Ελευθερία Αρβανιτάκη

Η Ελευθερία Αρβανιτάκη γεννήθηκε (τον Οκτώβριο του 1957) και μεγάλωσε στον Πειραιά. Η γνωριμία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη με τα μέλη της Οπισθοδρομικής Κομπανίας στις αρχές της δεκαετίας του '80 συνδυάζεται με τα πρώτα βήματά της στο χώρο του τραγουδιού. Σε μια εποχή που κυριαρχεί το κοινωνικο-πολιτικό τραγούδι, η Οπισθοδρομική Κομπανία ερευνά και ανακαλύπτει τα ρεμπέτικα και τα σμυρνέικα τραγούδια, ενώ παράλληλα ερμηνεύει παλιά λαϊκά τραγούδια, και πραγματοποιεί μια σειρά συναυλιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η Ελευθερία θα μείνει στην Οπισθοδρομική Κομπανία για 5 περίπου χρόνια. Σε αυτή την περίοδο θα ηχογραφήσουν 3 δίσκους: το δίσκο Οπισθοδρομική Κομπανία, που κυκλοφόρησε το 1982 σε παραγωγή Διονύση Σαββόπουλου , το ζωντανό δίσκο Μια νύχτα με την Οπισθοδρομική Κομπανία, που κυκλοφόρησε το 1983, και το δίσκο Στη μέση της κομπανίας, που κυκλοφόρησε το 1985. Το 1981 η Ελευθερία συμμετέχει στο δίσκο του Βαγγέλη Γερμανού με τίτλο Τα Μπαράκια. Την ίδια περίοδο συναντά το συνθέτη Νίκο Μαμαγκάκη της διδάσκει και το 1982 παίρνει μέρος στο δίσκο Κέντρο Διερχομένων, σε μουσική Νίκου Μαμαγκάκη και ποίηση Γιώργου Ιωάννου, καθώς και στο δίσκο Οι Κακές μας Πράξεις του συγκροτήματος Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω. Το 1984 η Ελευθερία κυκλοφορεί την πρώτη της προσωπική δουλειά με τίτλο Ελευθερία Αρβανιτάκη, όπου ερμηνεύει παλιά τραγούδια του Τσιτσάνη, του Καλδάρα, του Χιώτη, του Χρυσίνη και άλλων. Την ίδια χρονιά συμμετέχει στο δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου με τίτλο Τραπεζάκια 'Εξω, καθώς και στο δίσκο Όλη τη μουσική μες στην αγάπη βάλε, όπου ο Μιχάλης Τερζής μελoποιεί Κωστή Παλαμά.

Το 1985 συμμετέχει στο δίσκο του Σταύρου Λογαρίδη Με τα Φεγγάρια Χάνομαι σε μουσική και στίχους Γιώργου Ζήκα . Επίσης το 1985 συμμετέχει στο soundtrack της ταινίας Μανία του Γιώργου Πανουσόπουλου, σε μουσική Νίκου Ξυδάκη και στίχους Κώστα Γουδή.

Το 1986 η Ελευθερία συναντά το Σταμάτη Σπανουδάκη και μαζί ηχογραφούν το δίσκο Κοντραμπάντο, σε μουσική, στίχους και ενορχήστρωση του Σταμάτη Σπανουδάκη. Πρόκειται για ένα δίσκο που θεωρείται ακόμα και σήμερα ορόσημο στην ελληνική δισκογραφία, αφού η ιδιότυπη φωνή της Ελευθερίας ανάμεσα στα δυτικότροπα όργανα συνδύασε με μοναδικό τρόπο την παράδοση με την καινοτομία. Την ίδια χρονιά συμμετέχει σε 2 ακόμα δισκογραφικές δουλειές :, στο soundtrack της ταινίας του Νίκου Περράκη Λούφα και Παραλλαγή σε μουσική Νίκου Μαμαγκάκη και στο δίσκο του Στάυρου Κουγιουμτζή Τρελοί και ¶γγελοι, όπου ερμηνεύει το Κόκκκινο φουστάνι, σε στίχους Κώστα Κινδύνη.

