Περί μουσικού και ακροατή

Γράφει ο Άρης Μανουράς (arismanouras)
2 άρθρα στο MusicHeaven

    Ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο υπό τους ήχους του Textures των Prog-Jazz-whatever-deathsters CYNIC απ’ τη Florida. Είναι από τον πρώτο και ιστορικό δίσκο τους, το Focus. Το συγκρότημα δυστυχώς διάλυσε το 1992 μετά τον καταστροφικό τυφώνα Andrew που κατέστρεψε ολοσχερώς το studio που πρόβαραν και ηχογραφούσανε. Ευτυχώς ξαναφτιάχτηκαν πρόσφατα και βγάλανε και δισκάρα.

   Ανοίγω την τηλεόραση.   Παίζει σε γνωστό κανάλι (και ποιο κανάλι δεν είναι γνωστό σήμερα...) το τάδε γνωστό βιντεοκλιπ της τάδε γνωστής τραγουδίστριας. Ξέρω ότι είναι απ’ τις γνωστές φορές που ο οργανισμός μου θ' αντιδράσει έντονα στις έντονες διαφορές αισθητικής, κουλτούρας, δυναμικής, μουσικής αντίληψης κτλ μεταξύ ενός μνημείου του παγκόσμιου τεχνικού και λυρικού στερεώματος όπως το "Textures" και της "τσιχλοφουσκέ ευφυίας" σαν το τάδε μπουζουκοσουξέ που μου ‘ρχεται να εκτοξεύσω το τηλεκοντρόλι ντουγρού στην TV ν' αλλάξει κανάλι και σχήμα.   Για να μου δίνει ο οργανισμός τέτοιες εντολές πα να πει ότι είν' ακόμα ρυθμισμένος, καλιμπραρισμένος, ζυγοσταθμισμένος κι ευθυγραμμισμένος ν' αποβάλει οτιδήποτε θέλει να κάνει το IQ και EQ του ν' αρχίσουν περίπατο στον χλοοτάπητα της ευκολίας και της χυδαιότητας με την οποία πρέπει(;) να γίνονται όλα σήμερα. Όχι, φίλε. Δε θα πεθάνουμε ποτέ, κουφάλα ψυχοθάφτη. Control & Resistance που ουρλιάζει κι ο Alan Techio.
Ποιοί πεθαίνουν αισθητικά όμως και γιατί;
 

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ

   Απ’ όσο έχω μελετήσει εαυτόν, βιβλία, απ' όσο έχω συζητήσει και παρατηρήσει με κριτική κι αμφισβήτηση, έχω καταλήξει στην (αυτονόητη) ιδέα πως η μουσική παιδεία ενός ανθρώπου είναι κι εκείνη αποτέλεσμα της συνολικής παιδείας του, η οποία και θα δώσει εντολή στον εγκέφαλό του να δεχτεί μια μουσική η όχι. Ο παράγοντας είναι καθαρά εγκεφαλικός και όσο πιο ηλίθιος είναι και θέλει να είναι ένας άνθρωπος τόσο παρόμοια μουσική θα επιλέξει. Αυτά όμως όλα είναι μη επιστημονικές γενικολογίες και σαφώς ΔΕΝ είναι η μουσική που κάνει τον άνθρωπο αλλά ένας σωρός (κι) άλλοι παράγοντες. Παρόλαυτά υπάρχει, θαρρώ, μια βάση στα λεγόμενά μου.   Απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου συνηθίζω να καταγράφω στο μυαλό μου τις συνήθειες του κάθε ανθρώπου που γνωρίζω και να τις συγκρίνω με τις δικές μου. Και παρατηρούσα πως άτομα με συναφείς αντιλήψεις, συγγενική λογική και ψυχική παιδεία με μένα παρουσίαζαν (συνήθως) και παρόμοια μουσικά κριτήρια. Επίσης παρατηρούσα πως άτομα με βίαια αντανακλαστικά, απροθυμία μάθησης και ψυχαγωγίας, γενικά οι λεγόμενοι "νταήδες" και "τσαμπουκάδες" παρουσίαζαν (συνήθως) τελείως διαφορετικά μουσικά γούστα. Τέλος,  οι "λίγο απ’ όλα" ανάμεσοι των παραπάνω κατηγοριών ήταν (συνήθως) λίγο απ’ όλα και στη μουσική τους.   Πάντα αναρωτιόμουν άμα συνδέεται η πνευματική εξέλιξη με τις μουσικές προτιμήσεις του καθενός. Κάτι τέτοιο, εκ πρώτης όψεως φαίνεται αυτονόητο αλλά καθώς θαρρώ πως μόνο τα αισθήματα είν' αυτονόητα (αφού δεν μπορείς να τα περιορίσεις με λέξεις) προσπάθησα να μελετήσω το ζήτημα όπως μπορούσα. Σ’ αυτό βοήθησε το ότι μεγαλώνοντας ασχολήθηκα με την τέχνη της μουσικής και ουκ ολίγα είδη της.   Παίζοντας και παρατηρώντας τον εαυτό μου στην περιπλάνηση αυτή (που βαστάει ως και σήμερα), γνώρισα πως η μουσική έχει διαβαθμίσεις στη δυσκολία της (πες μας και κάτι καινούργιο...). Υπάρχει η εύκολη, η πιο δύσκολη, η ακόμα πιο δύσκολη, η άπαιχτη και όλες οι ενδιάμεσες βαθμίδες. Για να μην μειώσω κανένα μουσικό είδος δεν θ’ αναφερθώ σε κάποιο περιοριστικά, αφού όλα έχουν τις εξαιρέσεις, τα διαμάντια και τις μούφες τους, θα ασχοληθώ όμως σίγουρα με κάποιες μούφες.
   Προσπαθώ να κάνω ξεκάθαρο πως ο τρόπος που αντιδράμε στη μουσική έχει να κάνει καθαρά με τον εγκέφαλό μας και την ψυχή. Εδώ θ' ασχοληθούμε με το νοητικό κομμάτι της υπόθεσης.

ΛΙΓΑ (ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ) ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

   Η μουσική έχει το χωροχρόνο της. Χώρος της οι νότες και χρόνος της ο ρυθμός.   Ο χώρος της χωρίζεται στους δύο άξονες: ο κάθετος χ είναι της Μελωδίας και ο οριζόντιος ψ είναι της Αρμονίας (θα το δείτε και στην παρτιτούρα αυτό). Ο χρόνος της έχει μόνον έναν άξονα ω, γραμμικό που κινείται προς το μέλλον κατά τη διάρκεια του κομματιού. Η μουσική είναι λοιπόν τρισδιάστατη, καθώς κι ο κόσμος.

