Η Σμύρνη του έρωτα

Γράφει ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΩΓΛΟΥ (Thanasis-Gioglou)
52 άρθρα στο MusicHeaven

Τα τελευταία 15-20 χρόνια επικρατεί στην ελληνική μουσική ένα σκηνικό, μέσα στο οποίο οι  σημαντικότεροι εκπρόσωποι της γενιάς των κλασικών συνθετών όπως ο Ξαρχάκος, ο Μούτσης, ο Μαρκόπουλος (αναφέρομαι στους ζώντες) έχουν αποσυρθεί ή εμφανίζονται πολύ αραιά πλέον με νέο υλικό.

Οι εργασίες τους είναι συνήθως διασκευές πάνω σε παλιότερα τραγούδια,  δικά τους ή άλλων ή πειραματισμοί πάνω σε κλασικές φόρμες, ορατόρια κλπ. Είναι λίγες σχετικά οι περιπτώσεις, συγκριτικά τουλάχιστον με παλαιότερες δεκαετίες,  όπου συνθέτες όπως ο Χρήστος Λεοντής, ο Νότης Μαυρουδής, ο Βασίλης Δημητρίου ή ο Χρήστος Νικολόπουλος έχουν παρουσιάσει δίσκους με καινούργια, απλά τραγούδια.  

Από την άλλη έχουμε την γενιά των τραγουδοποιών με αξιόλογα δείγματα γραφής, τα οποία όμως τις περισσότερες φορές υποστηρίζουν τραγουδιστικά οι ίδιοι με τις, συχνά, περιορισμένες φωνητικές τους δυνατότητες.

Μια τρίτη κατηγορία είναι μια ομάδα από πολύ καλούς τραγουδιστές (εκτός από τους παλαιότερους της προηγούμενης γενιάς), που εμφανίσθηκαν ή καταξιώθηκαν αυτή την περίοδο, στον οποίων το ρεπερτόριο όμως, πέρα από τις πρώτες δισκογραφικές τους καταθέσεις, έχω την αίσθηση πως επικρατεί μια γενικότερη αμηχανία.

Υπάρχει έλλειψη υλικού κοινώς…  

Οπότε, η ασφαλής λύση είναι η «αναπαλαίωση» υλικού περασμένων δεκαετιών, με ηχογραφήσεις ζωντανές ή «ζωντανές», αφιερώματα κλπ.

Ένας από αυτούς είναι και ο Γιάννης Κότσιρας. Για τον οποίο μου δημιουργείται η εντύπωση πως, μετά από τους δυο πρώτους δίσκους με την Ευανθία Ρεμπούτσικα και τον Παναγιώτη Καλατζόπουλο και το «Φύλακα άγγελο» με τον Αντώνη Μιτζέλο, προσπαθεί να παρουσιάσει έναν ολοκληρωμένο καλό δίσκο με νέα τραγούδια κι αυτός δεν «του κάθεται». Χωρίς να σημαίνει πως οι μετέπειτα δουλειές του δεν είχαν όμορφα δείγματα, δεν μπόρεσαν να φθάσουν σε ομοιογένεια και δυναμική τους τρεις δίσκους που ανέφερα.

Έτσι φθάσαμε αισίως στο 2012 που ο Κότσιρας κάνει την ανατροπή (δόκιμος ή αδόκιμος, ο όρος χρησιμοποιείται έχοντας σαν βάση την μέχρι τώρα δισκογραφία του τραγουδιστή), συνεργάζεται με τη σπουδαία Εστουδιαντίνα της Νέας Ιωνίας και καταθέτουν από κοινού, ένα δίσκο, που, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να ακούσουν οι πάντες.

Δικαιολογημένα, ίσως αναρωτηθείτε: «Ωραία, αλλά πού είναι το νέο υλικό; Επανεκτελέσεις δεν έχει ο δίσκος;» Ναι… Αλλά επανεκτέλεση με επανεκτέλεση έχει διαφορά. Όταν τα τραγούδια επαναφέρονται και παρουσιάζονται μ’ έναν τέτοιο τρόπο, που δεν έχει καμία σχέση με τις διεκπεραιωτικές ή «τουριστικές» ανατυπώσεις που έχουμε ακούσει κατά καιρούς, έχουν λόγο ύπαρξης, ακρόασης και προώθησης. Και σε τελική ανάλυση, καλύτερα ένας τέτοιος δίσκος με παλιά τραγούδια, παρά μια καινούργια δουλειά με μέτριο υλικό…

Γι’ αυτό ακριβώς έκανα και τον πρόλογο παραπάνω….

