Blues και Φυσαρμόνικα (Μέρος Α)

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
128 άρθρα στο MusicHeaven

Η κλίμακα Blues

Οι μουσικοί άλλων οργάνων, πνευστών και εγχόρδων, ίσως να μην έχουν γνώση - και στην ουσία δεν τους χρειάζεται να ξέρουν - ότι αν παίζουν ένα κομμάτι Blues, Boogie-Boogie, Rock σε κλειδί του C, ο μουσικός φυσαρμόνικας θα πρέπει να παίζει σε F Blues.   Φυσικά και θα μπορούσε η φυσαρμόνικα να συνοδεύσει τη μελωδία Blues στο ίδιο κλειδί με την υπόλοιπη ορχήστρα, όμως δεν θα ακουγόταν ο γνωστός Bluesy Sound.

Γιατί το Cross Harp μιας C ματζόρε είναι το G;
Ο Κύκλος των Τετάρτων & Πέμπτων=Circle of Fourths & Fifths

Η κλίμακα G Blues είναι: G, Bb, C, Db, D, F

Έτσι για να παίξεις την κλίμακα G Blues πρέπει στην οπή 3draw = Β  με bending η Β να γίνει Bb. Στην δε οπή 4draw =D πρέπει με bending  η D να γίνει Db.  Αυτό το ‘στράβωμα = Bending’ της  ροής του αέρα ρουφήγματος  με τεχνική του λάρυγγά της γλώσσας και της στοματικής κοιλότητας είναι που δίνει τον χαρακτηριστικό ήχο των μελωδιών Blues.(Bluesy Sound)

Βλέπε το μάθημα: http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=2955§ionID=4

Το 90% των Δυτικών λαών παίζουν σε Cross Harp (τονίζουν περισσότερο τις νότες ρουφήγματος) ενώ το 90% των Ανατολικών λαών παίζουν σε straight harp (τονίζουν περισσότερο τις νότες φυσήματος).

Τα περισσότερα τραγούδια Blues - σύμφωνα με πληροφορίες από το διαδίκτυο - παίζονται στο κλειδί του Ε Blues, άρα απαιτείται φυσαρμόνικα Α (αφού το cross harp=2nd position της A είναι το Ε).

Marine Band Crossover Harmonica, Hohner: Είναι φυσαρμόνικα ποιοτική και επαγγελματική για αυτούς που παίζουν modern Blues, Rock, Jazz, Soul or Funk, αφού τα bending, overblows και overdraws γίνονται με ευκολία σε σχέση με τις κοινές διατονικές. Αυτό βοηθά βασικά τους αρχάριους στα Blues. Αντί για πριτσίνια που έχουν όλες οι Marine Band, οι crossover φυσαρμόνικες έχουν  βίδες στα εξωτερικά καπάκια, άρα είναι εύκολη η συντήρηση τους. Είναι εξαιρετικά αεροστεγείς, με ισχυρό ήχο, χωρίς μικροφωνική συσκευή. Κυκλοφορεί σ’ όλα τα κλειδιά.

Overbends = Overblows and Overdraws

Επειδή έχω πάρει αρκετά e-mail που αφορούν το bending-overdraw–overblow και ερωτήματα όπως "Γιατί στα 5 draw & 7 draw δεν γίνεται bending;", δίνω μια λεπτομερέστερη εξήγηση:

Το Overbend σε μια οπή είναι ένας τύπος bending, όπου ο τόνος που προκύπτει είναι ΥΨΗΛΟΤΕΡΟΣ απ’ ότι η φυσική νότα και των δύο γλωσσιδίων της οπής, σε αντίθεση με το απλό bending που χαμηλώνει τον τόνο των Draw γλωσσιδίων.

Αυτό συμβαίνει διότι η τεχνική overbend στην πραγματικότητα στραγγαλίζει το γλωσσίδιο που κανονικά θα έπρεπε να ηχεί και προξενεί το άλλο γλωσσίδιο της οπής να ηχήσει και όπως είπαμε δεν έχει να κάνει με το πόσο δυνατά φυσάς ή ρουφάς αλλά τεχνικής στόματος, γλώσσας  και λάρυγγα.