   Οι άξονες χ και ψ στηρίζονται στις ίδιες αρχές: μελωδία = ακολουθία από νότες και αρμονία = νότες που παίζονται την ίδια στιγμή. Ο τρόπος που φτιάχνονται η μελωδία και η αρμονία στηρίζεται σε κάποιους κανόνες (απλούς ή περίπλοκους δεν έχει σημασία). Οι κανόνες αυτοί ορίζονται (στη γνωστή μας μουσική τουλάχιστον) από την επονομαζόμενη Κλίμακα: Φανταστείτε κάτι σαν σκάλα με 12 σκαλοπάτια (νότες) με κάποια να είναι σπασμένα (φάλτσες) και κάποια σταθερά (επιτρεπόμενες). Συνήθως τα σπασμένα σκαλοπάτια είναι 5 και τα σταθερά 7. Έτσι μπορώ να επιλέξω ποιες από τις επιτρεπόμενες και τις οκταβικές τους (ίδιες νότες αλλά ψηλότερες ή χαμηλότερες) θα χρησιμοποιήσω για να έχω το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο τρόπος που δημιουργείται μια κλίμακα έχει να κάνει κυρίως με απλά μαθηματικά και φυσική και ουσιαστικά έχει σκοπό να ορίσει τις αποστάσεις μεταξύ των επιτρεπόμενων νοτών Παράδειγμα κλίμακας είναι το κλασικό Ντο Ρε Μι Φα Σολ Λα Σι, που μας μάθανε στο σχολείο, όπου οι αποστάσεις ξεκινώντας από το Ντο είναι 2-2-1-2-2-2. Όσον αφορά στην αρμονία δηλαδή στις συγχορδίες (κατά βάση τρίηχες, τα γνωστά ακόρντα) η απλή εναρμόνιση ακολουθεί τον κανόνα 1η-3η-5η με τους αριθμούς δηλώνουν την θέση της νότας στην κλίμακα (τη θέση των σκαλοπατιών στη σκάλα ξεκινώντας από κάτω). Όσον αφορά στον ρυθμό τα πράγματα είναι λίγο απλούστερα: είναι τα γνωστά σας 6/8, 4/4 κλπ που ακούτε από τους μουσικούς και αναρωτιέστε αν τελικά είναι μουσικοί ή μαθηματικοί. Μην παραξενεύεστε. Είναι απλά ένας αριθμητής κι ένας παρονομαστής που μας λέει, π.χ. στο 4/4 (ακολουθεί καραϋπεραπλουστευμένο παράδειγμα), ότι κατά τη διάρκεια 4 δευτερολέπτων θα πρέπει να παίξουμε, ή να σιγήσουμε (ή και τα δύο) σε (ακέραια ή μη) πολλαπλάσια ή υποδιαιρέσεις του δευτερολέπτου. Αυτό εντελώς μεταφορικά και σχηματικά γιατί ο ρυθμός είναι τεράαααααστια σπουδή, όπως και γενικά η μουσική.

   Με όλες αυτές τις αριθμομουσικές ημικρανίες θέλω απλά να εξηγήσω πως η μουσική έχει ένα νοητικό κι αισθητικό αποτέλεσμα που πάντοτε εξαρτάται από απλές (ή μη) μαθηματικές διεργασίες που κάνει ο εγκέφαλος για να δημιουργήσει μουσική (σύνθεση) και για να ερμηνεύσει μουσική (ακρόαση).

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

   Όταν κάποιος λοιπόν ακούει μουσική, ακόμα και παθητικά (σιδερώνω και ακούω...) το μυαλό του δε σταματά να επεξεργάζεται εκείνο που ακούει (καθώς και το οποιοδήποτε νευρικό ερέθισμά του). Έτσι λοιπόν, επεξεργάζεται και το χωροχρόνο της μουσικής. Από τα τρία στοιχεία που τον απαρτίζουν (ρυθμό, μελωδία, αρμονία) ο ρυθμός είναι ο ευκολότερος στην αποκωδικοποίησή του και όσο απλούστερος τόσο και ευκολότερος στην αφομοίωσή του. Ο ρυθμός είναι το μουσικό στοιχείο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται με τον πιο αρχέγονο τομέα του, τον κεντρικό, εκείνον που συνευθύνεται για τις παρορμήσεις, τα ένστικτα κτλ. Αυτό συμβαίνει για τρεις λόγους. Πρώτον, διότι στη φυλετική μνήμη και σ’ αυτό το κέντρο του εγκεφάλου έχει παραμείνει η πληροφορία ότι απ’ αρχής του ανθρώπινου γένους πρώτα υπήρχε ο ρυθμός και αργότερα άρχισαν να οργανώνονται οι μελωδίες και αρμονίες. Σ’ όλους τους λαούς τα πρώτα όργανα ήτανε κρουστά και συνήθως χρησιμοποιούνταν για την επικοινωνία απομακρυσμένων σημείων και λίγο αργότερα για τελετουργικές, στρατιωτικές και λοιπές ανάγκες. Δεύτερον, στα περισσότερα σύγχρονα τραγούδια το ρυθμικό μοτίβο (συνήθως) παραμένει το ίδιο και επαναλαμβάνεται, οπότε ο εγκέφαλος αφού το αναγνωρίσει και συνηθίσει δεν του δίνει πλέον σημασία. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ακροατής μπορεί κάλλιστα να κρατάει ασυνείδητα με το πόδι το ρυθμό κι ας μην έχει ξανακούσει το κομμάτι, και αφήνοντας το σώμα να τον ειδοποιεί για την πορεία του κομματιού. Τρίτον ο ρυθμός στα κρουστά αποτελείται από κρότους οι οποίοι έχουν αφενός μπερδεμένη ηχητική πληροφορία (την οποία ο εγκέφαλος απλά παραβλέπει) και (συνήθως) ελάχιστη διάρκεια στην οποία ο εγκέφαλος δεν έχει λόγο να εστιάσει.   

Ο εγκεφαλικός φλοιός ως το πλέον περίπλοκο και ανεπτυγμένο μέρος του εγκεφάλου είναι που έχει αναλάβει να επεξεργάζεται τις λεπτεπίλεπτες μαθηματικές διεργασίες της αποκρυπτογράφηση των συχνοτήτων, της χροιάς (αρμονικών), των δυναμικών και όλων των υπολοίπων παραμέτρων που ενσωματώνει η πληροφορία μιας (μη κρουστής) νότας. Διότι αυτή έχει τα εξής κυριότερα μετρήσιμα στοιχεία: διάρκεια, τονικό ύψος (συχνότητα), χροιά (αναλογία αρμονικών), ένταση (πλάτος ταλάντωσης) κ.α. Όλ' αυτά σε μί μόνο νότα ενώ στην κάθε συγχορδία και μελωδία πρέπει να εξερευνήσει τη σχέση μεταξύ νοτών και απλά ν' αποφασίσει αν του αρέσει το άκουσμα, πρέπει να καταλάβει (κι ας μην ξέρει από μουσική) την κλίμακα του κομματιού, την ενορχήστρωση και όλα τα παραπάνω να τα συνδέσει με το ρυθμό, το νόημα των στίχων (αν υπάρχουν) κλπ.    Όταν μιλάμε λοιπόν για μουσική ακρόαση μιλάμε για έναν αρκετά απαιτητικό συνασπισμό δύο βασικών τομέων του ανθρώπινου εγκεφάλου ούτως ώστε αυτός να (προσπαθήσει να) ερμηνεύσει το νευρικό ερέθισμα που δέχεται. Ακόμα και στο απλούστερο κομμάτι ενεργοποιείται ένας ολόκληρος μηχανισμός που την ίδια στιγμή δίνει λόγο στην ψυχοσωματική πλευρά του εαυτού για ν' αποφανθεί την αντίδρασή του στο ερέθισμα αυτό.