Τη γνώμη μου για την Εστουδιαντίνα την έχω γράψει άπειρες φορές. Νομίζω πως, εκτός απ’ όλα τ’ άλλα,  μ’ αυτό το δίσκο η ορχήστρα θα προσεγγίσει κι ένα άλλο κοινό, πιο νεανικό, που γεμίζει κατά καιρούς τους χώρους που εμφανίζεται ο τραγουδιστής και δεν είχε μέχρι τώρα επαφή μ’ αυτά τα σπουδαία ακούσματα.

 Ο δίσκος έχει τον τίτλο «Η Σμύρνη του έρωτα» , κυκλοφορεί από τη Minos-Emi και περιέχει τραγούδια, που γράφτηκαν με έμπνευση τον έρωτα στη Σμύρνη ή γράφτηκαν από Σμυρνιούς συνθέτες στην Ελλάδα και στην Αμερική τον προηγούμενο αιώνα, από τη δεκαετία του ’20 ως το Β’ παγκόσμιο πόλεμο.  Μαζί με τον Γιάννη Κότσιρα, συμμετέχουν ο Μπάμπης Τσέρτος, η Ασπασία Στρατηγού και ο Θοδωρής Μέρμηγκας, καταθέτοντας εξαιρετικές ερμηνείες.

Η προετοιμασία της δουλειάς, κράτησε δυόμιση χρόνια σχεδόν,  ενώ μ ’αυτό το δίσκο επισφραγίζεται κατά κάποιο τρόπο η συνεργασία της ορχήστρας με τον τραγουδιστή, που ξεκίνησε με μια κοινή συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο Βόλου το Σεπτέμβρη του 2010 και συνεχίστηκε με την εμφάνισή τους στο «Σταυρό του Νότου» πριν από δυο μήνες.

Στη «Σμύρνη του έρωτα» ακούγονται τα:

1) Πού να βρω γυναίκα να σου μοιάζει (Αντώνης Διαμαντίδης-Κώστας Κοφινιώτης)

2) Μανάκι μου (Παραδοσιακό)

3) Αμάν Κατερίνα μου (Παναγιώτης Τούντας)

4) Τα ματάκια σου τα δυο (Ελενάκι) (Γιάννης Δραγάτσης)

5) Μπαρμπαγιαννακάκης (Παραδοσιακό)

6) Καρδιά ορφανή (Απόστολος Χατζηχρήστος-Κώστας Μάνεσης)

7) Όμορφη Σμυρνιά (Δημήτρης Γκόγκος) Γιάννης Κότσιρας-Μπάμπης Τσέρτος

8) Αχ βρε θάλασσα κακούργα (Παναγιώτης Τούντας) Ασπασία Στρατηγού

9) Μήλο μου και μανταρίνι (Παραδοσιακό)

10) Ο Αντώνης ο βαρκάρης (Σπύρος Περιστέρης-Μίνως Μάτσας)

11) Μισιρλού (Νίκος Ρουμπάνης)

12) Η πεθερά μου (Σταύρος Παντελίδης)

13) Λόνγκα χορός (Παραδοσιακό) Ορχηστρικό

14) Κότσαρι (Παραδοσιακό) Ορχηστρικό

15) Εγώ θέλω πριγκηπέσσα (Παναγιώτης Τούντας)

16) Το γελεκάκι (Σπύρος Ολλανδέζος-Γιάννης Θεοδωρίδης)

17) Παραπονιάρα (Παναγιώτης Τούντας) Θοδωρής Μέρμηγκας

18) Φόρα τα μαύρα, φόρα τα (Κώστας Καρίπης-Γιάννης Πετροπουλέας)

19) Το κουκλί της Κοκκινιάς (Παναγιώτης Τούντας)

20) Τρικούβερτο χασάπικο (Παραδοσιακό) Ορχηστρικό

21) Φοξ (Παραδοσιακό) Ορχηστρικό

22) Η μικροπαντρεμένη (Παραδοσιακό)

23) Το βαλς της προσμονής (Παραδοσιακό) Ορχηστρικό

 Οι ηχογραφήσεις της ορχήστρας έγιναν από τον Γιώργο Ζαγόρη στο στούντιο Α440 στο Βόλο και του Γιάννη Κότσιρα από τον Βασίλη Κορρέ στο Studio Villa Rasta. Συμπαραστάτης στην όλη προσπάθεια ο Παναγιώτης Κουνάδης, που υπογράφει κι ένα ιδιαίτερα κατατοπιστικό κείμενο στο ένθετο του cd, με τίτλο «Επάνοδο στα πάτρια».   

