Η έννοια του σκυλάδικου

Γράφει η Δέσποινα Κ. (despinakontogianni)
122 άρθρα στο MusicHeaven

Όταν ρώτησα τους γονείς μου είπαν: "Ε, ναι, αφού έχει γίνει σκυλί". Δεν μπορώ να πω ότι κατάλαβα, αλλά δεν επέμεινα σ' εκείνη την τρυφερή ηλικία.

Αργότερα, άκουσα το Γιάννη Σπανό, να λέει με σοβαρό κιόλας ύφος στην εκπομπή του Λ. Παπαδόπουλου (ΝΕΤ), πως το "Ρίξε στο κορμί μου σπίρτο" ήταν το πρώτο σκυλάδικο που φτιάχτηκε. Αμέσως, μου δημιουργήθηκε η όχι και τόσο εσφαλμένη εντύπωση ότι πρόκειται για ένα είδος μουσικής που περιλαμβάνει μπουζούκι, είναι εύθυμο (αφού κάνει τον κόσμο να ανεβαίνει στα τραπέζια και να περνάει καλά), ο καλλιτέχνης βγαίνει σε "πίστα" αντί για "σκηνή" και τον λούζουν γαρύφαλλα.

Τα "σκυλάδικα" τα βρίσκεις στην παραλιακή, είναι γεμάτα καπνό, πρέπει να ντυθείς στην τρίχα για να πας και να σκάσεις παραπάνω λεφτά αν θες καλό τραπέζι. Όλα αυτά στέκανε, αλλά δε μου δίνανε μιαν ακριβή εικόνα του "γιατί λέγονται έτσι μαμά;" και "τί τα κάνει ξεχωριστά, ακριβά και περιζήτητα;" (επίσης: "τραβάτε ζόρι με την Αννούλα, κύριε;").

Ας αποσαφηνίσουμε την έννοια που έχει πάρει σήμερα το πράγμα. Όντως, τα "σκυλάδικα" τα βρίσκει κανείς και στην παραλιακή. Διασκεδάζει μέχρι το πρωί, ρίχνοντας γαρύφαλλα στην πίστα και κάνοντας "ζημιά". Είναι άσματα με υπερβολικά εύπεπτο στίχο και μουσική που παίζει σε τυπικό χιλιοχρησιμοποιημένο μοτίβο, χωρίς να σε ξαφνιάζει (στην περίπτωση που το παρατηρήσει κάποιος). Πιο ευγενικά θα μπορούσαμε να τα πούμε λαϊκοπόπ κομμάτια σύντομης διάρκειας ζωής. 

Αυτό δεν ίσχυε ακριβώς έτσι στις δύο (και τρεις) προηγούμενες δεκαετίες, δηλαδή το '70, '80 και '90. Επρόκειτο για μαγαζιά προτελευταίας και τελευταίες κατηγορίας, που έπαιζαν λαϊκά, αλλά από άσημους ερμηνευτές, οι οποίοι συνήθως έκαναν αρπαχτές σε ανάλογα μαγαζιά της επαρχίας και κονσιομασιόν ενίοτε. 

Οι όροι "σκυλάς" και "σκυλάδικο" προφανώς προήλθε από τον άθλιας ποιότητας ήχο που είχαν οι χώροι αυτοί, όπως κι από τη φωνή των τραγουδιστών, που θα μπορούσε να μοιάζει με γάβγισμα σκύλου. 

Στην αργκώ αυτή η λέξη, όπως μαθαίνουμε από το slang.gr, εμφανίστηκε τη δεκαετία του '30: "Την δεκαετία του 30 και έξω από την Αθήνα λειτουργούσαν μαγαζιά που συνήθως αποτελούνταν από δύο δωμάτια. Στο ένα υπήρχε ένα υποτυπώδες φαγητό (αυτός μάλιστα που μου το διηγήθηκε μου είπε συγκεκριμένα: «Υπήρχε ένα τραπέζι όταν έμπαινες και εκεί υπήρχε κάποιο βραστό κοτόπουλο ή κάτι παρεμφερές και έτρωγες»), παράλληλα υπήρχε ένα συνήθως όργανο που έπαιζε, στο δίπλα δωμάτιο υπήρχε γυναίκα και πήγαινες και πηδούσες. Η πληρωμή ήταν για όλο το πακέτο. 
Αυτά ήταν τα μαγαζιά. Ο λόγος που τα λέγανε σκυλάδικα ήταν γιατί, για να μην τους ελέγχουν τόσο πολύ, τα στήνανε πολλές φορές έξω από το κέντρο της Αθήνας. Αυτό όμως τότε σήμαινε εξοχή, ερημιά, και βέβαια και σκυλιά τα οποία ουρλιάζανε στις γύρω περιοχές. Έτσι, όταν πήγαινες σε αυτά τα μαγαζιά, πήγαινες στα «σκυλάδικα»."