   Σαν συμπέρασμα λοιπόν εξάγεται ο ισχυρισμός ότι ανάλογα με το πόσο αναπτυγμένο είναι τα κέντρα που ευθύνονται για τη μουσική επεξεργασία και ιδιαίτερα ο εγκεφαλικός φλοιός, ανάλογη περιμένουμε να είναι και η μουσική προτίμηση του ακροατή καθώς ο εγκέφαλος συνηθίζει να απορρίπτει ό,τι δεν έχει Μάθει Να (Θέλει Να) Ερμηνεύει.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

   Εδώ, λοιπόν, επεισέρχεται ο ρόλος της παιδείας ως (συν)αποτέλεσμα της εκπαίδευσης. Προσωπική μου άποψη είναι πως το χωνευτήρι των ψυχών που έχουν ονομάσει ζωή και το χωνευτήρι των μυαλών που έχουν ονομάσει εκπαίδευση, με τους κρατούντες κανόνες, προκαταλήψεις και μεθόδους προσπαθούν ήδη από την αυγή της ζωής του ανθρώπου να τον αποπροσανατολίσουν από την εκγύμναση του εγκεφάλου του (και της ψυχής του), μια άποψη η οποία σηκώνει μεγάλη συζήτηση αφού επεκτείνεται σε όλες τις βαθμίδες του κοινωνικού και προσωπικού γίγνεσθαι με μόνο σκοπό τη χειραγώγηση ενός τεράστιου τσούρμου ηλιθίων με βελούδινα - ή μη- μέσα.   Πέρα από τις όποιες απαισιόδοξες παρατηρήσεις ας επιστρέψουμε  στην σχέση εγκεφαλικής ανάπτυξης και μουσικών επιλογών. Η εγκεφαλική ανάπτυξη είναι σίγουρα αποτέλεσμα παιδείας. Είναι κοινός τόπος η παραδοχή πως η παιδεία (και όχι μόνο η εκπαίδευση) είναι σχεδόν παγκοσμίως ελλιπής και αναποτελεσματική με κυρίαρχο αποτέλεσμα τη βία και τη χυδαιότητα ένεκα της απουσίας οικογενειακής, εκπαιδευτικής και κοινωνικής στοργής. Ο άνθρωπος έχει μάθει ν' απεχθάνεται οτιδήποτε του κουράζει το μυαλό αφού οικογένειά ή/και σχολείο δεν τον κάναν ν’ αγαπήσει τον όμορφο και δύσκολο δρόμο της σκέψης. Δεν τον έκαναν να θέλει να πονέσει τον εγκεφαλικό φλοιό του μαθαίνοντας. Αντίθετα, άφησαν τα πλέον υποανάπτυκτα ένστικτα σαν αυτά που βρίσκονται στο κέντρο (που ελέγχει συν τοις άλλοις και τα ρυθμικά μοτίβα) να βγουν στην επιφάνεια επιστρέφοντας την υπόστασή του σε ζωώδη κατάσταση και με όλες τις βίαιες άμυνες και επιθέσεις του. Πρόκειται για μια αιώνια κόντρα μεταξύ του κανιβαλιστικού εγκεφαλικού κέντρου με τον λόγιο φλοιό και τη φαιά ουσία.

   Έχετε παρατηρήσει ότι και ο πλέον μουσικά απαίδευτος άνθρωπος, ο πλέον απροκάλυπτα βίαιος και η πλέον χυδαία "Σούλα" μπορούν πανεύκολα να χτυπήσουν παλαμάκια σ' ένα απλόρυθμο κομμάτι και να σιγοτραγουδήσουν μελωδία με λίγες νότες; Στους ίδιους ανθρώπους αν βάλετε ν’ ακούσουν Frank Zappa, Rush, ή Ντεμπισύ με τους κατά ρυπάς εναλλασσόμενους ρυθμούς, τις απρόβλεπτες παύσεις, τις περίπλοκες μελωδίες και τις πλέον δύσβατες αρμονίες θα παρατηρήσετε από εκφράσεις σαστισμού και δυσαρέσκειας έως και βίαιες λεκτικές και σωματικές διαθέσεις καταστροφής του του ηχοσυστήματος συστήματος για το "θόρυβο" που βγάζει.

   Βασισμένοι στα ως άνω, η εξήγηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς απλουστεύεται: αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν μάθει να παιδεύουν το μυαλό τους. Χρησιμοποιούν τα σχετιζόμενα με την ευφυΐα κέντρα είτε ελάχιστα - για απλές κι αναγκαίες μαθηματικές πράξεις της καθημερινότητας ή για την επίτευξη χειρισμών και λύσεων που ανακύπτουν στη δουλειά τους - είτε καθόλου και γενικότερα προτιμούν να δρουν ενστικτωδώς, χρησιμοποιώντας στο "ρελαντί" τον κτηνώδη κεντρικό τομέα του εγκεφάλου τους, ο οποίος είναι και που αναγνωρίζει/επεξεργάζεται ρυθμούς, τα πιο απλά και επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Γιατί άραγε η rave μουσική να είναι τόσο δημοφιλής; Διότι επιστρατεύει τέτοιες τεχνικές σύνθεσης και ηχογράφησης ούτως ώστε να μην κουράζει τον ανώτερο φλοιό, παρέχοντας απλές μελωδίες κι ενορχηστρώσεις και ρυθμούς ριζικά απλούς και κυκλικούς, παύσεις σε αναμενόμενα σημεία και βέβαια ταχύτητες που γεννούν το αίσθημα της έντασης σε αγωνιώδεις ποσότητες, το αίσθημα δηλαδή που ήδη κυριαρχεί στο στοχευόμενο target group: τους νέους.

   Πάμπολλα είδη μουσικής λειτουργούν καθ' αυτόν τον τρόπο εφόσον τα κέρδη της δισκογραφικής βιομηχανίας αυξάνονται όταν αγοράζει η μάζα που δεν (θέλει να;) έχει παιδεία. Της προσφέρουν ένα fast food ακρόαμα: fast σε έμπνευση, fast σε ηχογράφησης, fast σε διαφήμιση, fast σε διανομή. Ένα χάπι χρυσωμένο: καλοεκτυπωμένο booklet με (ότι μας μάθανε για) sexy φωτογραφίες και ελλιπές πληροφοριακό περιεχόμενο, πολλές φορές δίχως στίχους και, βέβαια, βελούδινος (χμ...) ψηφιακός ήχος σε CD (ή MP3) πλέον καθώς το βινύλιο και το πικάπ με το ζεστό αναλογικό ήχο δεν ταιριάζει στη fast μόδας, αισθητική, τεχνολογίας και ζωή, ούτε και στην δήθεν minimal, σε διαστάσεις προϊόντων, εποχή που ζούμε.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

