Ain’t No Sunshine - Bill Withers

AIN'T NO SUNSHINE - Bill Withers

Ain't no sunshine when she's gone
It's not warm when she's away
Ain't no sunshine when she's gone
and she's always gone too long
Anytime she goes away

Wonder this time where she's gone
Wonder if she's gone to stay
Ain't no sunshine when she's gone
and this house just ain't no home
anytime she goes away

And I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know
I know, I know

Hey, I'll leave the young thing alone
But ain't no sunshine when she's gone
ain’t no sunshine when she's gone
only darkness everyday

Ain't no sunshine when she's gone
and this house just ain't no home
Anytime she goes away
Anytime she goes away
Anytime she goes away
Anytime she goes away


Το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1971 και περιλαμβάνεται στον πρώτο δίσκο του Bill Withers με τίτλο ‘‘Just As I Am’’. Αυτό το θρυλικό και σπουδαίο τραγούδι ήταν, μάλιστα, η πρώτη του επιτυχία.



Ο γεννημένος την 4η Ιουλίου του 1938 στη Δυτική Βιρτζίνια, Bill Withers, είχε περάσει 9 χρόνια στο Αμερικανικό Ναυτικό και το 1967 μετακόμισε στο Λος Άντζελες όπου το πρωί δούλευε σε εργοστάσιο συναρμολόγησης τμημάτων για αεροπλάνα (και συγκεκριμένα στο τμήμα που κατασκεύαζε καθίσματα για τις τουαλέτες των Boeing 747) και το βράδυ έπαιζε μουσική σε διάφορα μαγαζιά προσπαθώντας να μπει στη μουσική σκηνή της πόλης. Εκείνη την εποχή, του σύστησαν τον Booker T.Jones των Booker T. & The MG’s και το 1970 γνώρισε τον Clarence Avant, επικεφαλής της δισκογραφικής εταιρίας Sussex με την οποία και υπέγραψε συμβόλαιο.

Ο Booker T.Jones ήταν ένας περιζήτητος session μουσικός που δούλευε στη δισκογραφική εταιρεία Stax Records όπου είχαν ηχογραφήσει οι Otis Redding, Wilson Pickett και πολλοί άλλοι θρύλοι της Soul. Ο Booker μάζεψε στο στούντιο μερικούς έξοχους μουσικούς, μεταξύ των οποίων και τον Stephen Stills στη κιθάρα, και έκανε την παραγωγή στον πρώτο δίσκο του 32χρονου Withers. Αυτός ο δίσκος περιείχε και την κλασική, πλέον, ακουστική μπαλάντα ‘‘Ain’t No Sunshine’’.



Ο Bill Withers παρακολουθούσε τη δραματική ταινία του Blake Edwards ‘‘Μέρες Κρασιού και Λουλουδιών’’ (Days Of Wine And Roses, 1962) όπου ο αλκοολικός Joe Clay (Jack Lemmon) μεταδίδει στη γυναίκα του (Lee Remick) τον εθισμό του στο αλκοόλ και μαζί βαδίζουν χέρι-χέρι προς την εξαθλίωση. Βλέποντας την ταινία αυτή, ο Bill Withers εμπνεύστηκε το ‘‘Ain’t No Sunshine’’. Μ’ αυτό το τραγούδι ήθελε να εκφράσει το ειλικρινές και τίμιο συναίσθημα της απώλειας ενός αγαπημένου του προσώπου στο τέλος κάποιου ειδυλλίου. Η αγαπημένη του έχει φύγει και ο ίδιος, παρακάμπτοντας τον εγωισμό του, δεν καταφεύγει στην τυπική αντίδραση του στυλ ‘‘έτσι κι αλλιώς δεν σήμαινε πολλά για μένα’’, παρά τραγουδάει αυτό που πραγματικά νιώθει.



