Η Ελληνική Μουσική Κοινότητα από το 1997
Η χρονική αξία 2/4 σημαίνει ότι σε κάθε μέτρο παίζονται νότες συνολικής αξίας 2 /4 . Όμως μόνο αυτή η πληροφορία δεν αρκεί .Πρέπει για πληρότητα να εξετάσουμε και τη δόμηση του μέτρου των 2/4. Ανάλογα της δόμησης του μέτρου έχουμε τους παρακάτω δίσημους (2/4) ρυθμούς:
Μπάλο/Μπαγιό αργό (πχ ‘’Γιάντα’’ …).
Μπάλος γρήγορης ταχύτητας που χαρακτηρίζει τα νησιώτικα– όπως του συνημμένου στο τέλος του video ρεπερτορίου.
Ελληνική Χαμπανέρα (Κανταδόρικα πχ ‘’Μια βοσκοπούλα’’ , ‘’Τζιβαέρι’’…).
Ηπειρώτικο (πχ ‘’Γιάννη μου το μαντήλι σου’’ , ‘’Δεν μπορώ μανούλα μου’’… ).
Κρητικές μαντινάδες σε
ΣούσταLink
Το Κότσαρι ίσως ο περισσότερο φημισμένος ποντιακός χορός
ΕΔΩLink
πεντοζάλης ( λέγεται έτσι γιατί χορεύεται με 5 βήματα).
Ο Μπάλος λοιπόν χρονικά είναι ίδιος (2/4) με τους ανωτέρω ρυθμούς όμως αλλάζει η ρυθμική μονάδα (πχ το 1/4 να γίνεται 1 /8 + 2/16 ή 1/16 + 1/8 + 1/16 …….) αλλά και ο τονισμός (ισχυρό /ασθενές τέταρτο ή όγδοο …. Το πως υποδιαιρείται ο ρυθμός είναι σημαντικό αφού έτσι καθορίζονται οι τονισμένοι και οι ατόνιστοι χρόνοι στο κομμάτι) .
Αυτά λοιπόν είναι που κάνουν τη διαφορά του ενός ρυθμού απ’ τον άλλο. Επομένως άλλο πράγμα η χρονική αξία του μέτρου και άλλο ο ρυθμός.
Μπάλος
Η μελωδία του μπάλου είναι γενικά χαρούμενη και λυρική - χαρακτηριστικό της μουσικής των νησιών του Αιγαίου. Όταν χρησιμοποιούμε το όνομα Μπάλος κυρίως αναφερόμαστε στο χορό που διαδόθηκε και αναπτύχθηκε στα νησιά του Αιγαίου.
Αυτός ο χορός χορεύεται συνήθως από ζευγάρια κι ενσωματώνει όλα τα στοιχεία του φλερτ. Οι άνδρες παλιότερα δεν μπορούσαν να πλησιάσουν εύκολα τις γυναίκες και με τον μπάλο μπορούσαν να «φλερτάρουν» μαζί τους.
Υπάρχουν διάφορες μορφές του μπάλου στα νησιά.
Στα νησιά του Αιγαίου συνήθως κυριαρχεί το λαούτο και το βιολί.
Όταν ο μπάλος δεν χορεύεται αντικριστά με ζευγάρια (το διαπίστωσα στα νησιά στα πανηγύρια ή σε γλέντια όπου γεμίζει η πίστα και δεν παραιτείται σχεδόν κανείς για ώρα και δεν υπάρχει χώρος να κάνει ο καλός χορευτής τα τσαλίμια του ) τότε χορεύεται και σαν ΣΥΡΤΟΣ. Έτσι βέβαια χάνεται η μαγεία και νομίζω ότι κανένας θαμώνας δεν μπορεί να το απολαύσει. Ο Μπάλος εξελίσσεται σε έκσταση με μεγάλη διάρκεια χρόνου και συνεχή επανάληψη, προς το τέλειωμα του, των ίδιων μουσικών μοτίβων.
Βέβαια σαν συρτός (ή σερτός από το ρήμα σέρνομαι ) στην υπόλοιπη Ελλάδα θεωρείται και ο Καλαματιανός (7/8) .
Αλλά μεταξύ του νησιώτικου συρτού και μπάλου υπάρχει μια διαφορά.
Στον συρτό γενικά προέχει η μελωδία και το τραγούδι ενώ στον μπάλο προέχει ο ρυθμός - δηλαδή ο χορός- ενώ η μελωδία και το τραγούδι ( που μπορεί και να μην υπάρχει) είναι υποστηρικτικά.
Το σύνολο σχεδόν των τραγουδιών μπάλου εμπεριέχουν και αμανέ και αυτός είναι ο λόγος (το έχω δει πολλές φορές) που πολλοί χορευτές συχνά να χορεύουν αντί για μπάλο τσιφτετέλι (και το τσιφτετέλι έχει ρυθμικό σχήμα 2/4 , όπως ο μπάλος).
