American Woman - Guess Who

Γράφει ο Κωνσταντίνος Παυλικιάνης (CHE)
230 άρθρα στο MusicHeaven

Το ‘‘American Woman’’ είναι ένα από τα σπουδαιότερα Rock τραγούδια όλων των εποχών. Κυκλοφόρησε το 1970 και περιλαμβάνεται στον ομώνυμο δίσκο των Guess Who.
Το σπουδαίο αυτό τραγούδι, το οποίο θεωρείται πλέον κλασικό για τη Rock μουσική, ξεκίνησε αυθόρμητα σε μια συναυλία. Οι Guess Who έπαιζαν σε μία πίστα πατινάζ στο Kitchener (Ontario) του Καναδά. Κατά τη διάρκεια της συναυλίας έσπασε μία χορδή από την κιθάρα του Randy Bachman κι έτσι το συγκρότημα επί τη ευκαιρία έκανε ένα διάλειμμα.
Ο Bachman αφού κούρδισε τις χορδές της παλιάς Les Paul, και καθώς το διάλειμμα κράτησε περισσότερο απ’ όσο θα ’πρεπε, άρχισε να παίζει ένα riff για να ‘‘ζεστάνει’’ το κοινό. Τότε ο Bachman, βλέποντας το πλήθος να κινείται ρυθμικά πάνω στο τυχαίο riff που έπαιζε, παρακίνησε τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος να συνεχίζουν να παίζουν πάνω στο ρυθμό για να μην τον ξεχάσει.

Εν τω μεταξύ ο βασικός τραγουδιστής των Guess Who, Burton Cummings, δεν είχε εμφανιστεί ακόμα στη σκηνή γιατί εκείνη τη στιγμή προσπαθούσε να κλείσει μία συμφωνία για να αγοράσει κάτι παλιά 45άρια των οποίων ήταν φανατικός συλλέκτης (τώρα αν ήταν απασχολημένος με καμιά θαυμάστρια... δεν παίρνω όρκο). Όμως όταν άκουσε το συγκρότημα να παίζει αυτό το riff, που έμοιαζε με το ‘‘Whole Lotta Love’’ των Led Zeppelin, τότε κατάλαβε ότι άργησε και βγήκε έξω τρέχοντας. Μόλις τον είδε ο Bachman του φώναξε να τραγουδήσει κάτι. Τι να τραγουδήσει τώρα ο Cummings… Είδε τις ωραίες Καναδέζες μπροστά του, θυμήθηκε και μία Αμερικανίδα από το Buffalo που του είχε ψήσει το ψάρι στα χείλη, και τότε αυθόρμητα άρχισε να τραγουδά ‘‘American Woman, stay away from me!’’ και επαναλάμβανε αυτή την πρόταση συνέχεια.
Εκείνο το αυθόρμητο και πρωτόλειο ‘‘American Woman’’ ενθουσίασε τόσο το κοινό όσο και το συγκρότημα. Όμως, ο μόνος τρόπος για τους Guess Who να θυμηθούν το riff, και να αναπαραχθούν οι νότες και τα φωνητικά ώστε να το ηχογραφήσουν στο στούντιο, ήταν να βρουν κάποιον που να ηχογράφησε παράνομα τη συναυλία! Ευτυχώς βρέθηκε κάποιος από το κοινό που την ηχογράφησε και βέβαια η κασέτα… κατασχέθηκε!

