Μικροτονικές Μπλουζ Κλίμακες (Εισαγωγή)

Γράφει το μέλος Panos (panos1984)
19 άρθρα στο MusicHeaven

Γεια χαρά! Είμαι ο Πάνος και θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας το αποτέλεσμα της έρευνας μου πάνω στις μικροτονικές μπλουζ κλίμακες.

Για πολλά χρόνια έπαιζα Μπλουζ μουσική με το μυαλό ενός τζαζίστα, χρησιμοποιώντας μινόρε και ματζόρε πεντατονικές, τρόπους, και αρπέζ πάνω σε ματζόρε μπλουζ φόρμες, αλλά δεν κατάφερα να ακουστώ ποτέ “αυθεντικός”. Κάτι έλειπε… Πριν μερικά χρόνια γνώρισα τον Γιώργο Ζήκο (κιθαρίστα της μπάντας Zero Zero) ο οποίος με εισήγαγε σε έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης για τις μπλουζ κλίμακες που με οδήγησε σε αυτή την έρευνα και τελικά στη δημιουργία δυο σειρών από βίντεο (“Microtonal Blues Scales” & “Blues History”). Αν και κάποια από αυτά που θα παρουσιάσω για τις μπλουζ κλίμακες είναι γνωστά στους ακαδημαϊκούς, δεν έχουν ακόμα ενσωματωθεί στη διδασκαλία της Αμερικάνικης μουσικής. Οπότε, θα προσπαθήσω να κάνω ένα πρώτο βήμα με αυτά τα μαθήματα, όχι επειδή είμαι κάποιος ειδικός, αλλά για να ξεκινήσω μια συζήτηση πάνω σε αυτό το ευαίσθητο θέμα.

Στη πρώτη σειρά από βίντεο που θα ανεβάζω κάθε εβδομάδα, ονόματι “Microtonal Blues Scales”, θα προσπαθήσω να αντιμετωπίσω το “πρόβλημα” πολλών μουσικών (συμπεριλαμβανομένου εμού) να αυτοσχεδιάσουν πάνω σε Blues ή Blues-based μουσική και να ακούγονται “πειστικοί”. Βέβαια ένας σημαντικός παράγοντας που θα πρέπει να εστιάσουμε είναι οι κλίμακες που χρησιμοποιούμε. Πρέπει να παίξουμε μια ματζόρε κλίμακα? Μήπως πρέπει να παίξουμε μια μινόρε? Και αν ναι, γιατί να παίξουμε μια μινόρε κλίμακα πάνω από ματζόρε συγχορδίες?

Όπως θα εξηγήσω σε αυτά τα βίντεο, οι μπλουζ κλίμακες ΔΕΝ είναι σαν τις κλασσικές κλίμακες, όπου οι νότες έχουν ένα συγκεκριμένο και σταθερό τονικό ύψος. Μια μπλουζ κλίμακα είναι πιο πολύ σαν ένα Αραβικό Maqam ή μια Ινδική Raga (όπου οι νότες παρεκκλίνουν από το Ευρωπαϊκό συγκερασμένο σύστημα). Ωστόσο οι Μπλουζ κλίμακες έχουν την ιδιαιτερότητα όχι μόνο να έχουν Δυτικά στοιχεία στο DNA τους (λόγω μουσικής ανταλλαγής μεταξύ Αφρο-αμερικάνων και Ευρω-αμερικάνων) αλλά επίσης να έχουν εξελιχθεί, εξηγηθεί και διδαχτεί σε μια κοινωνία λευκών. Ίσως ήταν η αναπόφευκτη ερμηνεία από τη οπτική ενός αφομοιωμένου τονικού συστήματος, ή ίσως ήταν απλά για παιδαγωγική διευκόλυνση, το αποτέλεσμα είναι ότι οι λευκοί υπεραπλούστευσαν την Αφροαμερικάνικη μουσική χρησιμοποιώντας Κλασσικά εργαλεία και έννοιες για να την εξηγήσουν (τουλάχιστον από τον 19ο αιώνα).

