Αξιολογώντας Ένα Πιάνο (Μέρος Β')

Το πιάνο ή κλειδοκύμβαλο, είναι πληκτροφόρο μουσικό όργανο, όπου μέσω του μηχανισμού του Κλαβιέ και της Μηχανής μετατρέπει την βιολογική/χημική ενέργεια του πιανίστα πρώτα σε κινητική και έπειτα σε ακουστική, δηλαδή την κίνηση σε ήχο. Με άλλα λόγια, πατώντας τα πλήκτρα ο πιανίστας οδηγεί τα σφυράκια της μηχανής να χτυπούν τις χορδές και να παράγουν ήχο, η οποία ένταση του πολλαπλασιάζεται μέσω του ηχείου.

Το πιάνο ονομάστηκε έτσι διότι μπορούσε να παίζει "πιάνο" (piano) που στην ιταλική γλώσσα -και σύμφωνα με τους μουσικούς όρους- σημαίνει σιγά. Το πρώτο πιάνο, το πιανοφόρτε ή φορτεπιάνο (pianoforte και fortepiano), όπως ονομάζονταν, (δηλαδή απαλά-δυνατά), εφευρέθηκε το 1711 από τον Μπαρτολομέο Κριστοφόρι (Bartolomeo Cristofori). Οι πρόγονοί του υπήρξαν το κλαβίχορδο (Clavichord) και το τσέμπαλο.

Η έκτασή του σημερινού πιάνου είναι 7⅓ οκτάβες με 88 πλήκτρα αν και ορισμένα μοντέλα της Bösendorfer έχουν έκταση 8 οκτάβων.

Πιάνα Αντίκες

Η περίοδος μεταξύ του 1700 όπου εφευρέθηκε το πιάνο και τέλη του 1800 είδε πολλούς πειραματισμούς, βελτιώσεις και αρχιτεκτονικές αλλαγές, τόσο στο πιάνο όσο και στην βιομηχανοποίηση/παραγωγή του. Αρχικά, το πιάνο ενός κατασκευαστή ήταν αρκετά διαφορετικό και μη συμβατό με το πιάνο ενός διαφορετικού κατασκευαστή, αλλά στα τέλη του 1800 το πιάνο εξελίχθηκε στο όργανο που γνωρίζουμε σήμερα, με κοινή αρχιτεκτονική όπου η διαφοροποίηση μεταξύ κατασκευαστών βασιζότανε στο τρόπο παραγωγής και χρήση υλικών και βελτιώσεις σε σημεία / υποσυστήματα του οργάνου και όχι στα βασικά σημεία της αρχιτεκτονικής. Κάλλιστα, τα πιάνα που κατασκευάστηκαν πριν το 1860 τα βρίσκουμε πια σε μουσεία και όχι σε ενεργούς χώρους.

Βικτωριανά Πιάνα

Όρθιο Βικτωριανό

Τα τέλη του 1800 είδαν τη μαζική παραγωγή και πώληση πιάνων σε αρκετά χαμηλές τιμές, ώστε το όργανο να είναι προσβάσιμο στον γενικό πληθυσμό, ιδίως στην γρήγορα ανερχόμενη αστική τάξη που διψούσε να μυηθεί και να ενταχτεί στις συνήθειες της αριστοκρατίας. Τα πιάνα της εποχής εκείνης, τα οποία αποκαλούμε σήμερα «Βικτωριανά» χαρακτηρίζονταν από φανταχτερά σκαλισμένα ή επικολλημένα σχέδια, εντυπωσιακά ξυλόγλυπτα, και περίτεχνα λούστρα. Έχουμε τρεις τύπους: τα όρθια, τα τετράγωνα και τα πιάνα με ουρά. Στα όρθια πιάνα, οι χορδές και το ηχείο τοποθετούνταν κάθετα των πλήκτρων, ενώ στα τετράγωνα πιάνα τοποθετούνταν παράλληλα των πλήκτρων. Στα πιάνα με ουρά της εποχής εκείνης, οι χορδές τοποθετούνταν περίπου κάθετα με το μήκος της κλαβιατούρας, δηλαδή το σύνολο των πλήκτρων. Σε γενικές γραμμές Βικτωριανά όρθια και με ουρά θεωρούνται ακόμη και σήμερα εξαιρετικά.

