Ρεπορτάζ: Ο Σαββόπουλος τιμά τον Χατζιδάκι

Γράφει ο Κωνσταντίνος Παυλικιάνης (CHE)
231 άρθρα στο MusicHeaven

Μία μέρα μετά την πανσέληνο και κάτω από το χάρτινο φεγγαράκι τιμήσαμε τον αείμνηστο Μάνο Χατζιδάκι.

1988: Μετά από πρόσκληση του Μάνου Χατζιδάκι, ο Διονύσης Σαββόπουλος εμφανίζεται στον Σείριο για μία σειρά ζωντανών εμφανίσεων που αποτυπώθηκαν δισκογραφικά στο δίσκο «Ο κύριος Σαββόπουλος ευχαριστεί τον κύριο Χατζιδάκι και θάρθη οπωσδήποτε».

2012: 24 χρόνια αργότερα, ο Διονύσης Σαββόπουλος «φιλοξενεί» το Μάνο Χατζιδάκι σε μία από τις εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις που ένας τραγουδοποιός αφιερώνει ολόκληρη συναυλία σε τραγούδια άλλου συνθέτη.

Το Ωδείο Ηρώδου Αττικού γέμισε ασφυκτικά με κοινό όλων των ηλικιών, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία ήταν άτομα άνω των 50 ετών, τα οποία προφανώς μεγάλωσαν με τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι.

[photo01]

Στις 21:10 τα μέλη της ορχήστρας έλαβαν τις θέσεις τους και τρία λεπτά αργότερα ο Σαββόπουλος εμφανίστηκε στη σκηνή και άρχισε το πρόγραμμα παίζοντας με την ακουστική του κιθάρα τις πρώτες νότες από τα «Καλοτάξιδα Πουλιά» που είχε ερμηνεύσει σε πρώτη εκτέλεση ο Γιώργος Ρωμανός το 1966 σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.

Αργότερα, απευθυνόμενος στο κοινό, ο Σαββόπουλος έδωσε τον ορισμό της λέξης τραγούδι: «Τραγούδι είναι η συντομότερη απόσταση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Αρκεί να είναι τέτοιο τραγούδι», είπε με νόημα.

Και συνέχισε: «Υπάρχει μία αντίσταση μέσα σ’ αυτά τα τραγούδια. Γιατί αντίσταση δεν είναι μόνο η μούντζα. Είναι και το επίπεδο του ανθρώπου». Και έπλεξε το εγκώμιο του Μάνου Χατζιδάκι, τονίζοντας την εργατικότητά του και την έμπνευσή του.

- Μου λείπει φριχτά μέσα στην κρίση…, είπε συγκινημένος στο κοινό που εκείνη την ώρα τον αποθέωσε.

Ο Σαββόπουλος εξέφρασε την ανάγκη που ένιωθε να πει τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι αν και, όπως είπε ο ίδιος, δεν έχει την κατάλληλη φωνή. Μπορεί. Είχε όμως περίσσευμα ψυχής κι αυτό ήταν κάτι παραπάνω από αρκετό. Πάντως, προς ενίσχυση του Σαββόπουλου, ήρθε η πολυπληθής (πάνω από 100 άτομα!) Παιδική Χορωδία του Δήμου Πατρέων που μαζί με τους 44 μουσικούς (εκ των οποίων οι 35 ήταν της Ορχήστρας Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων) δημιούργησαν ένα… μποτιλιάρισμα στη σκηνή χωρίς όμως να οδηγηθεί σε μουσικό κομφούζιο. Αντιθέτως, η σύμπραξη ήταν «θεϊκή». Αυτό που ακολούθησε δεν ήταν μία απλή συναυλία αλλά ένα νοσταλγικό ταξίδι. Δεν ήταν ένα μνημόσυνο στον Χατζιδάκι αλλά ένα «ευχαριστώ» προς τον μεγάλο δημιουργό για όσα προσέφερε.

«Τ’ Αστέρι του Βοριά», «Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης» που κυκλοφόρησε το 1976 και με το οποίο ο Μάνος Χατζιδάκις έθεσε το οικολογικό ζήτημα σε μία εποχή που κανείς δεν ασχολιόταν μ’ αυτό, και μετά ο… Σείκιλος!

Πριν προχωρήσει στο επόμενο τραγούδι, ο Διονύσης Σαββόπουλος διηγήθηκε μία ιστορία. Η αρχαιότερη μουσική σύνθεση (με μουσική σημειογραφία) που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, βρέθηκε σε μία επιγραφή του 2ουαι. π.Χ., με την οποία ένας λυρικός ποιητής, ο Σείκιλος, αφιέρωσε στη γυναίκα του ένα τραγούδι:

“Οσον ζής φαίνου,
Μηδέν όλως σύ λυπού
Προς ολίγον εστί το ζήν
Το τέλος ο χρόνος απαιτεί”.
(“Όσο ζεις, να λάμπεις. Μη λυπάσαι καθόλου. Η ζωή είναι σύντομη. Ο χρόνος οδηγεί στο τέλος”)

