό, ρομαντικό, ποπ, ροκ, λάτιν κλπ). Δε θα ήταν χρήσιμο να διδάσκονται διαφορετικά αρμονικά στυλ ;

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : newOrder στις 06-10-2011 12:52 ]

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : newOrder στις 06-10-2011 12:55 ]

- Το πως μαθαίνει κάποιος να εναρμονίζει έχει να κάνει με τον καθηγητή. Ένας σωστός καθηγητής παίζει αυτά που διδάσκει και σιγά-σιγά μαθαίνει ο μαθητής να παίζει αυτά που γράφει. Και τελικά μαθαίνει να επιλέγει αυτό που όχι μόνο ειναι σωστό, αλλα και ταιριάζει στυλιστικά στην εποχή (για να μη πω ειναι ωραίο κ παει αλλου το θεμα). Όταν συμβεί αυτό, δηλαδη ο μαθητής μάθει να ακούει σαν να ήταν γεννημένος στη Βιεννη του 1750, τότε δεν θεωρεί τους κανόνες άκαμπτους. Του βγαίνουν φυσικά.

- Ένα θέμα αρμονίας καλογραμμένο μπορει να εχει μια μουσικότητα και υπάρχουν τετοια (Εχεις δει Δραγατάκη??). Ωστόσο δεν μπορει να είναι κανονικό έργο για πολλούς λόγους. Κατ'αρχας τον εναν τον ανέφερες ήδη: είναι μάθημα αρμονίας κ πρεπει να εμφανιστουν στοιχεία μέσα σε 5 μέτρα, που ένα συνθέτης θα έβαζε σε 5 σελίδες. Δεύτερον, η πραγματική μουσική έχει καμοιά φορά αρμονικά "λάθη" και ατασθαλείες. Ένα θέμα δυστυχώς δεν μπορεί, αρα εκ των πραγμάτων γίνεται περισσότερο άκαμπτο. Τρίτον, ( κ αυτο ισχύει κυρίως στο ειδικό) αν ο μαθητής έχει ευχαίρεια, μουσικότητα και αισθητική μπορει να καταστήσει ένα άχαρο θέμα εξαιρετικά ενδιαφέρον. Τρανό παράδειγμα τα χορικά του Μπαχ. Μη μου πεις οτι συγκινείσαι συθέμελα όταν ακους μονο τη σοπράνο! Το τελικό αποτέλεσμα όμως είναι μια αλλη ιστορία.

Οσο για την εφαρμογή της θεωρίας στη πράξη, αυτη μπορεί να γίνει μέσω αρμονικής(κ οχι μονο) αναλυσης εργων

- Πράγματι το ειδικό ειναι στοχευμένο σε ένα τμήμα του μπαροκ, στην κλασσική αρμονία και πιάνει  και ρομαντισμό. Η αντίστιξη σε μαθαίνει αναγέννηση και αντιστικτικό μπαροκ. Οι τομείς αυτοι είναι τεράστιοι απο μόνοι τους. Αν προσθέταμε κ μουσικές σύγχρονες, με εντελως διαφορετικές κατευθύνσεις θα χάναμε τη μπαλα. Αν κανείς θέλει Jazz αρμονία, μπορει να τη μάθει χωριστά. Δεν γίνονται όλα μαζι!

Υ.Γ Συγγνώμη αν μακρυγόρησα

Ευχαριστώ και απαντάω :

Σίγουρα υπάρχουν καθηγητές που δίνουν προτεραιότητα στην ακουστική πραγματικότητα της αρμονίας. Θα ήθελα κυρίως τη γνώμη σας, με βάση δικές σας εμπειρίες ή συζητήσεις με φίλους σας, για το αν τέτοιοι καθηγητές είναι εξαιρέσεις ή αρχίζουν να είναι περισσότεροι. Δική μου αίσθηση είναι ότι πρόκειται για σπάνιο φαινόμενο στο γενικό ωδειακό τοπίο.

Σε σχέση με τη μουσικότητα των θεμάτων, παρά το ότι τα επιχειρήματά σου είναι βάσιμα, πιστεύω πως είναι δυνατό να δοθούν αντί για ένα και μοναδικό περίπλοκο θέμα, περισσότερα μικρά, με μεγαλύτερη μουσικότητα, που θα εστιάζει το καθένα σε μερικά μόνο αρμονικά φαινόμενα. Θέματα του Δραγατάκη δεν έχω δει ποτέ, θα μ' ενδιέφεραν πολύ, αλλά στο google δε βρήκα τίποτα. Όσο για τα κοράλ, οι μελωδίες έχουν μεγάλη μουσικότητα, γιατί είναι αληθινή μουσική με αρχή, μέση και τέλος και διαρθρωμένες σε φράσεις, κάτι που σπανίζει τραγικά στα θέματα σχολικής αρμονίας. Ακόμα και ο Μπαχ δε θα είχε φτιάξει κάτι σπουδαίο μουσικά πάνω σε δοσμένο θέμα πτυχίου αρμονίας. Νομίζω πως γενικά παίρνουμε υπόψη κυρίως τις τεχνικές γνώσεις ενός σπουδαστή και όχι τη μουσικότητα της δουλειάς του, ενώ αυτή η τελευταία θα έπρεπε να ενθαρρύνεται και να αναπτύσσεται στα ειδικό.

