Ταξίμια, Αυτοσχεδιασμοί, Εισαγωγές

Στην ελληνική λαϊκή και δημοτική μουσική βρίσκουμε μεγάλο αριθμό αυτοσχεδιαστικών δημιουργημάτων κυρίως στα νανουρίσματα, μοιρολόγια, τσάμικα, καλαματιανά και κυρίως στα παραδοσιακά μας τραγούδια στην κλίμακα χιτζάζ.

Ο αυτοσχεδιασμός εξαρτάται από την εμπειρία, την φαντασία, και την καλή γνώση της μουσικής κλίμακας.

Υπάρχουν όμως και έτοιμα Licks (φράσεις κλισέ) που τα χρησιμοποιούμε αυτούσια ή και παραλλαγμένα ανάλογα με τη φαντασία μας.

Ένα από τα κοινά στοιχεία του μπλουζ και του ρεμπέτικου είναι ο αυτοσχεδιασμός.

Πολλοί νομίζουν πως αυτοί που αυτοσχεδιάζουν (jazz, Blues, ρεμπέτικο...) είναι μόνο ταλαντούχοι.  Αυτό όμως συμβαίνει γιατί διέθεσαν σωστά το χρόνο τους μαθαίνοντας τα εργαλεία που είναι:

Οι κλίμακες, τα ακόρντα, τα Licks & Riffs, οι παρτιτούρες των τραγουδιών, ακούγοντας ηχογραφήσεις και εκπαιδεύοντας το αυτί.

Η γνώμη μου είναι ότι όσα solo από ταξίμια και αυτοσχεδιασμούς και να έχεις καταγράψει στο μυαλό σου, ο πραγματικός αυτοσχεδιασμός θέλει έμπνευση από δική σου εμπειρία.

Οι ‘’εισαγωγές’’ είναι απαραίτητες σε ένα τραγούδι. Πολλές φορές το πόσο γνώριμο είναι ένα τραγούδι ‘φαίνεται’ από την εισαγωγή του. Υπάρχουν εισαγωγές τραγουδιών μεγαλύτερες του λεπτού (πχ το ‘’Καϊρο’’ του Ν. Γούναρη έχει εισαγωγή 2:20’ ) αλλά και εισαγωγές που διαρκούν μόνο μερικά δευτερόλεπτα.

Υπάρχουν πολλά τραγούδια που και μόνο από την εισαγωγή τους είναι αρκετό να διαπερνά τη σπονδυλική μας στήλη ένα ρίγος!

Το ταξίμι (τουρκική taksim - αραβική taksīm تقسيم ) στη λαϊκή μουσική είναι ο αυτοσχεδιασμός στην αρχή ενός μουσικού κομματιού .

Είναι μια μελωδία που έχει ελεύθερο ρυθμό και είναι στη φαντασία του παίχτη.

Αν και το ταξίμι δεν διδάσκεται, αφού είναι αυθόρμητο και δεν είναι προσχεδιασμένο και είναι μία μορφή σύνθεσης της στιγμής, δείχνει πόσο βιρτουόζος είναι ο παίχτης.

Πολλές φορές ούτε καν ο ίδιος ο μουσικός ξέρει πόσο θα κρατήσει ή τι ακριβώς θα παίξει!

“Εμένα παλιά με λέγανε ‘εισαγωγή’. Θέλεις εισαγωγή; Πάρε τον Ζαμπέτα να σου φτιάξει, λέγανε!’’

Σχεδόν το 100% των τραγουδιών έχουν εισαγωγές. Την εισαγωγή στο ρεμπέτικο τραγούδι τη λέμε ταξίμι, που κυρίως γίνεται με ένα σόλο μπουζούκι και μετά μπαίνουν τα άλλα όργανα.

Εγώ σαν ερασιτέχνης μουσικός δεν είμαι υποχρεωμένος αλλά ούτε και πασχίζω να μάθω απ’ έξω τις εισαγωγές και ταξίμια όλων των τραγουδιών, όπως ίσως υποχρεούται ένας επαγγελματίας. Έχω λοιπόν μάθει μερικές εισαγωγές –τις καλύτερες πιστεύω- ταξινομημένες κατά ρυθμό και σε κάθε ομάδα τραγουδιών χρησιμοποιώ 4 έως 5 τέτοιες εισαγωγές (το ίδιο κάνουν και πολλοί ημι-επαγγελματίες).

