Όταν η πλανεύτρα δράση της κοκαΐνης γίνεται τραγούδι

Μάτια που θέλουν να γείρουν αλλά δεν μπορούν να κλείσουν, γραβάτα που ακόμα κι αν είναι λυμένη σφίγγει αδικαιολόγητα το λαιμό, στόμα στεγνό και ξεραμένο που όμως φλυαρεί αδιάκοπα, έντονες κινήσεις που δείχνουν επαγρύπνηση και μία «ανεβασμένη» διάθεση που τις περισσότερες φορές είναι από υπερβολική μέχρι αδικαιολόγητη. Και μετά, ταχυκαρδίες, ναυτία, εφίδρωση, πανικός και ένα αίσθημα βαθιάς απόγνωσης. Ως «ουσία των πλουσίων» και «σαμπάνια των ναρκωτικών», η ακατάπαυστη πλανεύτρα διεγερτική δράση της κοκαΐνης δεν θα μπορούσε να αγνοηθεί από το μουσικό γίγνεσθαι και να μην τραγουδηθεί.

Το «Cocaine» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του 1976 από τον J.J. Cale. Ο μπλουζ κιθαρίστας από την Οκλαχόμα ήταν αυτός που έγραψε το τραγούδι, το οποίο μιλάει για τον εθισμό στην κοκαΐνη. Όμως οι στίχοι του τραγουδιού έρχονται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τον ήχο του, τόσο ώστε η σπασμένη γραμμικότητά τους να γίνεται προτέρημα. Για τον περισσότερο κόσμο, το ελκυστικό στοιχείο του τραγουδιού είναι η μελωδία της κιθάρας είτε πρόκειται για την πρώτη εκτέλεση του J.J. Cale είτε για τις διάφορες διασκευές του Eric Clapton.

Η πρώτη εκτέλεση του «Cocaine» κυκλοφόρησε από τον J.J. Cale σε single και συμπεριλήφθηκε και στο άλμπουμ «Troubadour». Αρχικά ο J.J. Cale ήθελε να ηχογραφήσει το τραγούδι σε ύφος Jazz αλλά ο παραγωγός Audie Ashworth τον έπεισε να το κάνει πιο ροκ. Το τραγούδι ανέβηκε στο Νο 1 της Νέας Ζηλανδίας και έγινε Νο 2 στην Ελβετία, Νο 5 στην Αυστρία, Νο 10 στη Σουηδία, Νο 17 στην Ιταλία, Νο 22 στη Γερμανία και Νο 45 στην Αυστραλία.

Το Μάιο του 1977, δηλαδή οκτώ μήνες μετά την κυκλοφορία της πρώτης εκτέλεσης, ο Eric Clapton ηχογράφησε τη δική του Blues Rock εκδοχή. Ο ίδιος έχει ηχογραφήσει και άλλα τραγούδια που έγραψε ο Cale, συμπεριλαμβανομένου του «After Midnight» και του «Traveliln’ Light», ενώ το 2006 ο Clapton και ο Cale ηχογράφησαν μαζί το άλμπουμ «The Road To Escondido». Κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης του άλμπουμ «Slowhand» στα Sphere Studios, ο Clapton και η μπάντα του πήγαν να δουν τον J.J. Cale σε μία συναυλία και ο Cale έφερε τον Clapton πάνω στη σκηνή και έπαιξαν μαζί το «Cocaine».
Το τραγούδι αυτό είχε κάνει «κλικ» στον Clapton, ο οποίος άλλωστε κατανάλωσε πολλά ναρκωτικά στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και γνώριζε από πρώτο χέρι τις επιδράσεις της κοκαΐνης. Την παραγωγή ανέλαβε ο Άγγλος μουσικός Glyn Johns, γνωστός από τις συνεργασίες του με τους Beatles, Bob Dylan, Rolling Stones, Who, Led Zeppelin, Eagles, Clash, Steve Miller Band, Blue Oyster Cult, Midnight Oil, Rod Stewart, Georgie Fame και πολλούς άλλους.

Το «Cocaine» κυκλοφόρησε από τον Eric Clapton το Νοέμβριο του 1977 και συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ «Slowhand», παραμένοντας μέχρι σήμερα μία από τις δημοφιλέστερες επιτυχίες του.

Στις συναυλίες του, ο Clapton ερμήνευε συχνά το τραγούδι παίζοντας στην κιθάρα μία αργά αναπτυσσόμενη μελωδία που ακουγόταν σαν αυτοσχεδιαστική και η οποία εξελισσόταν δραματικά στο δυναμικό και μελωδικά απειλητικό riff που άνοιγε το τραγούδι.