Προσωπικά, βρίσκω λίγο προσβλητική αυτή τη λέξη στη σημερινή εποχή.

Άσε που τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται και λάθος. Μια "φθηνή" δημιουργία δε γίνεται αυτόματα "σκυλάδικο". Έχει γίνει μια ομαδοποίηση της ποπ, του λαϊκού και κάποιων άλλων ειδών κι αποτελούν την κατηγορία του ελληνικού "μη ποιοτικού τραγουδιού". 

Δεν είμαι λάτρης του είδους, αλλά παραδέχομαι πως υπάρχουν αρκετές φωνές, οι οποίες έχουν ποιότητα και βάθος. Δε θα ήθελα να αναφερθώ σε συγκεκριμένα ονόματα, μα φαντάζομαι πως κι εσείς εστώ και για έναν καλλιτέχνη, που θα μπορούσε να έχει την ταμπέλα του "σκυλά" έχετε πει πως ξεχωρίζει ή θα μπορούσε να κάνει καλύτερα πράγματα.

Κι εδώ έρχεται ένα τεραστίων διαστάσεων ερώτημα: "Αν έκανε κάτι άλλο, θα είχε τις ίδιες ευκαιρίες;". Ρητορικό μιας κι οι περισσότεροι γνωρίζουμε, πως τα "καλύτερα πράγματα" και δεν έχουν λεφτά και αργούν να γίνουν και δε σου φέρνουν τόσο κόσμο και τα λοιπά και τα λοιπά. Υπάρχουν σ' αυτό το χώρο άτομα επαγγελματίες μουσικοί, όχι άσχετοι και κακόφωνοι, που κάνουν προσπάθεια (και στέκονται αξιοπρεπώς) να διατηρήσουν το πρόγραμμα σ' ένα α' επίπεδο, να μην ξεφτυλίζονται και να μην προκαλούν. Μόνο αν είμαστε μέσα στο χορό μπορούμε να κρίνουμε επιλογές (στην περίπτωση που θεωρούμε πως έχουμε αυτή τη δυνατότητα). 

Επίσης, ακούω συχνά τη φράση "μιλάμε για διασκέδαση κι όχι για ψυχαγωγία".

Ναι... και; Ξέρω.

Η ψυχαγωγία δεν υπάρχει στις μέρες μας κι είναι αναγκαία και μας καλύπτει πνευματικές και ψυχικές ανάγκες, ενώ η διασκέδαση είναι χάσιμο χρόνου, είναι η "κακή ψυχαγωγία", θα πρέπει να αποφεύγεται αυτή η σπατάλη.

Ναι μεν... αλλά. Δεν το βλέπω εγώ έτσι το πράγμα.

Το να πας στα "μπουζούκια"-που δε νομίζω στις μέρες μας να αποτελεί καμιά τακτική συνήθεια ακόμα και να θες-σε κάνει κεφάτο, κατά ένα μεγάλο ποσοστό ξεχνιέσαι και νιώθεις την παρέα! Δεν καταλαβαίνω πού βρίσκεται το κατακριτέο. Όλα χρειάζονται και για τον άνθρωπο και για τη μουσική βιομηχανία. 

Κι όπως είπε ο μεγάλος Duke Ellington: "Υπάρχουν δύο είδη μουσικής. Η καλή κι η άλλη". Συμφωνώντας με αυτό θεωρώ ανούσιο η πλειοψηφία με την πρώτη ευκαιρία να κρίνει μια δουλειά "μη ποιοτική", άρα και ανάξια λόγου με βάση τα κριτήρια που θέτει ένας συγκεκριμένος μουσικός κύκλος. 

Τέλος, πόσοι στον ελληνικό χώρο δεν έχουν ακούσει έστω κι ένα "σκυλάδικο" ή δεν έχουν επισκεφτεί ένα τέτοιο  μαγαζί; Μέρος της ελληνικής καθημερινότητας. Μη φοβάστε την ονομασία.