Το 1987 είναι άλλη μια δισκογραφικά σημαντική χρονιά για την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Μαζί με το Νίκο Ξυδάκη ερμηνεύουν τα τραγούδια του δίσκου Κοντά στη δόξα μια στιγμή, σε μουσική και ενορχήστρωση του συνθέτη και στίχους των Θοδωρή Γκόνη και Εμμανουήλ Ζάχου, καθώς και σε ποίηση Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Η συνεργασία με το Νίκο Ξυδάκη θα συνεχιστεί και θα αποφέρει αξιόλογους καρπούς, όπως οι δίσκοι Τένεδος, που κυκλοφόρησε το 1991, To Μέλι των Γκρεμών, που κυκλοφόρησε το 1994, και Ακρωτήριο Ταίναρο,που κυκλοφόρησε το 1997. Επίσης το 1987, η Ελευθερία παίρνει μέρος στο soundtrack Απουσίες της ομώνυμης ταινίας του Γιώργου Κατακουζηνού, όπου τη μουσική υπογράφει ο Σταμάτης Σπανουδάκης, καθώς και στο δίσκο Ζήτω το Ελληνικό Τραγούδι, που ακολούθησε την ομότιτλη εκπομπή του Διονύση Σαββόπουλου στην κρατική τηλεόραση και ηχογραφήθηκε στο ύφος της εκπομπής. Την ίδια χρονιά παρουσιάζει και δισκογραφεί μαζί με τους 'Aλκηστη Πρωτοψάλτη και Κώστα Γανωτή το πρόγραμμα Λεωφόρος Α των Ανδρέα Βουτσινά, Λίνας Νικολακοπούλου και Σταμάτη Κραουνάκη .

Το 1988 κυκλοφορεί ο δίσκος Στο Σείριο Υπάρχουνε Παιδιά, μια συλλογή με ζωντανές ηχογραφήσεις από τις βραδιές στο Σείριο του Μάνου Χατζιδάκι την περίοδο 1987-1988. Στο δίσκο συμπεριλαμβάνονται 2 τραγούδια της Ελευθερίας Αρβανιτάκη.

Το 1989 συνεργάζεται πάλι με το Σταμάτη Σπανουδάκη μαζί παρουσιάζουν το δίσκο Τανιράμα. Παράλληλα, παίρνει μέρος στο δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου Το Κούρεμα, καθώς και στο δίσκο του Νότη Μαυρουδή Κάπου Ανατολικοδυτικά, με τραγούδια του συνθέτη από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.

Το καλοκαίρι του 1990 κάνει συναυλίες σε όλη την Ελλάδα μαζί με τη Δήμητρα Γαλάνη και τους Αδερφούς Κατσιμίχα .

Το 1991 κυκλοφορεί ο δίσκος Μένω Εκτός, ένας δίσκος καθοριστικός για την πορεία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη. Ο δίσκος Μένω Εκτός ήταν ένας πολυσυμμετοχικός δίσκος , σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου , Zoran Simganovic , Γιώργου Ζήκα , Νίκου Ξυδάκη , Αντώνη Μιτζέλου και Ara Dinkjian, και στίχους Λίνας Νικολακοπούλου, Θοδωρή Γκόνη και Γιώργου Ζήκα. Το δίσκο ενορχήστρωσε ο Νίκος Αντύπας, ενώ η Ελευθερία Αρβανιτάκη και η Λίνα Νικολακοπούλου συνεργάστηκαν στην παραγωγή. Επίσης το 1991 κυκλοφορεί ο δίσκος του Νίκου Ξυδάκη Τένεδος, σε στίχους Θοδωρή Γκόνη, με ερμηνευτές το συνθέτη , τη Δώρα Μασκλαβάνου και την Ελευθερία Αρβανιτάκη , αλλά και ο δίσκος Πάλι Μπρος των πλέον Οπισθοδρομικών, όπου η Ελευθερία ερμηνεύει τα 4 από τα 13 τραγούδια του δίσκου. Tο καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς περιοδεύει στην Ελλάδα με τους Πέτρο Γαϊτάνο και Δημήτρη Ζερβουδάκη.

Το καλοκαίρι του 1992 δίνει σειρά συναυλιών στην Ελλάδα μαζί με τους Βασίλη Παϊτέρη , Δημήτρη Ζερβουδάκη και Αφεντούλα Ραζέλη. Επίσης το 1992 κυκλοφορεί ο δίσκος Το τραγούδι γυμνό με τραγούδια που ερμήνευσαν 15 καλλιτέχνες για τις εκπομπές του Κώστα Κωτούλα στον Αθήνα 9.84 , ο οποίος περιέχει 2 τραγούδια της Ελευθερίας Αρβανιτάκη , καθώς και μια συλλογή με επιτυχίες της Οπισθοδρομικής Κομπανίας με τίτλο Οπισθοδρομική Κομπανία - Μεγάλες Επιτυχίες.

