Ηλίας Κατσούλης - Φεύγουν τα τραγούδια

Γράφει ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΩΓΛΟΥ (Thanasis-Gioglou)
52 άρθρα στο MusicHeaven

Πέρασαν κιόλας τέσσερα χρόνια από τότε που κυκλοφόρησε ο τρίτος δίσκος της σειράς «Άξιος Λόγος» που είναι αφιερωμένη στους Έλληνες στιχουργούς. Μετά λοιπόν το Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον Άλκη Αλκαίο και το Μάνο Ελευθερίου, εδώ και λίγες μέρες τέλειωσε και η παραγωγή του τέταρτου δίσκου, με την επιμέλεια, όπως πάντα, του Γιώργου Νταλάρα και του Μιχάλη Κουμπιού και το αφιέρωμα στον Ηλία Κατσούλη, με τίτλο «Φεύγουν τα τραγούδια», βρίσκεται πλέον στις προθήκες των δισκοπωλείων – όσων έχουν απομείνει-  και των βιβλιοπωλείων.

Θα έλεγα ανεπιφύλακτα για τον Ηλία Κατσούλη, πως πρόκειται για έναν από τους ουσιαστικότερους ανθρώπους του ελληνικού τραγουδιού, των τελευταίων 20-25 χρόνων. Κι αυτό αποδεικνύεται περίτρανα, διαβάζοντας ένα μικρό δείγμα από τίτλους τραγουδιών του: «Δεν την αντέχεις εύκολα την Άνοιξη», «Χαλκίδα», «Με τα φτερά του έρωτα», «Εισιτήριο στην τσέπη σου», «Σμυρναϊκά τραγούδια», «Καράβια χιώτικα», «Κράτα για το τέλος», «Δάκρυ στο γυαλί», «Έρημα χωριά» και δεκάδες άλλα, σε συνεργασίες με πολλούς σημαντικούς συνθέτες, πολύ περισσότερο όμως με τον Παντελή Θαλασσινό. Θεωρώ πως ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε δυο κύκλους τραγουδιών του, το «Carte Postale»  σε μουσική του Νότη Μαυρουδή, με τραγούδια αφιερωμένα σε σημαντικούς ανθρώπους της τέχνης και το «Καλαντάρι» του Παντελή Θαλασσινού, ένα αφιέρωμα στους δώδεκα μήνες του χρόνου.

Τα 13 τραγούδια του δίσκου μελοποίησαν οι: Γιώργος Αρσενίδης, Ηρακλής Βαβάτσικας,
Αλέξης Βάκης, Γιάννης Γερογιάννης, Παναγιώτης Γιατράκος, Τάσος Γκρους, Παντελής Θαλασσινός, Ανδρέας Κατσιγιάννης, Μιχάλης Κουμπιός, Ηλίας Λιούγκος, Κώστας Μπραβάκης, Νίκος Τάτσης, Μιχάλης Τερζής και τραγούδησαν οι Γεράσιμος Ανδρεάτος, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Παντελής Θαλασσινός, Λιζέτα Καλημέρη, Αρετή Κετιμέ, Χάρης Μακρής, Δημήτρης Μπάσης, Γιώργος Νταλάρας, Μπάμπης Στόκας, Ασπασία Στρατηγού, Πασχάλης Τερζής και η Μάρθα Φριντζήλα.

Αναλυτικότερα:

1) Τα πουλιά που ταξιδεύουν – Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Γιώργος Νταλάρας