Το σπουδαίο αυτό τραγούδι κινείται στο ύφος των Blues με επιρροές από R&B και smooth Soul. Το πρώτο πράγμα που συνήθως αισθάνεται κανείς, όταν ακούει το τραγούδι για πρώτη φορά, είναι μια βαθιά μελαγχολία. Κι αυτό γιατί είναι μια ήρεμη μπαλάντα ‘‘ντυμένη’’ με έγχορδα που σε χαλαρώνουν και με τη φωνή του Withers να αποδίδει με συναισθηματική φόρτιση το αίσθημα ότι υπάρχει σκοτάδι στη ψυχή του όταν λείπει ο έρωτας της ζωής του.
Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο πως ένα τόσο απλό και αφαιρετικό τραγούδι, από τα ευκολότερα που μπορεί να παίξει κανείς σε μια κιθάρα (βασίζεται όλο κι όλο σε τρεις συγχορδίες), είναι ταυτόχρονα τόσο πολύ ωραίο και μελωδικό που ‘‘μιλά’’ απευθείας στην καρδιά και τη ψυχή. Είναι από αυτά τα πολυαγαπημένα τραγούδια που έχουν τη σπάνια ιδιότητα να κάνουν τον ακροατή να ανασύρει μνήμες από το παρελθόν.

Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μέρη του τραγουδιού είναι το σημείο όπου ο Withers επαναλαμβάνει 26 φορές τη φράση ‘‘I Know’’.
Μόνο που δεν ήταν αυτό που είχε ο Withers στο μυαλό του. Στην πραγματικότητα του έλειπαν στίχοι και ετοιμαζόταν να γράψει κάτι άλλο σ’ εκείνο το σημείο. Ο Booker T., όμως, επέμενε να το αφήσει όπως ήταν, και στο στούντιο υπήρχε μία γενική συναίνεση να μείνει ως έχει. Η στάση των μουσικών έκανε εντύπωση στον Bill Withers γιατί ενώ εκείνοι ήταν καθιερωμένοι στο χώρο τους, ο Bill ακόμα δούλευε στο εργοστάσιο κι όσο να ’ναι εκτιμούσε ιδιαίτερα την άποψή τους. Ακριβώς μπροστά του καθόταν ο Graham Nash και στον ίδιο χώρο βρισκόταν ο Stephen Stills, ο Booker T, ο Al Jackson και ο Donald Dunn (δηλαδή όλοι οι MG’s εκτός από τον Steve Cropper). Ήταν, λοιπόν, παρόντες όλοι αυτοί οι μουσικοί με μεγάλη εμπειρία και φήμη και ένας… εργάτης. Έτσι, όταν η γενικότερη αίσθηση ήταν να το αφήσει όπως ήταν, εκείνος το άφησε.



Οι MG’s ήταν το συγκρότημα που συνόδευσε τον Otis Redding όταν εκείνος ηχογράφησε το ‘‘Dock Of The Bay’’ το 1967. Το διάσημο σφύριγμα που ακούγεται στην τρίτη στροφή του τραγουδιού ήταν κάτι που έκανε ο Redding για να γεμίσει το κενό διάστημα μέχρι να το συμπληρώσει με μερικές λέξεις. Δυστυχώς, ποτέ δεν πρόλαβε να γράψει τους στίχους καθώς τρεις μέρες αργότερα, στις 10 Δεκεμβρίου του 1967, ο Otis Redding σε ηλικία μόλις 26 ετών, σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα. Το σφύριγμα έμεινε στο τραγούδι του και οι ίδιοι μουσικοί που έπαιξαν μαζί του έπεισαν, 4 χρόνια αργότερα, τον Withers να επαναλαμβάνει το στίχο ‘‘I Know’’.
Τελικά, τι ήταν αυτό που έκανε τους μουσικούς να επιμείνουν στην άποψη ότι ήταν καλύτερο το κομμάτι με τη συνεχή επανάληψη μιας λέξης από το να αντικατασταθεί από τους στίχους που έλειπαν; Η απάντηση βρίσκεται στο γεγονός ότι σ’ αυτό το break, που βρίσκεται στη μέση του τραγουδιού, φαίνεται ο καταπληκτικός τρόπος με τον οποίο ο τραγουδιστής Bill Withers ελέγχει την αναπνοή του!



