Καλώδια Τροφοδοσίας (Πραγματικότητα και Μύθοι)

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
128 άρθρα στο MusicHeaven

Η ποιότητα του ήχου εξαρτάται από πολλές παραμέτρους και η ενασχόληση με audio θέματα είναι πράγματι γοητευτική.

• Τα βασικά επιστημονικά πορίσματα για τον ήχο έχουν κατανοηθεί πλήρως εδώ και δεκάδες χρόνια.
• Οι απάτες που βασίζονται στην άγνοια της βασικής επιστήμης ήχου αυξάνουν κάθε μέρα.
• Ελάχιστοι από εμάς έχουν απεριόριστο προϋπολογισμό και πρέπει να ξοδεύουν το όποιο κεφάλαιο έχουν περίσσευμα με σύνεση.

Ως εκ τούτου, ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να βοηθήσει τους αναγνώστες του να διακρίνουν την αλήθεια από το ψέμα, προκειμένου να προσδιοριστεί τι αξίζει και τι όχι (τα λέω σαν ηλεκτρονικός με εμπειρία 45 ετών, ερασιτέχνης μουσικός και μουσικόφιλος).
Βέβαια γνωρίζω ότι τέτοιες συζητήσεις, σ’ όλα τα forum, οδηγούν σε ατελείωτες, ατέρμονες διαφωνίες μεταξύ μουσικόφιλων.
Από τα ακριβά καλώδια ηχείων πριν κάποια χρόνια, σήμερα περάσαμε στα πανάκριβα καλώδια τροφοδοσίας και τα συναφή προϊόντα τους (πρίζες , φις).
Βέβαια οι ισχυρισμοί των εταιρειών ακούγονται λογικοί:
‘’θόρυβος, βόμβος, ΕΜΙ, στατικός ηλεκτρισμός μπορεί να μπει εξοπλισμό σας μέσω του καλωδίου τροφοδοσίας και να χειροτερεύσει τον ήχο….’’
Πράγματι υπάρχουν περιπτώσεις που αυτοί οι ισχυρισμοί είναι πραγματικότητα, όμως οι αιτίες αυτών είναι εύκολο να εντοπισθούν και να θεραπευτούν από έναν ειδήμονα.

Έτσι λοιπόν ο κόσμος του ήχου είναι γεμάτος με μύθους:

• Μερικοί είναι ακίνδυνοι (ο πόνος από το άδειασμα στο πορτοφόλι είναι ένα ζήτημα ακίνδυνο),
• άλλοι είναι και δυνητικά επικίνδυνοι

Τα καλώδια τροφοδοσίας, η γείωση και οι πρίζες εμπίπτουν στην δεύτερη κατηγορία - πολλές χώρες έχουν πολύ αυστηρούς κανόνες (πχ Κύπρος για τη στάνταρντ θέση της φάσης στην πρίζα) άλλες όχι.

Οι τσαρλατάνοι εστιάζονται στο γεγονός ότι υπάρχει τεράστια διαφορά με τα δικά τους καλώδια, αλλά ξεχνούν να αναφέρουν ότι η διαφορά αυτή δεν θα είναι ποτέ ακουστή σε οποιονδήποτε με φυσιολογική ακοή και ότι δεν μπορεί ούτε καν να μετρηθεί.

Επειδή η "ποιότητα" ήχου δεν είναι κάτι απτό για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι ένας τομέας όπου οι αδίστακτοι βουτούν και κάνουν εξωφρενικούς ισχυρισμούς και απ’ ότι φαίνεται (δείτε εδώ δεκάδες τέτοιες εταιρείες – που σημαίνει ότι πουλάνε - Nordost Odin at $28,000 for 2 meters - παρόμοιες τιμές για καλώδια ηχείων) πιστεύουν ότι έχουν μικρή πιθανότητα να διαψευσθούν και όσοι τολμήσουν να πουν τα πράγματα με το όνομα τους, υπάρχουν οι αβανταδόροι που φέρνουν ξανά και ξανά το ίδιο θέμα στην επιφάνεια λέγοντας το ίδιο παραμύθι.