Μουσική: Κώστας Μπραβάκης

2) Άσε με…- Αρετή Κετιμέ

Μουσική:Ηλίας Λιούγκος

3) Βαθιές αναπνοές – Παντελής Θαλασσινός

Μουσική: Παντελής Θαλασσινός

4) Πες την αλήθεια – Μπάμπης Στόκας

Μουσική: Νίκος Τάτσης

5) Θριάσιο – Μάρθα Φριντζήλα

Μουσική: Γιάννης Γερογιάννης

6) Της πίκρας το γυαλί – Γιώργος Νταλάρας

Μουσική: Τάσος Γκρους

7) Πες μου ποιος μπορεί – Χάρης Μακρής

Μουσική: Μιχάλης Κουμπιός

8) Μαχαιριά και σαϊτιά – Ασπασία Στρατηγού

Μουσική: Γιώργος Αρσενίδης

9) Στο βάθος ξένος  - Δημήτρης Μπάσης

Μουσική: Ανδρέας Κατσιγιάννης

10) Τι να λες – Γιώργος Νταλάρας

Μουσική: Ηρακλής Βαβάτσικας

11) Άδειο πορτοφόλι – Γεράσιμος Ανδρεάτος – Λιζέτα Καλημέρη

Μουσική: Αλέξης Βάκης

12) Ανατριχιάζει ο καιρός – Πασχάλης Τερζής

Μουσική: Παναγιώτης Γιατράκος

13) Φεύγουν τα τραγούδια – Γιώργος Νταλάρας

Μουσική: Μιχάλης Τερζής

Η παραγωγή έγινε από τις μουσικές εκδόσεις «Καμπανάκι» για την ΕΜΙ. Οι ενορχηστρώσεις από τον Παναγιώτη Γιατράκο, τον Γιώργο Νταλάρα, στα 6 και 13, το Νίκο Μέρμηγκα στο 7 και τον Παντελή Θαλασσινό στο δικό του τραγούδι.

Όπως αναφέρεται στο δελτίο τύπου «το “Φεύγουν τα τραγούδια” είναι ένα άλμπουμ που ξεκίνησε να ηχογραφείται πριν φύγει από τη ζωή ο Ηλίας Κατσούλης (21/08/2008) νικημένος από την επάρατη νόσο. Για ότι συμβαίνει εδώ είχε τον πρώτο λόγο, όπως συνέβη και με τους άλλους τρεις δίσκους αυτής της σειράς, όπου πρωταγωνιστές είναι οι ίδιοι οι στιχουργοί».

Ηλίας Κατσούλης, Ανδρέας Κατσιγιάννης

Στο ένθετο του cd ο Γιώργος Νταλάρας και ο Μιχάλης Κουμπιός σημειώνουν:

Ευχόμαστε τα καινούργια τραγούδια να είναι καλοτάξιδα, ήρεμα και ήμερα σαν το δημιουργό τους.

Εκτιμούσα πολύ τον Ηλία Κατσούλη. Και τον αγαπούσα. Ταιριάζαμε στα γούστα. Αγαπούσε υπερβολικά το λαϊκό τραγούδι. Θεωρούσε δασκάλους του την Ευτυχία και το Λευτέρη. Ήταν ένας άνθρωπος καλόκαρδος και οικείος. Επίμονα Ελληνικός και χαμηλόφωνα μαχητικός στο λόγο του. Μου χάρισε πολύ ωραία τραγούδια. Η σχέση μας αρχίζει πολύ παλιά, όταν έγραψε στον ξεχωριστό συνθέτη Νίκο Τάτση, δυο σπάνια τραγούδια. «Ακραία συμπτώματα» και «Η άλλη μου ζωή» ήταν οι τίτλοι. Ήταν από τα πρώτα τραγούδια που έγραψε ο Ηλίας, αλλά κυκλοφόρησαν σε δίσκο πολύ αργότερα.

Μετά, στο δίσκο με τον Ντάσσο Κούρτι, έγραψε ανάμεσα στα άλλα το σπαρακτικό «Έρημα
χωριά» και το «Δάκρυ στο γυαλί» του Ανδρέα Κατσιγιάννη στο δίσκο της Εστουδιαντίνας.

Ο Ηλίας όμως έγραψε πολύ ωραία τραγούδια που τραγούδησαν άλλοι τραγουδιστές και αξίζει πραγματικά να ξεχωρίσω τη συνεργασία του με τον Παντελή Θαλασσινό, γιατί αυτή η μοναδική σχέση τους ξεχειλίζει μέσα στα τραγούδια. Και αυτό είναι κάτι μαγικό που το καταλαβαίνει αμέσως ο κόσμος. Γιατί τα περισσότερα τραγούδια του Ηλία ευτύχησαν να παραμείνουν μόνιμα στη μνήμη του και να μην υποβάλουν το δημιουργό τους στην αμηχανία της βραχύβιας επιτυχίας. Με πόση αγάπη ανταποκρίθηκαν σε αυτή την ηχογράφηση οι φίλοι του.

Ευχόμαστε τα καινούργια τραγούδια να είναι καλοτάξιδα, ήρεμα και ήμερα σαν το δημιουργό τους. Και όταν τον συναντήσουν να του πουν για την μεγάλη μας χαρά που ζωντάνεψαν με τις μουσικές και τις φωνές και για την μεγάλη μας λύπη που δεν θα τ’ ακούσουμε παρέα.

