Ο Μεγάλος Ερωτικός

Ο Μεγάλος Ερωτικός, απτελεί σταθμό στην πορεία της ελληνικής μουσικής. Πρόκειται για έναν αδιάσπαστο κύκλο τραγουδιών με συγκεκριμένο θέμα: Τον Έρωτα, όπως φανερώνει και ο τίτλος του. Τον Έρωτα τον αγνό, τον πανάγαθο, τον όχι εφήμερο, αλλά πανταχού παρόν στη ζωή μας. Ο Χατζιδάκις έγραψε για αυτόν τον δίσκο και για την ονομασία του:

Ο Μεγάλος Ερωτικός είναι ένας λαϊκός θεός, που ζει στη φαντασία μας από τη στιγμή που γεννιόμαστε, ίσαμε να πεθάνουμε, όμορφος, εφηβικός και αδιάκοπα ζωντανός.

Ο Μεγάλος Ερωτικός δε φοράει γραφικά τοπικά ρούχα. Φοράει τα δικά του που συνθέτουν δύσκολους συνδυασμούς ήχων, ανάλαφρων χρωμάτων και ποιητικών ονείρων. Δεν περιέχει μηνύματα που εύκολα τα σβήνουν οι βροχές, δεν αντιστέκεται.

Για την ηχογράφηση του δίσκου, ο συνθέτης επέλεξε ποιήματα αρχαίων, αλλά και νέων ποιητών και τα μελοποίησε, βάζοντας την υπέροχη μουσική του. Και σε συνδυασμό με τις μοναδικές φωνές του Δημήτρη Ψαριανού και της Φλέρυς Νταντωνάκη, το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό.

Ο δίσκος ξεκινά με το "Με την πρώτη τη Σταγόνα της Βροχής", σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, ένα υπέροχο κομμάτι, με τη φωνή του Ψαριανού να το κάνει ακόμα καλύτερο. Μιλάει για μια αγάπη, που έφυγε μαζί με το καλοκαίρι, και ξεκινάει τον δίσκο με τον πιο ωραίο τρόπο. Αμέσως ο ακροατής βυθίζεται στη μουσική και την αφήνει να τον παρασύρει.

Έπειτα έρχεται η σειρά του "Σ' Αγαπώ", σε ποιήση Μυρτιώτισσας. Εδώ η φωνή της Νταντωνάκη, πραγματικά "κεντάει", τραγουδόντας μια σιγανή μελωδία. Αμέσως μετά, ακολουθεί το "θυμωμένο" "Μέρες του 1903" με δυνατό μπάσο, αλλά επίσης πολύ ωράια μελωδία και ακολουθείται από το "Ποιος είναι τρελός από Έρωτα", το πιο γρήγορο ίσως του δίσκου, σε ποιήση του Γιώργου Σαραντάρη.

Στη συνέχεια, ακούμε τα "Λιανοτράγουδα", ένα δημοτικο τραγούδι, όπου οι φωνές των δύο τραγουδιστών ακούγονται εναλλάξ, σε έναν διάλογο μεταξύ αγοριού και κοριτσιού, όπου εξομολογούνται τον έρωτα τους. Και στο ρεφραίν, οι φωνές τους ενώνονται τραγουδώντας "Να 'χα το σύννεφο άλογο, το άστρι χαλινάρι, το φεγγαρακι της αυγής να 'ρχομουν κάθε βράδυ" κλπ. Πραγματικά εξαιρετικό κομμάτι, που βγαίνει από τα όρια του "δημοτικού" και περνά σε κάτι άλλο ανώτερο. Εμένα τουλάχιστον αυτή την εντύπωση μου δίνει.

Τα καλύτερα κατά τη γνώμη μου κομμάτια βρίσκονται από αυτό το σημείο και μετά. Εδώ ο ακροατής θα ακούσει, το αριστουργηματικό "Πέρα στο θολό ποτάμι", όπου η Νταντωνάκη κάνει το πιο εξαίσιο τραγουδισμα στον δίσκο, θα απολάυσει το "Το Όνειρο", σε ποιήση Διονυσίου Σολωμού, με τον Ψαριανό να τραγουδάει το μεγαλύτερο κομμμάτι του δίσκου και να αφηγείται ένα όνειρο στην αγαπημένη του και θα μείνει έκπληκτος, από το "Κέλομαι σε Γογγύλα". Εδώ ο Χατζιδάκις καταφέρνει να μελοποιήσει ένα αρχαίο ποιήμα της Σαπφούς αμετάφραστο και πραγματικά το αποτέλεσμα είναι ανεπανάληπτο. "Κέλομαι σε Γογγύλα, πέφανθη λάβοισα μα" τραγουδά η Φλέρυ και να ένα από τα καλύτερα κομματια του δίσκου. Αλλά το όνειρο του ακροατή δεν έχει τελειώσει ακόμα....