Οποιαδήποτε κλειδιού φυσαρμόνικα που βγάζεις από το κουτί δεν σημαίνει ότι είναι και κατάλληλη για overbends. Όλα εξαρτώνται από το αν είναι σωστό το κενό διάστημα  μεταξύ  γλωσσιδίου και χτενιού της φυσαρμόνικας που πρέπει να είναι το ελάχιστο δυνατό. Μη σωστό διάστημα κάνει το overbend αν όχι ακατόρθωτο, πολύ δύσκολο.

Bends

1.      Γνωρίζοντας λοιπόν ότι το bending γίνεται στο γλωσσίδιο με τον  υψηλότερο τόνο σ’ έναν θάλαμο (οπή) και ότι ο τόνος αυτός  υποβιβάζεται (ύφεση) σε τόνο  ακριβώς πάνω από το γλωσσίδιο με τον χαμηλότερο τόνο στον ίδιο θάλαμο. Έτσι σε μια φυσαρμόνικα στο κλειδί C, το 1draw  είναι το D άρα το 1draw  bend είναι το C#/Db.

2.      Με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν όλα τα bends είτε είναι draw είτε είναι blow άσχετα με το πόσο διάστημα (ημιτόνιο, τόνο ή τριημιτόνιο) απέχουν μεταξύ τους τα δύο γλωσσίδια. Έτσι για τα γλωσσίδια στην οπή 2 - το 2draw=G και το 2Blow=E που απέχουν μεταξύ τους διάστημα κατά ένα τριημιτόνιο,  το 2draw bend θα είναι είτε Gb/F# (ένα ημιτόνιο ) ή το F (ένας τόνος)

3.      Στα μόνα γλωσσίδια που δεν μπορεί να γίνει bend είναι τα 5Draw και 7 Blow κι αυτό διότι τα γλωσσίδια στην μεν οπή 5 τα 5 Blow = E και το 5 Draw=F  και στην δε οπή 7 τα 7Blow= C  και 7Draw=B απέχουν ακριβώς ένα  ημιτόνιο μεταξύ τους. Βέβαια εδώ κάνουμε το λεγόμενο ψεύδο-bending δηλαδή κάτι λιγότερο από 1 ημιτόνιο.

Overblows

Δείτε στη φωτογραφία πως με το bending & overbending έχουμε πλήρη χρωματική κλίμακα και στις 3 οκτάβες της διατονικής:

Βλέπουμε ότι οι νότες που λείπουν ,όταν κοιτάξουμε σε μια φυσαρμόνικα τονικότητας C , και μπορούν να παραχθούν με overblows and overdraws είναι οι:

• Eb στην πρώτη οκτάβα
• Eb , F# , Bb στη δεύτερη οκτάβα
• C# , Ab στην Τρίτη οκτάβα

1. Τα Overblows επιτυγχάνονται διαφορετικά απ’ ότι τα blow bends. Με το blow bend δονούνται ταυτόχρονα και τα δύο γλωσσίδια του θαλάμου της οπής ενώ όταν κάνεις overblow ηχεί μόνο το γλωσσίδιο Draw ενώ το γλωσσίδιο Blow στραγγαλίζεται (σταματά να ηχεί). Το overblow είναι δύσκολη τεχνική και απαιτεί πολλές ώρες εξάσκηση γι αυτό μην αποθαρρυνθείς αν στην αρχή δεν μπορείς να το πετύχεις. Πολλοί  παίχτες βρίσκουν για ξεκίνημα του overblow ευκολότερη την οπή 6 (το Α γίνεται Bb).
2. Μετά  δοκίμασε την ίδια τεχνική στις οπές 1,4,5,6 όπου αντίστοιχα παίρνεις Eb , Eb , F# , Bb και μαζί λοιπόν με τα κοινά bends , Blowbends και drawbends παίρνεις όλες τους 12 τόνους (δηλαδή την πλήρη χρωματική κλίμακα) για τις τρεις οκτάβες της διατονικής φυσαρμόνικας.
3. Σύμφωνα με τη γνώμη γνωστών παιχτών με τις φυσαρμόνικες Hohner, Marine Band and Special 20 το overbending είναι εξαιρετικά εύκολο.
4. Επειδή το overblow απαιτεί τη λειτουργία και των δύο γλωσσιδίων του θαλάμου της οπής, δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί σε διατονικές φυσαρμόνικες με βαλβίδες σ’ όλες τις οπές, σε χρωματικές φυσαρμόνικες καθώς και στην XB-40 Hohner που έχει χωριστούς θαλάμους.