Σίγουρα δε μπορεί να γίνει εκτεταμένη αναφορά σε πολλά αρμονικά στυλ, αλλά κάποιες νύξεις θα είχαν μεγάλο ενδιαφέρον, ανάλογα και με τα ενδιαφέροντα κάθε συγκεκριμένου σπουδαστή.

Γενικά όσα έγραψα βασίζονταν στην ιδέα πως η δομή και η οργάνωση των μαθημάτων αρμονίας είναι ακόμα πολύ αυστηρή και τυποποιημένη και μόνο καλό θα έκανε ένα φρεσκάρισμα και εφαρμογή νέων ιδεών. Πάντως δεν ήθελα απαραίτητα να απαντήσετε μόνο σε όσα επισήμανα, περιμένω και από άλλους φίλους σκέψεις σχετικά με πράγματα που θα μπορούσαν να αλλάξουν στην ωδειακή αρμονία. Τίποτα δε μπορεί να θεωρηθεί τόσο τέλειο που να μην επιδέχεται καμμιά βελτίωση, πόσο μάλλον η διδασκαλία της αρμονίας.

Θα ήθελα να σου πω (μην με παρεξηγήσεις για τον ενικό!) οτι ισχύουν αυτά που λέει η mariloumajore παραπάνω και επιπλέον έχε υπ΄όψιν σου:

1.Το πτυχίο αρμονίας είναι ένα από τα πτυχία σύνθεσης. Υπάρχει αντίστιξη, φούγκα και τέλος η σύνθεση. Κάθε ένα από αυτά στοχεύει σε ένα έιδος μουσικής και σε κάποιον-ους αιώνα-ες. Το τελευταίο πτυχίο που είναι το Διπλωμα Σύνθεσης έχει στοιχεία όπως μελωποίηση στίχων(!) που αντιστοιχούν στο σήμερα. Απλά για να φτάσουμε στο σήμερα ξεκινάμε από τις "ρίζες" αν θέλουμε να κάνουμε σωστή δουλειά. Για παράδειγμα στο σχέδιο-αρχιτεκτονική που έκανα ξεκινήσαμε από κατόψεις αρχαίων ναών!!!

2. Οι κανόνες δεν είναι ακριβώς κανόνες και τα λάθη στο θέμα της αρμονίας που λύνεις δεν είναι ακριβώς κανόνες και λάθη αντίστοιχα. Αν θες να μάθεις το ύφος το στύλ μιας εποχής έχεις 2 επιλογές. α) να ακούς ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ αυτο το είδος μουσικής για χρόνια όπως ακούς τη σημερινή εποχή για χρόνια και στο τέλος όταν το αυτί την συνηθήσει να φτιάξεις ένα κομμάτι που να τη θυμίζει ή β) να ακολουθήσεις κάποιους κανόνες έτσι ώστε σε σύντομο διάστημα (3 χρόνια) να μπορείς να γράφεις έτσι. Όταν λοιπόν ο δάσκαλος σου λέει έχεις παράλληλες ή δεν λύνεις τον προσαγωγέα εννοεί...είσαι εκτός εποχής-ύφους!

3.Πιστεύω οτι το ειδικό αρμονίας δεν είναι άσχετο με το σήμερα. Είναι υποσύνολο του σήμερα μιας και τα περισσότερα τραγούδια σήμερα είναι πολύ "συντηριτικά" από αρμονικής απόψεως και όλα μα όλα....λύνουν πάντα τον προσαγωγέα κάνοντας πτώση αν το αναλύσεις!

4.Όταν λες ...Όταν όμως έχουμε μια μελωδία ή μπάσο με όλα τα χαρακτηριστικά αληθινής μουσικής (ξένους φθόγγους κλπ), μόνο το εσωτερικό αυτί μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στη σωστή επιλογή των συγχορδιών.....  εγώ πιστεύω οτι το "σωστό" είναι υποκειμενικό! Μουσική γράφεις, σύμφωνα με αυτό που θεωρείς εσύ σωστό στα αυτιά σου. Μπορεί εγώ να γράψω Το τέλειο κομμάτι και ο διπλανός μου να πει οτι είναι...μπούρδα! Δεν είναι κακό! Αυτό είναι το ωραίο της μουσικής δεν είναι μαθηματικά αυστηρά με μία και μοναδική λύση. Κάθε χαρακτήρας έχει την δική του άποψη - τοποθέτηση- ακούσματα.