Στο συγκεκριμένο άρθρο τα ταξίμια και οι εισαγωγές γίνονται με φυσαρμόνικα, ίσως όχι τόσο συνηθισμένο ( Although any melodic instrument can be used to perform taqsīm, those most often used in Arabic music are the ʿūd, buzuq) .

Ταξίμια & Εισαγωγές σε Μινόρε Αρμονικό

Ακολουθεί video μου με ‘’εισαγωγές & ταξίμια ‘’ για ρεπερτόριο Μινόρε Αρμονικό .

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΣΕ ΜΙΝΟΡΕ ΑΡΜΟΝΙΚΟ

Ζεϊμπέκικα (9/8)

ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΔΕΝ ΜΙΛΟΥΝ ΠΟΛΎ -ΠΟΣΟ Σ' ΑΓΑΠΩ- ΤΙ ΣΟΥ'ΚΑΝΑ ΚΑΙ ΠΙΝΕΙΣ - ΒΑΔΙΖΩ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΙΛΩ - ΠΡΙΝ ΤΟ ΧΑΡΑΜΑ ΜΟΝΑΧΟΣ - ΠΡΩΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΈΝΑ ΒΡΑΔΥ ΠΟΥ 'ΒΡΕΧΕ

Χασάπικα (2/4)

ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΑΓΙΑ - ΕΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΠΟΥ Μ' ΑΦΗΝΕΙΣ - ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΚΟΙΜΗΘΩ - ΧΑΡΑΜΑΤΑ Η ΩΡΑ ΤΡΕΙΣ - ΚΆΘΕ ΛΙΜΑΝΙ ΚΑΙ ΚΑΗΜΟΣ - ΓΙΑ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΓΙΣΣΑ - ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΠΑΨΕ ΝΑ ΠΟΝΑΣ - ΝΤΡΑΓΚΑ-ΝΤΡΟΥΓΚ ΤΟ ΚΑΜΠΑΝΑΚΙ - ΣΑ ΜΑΓΕΜΕΝΟ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΟΥ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΩ ΚΙ ΟΠΛΟΦΟΡΩ - ΟΛΟΙ ΟΙ ΡΕΜΠΕΤΕΣ - ΚΆΘΕ ΒΡΑΔΥ ΘΑ ΣΕ ΠΕΡΙΜΕΝΩ - ΣΤΟ ΚΑΤΩ- ΚΑΤΩ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ - ΡΙΞΕ ΜΙΑ ΖΑΡΙΑ ΚΑΛΗ - ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ - ΕΣΕΝΑ ΔΕ ΣΟΥ ΑΞΙΖΕ ΑΓΑΠΗ – ΦΡΑΓΚΟΣΥΡΙΑΝΗ - ΜΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ - ΑΝ Μ' ΑΞΙΩΣΕΙ Ο ΘΕΟΣ – ΑΧΑΡΙΣΤΗ - ΑΡΧΟΝΤΙΣΣΑ

Χασαποσέρβικα (2/4)

ΜΗ ΜΟΥ ΛΕΣ ΓΙΑΤΙ ΞΕΧΝΑΩ –-ΠΡΟΣΕΧΕ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΠΩΣ ΜΙΛΑΣ-ΓΛΥΚΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ- - ΤΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ-3οςΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ-ΒΡΕ ΠΩΣ ΜΠΑΤΗΡΙΣΑΜΕ—ΠΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΑ ΚΑΜΠΟΥΣ-ΟΛΑ ΚΑΛΑ ΚΙ ΟΛΑ ΩΡΑΙΑ-ΑΝΟΙΞΑ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΣΟΥ ΠΗΓΑΔΙ-ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΜΟΝΗΣ- ΤΙΚ ΤΑΚ ΚΑΝΕΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ-ΣΑΝ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ

4/4 (Καντάδες-Ταγκό-Χαμπανέρα)

ΑΝΑΠΝΟΗ ΜΟΥ - Η ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΑ - ΚΡΑΤΗΣΑ ΤΗ ΖΩΗ ΜΟΥ - ΜΗ ΜΟΥ ΘΥΜΩΝΕΙΣ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ - ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΟΝΕΙΡΑ - ΜΑΡΑΜΕΝΑ ΤΑ ΓΙΟΥΛΙΑ - ΠΟΥ ΝΑ 'ΣΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟ ΒΡΑΔΥ - ΕΦΥΓΕΣ ΕΙΝ' ΌΛΑ ΛΥΠΗΜΕΝΑ - ΤΟ ΤΡΕΝΟ ΦΕΥΓΕΙ ΣΤΙΣ 8