Τον Απρίλιο του 1980 κυκλοφόρησε μία ζωντανή ηχογράφηση του τραγουδιού, η οποία περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «Just One Night». Η εκτέλεση αυτή, η οποία προέρχεται από συναυλία που έδωσε ο Eric Clapton το Δεκέμβριο του 1979 στο Budokan Theatre του Τόκιο, κυκλοφόρησε και σε single (στη β' πλευρά του «Tulsa Time»), το οποίο έφτασε στο Νο 30 των Η.Π.Α. και στο Νο 3 του Καναδά.

Ο Eric Clapton περιγράφει το «Cocaine» ως τραγούδι κατά των ναρκωτικών. Συνήθως οι ακροατές ακούν μόνο το ρεφρέν «She don’t lie, she don’t lie, she don’t lie, cocaine» αλλά στο κουπλέ οι στίχοι λένε «If you wanna get down, down on the ground, cocaine» ενώ σε άλλο σημείο λέει «Don’t forget the fact, you can’t get it back». Ο Clapton αποκάλεσε το τραγούδι «αρκετά έξυπνα αντι-κοκαϊνικό» επισημαίνοντας:
- Δεν είναι καλό να γράψεις σκόπιμα ένα τραγούδι κατά των ναρκωτικών και να ελπίζεις ότι θα πιάσει. Κι αυτό επειδή σε γενικές γραμμές ο κόσμος θα αναστατωθεί μ’ αυτό. Θα τους ενοχλούσε αν κάποιος άλλος τους έχωνε κάτι μέσα στο λαιμό. Έτσι το καλύτερο πράγμα που έχεις να κάνεις είναι να προσφέρεις κάτι που να φαίνεται διφορούμενο –που στη μελέτη του ή στην αντανάκλασή του να μπορεί στην πραγματικότητα να ειδωθεί ως «αντί»- όπως το «Cocaine» που στην πραγματικότητα είναι τραγούδι κατά της κοκαΐνης. Αν το προσπεράσετε, ακούγεται σαν ένα τραγούδι για την κοκαΐνη. Αν το μελετήσετε ή το εξετάσετε με λίγη σκέψη, θα δείτε ότι στην πραγματικότητα είναι ένα αρκετά έξυπνο κομμάτι ενάντια στην κοκαΐνη.

Λόγω του διφορούμενου μηνύματος του τραγουδιού, όταν ο Eric Clapton επέστρεψε νηφάλιος έχοντας ανακτήσει από τον εθισμό στα ναρκωτικά και το αλκοόλ, ίδρυσε το κέντρο αποκατάστασης Crossroads στο καραϊβικό νησί της Αντίγκουα και σταμάτησε να τραγουδά το «Cocaine» στις συναυλίες του, επειδή πίστευε ότι περνούσε λάθος μήνυμα για τη χρήση της κοκαΐνης. Ξανάρχισε να το ερμηνεύει αφότου συμπεριέλαβε στο ρεφρέν το στίχο «That dirty cocaine» υπογραμμίζοντας το μήνυμα κατά των ναρκωτικών. Μιλώντας στο Associated Press, οClapton είπε:
- Σκέφτηκα ότι μπορεί να έδινα λάθος μήνυμα στους ανθρώπους που ήταν στην ίδια βάρκα με μένα. Αλλά περαιτέρω έρευνα έδειξε ότι το τραγούδι, αν μη τι άλλο, δεν είναι καν αμφίθυμο. Είναι ένα τραγούδι κατά των ναρκωτικών. Κι έτσι σκέφτηκα ότι πρέπει να υπάρχει ένα καλύτερος τρόπος να το κάνουμε, ώστε να το προσεγγίσουμε από μία θετικότερη άποψη. Συνεχίσαμε λοιπόν να το παίζουμε όχι ως τραγούδι ναρκωτικού αλλά ως πραγματικό έλεγχο του τι κάνει. Είναι ένα από εκείνα τα τραγούδια που μπορείς να το πάρεις όπως θες. Αλλά στο εισαγωγικό κουπλέ λέει καθαρά «Αν θέλεις να πέσεις κάτω, κάτω στο έδαφος», κι αυτό νομίζω ότι είναι το σημείο εστίασης του τραγουδιού. Αυτό είναι το θέμα: ότι υπάρχει ένα τίμημα. Επίσης, από καθαρά μουσική άποψη, μού έλειψε να παίζω το riff του «Cocaine».

Το 1988, ο Eric Clapton ερμήνευσε το «Cocaine» επί σκηνής μαζί με τον Elton John και τον Mark Knopfler στο πλαίσιο του ετήσιου Prince’s Trust Rock Gala, οι εισπράξεις του οποίου διατέθηκαν για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Τον Ιούνιο του 2011 το ερμήνευσε ζωντανά μαζί με τον Ιταλό τραγουδιστή Pino Daniele.

