Ο μαγικός ρυθμός των 12/8

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
128 άρθρα στο MusicHeaven

 Δείτε πρώτα το video μου για το μετρικό (ρυθμικό) σχήμα 12/8 με κιθάρα ΕΔΩ :

και το Video μου με εφαρμογές για 12/8 με φυσαρμόνικα και drums ΕΔΩ:

  Η διαφορά μεταξύ 3/4 και 6/8 & 6/4 και 12/8

Η διαφορά μεταξύ 3/4 και 6/8 είναι ότι στα 3/4 υπάρχει 1 ισχυρό μέρος (παλμός ή κτύπος ή beat) ή σε μερικές περιπτώσεις 2 ισχυρά μέρη στο μέτρο, ενώ στα 6/8 υπάρχουν δύο.

Εάν παίξετε τα 3/4 γρήγορα, αυτά μπορεί να ακούγονται σαν 6/8 (ή αντίστοιχα αν παίξετε τα 6/8 αρκετά αργά, μπορεί να ακούγονται σαν 3/4).

Η ίδια διαφορά που ισχύει για 3/4 και 6/8 ισχύει για 6/4 και 12/8, μόνο τα μήκη των μέτρων είναι διπλάσια.

Απλό συμπέρασμα:

Πολλά διαφορετικά μετρικά κλάσματα (άλλη ονομασία ρυθμικά κλάσματα, ή ρυθμική διάρθρωση, ή ‘’χρόνος’’, ή ‘’μέτρο’’) πχ 3 /4 και 6/8 είναι μαθηματικά ισοδύναμα.

Όμως αν και είναι μαθηματικά ισοδύναμα, μουσικά υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, που συνήθως είναι:

• η αίσθηση που αποκομίζουμε
• η ευκολία της γραφής για το επιδιωκόμενο τέμπο (ρυθμική αγωγή – ταχύτητα εκτέλεσης του μουσικού κομματιού)

Θεωρήστε λοιπόν τα:

• 6/8 σαν "2/4 με κάθε Beat σε υποδιαίρεση τρίηχου’’
• 12/8 σαν "4/4 με κάθε Beat σε υποδιαίρεση τρίηχου’’

Τα 12/8 τα βρίσκουμε στα slow Blues.

Εδώ ένα παράδειγμα slow Blues από τον T-Bone Walker:

Ακούστε, (ειδικά στο χρόνο 2:10 τα κύμβαλα) που στην πραγματικότητα είναι στυλ 4/4, με ένα τρίηχο ογδόων σε κάθε beat (εδώ)

Λέω τα κύμβαλα, επειδή ο κιθαρίστας είναι δύσκολο να χτυπά 12 beats και έτσι στο σύνολο τους στα αργά Blues, ο κιθαρίστας παίζει τμήματα του ρυθμού ή τραγουδά ή σολάρει.

Ακούστε τα τρίηχα εδώ. Επίσης:

• για 6/8 το video ΕΔΩ:
• για 12/8 το video ΕΔΩ:

Στα 12/8 το χτύπημα των μπάσων χορδών ακούγεται πολύ καλά αν γίνεται στο 1ο και στο 7ο beat.

 Από τις ‘’συνημμένες ‘’ στο video, παρτιτούρες της ''Άγιας Νύχτας'' (χρόνος 2:06) βλέπουμε ότι το κομμάτι αυτό γράφεται και σε 6/8 και σε 3/ 4.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι αν ένα κομμάτι έχει ρυθμό που να αποτελείται από 6 χτύπους όγδοων, δηλαδή έχει μέτρο 6/8, με την απλοποίηση μπορεί να γραφτεί ως 3/4. Αυτό δεν είναι λάθος μετρικά, όπως εξηγήσαμε παραπάνω. (Η γνώμη μου είναι ότι γράφεται και έτσι επειδή το συγκεκριμένο κομμάτι δεν χορεύεται). ΕΔΩ:

Ερώτημα

Στο χρόνο 1:42 του Video τίθεται ένα ερώτημα. Προσπαθήστε να το απαντήσετε.

Πότε οι συνθέτες χρησιμοποιούν στην παρτιτούρα φθογγόσημο μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας;

 Πολλοί σύγχρονοι συνθέτες σε κάποιο συγκεκριμένο κομμάτι τους χρησιμοποιούν πχ 4/2, αντί 4/4 ή 4/8, επειδή το φθογγόσημο ήμισυ είναι ‘’μεγαλύτερης’’ χρονικής διάρκειας, σε σχέση με το τέταρτο ή όγδοο και επομένως ΟΠΤΙΚΑ βοηθά για ανάγνωση της παρτιτούρας με αργότερο βήμα, αλλιώς θα ‘’παθαίναμε εγκεφαλικό’’ κατά την ανάγνωση (ειδικά στα 9/8 – 9/4 ζεϊμπέκικου ρυθμού).

Ομοίως, αν κάποιο κομμάτι τους είναι πολύ αργό, προτιμούν το αντίστροφο.