Με την πρώτη ευκαιρία, οι Guess Who άρχισαν να δουλεύουν περισσότερο τη σύνθεση του τραγουδιού προσθέτοντας, παράλληλα, και τους υπόλοιπους στίχους. Ο Jim Kale, μπασίστας των Guess Who και ένας από τους συνδημιουργούς του τραγουδιού, εξηγεί ορισμένα πράγματα για τους στίχους:
- Η πιο συνηθισμένη παρερμηνεία ήταν ότι το τραγούδι είναι σοβινιστικό, παρόλο που ήταν οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό. Η αλήθεια είναι ότι προερχόμασταν από μία πολύ πουριτανική και συντηρητική χώρα, και ξαφνικά βρεθήκαμε στο Σικάγο, στο Ντιτρόιτ και στη Νέα Υόρκη, όλα αυτές τις μεγάλες πόλεις με τα τεράστια προβλήματά τους. Μετά από αυτή την ιδιαίτερα μονότονη και κουραστική περιοδεία, ήταν πραγματικά απόλαυση να επιστρέφουμε σπίτι και να βλέπουμε τα κορίτσια με τα οποία μεγαλώσαμε μαζί. Επιπλέον, ο πόλεμος συνεχιζόταν και δεν ήταν καθόλου δημοφιλής (…) Πολλοί άνθρωποι αποκάλεσαν το τραγούδι αντιαμερικανικό αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν. Δεν ήμασταν εναντίον οποιουδήποτε. Ο John Lennon είχε πει κάποτε ότι οι έννοιες όλων των τραγουδιών έρχονται αφού έχουν ηχογραφηθεί. Κάποιος άλλος πρέπει να τα ερμηνεύει.

Στο βιβλίο του John Einarson ‘‘American Woman: The Story Of The Guess Who’’, που εκδόθηκε τον Αύγουστο του 2005, ο συγγραφέας αναφέρει ότι ο Burton Cummings είχε πει ότι το ‘‘American Woman’’ υπαινίσσεται εν μέρει το Άγαλμα της Ελευθερίας, το οποίο αντί για σύμβολο ελευθερίας έχει γίνει σύμβολο εκφοβισμού, εκβιασμού και απειλών. Την ίδια τοποθέτηση είχε και ο Randy Bachman. 
Προσέχοντας κανείς τους στίχους είναι εύκολο να κάνει ένα παραλληλισμό της Αμερικανίδας Γυναίκας με την ίδια την Αμερική: προκλητική και σαγηνευτική αλλά που κρύβει μια μοχθηρή πλευρά.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι στίχοι του ‘‘American Woman’’ είναι ένα καυστικό και σαρκαστικό σχόλιο του καναδέζικου συγκροτήματος πάνω στην ιμπεριαλιστική συμπεριφορά των Αμερικανών την εποχή του πολέμου στο Βιετνάμ. Επίσης, υπάρχει και μία εκδοχή που θέλει κάποιους από τους στίχους να είναι εμπνευσμένοι από ένα πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι Guess Who στα σύνορα Καναδά/Η.Π.Α.
Εντούτοις, υπάρχουν πολλοί που ισχυρίζονται ότι το τραγούδι δεν κρύβει κάποιο ιδιαίτερο μήνυμα. Ότι οι Καναδοί Guess Who απλά τραγουδάνε για την αποστροφή τους στις Αμερικανίδες και ότι οι αντιπολεμικές αναφορές δεν ήταν παρά ένα στιχουργικό εύρημα για να είναι το τραγούδι σύμφωνο με την αντιπολεμική μόδα της εποχής. Εξαρτάται πως το βλέπει κανείς…

Οι Guess Who, πιστεύοντας ότι το ‘‘American Woman’’ θα αποτελούσε τροχοπέδη στην προσπάθειά τους να κερδίσουν το αμερικάνικο κοινό, δεν το έβλεπαν με καλό μάτι. Αποφάσισαν, λοιπόν, πριν το εντάξουν στη δισκογραφία τους, να το παίζουν στις συναυλίες τους προκειμένου να δουν την αντίδραση του κοινού στις Η.Π.Α.
Η πρώτη φορά που οι Guess Who έπαιξαν το τραγούδι ολοκληρωμένο, ήταν στο Seattle Pop Festival, τον Ιούλιο του 1969, μπροστά σε 50.000 θεατές. Το κοινό λάτρεψε το τραγούδι παρόλο που δεν το είχε ξανακούσει ποτέ. Η συνέχεια ήταν πλέον μονόδρομος για το συγκρότημα.