   Έως τώρα αναφερθήκαμε στην παιδεία και στην σχέση εγκεφαλικής λειτουργίας και μουσικής προτίμησης. Σημαντικό ρόλο, όμως, παίζει και το πώς η εγκεφαλική λειτουργία έχει παιδευτεί, υπό την εκπαιδευτική έννοια του όρου, στην τέχνη της μουσικής. Δυστυχώς δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πολλά για την διδασκαλία της Μουσικής στα εκπαιδευτικά ιδρύματα ξένων χωρών γνωρίζω όμως την κατάσταση στην Ψωροκώσταινα αφού ως μαθητής πέρασα απ’ τα θρανία του δημοτικού, του γυμνασίου και του λυκείου. Για το δημοτικό δεν αξίζει να αναφερθώ καθώς η melodica και το μεταλλόφωνο και, κυρίως, ο τρόπος που τα δασκαλεύανε δεν είχαν (ελπίζω αυτό να έχει αλλάξει σήμερα) ουδεμία σχέση με την εμφύσηση μουσικών γνώσεων παρά με τη δικαιολόγηση του μισθού ενός άμοιρου εκπαιδευτικού που πήρε οδηγίες να διδάσκει μουσική (δίχως να ξέρει μουσική) στα πλαίσια μιας πρόχειρης σταχυοθέτησης της απαραίτητης διδακτέας ύλης από πλευράς του εκάστοτε φορέα. Αναφέρθηκα στο δημοτικό καθώς γιατί οφείλεται να καταδειχτεί ότι από την πρωτοβάθμια ήδη αντιμετωπίζεται η tabula rasa του παιδιού με καλαμπόρτζικο τρόπο.   Στο γυμνάσιο περίπου μια απ' τα ίδια: θυμάμαι ότι δευτέρα και τρίτη που κάναμε το μάθημα της Μουσικής η φιλοτιμοτάτη καθηγήτριά προσπαθούσε με ένα (ομολογουμένως καλογραμμένο κι εδιαφέρον) βιβλίο Μουσικής να διδάξει παιδιά που, κατ' ουσίαν, δε μάθανε ποτέ μουσική σ' ένα δημοτικό που δεν έκανε ποτέ σωστά τη δουλειά του. Η καθηγήτρια προσπαθούσε ακόμη και πιάνο να μας μάθει σ’ ένα γυμνάσιο που ποτέ δεν έδωσε (τότε) άδεια και αίθουσα για πιάνο, λες και τη μουσική τη μαθαίνεις μόνο θεωρητικά και όχι στην πράξη. Οπότε με την κιθαρούλα της προσπαθούσε να μας μάθει λίγες νότες και σκοπούς, δίνοντάς την από λίγο σε όλους για να αντιληφθούμε πόσο μαγικό πράγμα ήταν. Το μόνο που κατάφερε να μας κάνει να θυμόμαστε το γυμνάσιο ήταν πως οι νότες είναι Ντο Ρε Μι Φα Σολ Λα Σι (διέσεις και υφέσεις; τί είν’ αυτό;) το οποίο το ξέραμε ήδη απ’ το δημοτικό. Ίσως το ΝΤΟΡΕΜΙ είναι και το μόνο πράγμα που σε πολλούς έμαθε το γυμνάσιο. Μουσική όμως δεν μάθαμε. Κάτι, έστω παραπάνω, όπως τ' ότι οι νότες είναι δώδεκα σαν τους μήνες του χρόνου, ότι υπάρχουν πέντε νότες που για κάποιους λόγους δεν βαφτίστηκαν οπότε χρησιμοποιούν δανεικά ονόματα συν τις λέξεις δίεση "δίεση" και "ύφεση", ότι η κιθάρα έχει έξι χορδές και κάμποσα σιδεράκια που πρέπει να πατάμε ανάμεσά τους και την ίδια στιγμή να χτυπάμε την αντίστοιχη χορδή για ν' ακούσουμε μια νότα, ότι τα τύμπανα αποτελούνται από τη μπότα (που μπορεί να είναι και διπλή), το χάι-χατ, το ταμπούρο και διάφορα άλλα ενδιαφέροντα καλούδια.
   Εδώ οφείλουμε επίσης ν' αναφερθούμε στον τρόπο που λειτουργεί, γενικά, το ελληνικό ωδείο αν και μια μειοψηφία του πληθυσμού πηγαίνει σ' αυτό, μ' ένα ανεπαρκές ποσοστό της να το συνεχίζει μετά τα πρώτα 2-3 χρόνια κι έν' ακόμα μικρότερο ποσοστό να αριστεύει ουσιαστικά.

   Το ελληνικό ωδείο (τουλάχιστον έως και πρόσφατα) δεν ήταν τίποτ' άλλο από μια μικρογραφία του δημόσιου σχολείου, όπου έπρεπε όλοι ανεξαιρέτως οι σπουδαστές να μάθουν την ίδια ύλη, με τον ίδιο τρόπο και κατ' ουσίαν αδιαφορώντας για τις προσωπικές ανάγκες, κλίσεις και ιδιαιτερότητες του παιδιού. Βιβλία δεκαετιών ή αιώνων που επεκράτησαν είτε λόγω καλής ποιότητος είτε καλών δημοσίων σχέσεων(...), κάποιου πεπαλαιωμένου ευρωπαϊκού συστήματος που ενώ στο εξωτερικό έχει αναβαθμιστεί, εδώ έχει να συμβεί κάτι τέτοιο ίσως και τέσσερις δεκαετίες. Αίθουσες με στοιχειώδη ηχητική ποιότητα και αισθητική που κατ΄ουσίαν δε διαφέρουν από οποιοδήποτε γραφείο, με τη θέση του γραφείου να έχει ένα φτηνό, εκπαιδευτικό πιάνο σε θέση που ούτε καν αναδεικνύεται η (όποια) ακουστική του. Το μάθημα 45λεπτο (μα τί να μάθεις σε 45 λεπτά ανά εβδομάδα;), δίχως να εστιάζει στην αγάπη για τη μουσική, στην ανάδειξη της αξίας του παρά μόνον παραδίδοντας ασκήσεις που, στα πρώτα χρόνια τουλάχιστον, δίνουν σημασία πιότερο στην τεχνική παρά στην έκφραση. Μα και η ίδια η έκφραση όταν διδάσκεται στοχεύει σ' εκείνη του συνθέτη και όχι του εκτελεστή. Μα ακόμα κι αυτή διδαχή της τεχνικής αγνοεί τις τελευταίες παγκόσμιες εξελίξεις και έρευνες καθώς και κάποιες ιδιαίτερες μεθοδολογίες και παραλλαγές της. Κάθε τέλος του χρόνου, όπως και στο σχολείο, υπάρχουν εξετάσεις όπου το παιδί πρέπει ν' αρχίσει - θέλει δε θέλει - να μπαίνει στο βάσανο του να παίξει δημόσια, σαν να εκφωνεί λόγο - ένα πράμα, μπροστά σ' ένα σωρό καλοντυμένους κυρίους και κυρίες που ήρθαν να θαυμάσουν το "Μπετόβεν" τους και σε κάτι εκπαιδευτές με γραβάτες και ταγιέρ, με σοβαρό ύφος και άσπρο μαλλί τύπου "όσα παίρνει ο άνεμος γιατί είμαι παραδεδεγμένος καλλιτέχνης". Είναι μεγάλο το ποσοστό εγκατάλειψης του ωδείου από τα παιδιά και σ' αυτό δε φταίνε μόνο οι τσιμπημένες τιμές για τα μόλις καμιά πενηνταρία 45λεπτα το μήνα (αν και αυτό λόγω ανταγωνισμού έχει αλλάξει πλέον). Φταίει το αποστειρωμένο περιβάλλον και προσέγγιση του μαθητή-πελάτη ο οποίος διδάσκεται μουσική και όχι Μουσική εκεί, την ουσία της μουσικής. Μαθαίνει απλά να κουνάει τα δάχτυλά του, με μια παρτιτούρα εμπρός του (σαν τη γραμματέα στη γραφομηχανή - ένα πράμα) και να παίζει κομμάτια από ένα συγκεκριμένο "διαπιστευμένο"¨ρεπερτόριο που αισθητικά μπορεί ακόμα να μην του λέει τίποτα. Δεν υπάρχει καμία εξατομικευμένη διδασκαλία: μόνον αποστήθιση: χωνευτήρι. Μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε το τυπικό ωδείο να διδάσκει συστηματικότερα την αξία της παραδοσιακής ή της σύγχρονης μουσικής. Ως τώρα μόνο Μπαχ και Σαγκρέρας. Εδώ οφείλω να σας πω μερικά προσωπικά παραδείγματα να φρικάρετε:

   Κάποια στιγμή στο ωδείο, που για λίγους μήνες πήγα μπας και συμμαζέψω την έως τότε αυτοδιδαχή μου σε κάτι τετράγωνο, ζήτησα της καθηγήτριάς - μου που τύχαινε και διευθύντρια του ωδείου να βγάλει "με το αυτί" ένα εύκολο κομμάτι που της είπα. Η απάντησή της:

- Α παπα, δε γίνεται, έχεις την παρτιτούρα του; Μόνον με παρτιτούρα...

   Μια εκπαιδευτικός της μουσικής με όλα τα σχετικά πτυχία, διευθύντρια ωδείου και δεν μπορούσε (ή δεν ήθελε) να βγάλει ένα τραγούδι με το αυτί παρά μόνο με παρτιτούρα! Δηλαδή με τα μάτια έπαιζε αυτή; Με τ' αυτιά δεν την ακούμε και προσλαμβάνουμε τη μουσική;; Δεν τα εξάσκησε καθόλου αυτά;; Που είναι η μουσική σε όλο αυτό;

   Άλλο παράδειγμα: ξέρω καθηγητή μουσικού γυμνασίου, με δεκαετίες εμπειρίας ως καθηγητής ωδείου και επαγγελματίας μουσικός σε λαϊκά, παραδοσιακά, μοντέρνα, διεθνή κλπ, και ο οποίος για να παίξει ταξίμι (λαϊκός αυτοσχεδιασμός που παίζεται συνήθως από μπουζούκι) στα πλήκτρα έβαλε μπροστά του παρτιτούρα! Αν είναι δυνατόν!

   Επίσης έχω παίξει με πληκτρά που είναι και μαέστρος σε λαϊκό μαγαζί που για να παίξει το "Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας" έβαλε παρτιτούρα και μάλιστα καθώς την έψαχνε μου είπε ότι δεν μπορεί να παίξει δίχως αυτήν! Πάμε καλά μωρέ;;

   Μην τα πολυλογώ, έπρεπε όμως να κάνω και μια στάση στο ελληνικό ωδείο για να δείξω πως ούτ' εκεί παρέχεται (τουλάχιστον έως τώρα) η ουσία της μουσικής παρά μόνο το υπόβαθρό της. Κι ότι πολλά παιδιά το εγκαταλείπουν, ξεχνάνε μια για πάντα ό,τι μάθανε και ξαναγυρίζουν στο μηδέν απ' όπου αρχίσανε. Ας προχωρήσουμε.   Η μουσική και η ευρύτερη παιδεία του καθενός αποτελούσε κάποτε ευθύνη της οικογένειάς του, έπειτα και παράλληλα του σχολείου του και από ένα σημείο και μετά αυστηρά δική του. Υπάρχει όμως η δυνατότητα επιλογής; Ή, μάλλον, υπάρχει θέληση; 

 ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

   Υπάρχει μια γενικότερη μεθόδευση από αυτά τα πέντε, πχ, παγκόσμια κεφάλια που θέλουν (με ποιό δικαίωμα;) να ορίζουν τις τύχες μας και την υποταγή μας χρησιμοποιώντας κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο. Έν' απ’ αυτά είναι και η νοητική μας ακαμψία. Συμφέρει και τις δύο πλευρές: η μια κυριαρχεί και γελάει χαιρέκακα, η άλλη κοιμάται τον ύπνο του δικαίου(;) ζώντας μέσα σε μια διανοητική, συναισθηματική και κοινωνική θολούρα. Αυτή η "σύμβαση" έχει προφανώς περάσει και στην τέχνη. Και, βέβαια, στη μουσική: στρατευμένη τέχνη. Η σημερινή εποχή δεν έχει τίποτε άλλο να προσφέρει στις αχόρταγες αισθήσεις των ηλιθίων που η ίδια δημιούργησε παρά τη χυδαιότητα, τη βία και την ευκολία. Και, βέβαια, για την διάδοση των αξιών αυτών έχει επιστρατεύσει όλες τις δυνάμεις της σε πρόσωπα μουσικών, παραγωγών, καλλιτεχνών, συγκροτημάτων, γραφιστών, στυλιστών, κομμωτών, ενδυματολόγων, εκδοτικών οίκων, μουσικοδημοσιογράφων, κριτικών, ιδρυμάτων και γενικά στην περσόνα οποιουδήποτε θα μπορούσε να σπρώξει την άμαξα.   Ανοίγεις το βιβλιαράκι του CD κι αντικρίζεις την τάδε αρτίστα σε όλες τις πιθανές σεξουαλικές υπόνοιες (λες να φταίει το βρώμικο μυαλό μου ή κάποιος θέλει να σκέφτομαι μόνο με το κάτω κεφάλι;), ντυμένη βέβαια αφού υπάρχει (για πόσο;) ακόμα μια τάδε λογοκρισία. Ακούς μετά τη μουσική και αντιλαμβάνεσαι πως αυτήν τη χαζομελωδία θα την είχες "εμπνευστεί" ακόμα και την ώρα που ξυριζόσουν. Προσέχεις το στίχο και ξέρεις πως θ' ακούσεις το ρεφραίν τριάντα φορές μέσα σε τρία λεπτά (radio friendly διάρκεια κομματιού) και θα ‘χεις μάθει όλους τους στίχους απ’ έξω με την δεύτερη (το πολύ) ακρόαση. Επίσης ξέρεις πως το CD έχει άλλα δεκαπέντε (τί σου 'ναι η έμπνευση ρε παιδί μου...) παρόμοια κομμάτια για να χαρείς ακόμα παραπάνω που έκανες την αγορά της ζωής σου ψωνίζοντας την παράνομη κόπια απ' τον πλανόδιο με 5 ευρώ εκεί που η αυθεντική κάνει 20. Και σκέφτεσαι για μια στιγμή "ρε μιπος ιμε ιλιθιος;καπιος βλακας χθες προσπαθουσε να με πιση για τιν αξια τις μουσικεις σαν φορεα πως το πε  πεδηας και ψιχικεις πως το πε ανάτασις;μου πεταξε οτι η μουσικει που ακουο ινε τα ιδια κε τα ιδια, χιλιοιπομενες φρασης κε χιλιοπεγμενες μελοδειες, με σαχλο αιροτικο στοιχο κε αηκιου πεπονιου.ρε μιπος εχη δηκιο;ρε σι αυτο της ταδε θιμυζοι αυτο της αληνης που θιμηζοι αυτο τεις ετσοι που θιμηζοι το αλο της παραλης που θοιμιζυ...κε το κούρεμα ρε κε ι ποζα στω εξοφηλο ρε ολα οιδια;μπα ιδεα μου ινε...ας ξανακημιθο τοτε..."   Κοιτάζεις τον καθρέπτη και ξέρεις πως είσαι μοναδική. Δεν έχει καμία το μαλλί σου, το στυλ σου, το φόρεμά σου, το περπάτημα σου, την εξυπνάδα σου, το φρασεολόγιο και φυσικά τις γνώσεις σου. Θυμίζεις, βέβαια, μια γνωστή τραγουδίστρια αλλά, εντάξει, όλοι έχουμε τα είδωλά μας. Αλλά, "ρε συ κ η κολητή μου θυμύζει τη γνωστή τραγουδήστρια κ μια άλλη άγνωστη που ίδα χθες στο τάδε περιοδικό κ αυτή που παιρνάει απ έξω.Ρε συ;Τι συνβαίνοι;Όλαις ήμαστε μοναδικαίς κι όλες στην ίδια μιάζουμε;Μίπως μιάζουμε και μεταξί μας;;Που πήγε η μοναδηκότητα μου;;;Είμαι μοναδiκή!!!Μ ακούς;;;Είμαι μοναδηκή κ δε μνιάζω σε καμία!!!Εκτός βέβεα από τη γνωστή τραγουδηστρια..."   Όλοι καταλάβατε πως οι δύο προηγούμενες παράγραφοι είναι κοινώς τόπος και τρόπος σκέψης για τον μέσο ακροατή και σίγουρα για το "τυπάκι" και την "έτσι". Οι λίγες εκλάμψεις ανησυχίας τους όμως σύντομα θα κοιμηθούν μεταξύ φθοράς κι αφθαρσίας.

ΣΚΛΗΡΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

   Ένα άλλο μεγάλο, και σίγουρα παρεξηγημένο, κεφάλαιο της μουσικής ιστορίας είναι η σκληρή μουσική, το Rock, το Punk, το Heavy Metal και οποιοδήποτε άκουσμα σκληρό για το μέσο ακροατή. Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί ονομάστηκαν "σκληρές" αυτές οι μουσικές; Κοινός άξονάς τους και στοιχείο αναγνωρίσιμο και οπωσδήποτε διαφοροποιητικό είναι το άκουσμα της ηλεκτρικής κιθάρας και δη της "παραμόρφωσης" αυτής. Είναι αυτά τα μαγικά Gain, Distortion και Overdrive, που θα δείτε πάνω σ’ στο μαγικό κουτί που λέγεται ενισχυτής ηλεκτρικής κιθάρας, που δίνουν αυτό το ιδιαίτερο ηχητικό αποτέλεσμα σε μια Fender, σε μια Les Paul ή σε μια Ironbird. Είναι εκείνος ο, λερωμένος σαν ζητιάνος, βραχνός σαν ετοιμοθάνατος φυματικός, ξυραφιαστός και επικίνδυνος σαν σκουριασμένη κάμα αλλά και πολλές φορές βελούδινος σαν σατέν, ήχος ο οποίος μεγαλώνει ήδη τρεις γενιές ανθρώπων που προτίμησαν να ματώνουν τ’ αυτιά τους μ’ αυτές τις καταραμένες βόμβες συχνοτήτων παρά ν' αφήσουν τους αυλοκόλακες να τους τα χαϊδεύουν γλυκά και νανουριστικά. Κι όμως, αυτή η μουσική ποτέ δεν έγινε ευρέως αποδεκτή απ’ τις μάζες, με εξαίρεση ίσως την δεκαετία του ‘80 όπου το μακρύ μαλλί ανάγκασε πολλούς κουρέες σε πρώιμη συνταξιοδότηση, πολλές μανάδες να κλαίνε για τα σκισμένα τζιν που 'βρισκαν στο μπουγαδοκόφινο, τους ηθικούς(...) να εντοπίσουν το νέο καρκίνωμα του ήθους στα πρόσωπα άπλυτων 18ρηδων με - αν είναι δυνατόν!! - σκουλαρίκια, αλυσίδες και καρφιά και όλους τους καθωσπρέπειδες να κάνουν έκτακτες συμμαχίες για να καυτηριάσουν από τον δερμάτινο καναπέ τον "ξεπεσμό της κοινωνίας".
   Τί συνέβη; Γιατί τόσος κόσμος εναντίον της σκληρής μουσικής; Τί τους έκανε; Ήταν ο στίχος που δεν μιλούσε για καψούρα αλλά γι’ αγάπη; Ήταν το ότι δεν μιλούσε μόνο γι’ αγάπη αλλά και για άλλα επικίνδυνα θέματα όπως την κατάργηση των διακρίσεων, τη διαφθορά της δικαιοσύνης ή της πολιτικής; Ήταν που έσπαγε κάθε σιωπηρή στιχουργική συνωμοσία μιλώντας ανοιχτά για παγκόσμια προβλήματα ή αλήθειες; Ήταν όλ’ αυτά μαζί; Εν μέρει ναι. Κι ολ' αυτά "βοήθησαν". Το πρόβλημα όμως ξεκινούσε από αλλού. Ήταν αυτός ο καταραμένος, παραμορφωμένος ήχος της κιθάρας. Το πρόβλημα και πάλι ήταν βιολογικό και συγκεκριμένα εγκεφαλικό-ακουστικό.
Αν το ανθρώπινο είδος έχει ηλικία κάποια εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η φυλετική μνήμη στον εγκέφαλό του είχε ως τώρα αππθηκεύσει μόνο φυσικούς και μηχανικούς ήχους, όποιοι κι αν ήταν αυτοί: από το σπάσιμο του κλαδιού μέχρι το χτύπο του ταμπούρλου κι απ' το κελάρυσμα του νερού μέχρι τον ήχο της σύριγγας του Πανός κι από κει στο ούτι της Συρίας όλοι αυτοί οι ήχοι ήταν φυσικοί, με κανένα ηλεκτρικά παραμορφωμένο σήμα και αρμονικές. Οτιδήποτε ακουγότανε ήταν αυτό και τίποτ’ άλλο. Αυτούς τους ήχους κουβαλούσε πάντα στα κύτταρά του ο άνθρωπος και είχε μάθει μόνο στους φυσικούς ήχους από τα μουσικά του όργανα. Όλα ήταν δεδομένα και καλά για τον ανθρώπινο εγκέφαλο μέχρι που κάποιος έγχρωμος εικοσάρης, κάποιος Hendrix, για να δώσει λίγο παραπάνω ένταση στην ηλεκτρική του κιθάρα χρησιμοποίησε (απ’ όσο γνωρίζω), μια διάταξη με δυο κασετόφωνα συνδεδεμένα μεταξύ τους και το ένα στην κιθάρα ουτωσώστε να διπλασιάσει τα decibel της μέσω των ηχείων τους. Το πρόβλημα είναι πως μέσ' από τα τρανζίστορ, το σήμα της κιθάρας παραμορφώθηκε και αυτό που ακούστηκε ήταν μια "γκρινιάρα" κιθάρα που δεν ξεκαθάριζες μεσ’ απ’ τα "λόγια" της τι έλεγε αλλά είχε υγιή τσαμπουκά και κάτι το γλυκά δαιμονικό. Σαν να σ’ ενοχλούσε για κάποιον λόγο που θα σου άλλαζε για πάντα τη ζωή. Βραχνή σαν νέγρος σε κατάσταση trance να ουρλιάζει και να ψιθυρίζει Gospel βρίζοντας τους δαίμονές του. Αλλά πάν’ απ’ όλα παραμορφωμένη: ένας ήχος "λάθος της φύσης" που γεννήθηκε όταν χτύπησε ο κεραυνός του ηλεκτρισμού μια παρέα με συχνότητες που τα ΄έπινε σ’ ένα κακόφημο μπαρ που το λέγανε «ΤΡΑΝΖΙΣΤΟΡ».

