Σταμάτης Μορφονιός: Ξυπνήστε ρε, δεν είναι σπίτι η φυλακή σας!

Γράφει ο Παναγιώτης Κοτσώνης (travelogue)
45 άρθρα στο MusicHeaven

Τα αδέλφια Αντώνης & Δημήτρης Παπαβομβολάκης ανέλαβαν την ενορχήστρωση και την παραγωγή του δίσκου με τίτλο «Χαίρε, Ω Χαίρε ελευθερία» που κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη του 2013 υπό την ετικέτα Crossover Records. Τα πενιχρά έως μηδαμινά οικονομικά μέσα, δεν  εξανάγκασαν σε μείωση του καλού ηχητικού αποτελέσματος, ούτε σε καλλιτεχνικές εκπτώσεις. Εξάλλου, αποδεικνύεται από το σύνολο των βιρτουόζων μουσικών που συνευρέθηκαν προκειμένου να συμμετέχουν στην ηχογράφηση και μάλιστα αφιλοκερδώς. Έτσι λοιπόν, εκτός από τα δύο αδέλφια που έπαιξαν στα περισσότερα τραγούδια και τα περισσότερα όργανα, σημαντική ήταν η συμβολή του Μανώλη Καραντίνη στο μοναδικό ζεϊμπέκικο του δίσκου με τίτλο «Ο γύρος του θανάτου», οι σημαντικότατοι κρουστοί Νίκος Τουλιάτος και Γιώργος Μητσοτάκης, ο Μιχάλης Κατρίνης που έπαιξε κρητική λύρα στο τραγούδι «Τίποτα δεν το τελειώνει ο χρόνος», ο Γιώτης Κιουρτσόγλου που έπαιξε μπάσο, ο Βαγγέλης Καρίπης που έπαιξε κρουστά και ο Γιώργος Μανωλάκης που έπαιξε λαούτο στο τραγούδι «Μυστήριος χορός».

Ο Σταμάτης για δέκα χρόνια έζησε μόνος στο δρόμο. Ίσως κάποιοι στα στενά του κέντρου της Αθήνας έπεσαν πάνω στο εξαθλιωμένο ομοίωμά του και το προσπέρασαν με οίκτο, όταν τους ζήτησε «ψιλά» για κάποια δόση. Μόνη παρέα όλα αυτά τα χρόνια η κιθάρα του και οι μουσικές του. Ίσως η αγάπη του για τη μουσική τον βοήθησε να ξαναβρεί τη ζωή του. Οπωσδήποτε, κάτι τον βοήθησε και τον ώθησε. Διότι, δεν ήταν η τύχη, αλλά η συνειδητή επιλογή και απόφασή του να  πάρει τη ζωή του στα χέρια του. Έτσι, όπως δήλωσε σε συνέντευξή του στο «Κουτί της Πανδώρας»  και στο Μάριο Αραβαντινό, «Γύρισα απ’ το θάνατο, για να φτιάξω τον κόσμο». Δήλωση που περιέχει έντονο βαθμό συνειδητοποίησης, εφόσον μόνο εμείς οι ίδιοι – και ουχί οι εκάστοτε αντιπρόσωποί μας - μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, είτε ο καθένας από μόνος του με τον τρόπο ζωής του αλλά ακόμη πιο αποτελεσματικά σε συνεργασία με τους γύρω του. Προϋπόθεση για αυτή τη συνειδητοποίηση είναι να ξεπεράσουμε τους φόβους μας, καθότι «είναι ο φόβος που σε διώχνει, ο φόβος σε σκορπάει, ο φόβος σε κρατάει με την πόρτα κλειστή», όπως τραγουδάει ο Σταμάτης στο τραγούδι «Φόβος» που είναι ένα κάλεσμα για την υπέρβασή του.

Η θεματολογία που απασχολεί το Σταμάτη Μορφονιό είναι η κοινωνία και ό,τι βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος, μα και ο τρόπος που αντιδρά σε αυτά. Παρατηρεί πώς στέκεται απέναντί τους και επικρίνει την απάθειά του, τη βαθειά ύπνωση στην οποία έχει βυθιστεί, παρακολουθώντας την εξέλιξη όσων άμεσα των αφορούν μέσα από τον τηλεοπτικό φακό, σφηνωμένος στη λακκούβα του δερμάτινο καναπέ του, καθιστώντας τον ως τον «Πιο μεγάλο ένοχο».    Στήνει έναν αμείλικτο καθρέφτη μπροστά σε όσους -  αφημένοι σε μεγάλα λόγια πολιτικάντηδων και των παρατρεχάμενών τους - έχουν παγώσει το βλέμμα και δεν παρεκκλίνουν δεξιά ή αριστερά, για να κοιτάξουν γύρω τους μία ολόκληρη κοινωνία που ενώ καταρρέει, κάποιοι εξακολουθούν να υμνολογούν, με περισσή πατριδολαγνεία «Χαίρε, ω χαίρε ελευθερία».  Στα πρωινά δεν υπάρχει η γλυκιά τρυφερότητα του Κυριακάτικου ξυπνήματος. Έχουν τραχύτητα, αγωνία, απορία τόσης έντασης ώστε ανάλογης επιβλητικότητας είναι και η προτροπή… «Ξυπνήστε ρε! Δεν είναι σπίτι η φυλακή σας!»