Στις 12 Αυγούστου 1969 οι Guess Who ηχογράφησαν το ‘‘American Woman’’ στο Studio B του RCA Mid-America Recording Center στο Σικάγο, με τον Bachman να ‘‘ζωγραφίζει’’ με τον fuzz τόνο στην κιθάρα, δίνοντας έτσι έναν ανελέητο ρυθμό στο τραγούδι, και τον τραγουδιστή Burton Cummings σε μεγάλη φόρμα να βγάζει μία ‘‘ιδρωμένη’’ φωνή και να μπαίνει στα φωνητικά ‘‘χωράφια’’ του Robert Plant. Όπως έγραψε το 1998 ο M.C.Strong στο βιβλίο “The Great Rock Discography’’, ο Cummings ακούγεται σαν τον Jim Morrison μετά από μία άγρια νύχτα με ουίσκι και τσιγάρα.
Την παραγωγή του τραγουδιού την έκανε ο Jack Richardson. Ο Καναδός Jack Richardson ήταν από τους πιο επιτυχημένους παραγωγούς εκείνης της εποχής. Συνεργάστηκε, εκτός από τους Guess Who, και με τους Alice Cooper, Peter Gabriel, Pink Floyd και πολλούς άλλους. Τη δεκαετία του 1980 έγινε καθηγητής Μουσικής Τεχνολογίας στο Οντάριο απ’ όπου παραιτήθηκε το 2007 βγαίνοντας στη σύνταξη. Προς τιμήν του τα βραβεία Juno για τον Καλύτερο Παραγωγό της χρονιάς, μετονομάστηκαν σε Jack Richardson Music Awards, ενώ ο γιος του Garth Richardson ακολουθεί τα χνάρια του ως μουσικός παραγωγός των Red Hot Chili Peppers, System of a Down, Rage Against the Machine κ.α.

Το «American Woman» κυκλοφόρησε σε single τον Μάρτιο του 1970, σε μια εποχή ολοένα αυξανόμενης δυσπιστίας ως προς την ανάμιξη της κυβέρνησης των Η.Π.Α. στον πόλεμο του Βιετνάμ και τη συστηματική παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Το τραγούδι έμελλε ν’ αλλάξει το image των Guess Who, οι οποίοι μέχρι τότε είχαν πιο μαλακό ήχο παίζοντας κυρίως μπαλάντες. Στις 9 Μαΐου της ίδιας χρονιάς, το ‘‘American Woman’’ έριξε από την κορυφή το ‘‘ABC’’ των Jackson 5 και ανέβηκε στο Νο 1 των Η.Π.Α., όπου παρέμεινε τρεις εβδομάδες, ενώ έφτασε και ως το Νο 19 της Μεγάλης Βρετανίας. Μ’ αυτό το τραγούδι οι Guess Who έγιναν το πρώτο καναδέζικο συγκρότημα που ανέβηκε στο Νο 1 των Η.Π.Α. Η επιτυχία ήταν πρωτοφανής αν αναλογιστεί κανείς ότι την ίδια εποχή το τραγούδι ανταγωνίστηκε singles όπως το ‘‘ABC’’ των Jacksons 5 και το ‘‘Let It Be’’ των Beatles.
Η μεγάλη επιτυχία του ‘‘American Woman’’ στις Η.Π.Α. οφείλεται, όμως, και στο γεγονός ότι μία μεγάλη μερίδα του κόσμου παρερμήνευσε το τραγούδι νομίζοντας ότι είναι μία πατριωτική ωδή προς τιμήν της Αμερικανίδας!
Το τραγούδι συμπεριλήφθηκε και στο ομώνυμο album όπου η εκτέλεση του τραγουδιού περιέχει και μία εισαγωγή διάρκειας 1:15, την οποία οι ραδιοφωνικοί σταθμοί συνηθίζουν να παρακάμπτουν. Στην εισαγωγή ο Randy Bachman παίζει σε μία ακουστική κιθάρα έναν επαναλαμβανόμενο ρυθμό που θυμίζει Blues. Στη συνέχεια, κι ενώ ο Bachman παίζει κιθάρα, ο Cummings τραγουδάει σε αφηγηματικό στυλ προφέροντας ένα-ένα τα γράμματα της λέξης “American’’. Μετά από μία μικρή παύση μπαίνει η ηλεκτρική κιθάρα και το κανονικό πια τραγούδι. Τα ραδιόφωνα συνήθως παίζουν το κομμάτι από την παύση και μετά.