   Αυτός, όμως, ο "εκτρωματικός" ήχος δεν υπήρχε στην τεράστια βάση δεδομένων των ήχων του ανθρώπινου είδους. Ήταν μια νέα γη, νέα πληροφορία που έπρεπε να ερμηνευτεί και αφομοιωθεί. Όμως, όπως συμβαίνει σε κάθε μεγάλη αλλαγή στην Ιστορία, έτσι και ο χρόνος που χρειάστηκε να αποθηκεύσει το παγκόσμιο sampler ετούτο τον ήχο, δοκίμασε τις αντοχές αυτού στο πέρασμα των τεσσάρων περίπου δεκαετιών που ζει η σκληρή μουσική, για να περάσει από εποχές τεράστιας κατακραυγής και κυνηγιού μαγισσών σταμπαρισμένη ως "επικίνδυνη", "ανατρεπτική" σε ημέρες δόξας σαν το πιο high trend της δεκαετίας του ‘80, ξεπερνώντας σε δημοτικότητα ακόμα και μουσικές που χαρακτηρίζονται ετυμολογικά με την λέξη "λαϊκός" όπως η Pop (Popular).

   Δεν ήταν όμως μόνον ο ήχος αυτός που δεν είχε συνηθίσει το ανθρώπινο αυτί. Ήταν και η γενικότερη δυναμική που μπορούσε να παράξει μία μπάντα με drums, μπάσο, κιθάρες, πλήκτρα και φωνή. Στις πιο ακραίες εκφάνσεις της σκληρής μουσικής όπως το Grind Metal παρατηρούνται απίστευτες, ασύλληπτες ταχύτητες από τον drummer, ταχύτητες που ποτέ έως τώρα δεν είχε συνηθίσει να ακούει το ανθρώπινο είδος, που του σκάλωσαν το PC του εγκεφάλου του αναγκάζοντας το να δώσει παραπάνω RAM κι επεξεργαστική ισχύ για να το αφομοιώσει. Κι ακόμα προσπαθεί. Ως τώρα, οι μουσικές ταχύτητες που ήξερε ο άνθρωπος έφταναν το πολύ σ’ αυτές που ακούμε στη Fusion ή σε υπεργρήγορα καπρίτσια του Παγκανίνι, του Λιστ και άλλων βιρτουόζων. Όταν ακούς όμως έναν Gene Hoglan να σπέρνει 20 χτυπήματα/δευτερόλεπτο στο ταμπούρο και την ίδια στιγμή να σερφάρει όλα τα πιατίνια του κιτ σε χρόνο dt, ενώ οι μεμβράνες της μπότας τον εκλιπαρούν να τελειώσει τις κλωτσιές απ’ τους... κόπανους των πεταλιών, καταλαβαίνεις ότι αυτό είναι κάτι που δεν έχει ξαναπαιχτεί. Κάτι που δύσκολα θα συνηθίσει ο κόσμος των αργών και απαλών μουσικών ταχυτήτων. Και θα περάσουν χρόνια μέχρι να το δεχτεί. Αν το δεχτεί... Οφείλει επίσης να σημειωθεί ότι τέτοιες ταχύτητες απαντώνται παντού στο βιομηχανικό κόσμο: από τις μηχανές των οχημάτων και των εργοστασίων έως τα ποδοβολητά του όχλου. Ίσως όμως κι αυτός να είν' ένας λόγος που ο μέσος ακροατής αρνείται το άκουσμά τους στην τέχνη εφόσον δεν μπορεί να το αρνηθεί στην καθημερινότητα.

   Έπειτα είναι οι φωνές: τα ουρλιαχτά που ποτέ ο μέσος ακροατής δεν μπόρεσε να καταλάβει το λόγο που χρησιμοποιούνται από τους τραγουδιστές, ξεχνώντας ότι είναι κι εκείνα ένα εκφραστικό μέσο με το οποίο γίνεται ν' αποδοθούν αισθήματα και συναισθήματα όπως και στην κάθε ωδική τεχνοτροπία. Ξεχνάνε ότι συναισθήματα όπως της οργής ή της φρίκης που εκφράζονται μέσα από ένα brutal ή cut throat ουρλιαχτό βρίσκονται καθημερινά εμπρός και εντός μας, και ότι αυτή η μουσική, η σκληρή, αντικατοπτρίζει - όπως κάθε είδος μουσικής - τα συναισθήματα αυτών που τα χρησιμοποιούν και αυτών στους οποίους απευθύνονται φωνητικοποιόντας ένα κομμάτι της καθημερινότητας - τη φρίκη, τον κανιβαλισμό, τη βία,  που κάποιοι αφυπνισμένοι δυστυχώς το διακρίνουν παντού.

   Είναι και οι στίχοι: κάποιοι απ' αυτούς περνούσαν τόσα κύματα αγάπης για τον άνθρωπο όπως και μηνύματα απέχθειας για το σύστημα, τον πόλεμο, τη μισαλλοδοξία κ.α. που οι δημιουργοί ή ερμηνευτές τους το πλήρωσαν ακόμα και με τη ζωή τους με γνωστότερα παραδείγματα εκείνα του Lenon και της Joplin. Κάποιοι απ’ αυτούς, με αλληγορικό ή μη τρόπο, καταφέρονταν εναντίον της οργανωμένης θρησκείας, χρησιμοποίησαν λέξεις όπως Σατανάς, Αντίχριστος με σκοπό να δηλώσουν την αντίθεσή τους στα δεινά που επιφέρουν όσα κατ’ επίφασιν γίνονται "στο όνομα του Θεού". Χαρακτηρίστηκαν αμέσως Σατανιστές, λογοκρίθηκαν και κάποιοι απ’ αυτούς βέβαια πούλησαν καλά και χρησιμοποίησαν το σατανιλίκι σαν το δισκογραφικό πορτοφόλι που θα τους αγόραζε βίλα.