Όρθιο Βικτωριανό

Τετράγωνο Βικτωριανό

Tα τετράγωνα πιάνα που πάντα έχουν εντυπωσιακή εμφάνιση, θεωρούνται αδύναμα πιάνα λόγω του μικρού ηχείου και της αδύναμης μηχανής. Τα Βικτωριανά πιάνα χρησιμοποιούσαν μαζικής παραγωγής εξαρτήματα, τα οποία πια (δηλαδή ύστερα από το 1930) δεν υπάρχουν. Πάντως, τα καλά Βικτωριανά πιάνα αξίζει να συντηρηθούν.

Τετράγωνο Βικτωριανό

Πιάνα 20ου Αιώνα

Οι αρχές του 20ου αιώνα σημειώνουν την χρυσή εποχή του πιάνου όπου τα χαρακτηριστικά του οργάνου ήταν παρόμοια με τα σημερινά. Τα τετράγωνα πιάνα είχαν εξαφανιστεί όπως και οι πολύπλοκες γαρνιτούρες στα όρθια και στα πιάνα με ουρά. Το μηχανικό σχέδιο είχε φτάσει στο σημείο που το ξέρουμε σήμερα, χρησιμοποιώντας ψηλής ανεκτικότητας ατσάλινες χορδές, χορδισμένες σε χυτοσιδερένιο πλαίσιο, με ογκώδη σφυριά και ηχεία. Στην δεκαετία του 30, ξεκίνησε η τάση προς τα πιο μικρά πιάνα όπως τα στούντιο και τα baby grand. Στα τέλη του 40 μπήκαν σε μαζική παραγωγή μικρές κονσόλες και spinets ακολουθώντας τους νέο-αστούς από την περιφέρεια, στα διαμερίσματα των πόλεων.

Το ύψος του πιάνου (επίπλου) και η τοποθέτηση της μηχανής (όπου είναι τα σφυριά) σε σχέση με το κλαβιέ καθορίζουν τον τύπο του πιάνου. Στα όρθια, η μηχανή είναι αρκετά ψιλά από το κλαβιέ, άρα η χρήση των επεκτάσεων για να γίνει η σύνδεση μεταξύ των δύο μηχανισμών εφικτή. Στις μεσαίου ύψους κονσόλες και στούντιο, η μηχανή βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κλαβιέ επιτρέποντας την κατ’ ευθείαν επαφή του μηχανισμού των πλήκτρων με τον μηχανισμό της κρούσης, δηλαδή τη μηχανή του πιάνου. Το spinet, το μικρότερο από τα όρθια, λόγω του μικρού ύψους τοποθετεί την μηχανή χαμηλότερα από το κλαβιέ, χρησιμοποιώντας μικρό-επεκτάσεις για να μεταφερθεί η κίνηση από το κλαβιέ στη μηχανή.

Μοντέρνο Όρθιο

Στούντιο Πιάνο

Κονσόλα

Spinet

Μεγέθη Πιάνων

Όσον αφορά τα πιάνα με ουρά, τυπικό μάκρος ενός Baby Grand είναι τα 1,73 μέτρα, ενός Grand μεταξύ 1,73 και 2,69 μέτρα και ενός Concert Grand τα 2,69 μέτρα. Το ύψος μιας spinet είναι κάτω από το 1 μέτρο, μιας κονσόλας μεταξύ 1 και 1,12 μέτρα, ενός πιάνο στούντιο μεταξύ 1,12 και 1,30 μέτρα και ενός όρθιου πάνω από τα 1,30 μέτρα.

 Στο επόμενο άρθρο θα εξετάσουμε το πώς διευκρινίζουμε την ποιότητα ενός συγκεκριμένου πιάνου.