Οι Guess Who γνώριζαν ήδη πολύ μεγάλη επιτυχία στον Καναδά αλλά αν και είχαν ήδη ένα Top 40 single –το ‘‘These Eyes’’- παρέμεναν άγνωστοι στις Η.Π.Α. Το ‘‘American Woman’’ είναι το τραγούδι που άναψε το ενδιαφέρον στους Αμερικανούς και έκανε superstars τους Burton Cummings, Randy Bachman, Jim Kale και Gary Peterson.
Λίγο μετά την κυκλοφορία του, κι αφού το τραγούδι γνώριζε πλέον τεράστια επιτυχία, οι Guess Who προσκλήθηκαν να παίξουν στο Λευκό Οίκο για τον πρόεδρο Richard Nixon, αλλά δεν έπαιξαν το ‘‘American Woman’’ καθώς, λόγω των αντιαμερικανικών στίχων του τραγουδιού, η σύζυγος του προέδρου, Pat Nixon, ζήτησε να μην το παίξουν!
Εκτός από εκείνη την έκτακτη εμφάνιση στο Λευκό Οίκο, οι Guess Who παραδόξως δεν έκαναν περιοδεία εκείνη τη χρονιά στις Η.Π.Α. παρά το γεγονός ότι ήταν από τα δημοφιλέστερα συγκροτήματα. Ο λόγος που συνέβη αυτό πρέπει να αναζητηθεί στην αποχώρηση του κιθαρίστα Randy Bachman ένα μήνα πριν το ‘‘American Woman’’ ανέβει στο Νο 1 των Η.Π.Α. κι ενώ οι Guess Who δούλευαν πάνω στο νέο τους δίσκο. Ο λόγος της αποχώρησης ήταν οι διαφορές που είχε με τον Burton Cummings και με τον τρόπο ζωής του συγκροτήματος που, κατά τη γνώμη του, δεν συμβάδιζε με τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.

Ο Randy Bachman, βέβαια, δεν βγήκε χαμένος αφού μετά έγινε ευρύτερα γνωστός με τους Bachman-Turner Overdrive και με τη μεγάλη επιτυχία "You Ain't Seen Nothin' Yet". Εντούτοις παρέμεινε η πικρία στο κοινό των Guess Who, που πίστευε ότι αν ο Bachman δεν έφευγε από το συγκρότημα θα μπορούσαν να εξελιχθούν ως η καναδέζικη εκδοχή των Led Zeppelin. Αναμφισβήτητα, οι Guess Who γεφύρωσαν επιτυχώς το χάσμα μεταξύ του Pop-Rock της δεκαετίας του 1960 και του Rock των σταδίων της δεκαετίας του 1970.

Είναι καταπληκτικό το γεγονός ότι το ‘‘American Woman’’ ακούγεται συνέχεια, πότε σε κινηματογραφικές ταινίες, πότε σε διαφημίσεις, αλλά και στο ραδιόφωνο. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, το ‘‘American Woman’’ χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες διαφημίσεις, μεταξύ των οποίων για τα ρούχα Tommy Hilfiger, για την Castrol Motor Oil, και για την Nike.

Επίσης, ακούστηκε στο “American Beauty’’ (Αμερικανική Ομορφιά, 1999) του Sam Mendes, όπου ο ηθοποιός Kevin Spacey το τραγουδάει μέσα στο αυτοκίνητό του, την ώρα που το ραδιόφωνο παίζει το τραγούδι, κι ενώ μόλις είχε παρατήσει τη δουλειά του και πήγαινε ν’ αγοράσει χάμπουργκερ. Ταυτόχρονα με το τραγούδι, καπνίζει μαριχουάνα δείχνοντας έτσι την πλήρη αποσύνδεσή του από τον προηγούμενο τρόπο ζωής του.
Το ίδιο τραγούδι ακούγεται και σε μια σκηνή karaoke στην ταινία ‘‘Cable Guy’’ (Ο Κολλιτσίδας, 1996).

Το ‘‘American Woman’’ γνώρισε και άλλες εκτελέσεις. Το 1986 το αμερικάνικο συγκρότημα εναλλακτικού ροκ Butthole Surfers συμπεριέλαβε μία εκτέλεση του τραγουδιού στο δίσκο «Rembrandt Pussyhorse». Το 1995 οι Anal Cunt (!) συμπεριέλαβαν στο δίσκο «Top 40 Hits» μία πολύ extreme εκδοχή του κομματιού, ενώ η πιο γνωστή δεύτερη εκτέλεση του τραγουδιού ήταν αυτή του Lenny Kravitz.