Έπαιξαν οι «Εστουδιαντίνοι» μουσικοί:

Ανδρέας Κατσιγιάννης (σαντούρι), Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), Νίκος Μέρμηγκας (μπουζούκι, τζουρά, πολίτικο λαούτο (λάφτα), λαούτο, μαντολίνο, κιθάρα), Γιάννης Πλαγιαννάκος (όρθιο μπάσο),  Δήμος Βουγιούκας (ακορντεόν), Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου (κανονάκι), Νίκος Μπαϊμπάς (κανονάκι), Απόστολος Βαλαρούτσος (ακουστική κιθάρα, κλασική κιθάρα, μπάντζο), Παντελής Μπεκιαρόπουλος (μπουζούκι), Ανδρέας Παππάς (κρουστά), Φίλιππος Ρέτσιος (πιάνο), Σταύρος Κουσκουρίδας (κλαρίνο), Γιώργος Ζίφκος (τρομπέτα). Στις αρχικές ηχογραφήσεις έπαιξαν ακουστική κιθάρα ο Απόστολος Μόσιος και ο Δημήτρης Νάσσιος. Η χορωδία είναι η παρέα της Εστουδιαντίνας με την έκτακτη συμμετοχή του ψαρά Δημήτρη Τσιαμαντάνη.

Ζητήσαμε από τον Ανδρέα Κατσιγιάννη να μας πει δυο λόγια για το δίσκο. Και πολύ ευγενικά μας έστειλε το κείμενο που ακολουθεί:

  «Με οδηγό την αξία… »

 Η αναζήτηση για το διαχρονικό βρίσκει σίγουρο και μοναδικό καταφύγιο στο τραγούδι:

Συνήθειες, όροι, έννοιες που ισχύουν και καθορίζουν το σήμερα,  ίσχυαν και σφράγιζαν το χτες, εμπνέοντας στα πρώτα τους τραγούδια, στις αρχετυπικές τους ηχογραφήσεις, τους Έλληνες δημιουργούς και ερμηνευτές.

Τα προβλήματα πάντοτε ίδια. Οι ανησυχίες κοινές. Τα τραγούδια, ιδιότυπα χρονογραφήματα ή και δοκίμια που με έμμετρο τρόπο αποτύπωναν αγωνίες και προβληματισμούς, τόσο για το δημόσιο, το συλλογικό όσο και για το ατομικό. Ειδικά για τον ελληνισμό της Μικρασίας, τα αδιέξοδα της ασκούμενης πολιτικής, η αδυναμία…. και τότε, των φορέων της να σηκώσουν την ευθύνη και να αρθούν στην ανάγκη των περιστάσεων αποτυπώθηκαν στα τραγούδια. Καταγράφηκαν αδιέξοδες επιλογές που παρέσυραν συχνά το λαό σε αιματηρή δίνη. Έγινε μουσική και λόγος ο πόνος από την εμπλοκή σε πόλεμο, ο εμφύλιος σπαραγμός, η λανθασμένη εκτίμηση των διεθνών δυναμικών, οι κινήσεις που οδηγούσαν σε οικονομική εξαθλίωση και ξεριζωμό, οι επιλογές που έφερναν δυνητικά την αλλοίωση και αλλοτρίωση του πολιτιστικού χαρακτήρα του ελληνισμού.

Κι ήλθε τότε, αλλά με ηχηρή αναφορά στο σήμερα, το τραγούδι να εκφράσει, να απαντήσει καίρια στο αίτημα οικοδόμηση μιας νέας συλλογικότητας, να κρατήσει την άμυνα του κόσμου, να προστατεύσει , να προβληματίσει και κυρίως να εμψυχώσει και στο τέλος να ΠΕΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ.