Σαν τεχνικός θεωρώ υποχρέωση να στηλιτεύσω τέτοια ποσταρίσματα και να ενημερώσω, στηριζόμενος μόνο στο αντικείμενο μου που είναι εφαρμοσμένα φυσικά αξιώματα και στην εμπειρία μου και πιστεύω ότι θα πείσω να μη δίνετε βάση σε τέτοιες πληροφορίες.
Αν όμως, σαν ανημέρωτος καταναλωτής έχετε ήδη αγοράσει τέτοια ‘μαγικά’ προϊόντα και υποκειμενικά σας ικανοποιούν τότε σέβομαι την υποκειμενική άποψη σας, μη προσπαθείτε όμως να πείσετε άλλους στηριζόμενος απλώς σε υποκειμενικότητα και σε διαφημιστικά αβανταδόρικα reviews.
Η ακοή δεν αφορά μόνο τα αυτιά – ο εγκέφαλος μας και η όραση παίζουν ρόλο σε ό,τι ακούμε (ή νομίζουμε ότι ακούμε). Αυτό δίνει μια χρυσή ευκαιρία στις εταιρείες να λένε πχ:
‘’Μαγικά εξαρτήματα στα καλώδια που μετατρέπουν το σύστημά σας καλύτερα απ’ ότι η θεραπεία ακουστικής χώρου και η λίστα είναι ατελείωτη.’’

Για να μην υπάρχουν μυθεύματα, υπάρχουν οι μετρήσεις.

Μέχρι να μας φέρει μια μέτρηση η εταιρεία, αυτό που ισχυρίζεται παραμένει ισχυρισμός.
Ας κάνουμε μια ακόμα υπολογιστική προσπάθεια με τη φόρμουλα R=ρl/S (ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των καλωδίων). Τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά στην παράγραφο 7. του άρθρου εδώ:

Έστω το ‘’μαύρο’’ και το πανάκριβο ‘’μαγικό’’ καλώδιο τροφοδοσίας έχουν ίδιο μήκος (l) και ίδια διατομή (S) αλλά διαφορετική ειδική αντίσταση (ρ).
Βάλτε το καλύτερο υλικό (ρ) από τον πίνακα και θα δείτε ότι η αντίσταση (R) για πχ 2 μ καλωδίου τροφοδοσίας θα συνεχίσει να είναι πάλι κοντά στο μηδέν. Ειδικά δε για τα 50 Hz παντελώς αμελητέα.

Η διαφορά που ακούει ο αγοραστής τέτοιου καλωδίου που αντικατέστησε το φτηνό καλώδιο είναι (σε υποσυνείδητο επίπεδο) 100 % φαντασία.
Το αποτέλεσμα είναι προβλέψιμο. Οι άνθρωποι με σχετικά λίγη γνώση κανόνων φυσικής βλέποντας τα views με σχολιαστές και άλλους που ισχυρίζονται ότι είναι «γκουρού» στον τομέα των καλωδίων, αν και λένε οφθαλμοφανή ψέματα, οι περισσότεροι δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσουν ότι αυτό που τους λένε είναι απλώς μη δυνατό.

Βέβαια τέτοια προϊόντα δεν θα δείτε να αναλύονται ή μάλλον ούτε καν να αναφέρονται σε επιστημονικά περιοδικά.
Μάλιστα δεν βρήκα αναφορά ούτε στην Wikipedia. Ούτε όμως θα βρείτε έστω και κάποια γνωστή εταιρεία να τα χρησιμοποιεί ή έστω να τα προτείνει προς αντικατάσταση των πάμφθηνων δικών της.

Το θράσος αυτών των ‘’καρχαριών’’ είναι τέτοιο ώστε να ισχυρίζονται ότι 1,5 μέτρο του μαγικού τους καλωδίου τροφοδοσίας, θα αναιρέσει την υποτιθέμενη ζημία που προκαλείται από λίγες δεκάδες μέχρι εκατοντάδες χιλιόμετρα απολύτως απλού σύρματος της ΔΕΗ και ότι θα ακούσετε μεγάλη ηχητική διαφορά! Αυτοί όμως οι ισχυρισμοί είναι απλά παραπλανητικοί.

• Καλής ποιότητας πρίζες και φις που θα κάνουν σφιχτή και σταθερή επαφή πράγματι αξίζουν τον κόπο, τα υπόλοιπα είναι ‘’φύκια για μεταξωτές κορδέλες’’ ή λέξεις όπως: voodoo magic, snake oil, nonsensical hype
• Αν έχετε κάποιο πρόβλημα με το θόρυβο δικτύου, ένα φίλτρο ποιότητας δικτύου μπορεί να βοηθήσει στην μείωση των παρεμβολών. Δεν χρειάζεται να δαπανήσετε εκατοντάδες ή χιλιάδες ευρώ για να πάρετε ένα.

