Ο ρόλος του ρυθμού μέσα στη σύνθεση

Γράφει ο Βαγγέλης Μουλακάκης (Vagelism)
5 άρθρα στο MusicHeaven

Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσω να αναλύσω, κατά πόσο, τα τύμπανα/κρουστά – το ρυθμικό μέρος δηλαδή, μπορεί να εμπνεύσει ή να επηρεάσει το συνολικό αποτέλεσμα μιας σύνθεσης.

Kαταρχήν να ξεκινήσω γράφοντας ότι, μου έχει τύχει συνθέτης να μου ζητήσει να του ηχογραφήσω drum λούπες με "περίεργα" beat.
Όταν τον ρώτησα τι τα θέλει, εξεπλάγην όταν μου είπε ότι πολύ συχνά εμπνέεται από ένα καλό ρυθμό τυμπάνων στο να γράψει νέα τραγούδια. Mου έκανε εντύπωση, γιατί μέχρι τότε πίστευα, ότι μια σύνθεση ξεκινάει είτε από μια σειρά από ακόρντα {αρμονία}, είτε από το στίχο.

Βιωματικά και μόνο λοιπόν, ναι - πιστεύω ότι o ρυθμός ΜΠΟΡΕΙ να αποτελέσει πηγή έμπνευσης μιας σύνθεσης.
Ειδικότερα, πιο δύσκολα και πειραγμένα drum beats που περιέχουν odd time και πολυρυθμίες, αν ο συνθέτης είναι παράλληλα και ένας εξαιρετικός μουσικός - νομίζω ότι μπορούν να βγουν διαμάντια μέσα από αυτή την σύζευξη. 
Και το γράφω αυτό γιατί πιστεύω ότι σε έναν συνθέτη που απλά ξέρει τα ακόρντα - αν του δώσεις ένα 5/4 Afro Caribbean - Reggae feel - beat, το πιο πιθανό είναι να μην ξέρει να το χειριστεί πόσο μάλλον να συνθέσει πάνω σε αυτό.

Γενικά, θεωρώ ότι ένας έξυπνα δομημένος ρυθμός, όχι μόνο μπορεί να εμπνεύσει αλλά μπορεί επίσης να απογειώσει μια μέτρια σύνθεση. Noμίζω ότι η ιστορία το έχει δείξει πολλές φορές αυτό.
Εννοείται, πιστεύω ότι ισχύει και το αντίθετο - ένας ανέμπνευστος ρυθμός να χαντακώσει μια τρομερή σύνθεση.

Μπορεί τα τύμπανα/το ρυθμικό μέρος να μην έχουν καμιά σχέση με την αρμονία, αλλά πιστεύω ότι η αρμονία έχει ανάγκη τον ρυθμό για να βγάλει το συνολικό της «νόημα» στην σύνθεση. 
Για αυτό το λόγο το real book σε κάθε παρτιτούρα δίνει ένα ενδεικτικό ρυθμικό υπόβαθρο πίσω από κάθε σύνθεση, όχι απλά τα ακόρντα-μελωδία.

Η αρμονία και ο ρυθμός θεωρώ λοιπόν ότι συμπληρώνουν το ένα το άλλο και στις μέρες μας έχουν ανάγκη το ένα το άλλο. Αυτός πιστεύω επίσης ότι είναι και ο βασικότερος λόγος που σοβαροί συνθέτες παίζουν μόνο με σοβαρούς drummers. 
Για έναν σοβαρό συνθέτη, δεν πιστεύω ότι αρκεί μόνο η έννοια του groove και του solid time από τον drummer τους. Έχουν ανάγκη όλο το πακέτο  – αυτό όπου ο drummer μαζί με εξαιρετικό groove – time, less is more και art αισθητικές, θα μπορέσει να βρεί και το καταλληλότερο beat ίσως και το σωστότερο b.p.m που θα αναδείξει την σύνθεση τους.

Η ιστορία επίσης έχει δείξει δείγματα μουσικής, όπου ο ρυθμός είναι τόσο χαρακτηριστικός που όχι μόνο βρίσκεται εκεί για να επενδύσει την αρμονία, αλλά μερικές φορές φαίνεται σαν να την καπελώνει στο συνολικό άκουσμα. Κομμάτια που έχουν γίνει γνωστά, περισσότερο για το ρυθμικό πλαίσιο που τα χαρακτηρίζει.

Πχ. θυμάμαι σε ένα ντοκιμαντέρ για τον Steve Gadd να μιλάει ο Paul Simon για τον Steve και να λέει ότι στο 50 ways to leave your lover, ο λόγος που το κομμάτι έγινε επιτυχία είναι σε μεγάλο ποσοστό το beat του Gadd.

Άλλα κομμάτια που μπορώ να σκεφτώ είναι οι μουσικές των AC/DC, τα μιλιταριστικά beats του Mullen στους U2, μουσικές των Queen όπως το we will Rock you, μουσικές του James Brown αλλά και των μεταγενέστερων Tower of Power.
Μουσικές επίσης των Ζeppelin αλλά και των Τοto όπως το Rossana και το Africa αλλά και μετά με τον Philips όπως το Falling in Between κ.α, το Use me του Withers ή το Cissy strat, το Sweetest taboο της Sade, μουσικές των Tool και του Micheal Jackson αλλά και χιλιάδες άλλα κομμάτια.

Ένας Έλληνας συνθέτης που ακόμα και σήμερα με συναρπάζει με τις συνθέσεις του είναι ο μακαρίτης ο Άκης Πάνου που ξέρω ότι του άρεσε να βασίζει τις συνθέσεις του πειράζοντας πρώτα τους ελληνικούς ρυθμούς. 
Eνδιαφέρον έχει επίσης ο Bela Bartok https://en.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9la_Bart%C3%B3k από τους κλασσικούς συνθέτες για τον τρόπο που ενσωμάτωνε τα κρουστά στις συνθέσεις του αλλά και ο Ιάννης Ξενάκης. 
Δεν θα μιλήσω καν για drum n bass - hip hop  και Dance συνθέσεις όπου ο ρυθμός είναι το Α και Ω.

Σε προσωπικό επίπεδο τώρα, το θεωρώ τρομερή ευθύνη όταν κάποιος συνθέτης μου πεί «δεν ξέρω τι beat να βάλω…εσύ είσαι ο ειδικός..»
Προσπαθώ ακόμα και σε κλασσικά ακούσματα π.χ ένα τσιφτετέλι ή ένα slow Blues να δίνω επιλογές, αλλά και να κρατάω ανοιχτό μυαλό σε τυχόν ιδέες που θα πέσουν real time στο τραπέζι, από όπου κι αν προέρχονται. Και αυτό γιατί ξέρω πόση διαφορά μπορεί να κάνει σε μια σύνθεση ακόμα και ένα accent στο hihat.

Drummers που θεωρώ ότι ήξεραν να παίξουν για την σύνθεση αλλά και να την εξυψώσουν.
Για μένα ο θεός είναι ο Steve Gadd, μετά έρχονται (όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά) drummers όπως ο Larry Mullen, Βernard Purdie, John Jr Robinson, Jeff Porcaro, Carlos Vega, Dave Weckl, Simon Philips, Νick Mason, John Bohnam, δεν θα μπορούσε να λείπει ο Vinnie, Roger Taylor, James Gadson, Clyde, Phil Rudd και πολλοί άλλοι.


Βαγγέλης Μουλακάκης.