 Το 1ο σχέδιο δείχνει το ρυθμό 4/4 όπου το βασικό Beat είναι το τέταρτο. Υπάρχουν 4 τέταρτα/μέτρο και 60 νότες τετάρτου/λεπτό ή 60:60 = 1 τέταρτο/δευτερόλεπτο.

 Το 2ο σχέδιο δείχνει το ρυθμό 4/2 όπου το βασικό Beat είναι το ήμισυ. Υπάρχουν 4 ήμισυ/μέτρο και 60 νότες ημίσεως/λεπτό ή 60:60 = 1 ήμισυ/δευτερόλεπτο.

 Αν και γράφονται διαφορετικά και τα 2 ηχούν το ΙΔΙΟ.

Αυτό αποδεικνύει ότι μόνο του το ρυθμικό σχήμα δεν επαρκεί για να σου δώσει το tempo.

Με την πρώτη ματιά, (ειδικά από έναν αρχάριο) το 2ο  σχέδιο μοιάζει να είναι πιο αργό, αφού οι νότες του είναι μεγαλύτερης χρονικής αξίας. Όμως δεν είναι και ότι το ‘’μοιάζει να είναι’’ αποδεικνύεται απατηλό.

Τα 4/2 λοιπόν ΔΕΝ είναι πιο αργά από τα 4/4. Αυτό λοιπόν που είναι το σημαντικό είναι η ένδειξη του μετρονόμου.

Σύμφωνα με το προηγούμενο σχήμα, αν το θεωρήσουμε χωρίς τις ενδείξεις του τέμπο, είναι λάθος να λέμε αόριστα ότι τα τέταρτα είναι αργές νότες και τα δέκατα έκτα γρήγορες.

Αν τώρα συγκρίνουμε τα τέταρτα στο 2ο κομμάτι, αλλά με τέμπο αντί Τ =60 γίνει πχ Τ= 160 δηλαδή πολύ γρήγορο κομμάτι, με τα δέκατα έκτα του 1ου κομματιού, που είναι πολύ αργό μέρος, διαπιστώσουμε ότι τα τέταρτα είναι γρηγορότερα από δέκατα έκτα.

Το ποιο ακριβώς θα είναι το σωστό τέμπο για ένα έργο εξαρτάται από τις οδηγίες του συνθέτη, με ένα από τα 3 σύμβολα (συνήθως το σύμβολο του ημίσεως, τετάρτου, ή ογδόου) συνοδευόμενο από ένα αριθμητικό νούμερο, πχ 120 ή με λέξεις όπως: (adagio, presto...).

Το ‘’ολόκληρο’’ = 4/4

Η Δυτική μουσική ορίζει σαν χρόνο το ‘’ολόκληρο’’ = 4/4 , με τις γνωστές υποδιαιρέσεις.

Στην πράξη όμως, για βασική μονάδα χρόνου χρησιμοποιείται κυρίως το τέταρτο. Έτσι όταν αναφέρεται πχ σε ‘’4σημο’’, εννοούνται και τα 4/8 και 4/4 και τα 4/2 και τα 4/16. Αρκεί το μέτρο να συμπληρώνεται σε 4 κινήσεις. Μετά οι διάφοροι ‘’4σημοι ρυθμοί (τσιφτετέλι- χαμπανέρα -μπολέρο…) είναι απλά θέμα τονισμού.

Δηλαδή στη Δυτική μουσική σημειογραφία, συνήθως ένας κτύπος του μετρονόμου ισοδυναμεί με ένα τέταρτο. Πχ 60 bpm σημαίνει ταχύτητα μετρονόμου που ισοδυναμεί με εξήντα κλικς το λεπτό. Στην περίπτωση δε των 60 bpm (κλικς), κάθε κλικ ισοδυναμεί με ένα δευτερόλεπτο, δηλαδή το κάθε 1/4, ή αντίστοιχα 2/8, ή 4/16, ή 8/32 θα διαρκεί 1 sec.

Ήχοι που διαρκούν λιγότερο απ’αυτόν τον χτύπο αντιστοιχούν σε υποπολλαπλάσια του μετρικού επιπέδου (όγδοα, δέκατα έκτα..), ενώ ήχοι που διαρκούν περισσότερο απ’ αυτόν τον χτύπο, αντιστοιχούν σε ανήκουν σε πολλαπλάσια του μετρικού επιπέδου (ήμισυ, ολόκληρο) }.

Στο μουσικό κλάσμα δεξιά του μουσικού κλειδιού (γνώμονα), ο παρονομαστής του μουσικού κλάσματος δείχνει τη μετρική μονάδα και ο αριθμητής πόσες μετρικές μονάδες περιέχει το κάθε (πλήρες) μέτρο. Πχ 2/4 σημαίνει: μετρική μονάδα το τέταρτο και κάθε μέτρο περιέχει 2 τέταρτα.

 Κατεβάστε τους 23 έτοιμους ελληνικούς ρυθμούς Drums από ΕΔΩ :