Να και μια σύγκριση με όργανα για να πειστείτε. (Τα έχω σχεδιάσει απλοϊκά για κατανόηση και από μη γνώστες ηλεκτρονικών)

Όμως τέτοιες μετρήσεις αρκούν για να περιγράψουν επακριβώς τον ήχο του Hi– Fi;
Φυσικά και τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και πιθανόν ένας ενισχυτής με THD παραμόρφωση πχ 0,001% να ακούγεται καλύτερα από έναν με 0,0008%!
Το να επιλεχθεί ένα Hi Fi στηριζόμενοι μόνο στις μετρήσεις (ή στα specs) δεν είναι ο σίγουρος τρόπος για να πετύχουμε τη σωστή επιλογή γι’ αυτό πριν την αγορά επιβάλλεται η ακρόαση.

Αλλά για αναζήτηση καλύτερης ποιότητας ήχου θα έχετε σίγουρα περισσότερη τύχη να πειραματιστείτε με τη θέση των ηχείων του hi fi παρά με το μύθο ότι με το πανάκριβο καλώδιο τροφοδοσίας θα πετύχετε καλύτερο ήχο με μηδενική προσπάθεια. Η διαφορά που μπορεί να κάνει η σωστή τοποθέτηση είναι μεγάλη και δεν κοστίζει τίποτα.

Η κυματομορφή φωνής ή μουσικής (στο τέλος της φωτογραφίας) από τον καθένα μας μπορεί να μεταφραστεί μεταφρασθεί διαφορετικά με το ‘’όργανο’’ του ματιού, αυτιού και του εγκεφάλου. Ενώ η κυματομορφή μιας συχνότητας όχι.

Ρωτήστε τους κατασκευαστές ακριβών Hi-Fi ενισχυτών, πικάπ, CD/DVD player… Γιατί βάζετε ένα απλό καλώδιο τροφοδοσίας στη συσκευή σας;
Αν ήθελαν να πουλήσουν το πολύ καλύτερο μηχάνημα τους, γιατί δεν το κάνουν; Απλά διότι:

• Δεν έχει σημασία το όποιο καλώδιο τροφοδοσίας ή το πλεονέκτημα είναι τόσο αμελητέο που η υψηλή τιμή δεν δικαιολογείται.
• Αν υπήρχε και το παραμικρό πλεονέκτημα να είστε σίγουροι ότι θα είχε υιοθετηθεί άμεσα και φυσικά θα μετακυλούσαν το κόστος στον καταναλωτή.

Είναι λοιπόν όλα αυτά ψέματα που μας σερβίρουν;

ΟΧΙ. Απλά χρήση τέτοιων υλικών είναι ΜΟΝΟ για εξεζητημένες εφαρμογές όχι όμως στα audio.
Πχ: Η αγωγιμότητα στο απλό κοινό καλώδιο για όλες τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις με το όνομα C11000 (ETP) σε σύγκριση με το πανάκριβο C10200 OFC είναι ακριβώς η ίδια.
Το δε ακόμα ακριβότερο C10100 με ιδιαίτερα ραφιναρισμένο χαλκό, με τις ακαθαρσίες από το ασήμι να έχουν απομακρυνθεί και το οξυγόνο να μειώνεται στο 0,0005 %, δεν έχει παρά μόνο 1% υψηλότερη αγωγιμότητα – γεγονός ασήμαντο σε εφαρμογές ήχου
Έχει όμως σημαντικές εφαρμογές στην cryogenics, sputtering, κατασκευή semiconductors και superconductor, particle accelerators.

Αλλά αν αυτά τα πανάκριβα καλώδια δεν προσφέρουν συγκεκριμένη ποιότητα ήχου, γιατί συνεχίζουν να πουλάνε;

Η απάντηση έχει λίγο να κάνει με την επιστήμη των ηλεκτρονικών: Το φαινόμενο placebo, όπως στα φάρμακα, ισχύει και εδώ.
Εάν ξοδέψατε πολλά χρήματα σε ένα τέτοιο καλώδιο, τότε θα πρέπει να δικαιολογήσετε στον εαυτό σας το κόστος.

