Το ράφι με τα βινύλια : Εν Αθήναις - Αργύρη Κουνάδη

Ο δίσκος

Με την παρούσα δημοσίευση θα ασχοληθώ με έναν δίσκο ενός πολύ σημαντικού Έλληνα συνθέτη.

Ο λόγος για τον Αργύρη Κουνάδη, ο οποίος έχει μεγάλη πορεία στο ελληνικό τραγούδι, η οποία κρατάει από τα τέλη της δεκαετίας του '40, και, επιπλέον, έχει αφήσει σημαντικό έργο, στο οποίο περιλαμβάνονται και πολύ όμορφα τραγούδια. Ο δε δίσκος του, με τον οποίο θα ασχοληθώ, είναι ο Εν Αθήναις, εκδόσεως 1976.

Ο Αργύρης Κουνάδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1924. Μελέτησε πιάνο στο Ωδείο Αθηνών με τους Δ. Μαρή και Σ. Φαραντάτο, ενώ από το 1950 συνεργάσθηκε με το χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου. Τη δεκαετία του '50 συνέθεσε μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, καθώς, επίσης, και έργα για ορχήστρες δωματίου, χορικά κλπ. Σε αυτή τη δεκαετία η μουσική του ακολουθεί το ύφος της "ελαφράς μουσικής", εντασσόμενη αρκετά στο μουσικό κλίμα εκείνης της εποχής.

Από τα μέσα της δεκαετίας του '60 κι εφεξής, ο Αργύρης Κουνάδης στρέφεται για τα καλά στη σύνθεση τραγουδιών. Και, μάλιστα, καταφέρνει όχι μόνο να προσαρμοσθεί με τις ανάγκες και επιταγές του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού, το οποίο τότε βρισκόταν πραγματικά στην άνθισή του, αλλά, κυρίως, να διαμορφώσει ένα δικό του, προσωπικό ύφος γραψίματος τραγουδιών, το οποίο δεν θύμιζε κανέναν άλλον συνθέτη της ίδιας εποχής!

Αυτό, κατά την άποψή μου, οφείλεται όχι μόνο στον δικό του "τρόπο γραφής", αλλά κυρίως στις ευρηματικές ενορχηστρώσεις του (γι' αυτές θα μιλήσω εκτενέστερα παρακάτω), με τις οποίες κόμισε στο ελληνικό τραγούδι ένα εντελώς ξεχωριστό και πρωτότυπο ηχόχρωμα. Όσον αφορά στο ύφος των τραγουδιών του από τα μισά της δεκαετίας του '60 κι εφεξής, δανείζεται από το ύφος παραδοσιακών, λαϊκών και ρεμπέτικων τραγουδιών, χωρίς, όμως, να μιμείται ή να αντιγράφει. Απεναντίας, τα τραγούδια του σού δίνουν την αίσθηση ότι ακούς κάτι πραγματικά καινούριο, που δεν μοιάζει με τίποτε προηγούμενο!

Όπως εύστοχα σημειώνει ο Κώστας Μυλωνάς στην Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού [εκδόσεις Κέδρος, τόμος 3, σελ. 267], ο οποίος κατατάσσει τον Αργύρη Κουνάδη στους "λόγιους συνθέτες", "Ο ήχος αυτής της κατηγορίας τραγουδιών του, αυτών που βασίζονται δηλαδή στις παραδοσιακές μορφές του λαϊκού και δημοτικού τραγουδιού, είναι εντελώς σύγχρονος χωρίς να παρατηρείται η παραμικρή αλλοίωση ή παραφθορά της αυθεντικότητας αυτών των μορφών. Κυλάει φυσικά και αβίαστα δίνοντας την αίσθηση μιας ομαλής πορείας, συνέχισης και επιβίωσης αυτών των μορφών στις σημερινές αισθητικές ανάγκες και απαιτήσεις".

Η δισκογραφία του Αργύρη Κουνάδη στη δεκαετία του '70, κατά την οποία ο συνθέτης γνώρισε καταξίωση και αποδοχή και άφησε τραγούδια που τραγουδήθηκαν πολύ, αποτελείται από τους εξής δίσκους : "Δεν περισσεύει υπομονή" [1973] με τη Σωτηρία Μπέλλου και, σε πρώτη δισκογραφική εμφάνιση, την Ελένη Βιτάλη [από αυτόν τον καταπληκτικό δίσκο - ίσως τον καλύτερό του - ξεχωρίζει το "Εις Μνημόσυνον", άλλως "Άι γαρύφαλό μου" σε στίχους Βαγγέλη Γκούφα : Βγήκαν λάμιες στο ποτάμι, σύννεφο έβαλαν γιορντάνι κλπ], "Ρόδα είναι και γυρίζει" [1974], "Παραλογές" [1975], "Ταξίδι" [1975], "Εν Αθήναις" [1976] και "Made In Greece" [1977]. Η παρούσα δημοσίευσή μου, όμως, θα εστιασθεί στο "Εν Αθήναις", στο οποίο περιλαμβάνονται τραγούδια από το ομώνυμο σήριαλ που παιζόταν στην Κρατική Τηλεόραση περί το 1975 - 1976. Το εν λόγω σήριαλ ... νομίζω ότι ως παιδάκι 4 ετών το θυμάμαι κάπως αμυδρά στην ασπρόμαυρη τηλεόρασή μας [αυτή που μόλις πατούσες το κουμπί εμφανιζόταν μια λεπτή γραμμή και ... μέχρι να έρθει η εικόνα περίμενες μερικά λεπτά !!!].