Το 1993 κυκλοφορεί ο ζωντανός δίσκος Η Νύχτα Κατεβαίνει, σε ενορχήστρωση Κώστα Γανωσέλη , από τις παραστάσεις της Ελευθερίας στον Απόλλωνα μαζί με τους Δημήτρη Ζερβουδάκη και Ανθούλα Αλιφραγκή. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το soundtrack Αναστασία από την ομότιτλη σειρά του MEGA, σε μουσική και ενορχήστρωση Δημήτρη Παπαδημητρίου. H Ελευθερία ερμηνεύει τα 3 τραγούδια του δίσκου, σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου. Παράλληλα, συμμετέχει στο δίσκο του Νίκου Ξυδάκη Βενετσιάνα, από την ομώνυμη θεατρική παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, στο δίσκο του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα με τίτλο Ρίξε κόκκινο στη νύχτα, στο δίσκο Πυρκαγιά με Πυρκαγιά του Βασίλη Παϊτέρη και στο δίσκο Τα Πορφυρά Καμπάγια των Πέτρου Ταμπούρη και Θοδωρή Γκόνη.

Το 1994 είναι η χρονιά κυκλοφορίας του δίσκου Τα Κορμιά και Τα Μαχαίρια, σε μουσική Ara Dinkjian, στίχους Μιχάλη Γκανά και Λίνας Νικολακοπούλου και ενορχήστρωση Δημήτρη Παπαδημητρίου. Την ίδια χρονιά συμμετέχει και στο δίσκο του Νίκου Ξυδάκη Το Μέλι των Γκρεμών. Το καλοκαίρι του 1994 πραγματοποιεί εκτεταμένη καλοκαιρινή περιοδεία 33 συναυλιών μαζί με τους Αλκίνοο Ιωαννίδη και Γιάννη Παλαμήδα.

Το καλοκαίρι του 1995 δίνει συναυλίες σε Ελλάδα και Κύπρο μαζί με τους Αρμένιους Ara Dinkjian και Arto Tuncboyaciyan , με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη και με τον Γιάννη Κότσιρα. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το CD-single Ζωντανά στους Βράχους-Καλοκαίρι '95, στο οποίο συμμετέχουν οι Αρμένιοι Ara Dinkjian και Arto Tuncboyaciyan.

To Δεκέμβριο του 1996 κυκλοφορεί ο δίσκος Τραγούδια για τους Μήνες, σε μουσική και ενορχήστρωση Δημήτρη Παπαδημητρίου και ποίηση Σαπφούς, Μαρίας Πολυδούρη, Οδυσσέα Ελύτη, Κώστα Καρυωτάκη και Μιχάλη Γκανά . Στην παραγωγή του δίσκου συνεργάζονται οι Ελευθερία Αρβανιτάκη, Δημήτρης Παπαδημητρίου και Κώστας Καλημέρης. Την ίδια χρονιά συμμετέχει στο δίσκο 'Aνθη Ευλαβείας του Χρήστου Νικολόπουλου, στο soundtrack Ο τσαλαπετεινός του Wyoming της ομώνυμης ταινίας του Δημήτρη Ινδαρέ, όπου ερμηνεύει το τραγούδι Κι όλα αρχίζουν αλλιώς σε μουσική Δημήτρη Παπαδημητρίου και στίχους Νίκου Ζούδιαρη , και στο δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου Παράρτημα/Οδυσσεβάχ.

To καλοκαίρι του 1997 η Ελευθερία Αρβανιτάκη περιοδεύει σε Ελλάδα, Ευρώπη, Αυστραλία και Αμερική, μαζί με τους Γιάννη Κότσιρα και Μιχάλη Παπαζήση. Παίρνει, επίσης, μέρος στο δίσκο των Λάκη Λαζόπουλου και Θάνου Μικρούτσικου με τίτλο Ψάξε στ' όνειρό μας, καθώς και στο δίσκο του Νίκου Ξυδάκη Ακρωτήριο Ταίναρο.

Το Νοέμβριο του 1997 φιλοξενείται στο εξώφυλλο του αγγλικού περιοδικού Folk Roots, του πλέον γνωστού περιοδικού για την παγκόσμια ethnic και folk μουσική σκηνή, ενώ στη θεματολογία του περιοδικού συμπεριλαμβάνεται τετρασέλιδο άρθρο για την Ελληνίδα ερμηνεύτρια.