Βέβαια πολλοί μελετητές έχουν προσπαθήσει να αναλύσουν τη φύση των μπλουζ κλιμάκων. Είναι σαφώς ένα δύσκολο έργο δεδομένου ότι οι μπλουζίστες παίζουν τις μπλουζ κλίμακες λίγο διαφορετικά ο ένας από τον άλλο, ανάλογα τις επιρροές τους, το όργανο που χρησιμοποιούν, και τη προσωπικότητα τους. Επίσης ερμηνεύουν τα τραγούδια διαφορετικά κάθε φορά. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι κάποιος μπορεί να βρει κοινό έδαφος μεταξύ των πιο επιδραστικών μπλουζ μουσικών και να βγάλει κάποια άκρη μέσα σε αυτή τη πολύπλοκη παράδοση. Αυτό που θα παρουσιάσω είναι μια περιγραφή αυτών των μικροτονικών κλιμάκων (θεωρία) που πιστεύω ότι είναι αρκετά συνεπής με το πραγματικό μπλουζ παίξιμο, δηλαδή, εξηγεί τα περισσότερα πράγματα τις περισσότερες φορές. Κρατήστε στο νου σας ότι αυτή είναι η προσωπική μου ερμηνεία και η δικιά σας μελέτη μπορεί να παράξει διαφορετικά αποτελέσματα.

Από την άλλη, κάποιοι θα μπορούσαν να πουν ότι τα Μπλουζ είναι ένα στυλ που θα πρέπει να μαθαίνεται μόνο ακούγοντας δίσκους και δεν θα έπρεπε να προσπαθούμε να το εξηγήσουμε και να το περιγράψουμε, αφού το μόνο που χρειάζεται είναι να έχεις το “μπλουζ συναίσθημα” για να το ερμηνεύσεις πειστικά. Λοιπόν, κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι αλήθεια για οποιοδήποτε είδος μουσικής, όχι μόνο για τα Μπλουζ. Κάποιος με μεγάλο ταλέντο θα μπορούσε να αποκωδικοποιήσει και να μάθει κάθε μουσική γλώσσα και τις προφορές της μόνο ακούγοντας τη, αλλά για μας τους υπολοίπους χρειάζεται μια κατευθυντήρια γραμμή (θεωρία) για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε που να δώσουμε προσοχή όταν μελετάμε τα Μπλουζ. Μη ξεχνάτε μόνο, ότι οι θεωρίες φτιάχνονται για να εξηγήσουν υπάρχουσες μουσικές πρακτικές, και επομένως δεν πρέπει να μας περιορίζουν στην έκφραση και τη δημιουργία νέας μουσικής.

Στη μια δεύτερη σειρά από βίντεο θα προσπαθήσω να παρουσιάσω την “Ιστορία & Εξέλιξη των Μπλουζ” σε σχέση με άλλες Αμερικάνικες μουσικές και τις κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις μέσα στους αιώνες. Έχω δώσει ιδιαίτερη έμφαση στη περίοδο πριν τη γέννηση των Μπλουζ (16ος-19ος αιώνας), αφού έχει ενδιαφέρον να δούμε πως διάφορα μουσικά στυλ εξελίχθηκαν μέσα στον χρόνο και επηρέασαν το ένα το άλλο, οδηγώντας στη δημιουργία νέων μουσικών ειδών. Θα δημοσιεύω αυτά τα μαθήματα Ιστορίας κάθε εβδομάδα παράλληλα με τα μουσικά.

Ελπίζω να βρείτε κάτι χρήσιμο σε αυτή την εργασία!

P.S.1 Το παραπάνω βίντεο είναι μια αναγκαία εισαγωγή σε αυτόν τον νέο τρόπο σκέψης. Θα πρέπει να περιμένετε μέχρι την επόμενη εβδομάδα για τη παρουσίαση της πρώτης κλίμακας :)

P.S.2 Αγγλικοί και ελληνικοί υπότιτλοι είναι διαθέσιμοι

Πάνος Χαραλαμπίδης