(3/4) ΒΑΛΣ

ΚΥΜΑΤΑ ΔΟΥΝΑΒΕΩΣ – ΜΕΝΕΞΕΔΕΣ ΚΑΙ ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΑ - ΣΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΤΟΝ ΚΗΠΟ - ΜΗ ΜΟΥ ΧΤΥΠΑΣ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ - ΜΗ ΣΚΑΛΙΖΕΙΣ ΤΗ ΣΤΑΧΤΗ - ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΕΙΣ ΤΑ ΤΟΣΑ - ΚΟΥΡΟ ΣΙΒΟ - ΈΝΑ ΠΟΤΗΡΙ ΜΕΣ' ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΥ - ΑΣΤΟ ΤΟ ΧΕΡΑΚΙ ΣΟΥ

5/8

ΑΧ ΔΕΣΠΟΙΝΑΚΙ - ΤΟ ΓΕΛΑΣΤΟ ΠΑΙΔΙ - Ο ΣΤΡΑΤΗΣ - ΑΠΑΝΩ ΜΟΥ ΕΧΩ ΠΑΝΤΟΤΕ - ΠΑΜΕ ΓΙΑ ΥΠΝΟ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΚΑΠΟΤΕ ΗΜΟΥΝΑ ΠΑΙΔΙ - ΑΧ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ΜΟΥ - ΆΛΛΟΣ ΓΙΑ ΧΙΟ ΤΡΑΒΗΞΕ

6/8 – 12/8

ΕΛΕΝΗ - ΠΑΕΙ ΚΙ ΑΥΤΉ Η ΚΥΡΙΑΚΗ – ΘΑΛΑΣΣΟΓΡΑΦΙΑ - ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΙ ΑΡΩΜΑΤΑ - Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΦΥΛΛΟ -ΦΥΛΛΟ

ΓΙΕ ΜΟΥ - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ ΚΑΙ ΧΕΙΜΩΝΕΣ – ΑΓΩΝΙΑ - ΤΑ ΚΥΘΗΡΑ – ΝΕΦΕΛΗ - ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΓΡΗΓΟΡΑ ΝΥΧΤΩΝΕΙ

ΛΕΝΓΚΩ ΛΕΝΓΚΩ ΜΑΝΑ - ΕΚΕΙΝΗ ΕΚΕΙΝΗ - ΜΑΛΙΣΤΑ ΚΥΡΙΕ - ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Η ΚΑΡΔΙΑ – ΓΚΕΛ ΓΚΕΛ

Δείτε επίσης ΕΔΩ το ρεπερτόριο με το δρόμο ΟΥΣΑΚ (που είναι δρόμος μινόρε- έχει 3η μικρή- λέγεται και Φρύγιος).

Ακούστε εδώ το ‘’Μινόρε της αγάπης’’, ένα από τα καλύτερα τραγούδια του ρεπερτορίου μου, με τραγούδι από μένα και την παρέα μου και με συνοδεία από μένα φυσαρμόνικας τονικότητας Bbm αρμονικό: Εδώ

Εισαγωγές σε Ματζόρε

Ακολουθεί video μου με ‘’εισαγωγές ‘’ για ματζόρε ρεπερτόριο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΣΕ ΜΑΤΖΟΡΕ

2/4 Χασαποσέρβικα

Obladi - Old Black Joe - Marina Marina - Ήτανε κι ένας γλάρος με ολόλευκα φτερά

Δημήτρη μου - Δημήτρη μου - Έχω απόψε ραντεβού

Απόψε την κιθάρα μου – Μπουφετζής - Δημητρούλα

Είμαστε αλάνια – Βαλεντίνα - Ιρλανδος και Ιουδαίος

Ριρίκα - Φινο φανταράκι - Ακόμα ένα ποτηράκι - Πόρτο Χέλι

2/4 Χασάπικα

Στρώσε το στρώμα σου - Τα δάκρυα μου είναι καυτά

Τα τρένα που φύγαν - Αύριο πάλι - Όμορφη μου Κατερίνα

¾ Βαλσάκια

Μια κιθάρα στο στενό - Λούλα – Λούλα

Αννούλα που πήγες - Για μας κελαηδούν τα πουλιά - Λες και ήταν χτες

Ποια είναι εκείνη που κατεβαίνει - Σήμερα γάμος γίνεται

4/4 (Bolero)