Το 1998 η Ελευθερία και συνεργάτες της παρουσιάζουν στο Σταυρό του Νότου της Αθήνας και στο Μύλο της Θεσσαλονίκης τραγούδια ? Εκτός Προγράμματος, τραγούδια, δηλαδή, του παρασκηνίου και των ιδιωτικών στιγμών μιας οικογένειας που περιόδευε στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα μέσα σε πούλμαν, καράβια, τρένα, αεροπλάνα. Η Ελευθερία, λοιπόν και οι συνεργάτες της Μάνος Αχαλινωτόπουλος, Βασίλης Γκίνος, Σπύρος Γκούμας, Γιάννης Ζευγώλης, Βαγγέλης Καρίπης, Σωτήρης Λεμονίδης, Αντώνης Μιτζέλος, Μανώλης Πάππος και Θανάσης Σοφράς, έπαιξαν και ερμήνευσαν κλασσικά τραγούδια και προσκάλεσαν το κοινό σε ένα πάρτι λαϊκό λίγο πριν το 2000. Το πρόγραμμα ηχογραφήθηκε και λίγο πριν το τέλος του χρόνου κυκλοφόρησε το διπλό CD με τίτλο Εκτός Προγράμματος σε ενορχήτρωση Σωτήρη Λεμονίδη.

Το 1998 ήταν πλούσιο και σε συνεργασίες για την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Μαζί με το Δημήτρη Παπαδημητρίου υπογράφει την παραγωγή, αλλά και συμμετέχει στο δίσκο Φωνές Μυστικές των πρωτοεμφανιζόμενων αδερφών Μάκρα. Κυκλοφορεί επίσης το soundtrack της ταινίας του Μενέλαου Καραμαγγιώλη Black Out σε μουσική Νίκου Κυπουργού , όπου ερμηνεύει το τραγούδι Μη Φεύγεις σε στίχους Λίνας Νικολακοπούλου, καθώς και το CD Χορός με τη Σκιά μου της Δήμητρας Γαλάνη σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, όπου συμπεριλαμβάνεται το ντουέτο της Ελευθερίας με τη Δήμητρα Γαλάνη στο τραγούδι Λιανοτράγουδα ζωντανά ηχογραφημένο στο Σείριο το 1988.

Το 1998, όμως, είναι μια πάρα πολύ σημαντική χρονιά για τη διεθνή πορεία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη. Είναι η χρονιά που εμφανίζεται σε 3 διοργανώσεις του festival WOMAD , του μεγαλύτερου ethnic festival στον κόσμο που εμπνεύστηκε ο Peter Gabriel : στο Redding της Αγγλίας τον Ιούλιο, στη Λισσαβώνα της Πορτογαλίας το Σεπτέμβριο και στο Las Palmas των Καναρίων Νήσων το Νοέμβριο. Στη διεθνή παρουσία της Ελευθερίας συγκαταλέγονται και οι εμφανίσεις της στο διεθνές festival της Ιερουσαλήμ τον Μάιο, αλλά και στο ethnic festival SFINKS στο Βέλγιο. Τέλος, το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς δίνει 2 συναυλίες στο θέατρο Queen Elisabeth Hall του Λονδίνου.