Από κει και πέρα, όμως ... δεν θυμάμαι τίποτα για το σήριαλ αυτό [βλέπετε, ήμουν πολύ μικρός τότε] : ούτε ποιοι έπαιζαν, ούτε αν απαρτιζόταν από αυτοτελή επεισόδια, ούτε ... ούτε .... Έτσι, τα "κενά" μου τα συμπληρώνει το πολύ όμορφο σημείωμα του σεναριογράφου και στιχουργού Βαγγέλη Γκούφα στο οπισθόφυλλο του δίσκου, το οποίο παραθέτω αυτούσιο : "Ο δίσκος που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει μουσική και τραγούδια ειδικά γραμμένα για την ομότιτλη τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ.

Πρόκειται για δημιουργική συνεργατική κατασκευή, που "έδεσε" υπεύθυνα στις αναζητήσεις τις "αδυναμίες" και τα επιτεύγματα ομάδα ανθρώπων από την περιοχή του θεάτρου και της μουσικής ... Θέμα της δημιουργικής μας κατασκευής η περιγραφή της καθημερινότητας του μικροαστικού βίου στο χώρο της πρωτεύουσας. Μνήμες, "ενοχές", προσδοκίες στο ίδιο επίπεδο, χωρίς πρόθεση διδαχτική. Η παράθεση των περιστατικών συνυφασμένη μ' ένα παρελθόν που αρνείται - αδικαίωτο - να σιωπήσει και μ' ένα μέλλον

"που όλο το περιμένουμε κι όλο κινάει νάρθει

κι όλο συντρίμμια γίνεται στο γύρισμα των κύκλων".

Ένα τμήμα της δουλειάς μας : ο δίσκος. Που τον παραδίνουμε σε σας. Η κρίση δικαίωμά σας αναφαίρετο. Από τη δική μας πλευρά θεωρήσαμε στοιχείο θετικό την ευπρέπεια - χωρίς αστικό μανδύα - τη φροντίδα - μέσα στα όρια των αντικειμενικών δεδομένων - και την εντιμότητα - κατά τη μπόρεσή μας.

Εν Αθήναις /1976

Β.Γ."

 

Το ότι ο δίσκος [όπως και το σήριαλ] πραγματεύεται "την καθημερινότητα του μικροαστικού βίου στην πρωτεύουσα" προκύπτει και από το εξώφυλλό του : Υπάρχει μια ζωγραφιά με παλιά αθηναϊκά κτίρια, σαν αυτά που βλέπουμε στην Πλάκα ακόμη και σήμερα. Κάποιο από αυτά είναι καφενείο, με έξω τις καρέκλες και τα τραπεζάκια του. Και πάνω από τις παλιές στέγες των σπιτιών προεξέχουν κεραίες τηλεόρασης !! Ανάμεσα στα παλιά κτίρια υπάρχει κι ένα παλιό περίπτερο, με μια επιγραφή που, αν και δεν φαίνεται καλά, μάλλον γράφει Coca Cola !!!

Οι στίχοι των τραγουδιών είναι του Βαγγέλη Γκούφα και του, πολύ αξιόλογου, θεατρικού συγγραφέα Μάριου Ποντίκα [αμφότεροι έγραψαν το σενάριο για την ομότιτλη τηλεοπτική σειρά, την οποία σκηνοθέτησε ο Κώστας Κουτσομύτης]. Για δε τη στιχουργική του Βαγγέλη Γκούφα έχω να σημειώσω ότι ... απαιτεί περισσότερες από μία "αναγνώσεις" για να την κατανοήσεις και να μπεις, έστω και λίγο, στο κλίμα της. Κι αυτό επειδή ο Γκούφας έχει δικό του προσωπικό ύφος και δικούς του "κώδικες" για το γράψιμο των στίχων του. Όταν, όμως, μπεις στο κλίμα του, πραγματικά απολαμβάνεις την εκ μέρους του ευρηματική χρήση της ελληνικής γλώσσας, κατά την οποία υποφώσκει ο σαρκασμός, ιδίως του "μικροαστικού μας βίου". Ο δε Μάριος Ποντίκας είναι πιο άμεσος στη στιχουργική του και πιο κατανοητός.

Το κύριο βάρος των τραγουδιών το επωμίσθηκε ο Αντώνης Καλογιάννης, με την αντρίκεια, στιβαρή φωνή του που ... νομίζεις ότι βγαίνει από τα έγκατα της γης !!! Σε τρία τραγούδια συμμετέχει και η Λήδα Χαλκιαδάκη [κόρη της προσφάτως αποβιωσάσης τραγουδίστριας Δανάης], γνωστή από το ντουέτο Λήδα - Σπύρος [βλ. "Ηλεκτρικός Αποσπερίτης"]. ΄