Κατ'αρχήν, να πω πως αμφιταλλαντεύτηκα ελαφρώς ως προς το σε ποιο κομμάτι του ΜΗ να δημοσιεύσω αυτές μου τις σκέψεις. Κατέληξα εδώ γιατί θα μπορώ να χρησιμοποιήσω ένα πιο χαλαρό ύφος αλλά, κυριότερα, επειδή σκοπός μου είναι να ξεκινήσω μία συζήτηση. Οπότε...
Είμαι από τη Θεσσαλονίκη. Η μουσική που μου "μιλάει" περισσότερο είναι τα ρεμπέτικα και τα λαϊκά (αν και νιώθω και ροκάς, εκ πεποιθήσεως - αυτό το περίεργο κράμα που προσδιόρισε ο Σιδηρόπουλος, το νήμα που συνδέει το ρεμπέτικο με το μπλουζ). Στη Θεσσαλονίκη, λοιπόν, τον καιρό που είχα αρχίσει να βγαίνω (πες στα λυκειακά μου χρόνια) είχε αρκετά ρεμπετάδικα. Μπορεί το κύμα που είχε δημιουργήσει "Το Ρεμπέτικο" του Ξαρχάκου να έσβηνε στη δεκαετία του '90 αλλά υπήρχαν αρκετά κουτούκια, ταβέρνες ή ακόμα και μεγάλα μαγαζιά τα οποία έπαιζαν τα είδη μουσικής που αναγνώριζα απο τις πρώιμες αναμνήσεις γλεντιών (βλ. πάσχα στο χωριό) τα οποία, απαριθμώντας τά πρόχειρα, είναι: ζεϊμπέκικο (αργό ή απτάλικο), καρσιλαμάς, τσιφτετέλι, χασάπικο, συρτός και χασαποσέρβικο. Όντας προσφυγικής καταγωγής και από τις δύο πλευρές της οικογένειάς μου, στερεότυπα τύπου "οι άντρες δε χορεύουν τσιφτετέλι και οι γυναίκες ζεϊμπέκικο" δεν ήταν ποτέ μες στη λογική μου. Επίσης, τα οριεντάλ ή οι χαβάγιες δε μου ήταν ξένα ακούσματα.
Ο προβληματισμός ξεκίνησε όταν βγήκα να διασκεδάσω στην πόλη στην οποία μου έλαχε να περάσω φοιτητής. Πήγαμε στο μεγαλύτερο ρεμπετάδικο των Ιωαννίνων και αφού καθίσαμε και κάναμε λίγο χαβαλέ, έπαιξε ένα χασαποσέρβικο οπότε και σηκωθήκαμε να χορέψουμε. (Σε παρόμοιες καταστάσεις, όπου όλοι κωλώνουν, ενώ θέλουν, να σηκωθούν και να χορέψουν, η πίστα γεμίζει με ένα χασαποσέρβικο ή, τουλάχιστο, έτσι θυμάμαι).
Στη συνέχεια η ορχήστρα το γύρισε σε τσιφτετέλι οπότε και δέχτηκα την πρώτη λαβή!
Τσιφτετελοσυρτός! Άντε και πιαστήκαμε όλοι χέρι-χέρι και μία μπρος, μία πίσω! Ένιωθα σα θεια (χωρίς τόνο) σε γάμο! Μόνο η τσάντα ένιωθα να μου λείπει, γέρα αγκυρωμένη κάτω από τη μασχάλη, μη μου την πάρει καμία άλλη! Μπορεί να είμαι εγώ ο μυστήριος αλλά στο δικό μου μυαλό το τσιφτετέλι είναι ελεύθερος χορός, ζευγαρωτός (ή, όταν επιλέξει η γυναίκα, σόλο - εκεί μόνο παλαμάκια μπορείς να τις χτυπήσεις
). Μόλις όμως έλυνα το χέρι μου για να χορέψω με κάποια φίλη, τσουπ! πάλι η λαβή!