Στο επόμενο κομμάτι, το Έρωτα Εσύ, που είναι απόσπασμα της "Μήδειας" του Ευριπίδη, αλλά μεταφρασμένο, βλέπουμε την πιο καταιγιστική αλλαγή ρυθμών και ύφους, σε όλα τα τραγούδια, του δίσκου. Αρχίζει με έναν αργό ρυθμό, κάπως λυπητερό με τον Ψαριανό να λέει "Έρωτα εσύ με περισσή, όταν λαβώνεις δύναμη, μηδ' όνομα καλό, μηδ' αρετή μπορεί να βγεί". Αμέσως μετά ομως αλλάζει γίνεται πιο χαρούμενο, πιο μεγαλοπρεπές και πριν προλάβει καλά καλά ο ακροατής να συηνιθήσει την αλλαγή, το κομμάτι γίνεται καθαρά λαϊκό με μπουζούκια,να παίζουν ένα βαρύ ρυθμό, που τέινει προς το ζεϊμπέκικο. Φοβερό, ε;; Σίγουρα, πρόκειται για ένα από τα πιο ξεχωριστά και δύσκολα κομμάτια, που έχουμε εδώ και είναι με μια λέξη απερίγραπτο.

Αλλά η έκπληξη δεν έχει τελειώσει, καθώς το επόμενο κομμάτι, το "Πάθη από τον Έρωτα", έιναι καθαρά γραμμένο σε ποντιακό ρυθμό, με μια ποντιακή λύρα να παίζει ακατάπαυστα. Και αυτά πλαισιωμένα από το τραγούδισμα της Νταντωνάκη. Μια ακόμα έκπληξη για αυτόν που αγόρασε το δίσκο, νομίζοντας ότι θα ακούσει, έναν συνηθισμένο ήχο, όπως αυτός των περισσότερων έντεχνων δίσκων.

Και έτσι φτάνουμε στον επίλογο του δίσκου, το "Κρατάια ως θάνατος Αγάπη", που προέρχεται από το Άσμα Ασμάτων του Σολομώντως, το πιο μεγαλοπρεπές κομμάτι, όπου οι φωνές των δύο τραγουδιστών εναλλάσονται, πλαισιωμένες από μια χωρωδία. Και σε έναν καταιγισμό, ήχων ο δίσκος τελειώνει αφήνοντας τον απόηχό του να μένει στα αυτιά του ακροατή....

Όπως έιχα αναφέρει πιο πάνω τα τραγούδια του δίσκου αποτελούν έναν αδιάσπαστο κύκλο. Για αυτόν τον κύκλο έγραψε ο Χατζιδάκις στον πρόλογό του σχετικά με το έργο του.

Η σειρά που ακολουθούν τα ποιήματα αυτά των Ελλήνων ποιητών σχηματίζει έναν αδιάσπαστο κύκλο τραγουδιών, μια λειτουργία για το Μεγάλο Ερωτικό.

Προσπάθησα να δημιουργήσω τραγουδια απλά, αλλά όχι εύκολα. Για αυτό διάλεξα με προσοχή τους τραγουδιστές πουθα τα ερμήνευαν. Και πρώτα η Φλέρυ Νταντωνάκη, με πάθος, σπάνια φωνή κι εσωτερική ένταση, και ο Δημήτρης Ψαριανός, απέριτττος, νεανικός και γνήσια λαϊκός. Και οι δύο τραγουδώντας δίνουν μαθήματα ήθους, αλήθειας και μαγείας στο λαϊκό τραγούδι.

Με τα τραγούδια αυτά αποτείνομαι στην πιο κρυφή ευαισθησία των ν ε ω ν ανθρώπων κάθε ηλικίας και όχι στους εφήμερους κι ανεξέλεγκτους ερεθισμούς τους.

Τα τραγούδια αυτά δεν είναι αισθησιακά. Λειτουργούν περ' από την πράξη, στο βαθύ αίσθημα που χαρακτηρίζει οποιαδήποτε σχέση, κάθε μορφής, αρκεί να περιέχει τις προϋποθέσεις για ανθρώπινη επικοινωνία.

Ο Μεγάλος Ερωτικός είναι μια σειρά από λαϊκά τραγούδια που γράφτηκαν πρώτ' απ' όλα για μα επικοινωνήσω με όλα τα ελληνικά πρόσωπα που αγαπώ βαθεία, αυτά που γνώρισα, αυτά που θα γνωρίσω κι αυτά που δε θα μπορέσω ποτέ να γνωρίσω. Και ακόμη, μεσ' από όλα αυτά να ενωθώ με την ψυχή του τόπου μου σε μια λειτουργία αθάνατη, ερωτική και ελληνική.

Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1972, την ενορχήστρωση την έκανε ο Μάνος Χατζιδάκις και τη διδασκαλία της χoρωδίας η Έλλη Νικολαΐδη.

Ευχαριστώ για την ανάγνωση....