   Είναι και τα εξώφυλλα καθώς και το γενικότερο layout και artwork που χρησιμοποιούν οι Rock και Metal μπάντες. Καταρχήν βάζουν μέσα στο booklet τους στίχους: αντί να γλιτώσουν μελάνια και κόστος εκτύπωσης γράφουν μέσα τα - όπως είπαμε - "επικίνδυνα" λόγια τους πυροδοτώντας με σκέψη τον ακροατή "που είναι και θα πρεπε πρέπει να παραμείνει ηλίθιος". Μετά είναι οι πεντάλφες, οι ανάποδοι σταυροί, τα ξεκοιλιασμένα πτώματα που σοκάρουν. Δεν σοκάρουν όμως τα πορνοπεριοδικά μπροστά στα μάτια των παιδιών κρεμασμένα στα περίπτερα, ούτε οι ειδήσεις με τους καρβουνιασμένους φαντάρους, ούτε η πραγματική ή πνευματική μπόχα που κυριαρχεί σ' όλόκληρο τον κόσμο...

   Είμαι περήφανος που έχω στη δισκοθήκη μου άλμπουμ όπως το Control & Resistance των Watchtower, το Focus των Cynic και τη δισκογραφία των Atheist, το Speed Metal opera των Cacophony και το A tale never told των Lost Innocence. Δίσκοι οι οποίοι ξυπνάνε το μυαλό μου, με κάνουν κάθε δευτερόλεπτο να απορώ με την έμπνευση και την ιδιοφυΐα συνθετών και στιχουργών. Δίσκοι με ψιλά γράμματα που θέλουν να τους ακούς αλλεπάληλλα προσπαθώντας να λύσεις το αινιγματικότατο μυστήριο που κοινωνούν και που άμα τελικά τα καταφέρεις θα δεις ότι δεν έχεις μάθει ακόμα τίποτα για τη μουσική και τον εαυτό σου κι ότι αυτό είν' ένα ταξίδι γιομάτο με το σπουδαιότερο κρασί της γνώσης. Δίσκοι που δοκιμάζουν την ψυχή. Που της δίνουν υψιπετή λυρισμό και που σε κάποιες στιγμές σε κάνουν να νοιώθεις σαν παιδί που του κρατάει η μάνα το στα πρώτα του βήματα. Δίσκοι που οι πιο "γλυκές μπαλάντες" τους είναι οχτάλεπτα κομμάτια με άγριες ταχύτητες και διαθέσεις, ρυθμικές τρικλοποδιές και νοσηρές αρμονίες. Που σε σημεία όμως γαληνεύουν με τέτοιο τρόπο που αποφορτίζεσαι κολυμπώντας σε ομιχλώδεις και καλειδοσκοπικούς ήχους. Δίσκοι που με ανατριχιάζουν με δυσαρμονικά και δυσρυθμικά solo, με breaks από ντράμερ-χταπόδια που γεννάν κάθε στιγμή μία βροχή από μπαγκέτες στο στερεοφωνικό. Μπασίστες που κάθε τους νότα είναι και μια κλωτσιά στα πνευμόνια μπας κι ανοίξουν ν' αναπνεύσω λίγο απ' τον παλμό τους. Τραγουδιστές που φτύνουν τα λαρύγγια τους φτάνοντας σε δυσθεώρητα τονικά ύψη και βάθη ξερνώντας αλήθειες. Πανανθρώπινες αλήθειες που πονάνε, σαν την κάθε αλήθεια. Δίσκοι που πάνω απ’ όλα δίνουν ζωή. Που με ξυπνάνε τραβώντας και σκίζοντας μου αυτί και συνείδηση όποτε νομίζω ότι όλα είναι καλά. Δεν είναι καλά. Κι αυτό δεν μ’ αφήνουνε να το ξεχάσω.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

   Ξαναβαλα το «Textures». Είναι ξημερώματα. Το "τυπάκι" πάει ανήσυχος στη δουλειά μετά από κακό όνειρο που είδε να τον δέρνει ένας πλανόδιος με CD κάποιου βλάκα που τον λέγανε Frank Zappa. Η "τύπισσα" σε λίγο θα ξυπνάει σκεπτόμενη κι αυτή τον εφιάλτη της. Ήταν λέει σ’ ένα δωμάτιο γεμάτο σπασμένους καθρέπτες όπου τα είδωλά της τής χαμογελούσαν ειρωνικά και της έλεγαν "Είσαι μοναδική... είσαι μοναδική..." με αργό και βασανιστικό τρόπο.

   Textures: Το fade in του τραγουδιού με οδηγεί σε μια περίεργη και όμορφη μελωδία, που φέρνει σε Ινδιάνικο σκοπό, παιγμένη απ' τα χρυσά δάκτυλα του Masvidal σε κάποιο synth guitar που θυμίζει ναπολιτάνικο μαντολίνο. Τα drums και το μπάσο μπαίνουν με εμβόλιμες παύσεις για να σταματήσουν απότομα και να μπουν μετά όλοι μαζί σε ένα Free Jazz κυκεώνα που θα δώσει το χώρο του σ' ένα επιθετικό progressive riff για να σταματήσει (αφού αναπτυχθεί) κι αυτό απότομα. Δεν αφήνει ανάσα όμως: ο Sean Malone, ένας εκ των κορυφαίων εν ζωή μπασιστών, ένας master κλάσης Jaco (ποιός Jaco;; ένας είναι (ήταν και θα είναι) ο Jaco), εκρήγνυται με ολοστρόγγυλες νότες και μονολογεί με τα chapman sticks. Το τραγούδι κυλάει. Σε κάποιο σημείο αχνοεμφανίζεται το prog riff και ομιχλωδώς αναμιγνύεται με το Jazz σύννεφο που προηγήθηκε κι όλα μαζί απλώνονται σε μια διακριτή μίξη. Έπειτα αρχίζει η επίθεση από καταιγιστικές εναλλαγές ρυθμών, παύσεις, με 5-6 κανάλια κιθάρας να στροβιλίζονται με αυτό του μπάσου. Κάπου όμως ακούγεται το μαντολινάκι της έναρξης. Ο προηγούμενος Metal όλεθρος συνεχίζεται αλλά αρχίζει σιγά σιγά να σβήνει δίνοντας χώρο στην εναρκτήρια μελωδία. Τώρα αυτή μονοπωλεί τα ηχεία αλλά αρχίζει κι αυτή σιγά σιγά να σβήνει. Μ’ αποχαιρετά περνώντας μου ένα μήνυμα που μόνον ως ελπίδα μπορώ να ερμηνεύσω όχι όμως αυτή τη φορά με τη σκέψη, τη φαιά ουσία, τα κύτταρα και τους νευρώνες. Μα με κάτι που ανήκει στο όλον μου, μια λεπτή αύρα που εύχομαι να με τυλίγει πάντα, να μη μ’ αφήσει ποτέ και η οποία, σε ανύποπτους χρόνους, με πλησιάζει με χαμόγελο για να μου ψιθυρίσει μια λέξη γραμμένη σε μια γραμματοσειρά καθαρά δική μου, μια λέξη που γράφω στον κάθε πνευματικό τοίχο που συναντώ μπροστά μου και φυσικά και στον μαυροπίνακα της μουσικής τέχνης.

   Κλείνω με μια φράση που από μικρός ακούω απ' τη μητέρα μου. Απλά και σοφά:

"Ο Θεός κάποτε λυπήθηκε τον άνθρωπο και τότε του έστειλε τη Μουσική"