Ο νησιώτικος συρτός είναι και σαν μια προετοιμασία για να έρθει ο μπάλος , που μπορεί – ανάλογα με την επιθυμία του 1ουχορευτή (που πολλές φορές πληρώνει αδρά) να έχει πάμπολες κλιμακώσεις - πολύ αργή , αργή , γρήγορη, πολύ γρήγορη (σούστα).
Επίσης η τσαμπούνα (αυτοσχέδιο όργανο από δέρμα κατσικιού και επεξεργασμένο επιστόμιο από κέρατο ) ναι μεν παίζει πολύ λιγότερα από ότι το βιολί αλλά σε ότι αφορά το ρυθμικό επίπεδο σε συνεργασία με το τουμπί (έτσι το λένε στη
ΣύροLink> το χειροποίητο τύμπανο που συνοδεύει την τσαμπούνα) δίνουν μια διαφορετική ρυθμική αίσθηση απ’ αυτή που δίνει το λαγούτο που συνοδεύει το βιολί. Δηλαδή κι με την τσαμπούνα- τουμπί περισσότερος ρυθμός – άρα χορός- και λιγότερη μελωδία.
Για πρακτική εξάσκηση:
Μαρία Νομικού: ‘’ποιος μωρό μου ποιος’’
ΕΔΩLink> :σε C
https://www.youtube.com/watch?v=Wbi7SL3Pj18Link>
Γιάννης Πάριος: ‘’ποιος μωρό μου ποιος’’
ΕΔΩLink> :σε G
Ξανθίπη Καραθανάση : ‘’Ξεκινά μια ψαροπούλα’’
ΕΔΩLink>: σε Ε
Μπέλλου ‘’Ξεκινά μια ψαροπούλα’’
ΕΔΩLink>: σε Bb
ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥΣ:
ΕΔΩLink> : σε C
Μονοτονία ρυθμικού σχήματος
Για να αποφεύγεται η μονοτονία το ίδιο ρυθμικό σχήμα μπορούμε να το παίξουμε και με εναλλαγή χρησιμοποίησης του μπάσου με 5η ώστε να ακούγεται σαν ρεμπετοκιθάρα.
Δείτε το
εδώLink>: σαν χασάπικο.
Αλλά και
Link">εδώ : ειδικά για το διαφορετικό ‘’πιάσιμο’’ του ακόρντου C ώστε και γι αυτό το ακόρντο να χρησιμοποιούμε 5η για αποφυγή μονοτονίας.
Έτσι σ’ όλα τα video αφοσιώθηκα ακριβώς στο ρυθμικό σχήμα έστω ‘‘προσθέτοντας μονοτονία’’ ώστε να γίνει κατανοητό από τον αρχάριο και μετά ο επισκέπτης να δώσει βάση στο τραγούδι όπως το τραγουδούν και το παίζουν οι μουσικοί – όπου ‘’σπάει’’ η μονοτονία και με χρήση 5ης και με γεμίσματα - στις 2 έως 5 ορχήστρες που δίνω σε links video με διαφορετική τονικότητα έκαστο, ώστε να γίνεται ολοκληρωμένη εκπαίδευση.
Προτείνω να διαβάστε και το άρθρο ‘’Μετρονόμοι’’ ΕΔΩ :
Βέβαια πολλοί αντί να μελετούν με μετρονόμο προτιμούν με backing track , με έτοιμους ρυθμούς ντράμς (ακούστε και κατεβάστε εδώ 20 ελληνικούς ρυθμούς ντραμς ) ή να βάζουν να παίζει το cd, mp3 , Youtube …
Το ακομπανιάρισμα με την κιθάρα μπορεί να γίνεται με:
Το κτύπημα της συγχορδίας μπορεί να γίνεται προς τα κάτω(downstroke) ή προς τα πάνω (upstroke). (Συνήθως στα ελληνικά τραγούδια , παίζοντας με πένα , τα χτυπήματα της συγχορδίας είναι προς τα κάτω).
Για την εκτέλεση των ρυθμών πρέπει να γνωρίζεις τα ακόρντα της τονικότητας στην οποία παίζεται η μελωδία να μπορείς να τα τρανσπορτάρεις όταν η μελωδία αλλάζει τονικότητα και φυσικά να το πούμε , για όσους δεν ξέρουν να διαβάζουν παρτιτούρα, ότι για την εκτέλεση των ρυθμών δεν είναι απαραίτητη η γνώση των νοτών. Μαθαίνοντας τις όμως θα βοηθηθείς τα μέγιστα.
Σε όλα τα μαθήματα που ακολουθούν το παίξιμο της κιθάρας γίνεται με πένα.