Ο Ιωνικός πολιτισμός, με οδηγό αυτήν την αλήθεια, έμεινε αναλλοίωτος και ζωτικός. Και στηρίχθηκε σε ανθρώπους που τον πίστεψαν, τον αγάπησαν και τον μετέδωσαν στις επόμενες γενιές ως πολιτιστική κληρονομιά που ανήκει στον καθένα ισομερώς και ισάξια.

Μια κληρονομιά που γέννησε μια καινούργια κοινωνία τραγουδιού με γνώμονα το σεβασμό στη μνήμη και παράλληλα την ανάγκη έκφρασης και δημιουργίας στα σημερινά δεδομένα, τηρώντας  τις αρχές και την ταυτότητά μας.

Αυτός ο πολιτισμός της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης , δηλαδή της Μικράς Ασίας, έχει και ένα άλλο κύριο χαρακτηριστικό. Εμπεριέχει την Θάλασσα και τον Ήλιο. Την Αισιοδοξία και την Προσμονή για το καλύτερο. Έχει, με μήτρα το δυναμισμό του μικρασιατικού ελληνισμού, κατάφαση για την ίδια τη ζωή, παρά την τραγικότητα πολλών ιστορικών στιγμών.

Ο δημιουργός λέει « Που να βρω γυναίκα να σου μοιάζει», υμνεί  τον έρωτα και το άλλο φύλο, με θαυμασμό και σθένος χωρίς μισόλογα και ανακρίβειες δίνοντας την απόλυτη αξία στη σχέση άνδρα γυναίκας, σοβαρά, με σεβασμό στο πάθος και αρχοντιά στον έρωτα.

Δυστυχώς, με αφορμή το σημερινό διάλογο για τον έρωτα, η απάντηση συχνά μεταλλάσσεται σε μίζερα τραγούδια με ερμηνευτές που κλαίνε ή «κραυγάζουν» με ψευτόλογα βουτηγμένα σε «αμαρτωλές» δήθεν καταστάσεις και σε σώματα που πνίγουν τον πόνο τους σε «κριθαρένια » νεροζούμια.

Όμως ο πολιτισμός μας είχε το Διόνυσο και ο Διόνυσος έχει το κρασάκι του. Τον «ευφράνορα οίνο» που συντρόφευε τον Έλληνα χωρίς ταξικές διαφορές από τον λαϊκό μέχρι τον διανοούμενο.

Αυτό το ρόλο έχει και το τραγούδι στην Ελληνική κοινωνία. Είναι και θα είναι για τον λαό, γιατί απλά γεννιέται από δημιουργούς μπασμένους στο κοινωνικό σώμα, διαμορφώνεται από ανθρώπους και πολίτες που λατρεύουν την ίδια τη ζωή και ονειρεύονται κάτι καλύτερο για όλους μας. Αποτελεί, έτσι, το ασφαλέστερο όχημα για την έκφραση μιας υγιούς και ελπιδοφόρας κοινωνίας.

Για να μην ξεχνιόμαστε, ας σεβαστούμε τη μνήμη μας με πεποίθηση ότι οι πραγματικές αξίες χαράζουν το ασφαλή μονοπάτια του μέλλοντος .

 Ανδρέας  Κατσιγιάννης

Με αφορμή λοιπόν τα 90 χρόνια μνήμης από την καταστροφή της Σμύρνης και την πρόσφατη κυκλοφορία του δίσκου αυτού, η Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Βόλου και ο Γιάννης Κότσιρας παρουσιάζουν μια παράσταση αφιερωμένη στα τραγούδια αυτά. Η καλλιτεχνική διεύθυνση είναι του Ανδρέα Κατσιγιάννη ενώ συμμετέχουν η Ασπασία Στρατηγού και ο Θοδωρής Μέρμηγκας.

Οι ημερομηνίες των συναυλιών:

Παρασκευή 31 Αυγούστου – Γιαννιτσά – Ανοιχτό θέατρο Γιαννιτσών
Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου – Βόλος – Δημοτικό θέατρο Μελίνα
Τρίτη 4 Σεπτεμβρίου – Βέροια – Ανοιχτό θέατρο άλσους Μελίνα Μερκούρη
Πέμπτη 6 Σεπτεμβρίου – Αθήνα – Τεχνόπολις

Το πρόγραμμα των εμφανίσεων θα ενημερώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, με προσθήκες, αλλαγές στις ημερομηνίες ή και για οποιαδήποτε διαφοροποίηση χώρων και πόλεων.