Η δισκογραφική εταιρεία του Withers, η Sussex Music, υποτίμησε τις δυνατότητες του ‘‘Ain’t No Sunshine’’ να γίνει επιτυχία κι έτσι το κυκλοφόρησε σε single αλλά… ήταν στη β’ πλευρά! Στην α’ πλευρά υπήρχε ένα άλλο τραγούδι, ονόματι ‘‘Harlem’’.
Είναι πραγματικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι επιλέχθηκαν αυτά τα δύο τραγούδια κι αυτό γιατί σχηματίζουν ένα είδος στιλιστικού yin/yang που εξισορροπεί την ήρεμη μπαλάντα του ‘‘Ain’t No Sunshine’’ με το δυναμικό ‘‘Harlem’’. Οι DJs και οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί είχαν διαφορετική άποψη από τη δισκογραφική εταιρεία, καθώς προτίμησαν να παίζουν το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ με αποτέλεσμα το τραγούδι να γίνει γνωστό και να γνωρίσει επιτυχία. Έτσι, το single έχοντας πλέον το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ ως ‘‘κράχτη’’, έφτασε ως το Νο 6 των Η.Π.Α. στην κατηγορία των τραγουδιών R&B και ως το Νο 3 στην κατηγορία Pop παραμένοντας στον πίνακα επιτυχιών 16 εβδομάδες ενώ το τραγούδι κέρδισε το βραβείο Grammy για το καλύτερο R&B τραγούδι της χρονιάς, το οποίο παρέλαβε ο Bill Withers ως δημιουργός, ενώ ο ίδιος ήταν υποψήφιος και για βραβείο Grammy στις κατηγορίες ‘‘Καλύτερος Νέος Καλλιτέχνης’’ και ‘‘Καλύτερη Ερμηνεία στην κατηγορία Pop, Rock, folk’’.



Παρά την επιτυχία που γνώρισε, ο Withers αρνήθηκε ν’ αφήσει τη δουλειά του στο εργοστάσιο λόγω της πεποίθησής του ότι η μουσική βιομηχανία είναι ευμετάβολη και ότι ήταν ακόμη αρχάριος σε σχέση με άλλους εργαζόμενους καλλιτέχνες όπως οι Temptations και ο Sammy Davis Junior.
Με τη στάση του αυτή ο Withers επέδειξε εξαιρετική ωριμότητα και σύνεση, στοιχεία που επέδειξε και στη μετέπειτα πορεία του. Ακόμα και τα χρόνια που η μουσική του ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τη μόδα της εποχής, που περιλάμβανε από τη Disco μέχρι το glam-Rock, ο Withers έμεινε πιστός στις Blues ρίζες του.


Σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., στη Μεγάλη Βρετανία το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ δεν γνώρισε επιτυχία μέχρι που τον Ιανουάριο του 1972 κυκλοφόρησε σε εκτέλεση του Michael Jackson και έφτασε ως το Νο 8. Στην εκτέλεση αυτή, υπάρχουν επιπλέον στίχοι στην εισαγωγή του τραγουδιού όπου ο Michael Jackson απαγγέλει τους παρακάτω στίχους:

You ever want something
That you know you shouldn't have
The more you know you shouldn't have it,
The more you want it
And then one day you get it,
It's so good too
But it's just like my girl
When she's around me
I just feel so good, so good
But right now I just feel cold, so cold
Right down to my bones
'Cause ooh...
(και σ’ αυτό το σημείο ξεκινάει να τραγουδάει: Ain’t no sunshine when she’s gone…).

Εκτός από τον Michael Jackson, το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ έχει γνωρίσει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών εκτελέσεων από πολλούς καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων από τους Temptations, Isaac Hayes, Sting, Paul McCartney, Paul Young, Joe Cocker, Michael Bolton, Lenny Kravitz, Lighthouse Family, Ziggy Marley, Van Morrison, Prince, Kenny Rogers, Tom Jones, Έλλη Πασπαλά και… Σάκη Ρουβά!


Ο ράπερ DMX χρησιμοποίησε ένα μέρος του κομματιού για το τραγούδι του με τίτλο ‘‘No Sunshine’’ που κυκλοφόρησε το 2001 ενώ ακούγεται και στην ταινία ‘‘Έξοδος Κινδύνου’’ (Exit Wounds, 2001) με τους Steven Seagal και DMX.

Το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ ακούγεται, επίσης, και σε μία υπέροχη σκηνή ανθολογίας στην κινηματογραφική ταινία ‘‘Μια βραδιά στο Notting Hill’’ (Notting Hill, 1999) καθώς και στις ταινίες Μόναχο (Munich, 2005), Old School (2003), Παιχνίδια Διαφθοράς (The Corruptor, 1999), Η Κόρη του Στρατιώτη Δεν Κλαίει Ποτέ (A Soldier’s Daughter Never Cries, 1998) και Flipping (1997), ενώ χρησιμοποιήθηκε και σε αμέτρητες τηλεοπτικές εκπομπές, μεταξύ των οποίων και στην τηλεοπτική σειρά του MEGA ‘‘Βέρα στο δεξί’’ το 2005, καθώς και σε διαφημίσεις αυξάνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τη δημοτικότητά του.