Τη μουσική αυτού του αρχαίου τραγουδιού, την ανακάτεψε ο Χατζιδάκις το 1960 με ένα ξεχασμένο θρακιώτικο σκοπό 5/8 και από τη σύνθεση αυτών των ετερόκλητων στοιχείων προέκυψε ένα τραγούδι που το έβαλε να το τραγουδούν κάτι μαθητριούλες μέσα σ’ ένα πούλμαν. Ναι, καλά καταλάβατε. Πρόκειται για το «Έχω Ένα Μυστικό», που όποτε το ακούει ο Σαββόπουλος θυμάται το στιχάκι του Σείκιλου… «Όσον ζής φαίνου, μηδέν όλως σύ λυπού…».

Έτσι ξεκίνησε η Χορωδία και ο Σαββόπουλος να τραγουδούν το «Έχω Ένα Μυστικό», ένα από τα πολλά τραγούδια που ο Χατζιδάκις σνομπάριζε γιατί τα είχε γράψει μόνο για βιοποριστικούς λόγους.

Ακολούθησαν, «Η Μαύρη Φορντ» (σε ορχηστρική εκτέλεση), «Ο Ηθοποιός» και «Ο Χορός των Σκύλων».

Κατόπιν ο Σαββόπουλος διηγήθηκε μία πραγματική ιστορία, όταν ο Μάνος Χατζιδάκις και η Μελίνα Μερκούρη ήταν νοσηλευόμενοι –στα τελευταία τους- σε διαφορετικά δωμάτια στο νοσοκομείο Μεμόριαλ του Μανχάταν. Ο Χατζιδάκις επισκέφτηκε, όπως ήταν με τις πιτζάμες του, τη Μελίνα Μερκούρη κι εκείνη την ώρα στο δωμάτιο ήταν και μία μαύρη νοσοκόμα. Η Μερκούρη σύστησε στη νοσοκόμα τον Χατζιδάκι, λέγοντάς της πως είναι ο άνθρωπος που έγραψε «Τα Παιδιά του Πειραιά». Και μπροστά στα μάτια της έκπληκτης μαύρης νοσοκόμας, αυτοί οι δύο ετοιμοθάνατοι και θεόμουρλοι Έλληνες άρχισαν να τραγουδούν πιασμένοι χεράκι-χεράκι το «Χάρτινο το Φεγγαράκι».

Υπό το εκκωφαντικό χειροκρότημα του κοινού, ο Σαββόπουλος, η Χορωδία και το κοινό τραγούδησαν αυτό το υπέροχο τραγούδι του Χατζιδάκι για να ακολουθήσουν το «Αχ Βρε Παλιομισοφόρια» και το «Κάπου Υπάρχει Η Αγάπη Μου».  

Μετά από ένα διάλειμμα ολίγων λεπτών, οι μουσικοί, η χορωδία και ο Σαββόπουλος ξαναπήραν τις θέσεις τους, για να ερμηνεύσουν τον «Γιάννη τον Φονιά», τον «Μύθο», την «Οδό Ονείρων» και τον «Κεμάλ». Μία 45μελής μπάντα του ναυτικού έλαβε θέσεις γύρω από τη σκηνή και με τη συνοδεία της ακούστηκε το «Αθήνα», ως το τελευταίο τραγούδι της βραδιάς. Όπως ήταν φυσικό, το κοινό δεν θα άφηνε τον Σαββόπουλο να φύγει έτσι. Encore, λοιπόν, και ήρθε η σειρά για «Τα Παιδιά του Πειραιά», το «Γαρύφαλλο Στ’ Αυτί» και το «Αγάπη Που ‘Γινες Δίκοπο Μαχαίρι». Δεύτερο encore και η βραδιά έκλεισε οριστικά με το «Πες Μου Μια Λέξη».

Ήταν μία υπέροχη βραδιά. Ο Σαββόπουλος στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων γιατί ήταν αληθινός και έδωσε τη ψυχή του. Η Πολυφωνική Χορωδία και η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων και οι υπόλοιποι μουσικοί ήταν εξαιρετικοί.

Υπήρξαν φυσικά και… μουσικές απώλειες: «Πάμε Μια Βόλτα Στο Φεγγάρι», «Ειμ’ Αητός Χωρίς Φτερά», «Η Μπαλάντα των Αισθήσεων και των Παραισθήσεων»…

Συν ότι δεν παίχτηκε ούτε ένα κομμάτι από το «Χαμόγελο της Τζοκόντα». Αλλά η κληρονομιά του Χατζιδάκι είναι τόσο βαριά που είναι αδύνατον να τη χωρέσεις σε μία δίωρη συναυλία. Είμαι σίγουρος ότι αν ζούσε ο Χατζιδάκις θα έστελνε ένα μήνυμα: Ο κύριος Χατζιδάκις ευχαριστεί τον κύριο Σαββόπουλο…  

Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνος Παυλικιάνης 

Φωτογραφίες: Χ. Σφακιανάκης