Γιώργος Νταλάρας

Νοέμβριος 2011

Ο στιχουργός που διαπερνά θριαμβικά τη δεκαετία του ‘ 90

Ο φίλος μου στιχουργός Ηλίας Κατσούλης παρατηρούσε το μη ορατό και έδινε νόημα στο προφανές. Βασικό στοιχείο των τραγουδιών του, η αφηγηματικότητα και η άνεση με την οποία κινήθηκε στους λυρικούς τόνους. Κινήθηκε με απόλυτη φυσικότητα. Χρησιμοποίησε δε όλο τον παλίμψηστο πλούτο των Ελληνικών χωρίς λεξιπενία. Μάστορας που απέφευγε τις ελληνικούρες, την αισθηματολογία και τα στερεότυπα. Κρατήθηκε μακριά από τις πολυφωνικές υστερίες και το χρηματιστήριο της κερδοσκοπίας. Μπήκε στη δισκογραφία το 1984 και είναι ο στιχουργός που διαπερνά θριαμβικά τη δεκαετία του ’90 με τραγούδια όπως τα: «Χαλκίδα» (1991), «Με τα φτερά του έρωτα» (1995), «Πόνος άπονος» (1995), «Καράβια χιώτικα» (1995), «Τα Σμυρνέικα τραγούδια» (1996), «Κράτα για το τέλος» (1996) κ.α. Θα θυμάμαι πάντα τον φίλο μου στιχουργό Ηλία Κατσούλη, στο καφέ των εκδόσεων Άγκυρα στη Σόλωνος, να σχολιάζει: «Εφόσον η πνευματική καλλιέργεια υποχωρεί, εμφανίζονται με πολλή μεγαλύτερη ευκολία στη σύγχρονη κοινωνία οι μηχανισμοί της προπαγάνδας, οι οποίοι με τον συστηματικό τους γδούπο, κουφαίνουν τους ανθρώπους και μωραίνουν τη νόησή τους».

Μιχάλης Κουμπιός

Σ’ αυτή τη δουλειά θα έλεγα πως έχουμε να κάνουμε με δυο ειδών τραγούδια. Είναι κάποια των οποίων η μελωδία γίνεται αντιληπτή και μένει στον ακροατή από το πρώτο άκουσμα, όπως το υπέροχο ζεϊμπέκικο του Μιχάλη Τερζή, με το οποίο κλείνει ο δίσκος ή το τραγούδι του Αλέξη Βάκη με το Γεράσιμο Ανδρεάτο και τη Λιζέτα Καλημέρη, που είναι αφιερωμένο στον Άκη Πάνου και υπάρχουν και κάποια άλλα που θα τα έλεγα τραγούδια «βραδείας αναφλέξεως»… Τραγούδια που χρειάζονται μια δεύτερη ανάγνωση και φυσικά δεν αποσκοπούν στο πρόχειρο και εύκολο σουξέ, αλλά, έχοντας τα φόντα για να γίνουν διαχρονικά, πολύ απλά θέλουν το χρόνο τους… Τραγούδια που κινούνται ανάμεσα στο λαϊκό και το ροκ, με διακριτικά περάσματα από την παράδοση, όπως το πολύ όμορφο «Άσε με» με την Αρετή Κετιμέ, το οποίο μου θύμισε στιγμές του Γιάννη Μαρκόπουλου των
πρώτων χρόνων της δεκαετίας του ’70. Δε λείπουν βέβαια και οι απρόβλεπτες συμπράξεις, στοιχείο και των τριών προηγούμενων δίσκων του «Άξιου Λόγου», όπως αυτή του Νίκου Τάτση με τον Μπάμπη Στόκα, σ’ ένα τραγούδι με ηλεκτρικό ήχο. Ιδιαίτερη
στιγμή,  η μελωδία και η ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα στης «Πίκρας το γυαλί» του Τάσου Γκρους.

«Μια μέρα θ’ ανοίξω του στήθους το κλουβί
να λευτερώσω τα πουλιά που χω φυλακισμένα…»

Φωτογραφίες 2008 (Γ.Κανελλόπουλος)

Video

Στο βάθος ξένος  - Δημήτρης Μπάσης (Μουσική: Ανδρέας Κατσιγιάννης)

Φεύγουν τα τραγούδια – Γιώργος Νταλάρας (Μουσική: Μιχάλης Τερζής)

https://www.youtube.com/watch?v=7ae0fsMI12w