Επίλογος:

Σαν ηλεκτρονικός με 45 έτη εμπειρία και ερασιτέχνης μουσικός εκφράζω τη ‘’δική μου’’ άποψη που στην ουσία είναι μη αμφισβητούμενα πορίσματα φυσικής: Φυσικά όλες οι απόψεις έχουν την χρησιμότητά τους. Όμως αυτό προϋποθέτει γνώση, εμπειρία και ανοιχτό μυαλό. Δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται.

Δεν θα υπάρχει πρόβλημα ακόμα και με το πιο φτηνό καλώδιο αρκεί:

• να είναι σωστής διατομής και πολύκλωνο, για να είναι εύκαμπτο και με μεγαλύτερη αντοχή σε μηχανική καταπόνηση άρα ευκολοχρησιμοποιήσιμο. Φυσικά αν θέλετε, χρησιμοποιήστε μονόκλωνο, αν η εγκατάσταση της συσκευής είναι σταθερή (εξ’ άλλου η όλη εντοιχισμένη εγκατάσταση στο σπίτι σας είναι με μονόκλωνο)
• Το φις να είναι καθαρό, αν όχι το καθαρίζουμε με λεπτό σύρμα κατσαρόλας
• Το καλώδιο τροφοδοσίας να είναι σφιχτά βυσματωμένο στο πολύμπριζο (θα σύστηνα κάποιο πολύμπριζο χωρίς διακόπτη)
• Αν στο καλώδιο αναγράφεται το AWG διατομής (σημαίνει ότι είναι σίγουρα πιστοποιημένο)
• Αν διαθέτει φίλτρο (συνήθως φερρίτη) θα δείτε διαφορά στον ήχο αν έχετε παρεμβολές ΕΜΙ (πχ αν κοντά στην οικία σου εκπέμπει σταθμός Radio, TV…). Κυρίως όμως από ΕΜΙ θα επηρεάζονται τα άλλα καλώδια (εισόδου/εξόδου)
• Οι διάφορες συσκευές που απαρτίζουν το σύστημα σας να τροφοδοτούνται από την ίδια παροχή (την ίδια πρίζα με ένα μόνο πολύμπριζο πολλών πριζών αντί 2 ή 3 πολύμπριζων λίγων πριζών)

Ο βόμβος από τέτοιες κακές επαφές στις γειώσεις μοιάζει μ’ αυτόν που ακούγεται στο video μου και απλά πρέπει να διαχωρίσετε αν οφείλεται σε κακές επαφές γειώσεων στην πρίζα, πολύμπριζο (εύκολη διάγνωση, απλά τροφοδοτούμε από άλλη πρίζα ή πολύμπριζο και βλέπουμε αν σταματάει) ή σε κακές επαφές σε καλώδια της συσκευής ή του μουσικού οργάνου ή σε κύκλωμα στην ίδια τη συσκευή (επέμβαση μόνο από γνώστη).

Στο άρθρο δεν κάνω καμιά προσπάθεια να ισοπεδώσω αυτούς που επιδιώκουν να πετύχουν κάτι το καλύτερο ποιοτικά, αλλά να επιστήσω την προσοχή και αν είναι δυνατόν να πείσω (όχι με blind test ή υποκειμενικότητα) ότι και με κοινά φτηνά εξαρτήματα (ασφαλειοδιακόπτη πίνακα τροφοδοσίας, εντοιχισμένα καλώδια, καλώδιο τροφοδοσίας συσκευής - πρίζα τοίχου - πολύπριζο, φις συσκευής ) πετυχαίνετε κάτι εξ’ ίσου καλό ή και κακό αν δεν ισχύουν τα ανωτέρω αναφερόμενα.

Το θέμα της γείωσης της οικίας είναι σημαντικό. Ρίξτε μια ματιά και στις ενότητες 3 – 8 του άρθρου:’’Γενικά για Γειώσεις & ειδικότερα για γειώσεις Audio’’.

Βιβλιογραφία:

ΕΔΩ , ΕΔΩ , ΕΔΩ

Όμως την εμφανή ποιοτική διαφορά στον ήχο θα την πετύχετε καλύτερα, όχι με καλώδια τροφοδοσίας αλλά από άλλες παραμέτρους (με την ποιότητα όλων των συσκευών και των παρελκομένων τους που απαρτίζουν συνολικά το σύστημα σας).