Από το 1999, τα τραγούδια της Ελευθερίας ταξιδεύουν ανά τον κόσμο με το CD Eleftheria Arvanitaki-The Very Best of 1989-1998, το οποίο κυκλοφορεί ήδη στις ευρωπαϊκές αγορές ως πρόταση της ιστορικής εταιρείας Jazz VERVE και με την ετικέτα της Emarcy. Η Ελευθερία Αρβανιτάκη είναι η πρώτη Ελληνίδα ερμηνεύτρια που προτείνει στο διεθνές κοινό η εταιρεία Jazz VERVE, η οποία έχει στον κατάλογό της τις ηχογραφήσεις σημαντικών ethnic και Jazz καλλιτεχνών ανά τον κόσμο, όπως ο Dizzy Gillespie, η Ella Fitzgerald, o Louis Armstrong, η Mercedes Sosa, οι Night Ark. Επίσης από το 1999, 4 δίσκοι της Ελευθερίας εξάγονται στις ευρωπαϊκές αγορές. Πρόκειται για τους δίσκους Μένω εκτός (Ι remain outside), Η νύχτα κατεβάινει (The night is descending), Ζωντανά στους βράχους-Καλοκαίρι '95 (Live at Vrachon-Summer '95) και Τα κορμιά και τα μαχαίρια (The bodies and the knives). Την άνοιξη του 1999 η Ελευθερία Αρβανιτάκη πραγματοποιεί μια σειρά εμφανίσεων στην Ιερά Οδό της Αθήνας και στο ΦΙΞ της Θεσσαλονίκης μαζί με το Γιάννη Κότσιρα. Παράλληλα, συμμετέχει σε 2 συναυλίες της Cesaria Evora στην Ιερά Οδό τον Μάρτιο, όπου ηχογραφείται το ντουέτο της ξυπόλητης ντίβας του Πράσινου Ακρωτηρίου και της Ελληνίδας ερμηνεύτριας στο τραγούδι Sodade και συμπεριλαμβάνεται στην ελληνική έκδοση του δίσκου Best of Cesaria Evora, ενώ τον Μάιο δίνει συναυλία στο θέατρο La Cigale του Παρισιού και συμμετέχει σε άλλη μια διοργάνωση του festival WOMAD στην πόλη Caceres της Ισπανίας. Τον Ιούλιο γίνεται η πρώτη Ελληνίδα τραγουδίστρια που παίρνει μέρος στο International Jazz Festival του Montreux, το σημαντικότερο festival για την παγκόσμια Jazz και ethnic μουσική, και εμφανίζεται στο festival Pirineos Sur στα Πυρηναία Όρη. Πρόσφατα πήρε μέρος και στο festival της πόλης Salamanca στην Ισπανία.

Όσον αφορά τις δισκογραφικές συνεργασίες εντός του 1999, εκτός από τη συνεργασία με τη Cesaria Evora, η Ελευθερία Αρβανιτάκη συμμετείχε μαζί με το Διονύση Σαββόπουλο στο δίσκο του Αλκίνοου Ιωαννίδη με τίτλο Ανεμοδείκτης.

Το 1999 η Ελευθερία πήρε μέρος στη συναυλία του Χρήστου Νικολόπουλου στο Ηρώδειο ενω στον ίδιο χώρο έλαβε μέρος σε δύο συναυλίες του Δημήτρη Παπαδημητρίου το 2000 και το 2002 αλλά και στη συναυλία του Νίκου Ξυδάκη το 2001. Μια ακόμη εμφάνιση της στον ίδιο χώρο έγινε το Μάιο του 2002 στη συναυλία του Μίμη Πλέσσα για τα 50 χρόνια παρουσίασης του στο χώρο της μουσικής μαζί με τη Μαρινέλλα και το Δημήτρη Μητροπάνο.

Την άνοιξη του 2001 η Ελευθερία βρέθηκε στο Διογένης Studio μαζί με την Ελένη Πέτα ενώ το 2002 στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο σε μια "ατομική" παράσταση με τραγούδια από το σύνολο της καριέρας της. Τέλος, σημαντική είναι η παρουσία της Ελευθερίας τα τελευταία 3 χρόνια στην Ισπανία όπου έχει δώσει πολλές συναυλίες σε όλες τις σημαντικές ισπανικές πόλλεις με παράλληλη κυκλοφορία του δίσκου της Εκπομπή σε ειδική ισπανική έκδοση.

Μεταξύ 1999-2002, η Ελευθερία κυκλοφόρησε 2 προσωπικούς δίσκους την "Εκπομπή" (το 2001) με νέα τραγούδια των , Σ. Λεμονίδη, Γ.Κοτσέτα, Ara Dinkjian, Ismael Lo , Teofilo Chantre , Σωκράτη Μάλαμα, Μάνου Αχαλινωτόπουλου, Dulce Pontes σε στίχους ¶λκη Αλκαίου, Απόστολου Δοξιάδη, Μιχάλη Γκάνα, Μυρτώς Κοντοβά και τον LIVE δίσκο από τις εμφνίσεις της στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο με προσωπικές της επιτυχίες αλλά και τραγούδια των Στ.Ξαρχάκου, Α.Πάνου, Γ.Ζαμπέτα, Γ.Μουζάκη, Μ.Χατζιδάκι κ.α.

Οι συμμετοχές της πολλές μεταξύ των οποίων σε δίσκους των: Αντώνη Μιτζέλου, Ευανθίας Ρεμπούτσικα , Νίκου Μαμαγκάκη, Δόμνας Σαμίου (LIVE από το Μ.Μ.Α.), Δήμητρας Γαλάνη-Κωνσταντίνου Β. , Μανώλη Μητσιά , Νότη Μαυρουδή και Φίλιππου Πλιάτσικα .