Και, όχι τίποτα άλλο ρε παιδιά, αλλά είναι και εντελώς βαρετό αυτό το πράγμα! Αν ήταν τουλάχιστο συρτός, να έχει εκτός από τα μπροστά βήματα και τα πίσω, να πω "εντάξει". Αλλά αυτό το μπρος-πίσω, όλοι μαζί λες και είμαστε τουρίστες-opa-kefi-mouzaka;
Μη με παρεξηγείτε. Δεν απαξιώνω τους κυκλωτικούς μας χορούς, ακόμα και τους απλούστερους. Αναγνωρίζω την ομορφια ενός ηπειρώτικου ακόμα και αν όλοι κάνουν βήματα στον τόπο εκτός απ' τον πρώτο.
Ωστόσο, υποψιάζομαι ότι ο τσιφτετελοσυρτός είναι έκφανση κάποιου άλλου σημείου των καιρών. Είναι το καβάντζωμα. Είναι το "ανήκομεν εις την Δύσην (όλο και περισσότερο)" που μεταφράζεται σε "κολλάω να σηκωθώ μόνος στην πίστα και να συνοδεύσω την γυναίκα (που συνοδεύω!) να χορέψουμε τσιφτετέλι" (βλέπε "έχω όλο και πιο έντονη την εικόνα του εαυτού μου στο κεφάλι μου"). Είναι "δεν χορεύω οτιδήποτε πιο περίπλοκο γιατί απλά θέλει περισσότερη προσπάθεια" (όσο κουλό κι αν ακούγεται). Είναι "χώνομαι στην ασφάλεια των πολλών".
Κατά ορισμένους, μια ψυχολογική ερμηνεία του χορού είναι πως αποτελεί μορφή άμυνας. Νιώθω, λοιπόν, πως αμυνόμαστε σε όλα εκείνα που νιώθουμε να μας ζορίζουν, όλο και πιο φοβισμένα, με τρόπους που "είναι ασφαλείς". Ή, ακόμα χειρότερα, δεν αμυνόμαστε αλλά εκτονωνόμαστε.
Όλα αυτά που περιγράφω, λίγο πριν-λίγο μετά τις αρχές της δεκαετίας/αιώνα/χιλιετίας. Το συγκεκριμένο ρεμπετάδικο δε μπόρεσε να συντηρηθεί και έκλεισε. Ο τσιφτετελοσυρτός πλεόν βασιλεύει στις μεγάλες πίστες (sic) καθώς και στα πανηγύρια, όπου άλλωστε ήταν πάντα αρχηγός! Στα Γιάννενα υπάρχει τουλάχιστο ένας χόρος με τρίχορδο, μπαγλαμά,
κιθάρα, ακουστικό μπάσο και ρεμπέτικα και άλλοι δύο με τετράχορδα και λαϊκά. Από τη Θεσσαλονίκη λείπω αρκετό καιρό οπότε δεν γνωρίζω/δεν απαντώ.
Αυτά τα ολίγα για να ξεκινήσει η συζήτηση!
Υ.Γ. DISCLAIMER: Ό,τι γράφω είναι όσο πιο καλοπροαίρετο μπορεί να είναι. Ο τόπος προέλευσής μου αναφέρεται για να δοθεί ένα στίγμα και με καμία τοπικιστική διάθεση. Δεν έχω σκοπό να προσβάλλω κανέναν (ούτε καν τη θεια με την τσάντα στη μασχάλη) και οποιοδήποτε σχόλιο καλό είναι να αντιμετωπιστεί με χιούμορ! Απαντήσεις με χιούμορ, δεκτές. Θα ληφθεί υπ' όψη πως το χιούμορ είναι αναπόφευκτα επιθετικό! Χιούμορ. (Το λέω ακόμα μια φορά, έτσι για να αιωρείται
)!
Υ.Γ.2 Παραθέτω τις παραπάνω σκόρπιες σκέψεις ώστε να ξεκινήσει κουβέντα.
Ελπίδα μου είναι μονάχα αυτή η κουβέντα να μην μετατραπεί σε "χάλια-τα πάντα μέτρια-μαύρη-ειν'η-νύχτα-στα-βουνά-μαύρη-σαν-καλιακούδα" συζήτηση. Αν αυτή είναι η άποψή σας εννοείται πως έχετε κάθε δικαίωμα να τη διατυπώσετε, μα προσπαθήστε να προσφέρετε και κάτι εποικοδομητικό (τούβλα, ασβέστη, κριτική κ.λπ.)