Σίγουρα μπορεί να βελτιωθεί αν προσθέσουμε κυρίως τις νέες τεχνολογίες όπως τον Η/Υ. Όμως για να το ψάχνεις τόσο θα είσαι καλός! Ας μην συμφωνείς! Ακολούθησε τις κλασσικές σπουδές, πάρε φόρα...και θα βγάλεις αποτέλεσμα.

ΠΡΟΣΟΧΗ δεν ισχύει οτι αυτοί που ξέρουν αρμονία  γράφουν καλή μουσική και αυτοί που δεν ξέρουν κακή! Το αυτί, το ταλέντο, και η εξυπνάδα είναι πάνω από όλα!

Απλά μια διευκρίνιση : δεν είμαι μαθητής όπως φαίνεται να κατάλαβες (δεν ξέρω γιατί), αλλά καθηγητής εδώ και χρόνια. Τέτοιοι προβληματισμοί έρχονται πολύ συχνά σε συζητήσεις με φίλους και συναδέλφους και σίγουρα δεν είμαι ο μόνος που βάζει αυτά τα ερωτήματα.

Κατά τα άλλα, το ότι υπάρχει η σύνθεση, δεν είναι για μένα δικαιολογία για να αποφεύγουμε τη δημιουργικότητα στο ειδικό αρμονίας. Σίγουρα υπάρχουν πολλές σωστές εναρμονίσεις που είναι δυνατές, αλλά και πολλές που δεν κολλάνε με τίποτα, και βγαίνουν στην επιφάνεια όταν το εσωτερικό αυτί δεν είναι καθόλου αναπτυγμένο. Και δεν είπα πως το ειδικό είναι συντηρητικό σε σχέση με αρμονικές πρακτικές του σήμερα, αλλά σε σχέση με την έλλειψη νέων ιδεών και φρεσκάδας στην παιδαγωγική προσέγγιση των θεωρητικών.

Αγαπητέ newOrder, συμφωνώ στα περισσότερα μαζί σου. Καταρχάς δεν θα έπρεπε καν να υπάρχουν τα μαθήματα Αρμονία, Αντίστιξη, Φούγκα, Σύνθεση. Τρώμε τα λεφτά των μαθητών. Το πολύ-πολύ να έπρεπε να υπάρχει το μάθημα Αρμονίας για όσους κάνουν τα όργανα (όπως και τώρα δλδ), αλλά σε άλλη βάση, με έμφαση στην ανάλυση και στην κατανόηση της μουσικής.

Στα Πανεπιστήμια και τις Ακαδημίες του Εξωτερικού (π.χ. Γερμανία, Ρωσία) ΔΕΝ υπάρουν αυτά τα μαθήματα ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ, αλλά εντάσσονται στο 5ετές μάθημα Σύνθεσης. Όταν σε αυτά τα πλαίσια διδάσκονται αρμονία, τη διδάσκονται ως Στυλ, δλδ Μπαρόκ αρμονία, κλασικισμού, ρομαντισμού. Αυτό που κάνουμε στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ πραγματικά ως στυλ! Είναι ένα μπάσταρδο στυλ, όπου δεν ανήκει σε καμιά αποχή επακριβώς. Ο Δραγατάκης έχει μουσική, αλλά σε αυτόν ακόμα τα χορικά του ήταν εκτός στυλ. Αν δεν διδάσκεις συγκεκριμένο στυλ, δεν βρίσκω γιατί πρέπει να απαγορεύεις τις παρ. πέμπτες!

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : Music-ologist στις 09-10-2011 13:02 ]

Έχεις δίκιο φίλε Music-ologist. Οι σπουδές ανωτέρων θεωρητικών στην Ελλάδα διαρκούν πολύ περισσότερα χρόνια, αλλά με αμφίβολα αποτελέσματα. Γενικά ο τρόπος διδασκαλίας παραείναι "σχολικός", κι αυτό δίνει το μπάσταρδο στυλ που ανέφερες. Πιστεύω πως ακόμα και κάποιες μικρές αλλαγές θα ήταν σημαντικές.

Για παράδειγμα, σε κάποιες χώρες η εναρμόνιση γίνεται για κουαρτέτο εγχόρδων και όχι για τετράφωνη χορωδία. Αυτό δίνει αυτόματα μια άλλη ελευθερία γραφής, γιατί η φωνητική μουσική έχει πολλούς περιορισμούς σε σχέση με την οργανική.