Overdraws

Στην Τρίτη οκτάβα της διατονικής (οπές 7 έως 10) αφού οι νότες draw είναι χαμηλότερου τόνου απ’ ότι οι νότες Blow (δηλαδή το αντίθετο απ’ ότι συμβαίνει στις δύο πρώτες οκτάβες) το bending γίνεται στα υψηλότερου τόνου γλωσσίδια δηλαδή τα blow.Εδώ ο σωστός εργοστασιακός συντονισμός των γλωσσιδίων είναι κρίσιμος διότι τα γλωσσίδια αυτά είναι πολύ κοντά σε μήκος και το overdraw είναι δύσκολο διότι τα μικρού μήκους γλωσσίδια draw είναι δύσκολο να στραγγαλιστούν.

1.      Ξεκίνα από το 7 draw =B κάνοντας Overdraw διεγείρεις το 7Βlow=C άρα παίρνεις πλήρη τόνο δηλαδή C#.

2.      Ομοίως από το 8 Draw = D διεγείρεται το 8 Blow=E και γίνεται F δεν είναι όμως απαραίτητο γιατί το F υπάρχει ήδη στο 9 Draw.Δηλαδή δεν παράγεις κάποια καινούρια νότα.

3.      Τα Overdraws στις οπές 9 και 10 δίνουν αντίστοιχα G# και C#

4.      Επομένως με τα bends και overdraws παίζεις όλους τους 12 τόνους στην Τρίτη οκτάβα της διατονικής.

5.      Για εύκολο overdraw χρησιμοποίησε φυσαρμόνικες χαμηλών κλειδιών πχ LowG και  LowF

Η ικανότητα bend, overblow, overdraw και με πολύ πρακτική εξάσκηση συνοδεία vibrato, δίνει στον παίχτη περισσότερες δυνατότητες του φημισμένου Bluesy ήχου.

ΚΛΙΜΑΚΑ Blues

Η πεντατονική κλίμακα , όπως το λέει και η λέξη είναι κλίμακα με 5 νότες/οκτάβα σε αντίθεση με την επτατονική κλίμακα με τις γνωστές  μας 7 νότες /οκτάβα όπως η ματζόρε και η μινόρε.

Οι πεντατονικές κλίμακες συναντώνται σ’ όλον τον κόσμο κυρίως στην Αμερικάνικη μουσική (Κυρίως στη μουσική Jazz,Blues,country..) αλλά και την αρχαία ελληνική μουσική αλλά και τη σύγχρονη πατροπαράδοτη ελληνική μουσική από Ηπειρο και βορειοδυτική Ελλάδα.

Η κλίμακα Blues δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μινόρε πεντατονική κλίμακα που της προστέθηκε μια νότα ακόμα που ονομάστηκε ‘’Blue note” και έτσι έγινε εξατονική

H μινόρε πεντατονική κλίμακα σχηματίζεται από τα διαστήματα:

R – b3 – 4 – 5 – b7 δηλαδή στο κλειδί του C θα είναι: C – Eb – F – G -Bb

Ετσι στο κλειδί του C η εξατονική κλίμακα Blues είναι:C- Eb - F- Gb –G- Bb

- 1ον ηχητικό κλίμακαs G Blues: Ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας την κλίμακα , στην 1η  και 2η οκτάβα της διατονικής C φυσαρμόνικας:

PLAY

- 2ο ηχητικό κλίμακαs G Blues: Κλίμακα G Blues της διατονικής C φυσαρμόνικας με συνοδεία ρυθμού Blues:

PLAY

Blues LICK ή Blues RIFF

Είναι ένα μουσικό σχεδιάγραμμα (κάτι αντίστοιχο με τις  ελληνικές εισαγωγές τραγουδιών ή διάφορα μουσικά τσαλίμια) το οποίο είτε είναι έτοιμο είτε το αυτοσχεδιάζουμε και αποτελεί ‘‘απάντηση’’ στην ‘‘ερώτηση’’ του τραγουδιστή.

Παράδειγμα ‘‘απάντησης’’ στην ‘‘ερώτηση’’ του τραγουδιστή

PLAY

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