Ζωντανές εκτελέσεις του τραγουδιού περιλαμβάνονται –εκτός από το άλμπουμ «Just One Night»- και στα παρακάτω albums: «A.R.M.S. Concert, Pt.1» (1984, συναυλία του Eric Clapton και του Steve Winwood στο AlbertHall) «Live 1985», «Crossroads, Vol. 2: Live In The Seventies», «Live In Montreux» (ηχογράφηση 10 Ιουλίου 1986), «One More Car, One More Rider» (2002), «Japan Tour 2006 Limited Edition Chronicle», «The A.R.M.S. Benefit London Concert» (2008), «After Midnight: Live» (2008), «Live At Budokan» (2008) και «Live From Madison Square Garden» (2009). Το τραγούδι περιλαμβάνεται επίσης στο DVD «The Cream Of Eric Clapton».

COCAINE – Eric Clapton

If you wanna hang out
You've gotta take her out
Cocaine
If you wanna get down
Get down on the ground
Cocaine

She don’t lie, she don’t lie, she don’t lie
Cocaine

If you got bad news
You wanna kick them Blues
Cocaine
When your day is done
And you wanna run
Cocaine

(Chorus)

If your thing is gone
And you wanna ride on
Cocaine
Don't forget this fact
You can't get it back
Cocaine

(Chorus) x2

Άλλες εκτελέσεις

• Nazareth (1981, ζωντανή ηχογράφηση η οποίαπεριλαμβάνεται στους δίσκους «The Fool Circle» και «Snaz», από συναυλία που πραγματοποιήθηκε στις 23 Μαΐου 1981 στο Βανκούβερ του Καναδά).

• Old Lady Drivers (1988, στο δίσκο «Old Lady Drivers»).

• Andy Taylor (1990, στο άλμπουμ «Dangerous». Το 2008 ο Andy Taylor έγραψε άρθρο στην εφημερίδα Daily Mail με τίτλο «How cocaine destroyed our dream», αναφερόμενος στην εποχή που ήταν βουτηγμένος στην κόκα. Το άρθρο αποτελούσε απόσπασμα από το επερχόμενο βιβλίο «Wild Boy: My Life In Duran Duran»).

• Pinkard & Bowden (1992, παρωδία με τίτλο «Propane», η οποία περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «Cousins, Cattle And Other Love Stories». Στο ίδιο άλμπουμ περιλαμβάνεται και μία ζωντανή εκτέλεση της παρωδίας).

• Bob Rivers (παρωδίαμε τίτλο «Cobain», αστειευόμενος με τον εθισμό του Kurt Cobain στα ναρκωτικά. Η παρωδία κυκλοφόρησε λίγο καιρό πριν την αυτοκτονία του Cobain).

• Basile Leroux και Michael Jones (2001, στη συλλογή «Autour Du Blues»).

• John Cena (Μάιος 2005, ο παλαιστής John Cena και ο ξάδερφός του Tha Trademarc κυκλοφόρησαν το τραγούδι «Beantown» όπου χρησιμοποιήθηκε μέρος από το «Cocaine»).

• Gretchen Wilson (Οκτώβριος 2009, κυκλοφόρησε το τραγούδι «Work Hard, Play Harder», όπου «δανείστηκε» τη μελωδία από το ρεφρέν του «Cocaine»: «She don’t lie, she don’t lie, she don’t lie»).

• Black Robot (2010, στο άλμπουμ «Black Robot». Το Μάιο της ίδιας χρονιάς κυκλοφόρησε και το μουσικό βίντεο της εκτέλεσης αυτής, όπου εμφανίζεται και ο κωμικός Dave Foley. Το βίντεο γυρίστηκε στο θρυλικό club Jumbo’s Clown Room στο Hollywood).

• Puddle Of Mudd (Αύγουστος 2011, περιλαμβάνεται ως bonus track στην iTunes έκδοση του άλμπουμ «Re:(disc)overed»).

Το τραγούδι το ερμήνευσαν επίσης οι Hush και ο Peter Viskinde (σε ζωντανή εκτέλεση) ενώ γνώρισε και remix από τους Sluggo και Nerd Rage. Από τους Έλληνες καλλιτέχνες το ερμήνευσαν ο Γρηγόρης Τσάτσος και οι Soulfree.

Το «Cocaine» ακούστηκε στις ταινίες «Starsky & Hutch» (2004), «Ο Κυρίαρχος Του Παιχνιδιού» (Lord Of War, 2005) και «Πρωταθλητές Με Το Ζόρι» (Bad News Bears, 2005).
Το περιοδικό Guitar World κατέταξε το σόλο του «Cocaine» στο Νο 58 των 100 καλύτερων σόλο κιθάρας όλων των εποχών.

Κωνσταντίνος Παυλικιάνης