Εκτός από τις παραπάνω εκτελέσεις, το τραγούδι τραγουδήθηκε και σε διαφορετικές γλώσσες. Από πολωνέζικα (από τους Budka Suflera με τίτλο ‘‘Sen O Dolinie’’ το Φεβρουάριο του 1974) μέχρι ελληνικά (από τη Στέλλα Καλαντζή με τίτλο ‘‘Είμαι τρελή για σένα’’ το 2001). Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ από το 1971 μέχρι σήμερα γνωρίζει κατά μέσο όρο μία επανεκτέλεση κάθε χρόνο και μάλιστα με αυξανόμενες τάσεις τα τελευταία χρόνια. Χαρακτηριστικό είναι ότι από το 2002 έως το 2006 έχουν κυκλοφορήσει πάνω από 14 νέες εκτελέσεις του τραγουδιού!


Ο πρώτος καλλιτέχνης που επανεκτέλεσε το τραγούδι του Bill Withers, ήταν ο σαξοφωνίστας Grover Washington όταν ηχογράφησε μία ορχηστρική εκτέλεση του ‘‘Ain’t No Sunshine’’ λίγο καιρό αφότου κυκλοφόρησε από τον Bill Withers. Το 1981, ο Washington και ο Withers συνεργάστηκαν στην ηχογράφηση του τραγουδιού ‘‘Just The Two Of Us’’.


Ο Bill Withers ερμήνευσε το ‘‘Ain’t No Sunshine’’ σε ένα επεισόδιο του ‘‘The Old Grey Whistle Test’’, ένα βρετανικό τηλεοπτικό show που προβαλλόταν από το 1971 έως το 1987 και στο οποίο συμμετείχαν διάφοροι καλεσμένοι από το χώρο της μουσικής. Τη δεκαετία του 1970, το show γυριζόταν σε ένα μικρό στούντιο χωρίς ακροατήριο, με αποτέλεσμα οι ερμηνείες να είναι περισσότερο άνετες και οι καλλιτέχνες πιο συγκεντρωμένοι στη μουσική τους. Η εμφάνιση του Bill Withers σ’ εκείνο το show θεωρείται κλασική και συμπεριλήφθηκε σε ένα DVD που κυκλοφόρησε το 2001.


Στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχει ένα περίεργο ραδιοφωνικό πρόγραμμα του BBC με τίτλο ‘‘I’m Sorry, I Haven’t A Clue’’ (‘‘Λυπάμαι, δεν έχω ιδέα’’), όπου οι συμμετέχοντες παίζουν μερικές φορές ένα παιχνίδι που λέγεται ‘‘Pick Up Song’’. Στο παιχνίδι αυτό, ο παίχτης τραγουδάει ταυτόχρονα με το δίσκο. Η ένταση του δίσκου χαμηλώνει όλο και περισσότερο ώστε στο τέλος να ακούγεται μόνο αυτός που τραγουδάει. Ο παίχτης πρέπει να κρατήσει το ρυθμό και να προσπαθήσει να είναι όσο το δυνατόν πλησιέστερος στο δίσκο τη στιγμή που η ένταση του δίσκου θα επανέλθει στο αρχικό επίπεδο. Τις φορές, λοιπόν, που χρησιμοποιήθηκε το ‘‘Ain’t No Sunshine’’, οι παίχτες προκάλεσαν τα γέλια των ακροατών όταν έπρεπε να τραγουδούν συνέχεια ‘‘I know…’’. Κι αυτό γιατί όχι μόνο είναι πολύ δύσκολο να τραγουδήσει κανείς αυτούς τους στίχους χωρίς να χάσει το ρυθμό αλλά, επιπλέον, όταν επιστρέφει ο ήχος του δίσκου επανέρχεται στο σημείο όπου ο Withers μόλις ξεκινάει να επαναλαμβάνει τους στίχους κι ενώ ο παίχτης τους είχε ήδη πει πάνω από 20 φορές!


Το «Ain’t No Sunshine» περιλαμβάνεται δικαίως στη λίστα του περιοδικού Rolling Stone με τα 500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών. Από το 1971 έως σήμερα, ο Bill Withers ήταν 9 φορές υποψήφιος για βραβείο Grammy, το οποίο κέρδισε τρεις φορές. Στις 9 Μαΐου του 2005, ο Withers έγινε μέλος του Songwriters Hall of Fame.




Κείμενο: Κωνσταντίνος Παυλικιάνης