Ένας τρόπος για να αποδυναμωθεί ο μέσα φόβος μας, είναι η σταδιακή αμφισβήτηση για τις - μέχρι στιγμής - σταθερές της ζωής μας. Μία εξ αυτών, αγγίζει τα παιδικά μας παραμύθια  στο τραγούδι «Λύκε, λύκε», τα οποία «τα λέν’ όλα μισά, κι έτσι μας κρύβουν την αλήθεια». Οι ρόδινοι επίλογοι με το – πάντα – αίσιο και διδακτικό, σχεδόν απαγορευτικό τέλος που συνιστά πορεία χωρίς ρίσκο,  πάντα εγείρουν ερωτήματα για το πως εξελίχθηκαν τα πράγματα μετά από το… τέλος. Ακόμη, αμφισβήτηση και μάλιστα δίκαιη, σηκώνει η απουσία του θεού-προστάτη σε όλες τις μεγάλες στιγμές της Ιστορίας αλλά και στις μικρές καθημερινές ιστορίες εξαθλίωσης, όπως παρατίθενται στο τραγούδι «Πάτερ Ημών», αποδείχνουν πόσα συμβαίνουν με την ανοχή του, η οποία εκκωφαντικά σπείρει την αμφιβολία για την ύπαρξή του, θέτοντας ταυτόχρονα ερωτήματα για τους πραγματικούς λόγους που προκαλούν όλα αυτά τα δεινά.

Τα τραγούδια του Σταμάτη Μορφονιού δεν είναι γραμμένα για την κρίση με αντιμνημονιακό περιτύλιγμα. Βεβαίως, στην παρούσα φάση της κρίσης και της εποχής των μνημονίων, οξύνονται οι αρνητικές πτυχές ενός συγκεκριμένου κοινωνικού συστήματος που έχει ως στόχο το κέρδος και μετατρέπει ζωές και ψυχές σε αριθμούς. Ωστόσο, όσα εκφράζονται μέσα από τους στίχους του, αφορούν τον άνθρωπο των τελευταίων δεκαετιών όπως εξελίσσεται στις αστικές κοινωνίες. Επομένως,   έχουν διαχρονικότητα προ-μνημονιακή αλλά και μετα-μνημονιακή. Διότι, αν το μνημόνιο είναι ένα εργαλείο για την εφαρμογή αντιλαϊκών και αντικοινωνικών πολιτικών, αυτό δεν σημαίνει πως η εφαρμογή τους δεν γινόταν πριν με άλλα εργαλεία ή πως δεν θα βρεθούν καινούρια στο μέλλον, όσο οι πολλοί άνθρωποι επιτρέπουν τις πολιτικές των λίγων και δεν παίρνουν την απόφαση να στήσουν το δικό τους «Μυστήριο χορό» ώστε «αυτό το στόμα που τους τρώει, να μη χορτάσει».

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ είπε πως «η Τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, μπορεί όμως να αλλάξει αυτούς που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο». Αν η σύντομη καλλιτεχνική πορεία του Σταμάτη Μορφονιού περπατήσει τα χιλιόμετρά της - και φαίνεται πως έχει δρόμο ακόμη – τότε σίγουρα μπορεί να αφυπνίσει, αν όχι να αλλάξει τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται να αλλάξουν. Ο χρόνος θα το δείξει. Το στίγμα το δίνει ο ίδιος λέγοντας πως «Τίποτα δεν το τελειώνει ο χρόνος. Όλα τελειώνουν μόνο όταν δεν μας νοιάζει άλλο πια.»

Καλή ακρόαση.

Λίστα τραγουδιών:

01. Ο πιο μεγάλος ένοχος

02. Χαίρε, ω χαίρε ελευθερία

03. Πάτερ Ημών

04. Τίποτα δεν το τελειώνει ο χρόνος

05. Λύκε, λύκε

06. Κάτι κεραίες

07. Παίξε

08. Ο φόβος

09. Ο γύρος του θανάτου

10. Μυστήριος χορός