Άρνηση (ωραία φύσηξε ο μπάτης) - Ποδόσταμο

Αννούλα του χιονιά - Κόκκινο γαρύφαλλο

4/4 Beguine

Vola colomba Bianca - Blue Spanish Eyes

Amore mio - Η πρώτη μας νύχτα

Αν είσαι μια μικρη (που θες να το ξέρω)

Σαν λυγαριά - Μανούλα θα φύγω μην κλάψεις

4/4 Tango

Μας φτάνει μόνο ένα κύμα - Ήταν ολόγλυκο το στόμα της

Γύρισε σε περιμένω γύρισε - Τι έχεις κι όλο κλαις - Περνούν οι ομορφιές μια μέρα

4/4 Μπαγιό

Αθήνα χαρά της γης - Απρίλη μου ξανθέ

Σαν σφυρίξεις 3 φορές - Ιλισσός

4/4 Μπάλος

Μάτια σαν και τα δικά σου - Καημένε δενδρολίβανε

Ποιος μωρό μου ποιος - Να αλλάξω θέλω τον σκοπό

4/4 τσιφτετέλια

Αχ μουσταφά - Το ‘πες και το ‘κανες

Γιατί θες να φύγεις που θα πας - Αγάπη μου ποιος σου ‘ πε τέτοια πράματα

5/8

Για τα παιδιά που χάθηκαν - Έχω ένα μυστικό

Είχε και κείνος μιαν αγάπη - Πίνανε και καπνίζανε

7/8 Καλαματιανός

Ήμουν ξένοιαστο πουλί - Μήλο μου κόκκινο

Λεβέντη μυλωνά - Σκαλί καλέ μου σκαλί - Τι έχεις Φρόσω

9/8

Φύσα αεράκι - Μη μιλάς άλλο γι αγάπη

Πήρα απ’ τη νιότη χρώματα - Στο Λαύριο γίνεται χορός

Ποιος είν’ αυτός ο τυχερός

Στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε πολύ την hitzaz που κυρίως είναι η κλίμακα των οριεντάλς και λυπητερών παραδοσιακών και ρεμπέτικων Ελληνικών τραγουδιών και παρέχει μεγάλες αλλά και εύκολες δυνατότητες αυτοσχεδιασμού.

Δείτε επίσης ΕΔΩ το ρεπερτόριο με το δρόμο ΧΙΤΖΑΖ (που είναι δρόμος ματζόρε – έχει 3η μεγάλη – και λέγεται και dominant δρόμος.

Εδώ video μου με διατονική φυσαρμόνικα ‘’Stefanos hitzaz ‘’ με μελωδίες σε hitzaz:

Ενώ εδώ video μου με Χρωματική φυσαρμόνικα με μελωδίες σε hitzaz (hijaz).

Software

Αν θέλετε να ακολουθήσετε με τη φυσαρμόνικα σας τις εισαγωγές που παίζω εγώ ή και άλλο ρεπερτόριο από mp3 και δεν διαθέτετε φυσαρμόνικα τονικότητας που είναι παιγμένο το τραγούδι τότε χρησιμοποιήστε ένα από τα παρακάτω γνωστά software για να το μετατρέψετε στην τονικότητα που διαθέτετε:

Audacity

Cyber link wave editor

Adobe audition

Δείτε στο video εδώ ένα τέτοιο παράδειγμα:

Διάφορα χρήσιμα

Κατεβάστε εδώ όλους τους έτοιμους ελληνικούς ρυθμούς drums σε mp3 .

20 έτοιμοι ρυθμοί drums - σε 2 σελίδες της ιστοσελίδας – (next για τη 2η σελίδα) για παίξιμο με κιθάρα ή άλλα όργανα.

Δείτε στο video αυτό τη δική μου μικροφωνική σύνθεση για παίξιμο σε παρέα αλλά και σε μικρή ταβέρνα:

Ο μουσικός και ερευνητής Τσάρλς Λίμπ αναρωτήθηκε πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος κατά την διάρκεια του μουσικού αυτοσχεδιασμού. Δείτε ΕΔΩ το καταπληκτικό αυτό video με υπότιτλους στα ελληνικά.