Το 1999, λοιπόν, ο Lenny Kravitz ηχογράφησε το «American Woman» για τις ανάγκες της ταινίας ‘‘Austin Powers 2, The Spy Who Shagged Me’’ (ελληνικός τίτλος: Austin Powers - ο Πράκτορας που με κουτούπωσε) και αργότερα συμπεριλήφθηκε στον προσωπικό του δίσκο ‘‘5’’. Το τραγούδι κυκλοφόρησε σε single στις 28 Ιουνίου 1999. Αν και η πρόθεση του Lenny Kravitz ήταν να κάνει μία πιο Funky εκτέλεση, εντούτοις η εκτέλεσή του δεν μοιάζει και τόσο με Funk, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι καλή.

Το νέο ‘‘American Woman’’ προκάλεσε μία αναβίωση της δημοτικότητας των Guess Who, οι οποίοι εν τω μεταξύ είχαν διαλυθεί. Έτσι, 30 ολόκληρα χρόνια μετά την κυκλοφορία του ‘‘American Woman’’, οι Guess Who επανασυνδέθηκαν και έκαναν μία περιοδεία με τεράστια επιτυχία όπου έπαιξαν μία 12λεπτη (!) εκτέλεση του τραγουδιού που ξεσήκωσε κυριολεκτικά το πλήθος.
Στις 25 Ιουλίου του 2000 κυκλοφόρησε μία επετειακή έκδοση του δίσκου με επεξεργασμένο τον ήχο και στις 21 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς, οι Guess Who ερμήνευσαν το “American Woman’’ μαζί με τον Lenny Kravitz στα Much Music Video Awards στο Τορόντο. Σε εκείνη την εκδήλωση οι Guess Who βραβεύτηκαν για τη συνολική τους προσφορά. Επίσης, το 2000 και το 2005 το ‘‘American Woman’’ ψηφίστηκε ως το καλύτερο καναδέζικο single όλων των εποχών από τους αναγνώστες του ‘‘Chart Magazine’’, από επαγγελματίες της μουσικής βιομηχανίας καθώς και μουσικούς απ’ όλο τον Καναδά.
Η εκτέλεση του Lenny Kravitz περιλαμβάνεται στα παιχνίδια Karaoke Revolution Party και Karaoke Revolution Presents: American Idol Encore, ενώ η αυθεντική εκτέλεση των Guess Who περιλαμβάνεται στο Rock Band 2 και στο Guitar Hero World Tour (χωρίς την ακουστική εισαγωγή).

Κείμενο-έρευνα: Κωνσταντίνος Παυλικιάνης

American WOMAN – Guess Who

American woman gonna mess your mind
American woman, she gonna mess your mind
American woman gonna mess your mind
American woman gonna mess your mind
Say A, Say M, Say E, Say R, Say I, Say C, Say A, Say N,
American woman gonna mess your mind (Χ3)

American woman, stay away from me
American woman, mama let me be
Don't come hanging' around my door
I don't wanna see your face no more
I got more important things to do
Than spend my time growing' old with you
Now woman, I said stay away,
American woman, listen what I say.

American woman, get away from me
American woman, mama let me be
Don't come knocking' around my door
Don't wanna see your shadow no more
Coloured lights can hypnotize
Sparkle someone else's eyes
Now woman, I said get away
American woman, listen what I say.

American woman, said get away
American woman, listen what I say
Don't come hanging' around my door
Don't wanna see your face no more
I don't need your war machines
I don't need your ghetto scenes
Coloured lights can hypnotize
Sparkle someone else's eyes
Now woman, get away from me
American woman, mama let me be.

Go, gotta get away, gotta get away
Now go, go, go
Gonna leave you, woman
Gonna leave you, woman
Bye-bye (χ4)

You're no good for me
I'm no good for you
Gonna look at you right in the eye.
Tell you what I'm gonna do
You know I'm gonna leave
You know I'm gonna go
You know I'm gonna leave
You know I'm gonna go, woman
I'm gonna leave, woman
Goodbye, American woman
Goodbye, American chick
Goodbye, American broad ...