Μουσικές Πτώσεις: Το κόμμα και η τελεία της μουσικής

Συνήθως μια μελωδική γραμμή ολοκληρώνεται μέσα στα πρώτα 8 μέτρα*. Ανάμεσά τους, στο 4ο μέτρο δηλαδή μπορεί να συναντήσουμε μια πτώση που μας δίνει την αίσθηση της αναμονής, ή μας δημιουργεί ένα αίσθημα απορίας ακριβώς όπως το κόμμα και αυτό το καταφέρνει με τη χρήση συγκεκριμένων συγχορδιών της κλίμακας στην οποία είναι γραμμένο το τραγούδι.

Εάν η πτώση αυτή γίνει στη συγχορδία της V βαθμίδας, τότε η πτώση αυτή ονομάζεται «μισή»

Εάν η πτώση γίνει σε κάποια δευτερεύουσα συγχορδία IV ή VI, τότε η πτώση χαρακτηρίζεται ως «απροσδόκητη».

Πτώση στην IV βαθμίδα:

Πτώση στην VI βαθμίδα:

Δεν αποκλείεται όμως να συναντήσουμε στα μισά της μελωδικής φράσης και πτώση στην I βαθμίδα, συνήθως σε πρώτη αναστροφή (π.χ. C/E)

Στην ολοκλήρωση της μελωδικής φράσης συναντάμε την τέλεια πτώση, με κατάληξη στην I βαθμίδα. Μπορούμε να δοκιμάσουμε να καταλήξουμε σε άλλες βαθμίδες και σύμφωνα με την αίσθηση που μας προκαλούν κάθε φορά οι διαφορετικές καταλήξεις να βγάλουμε ένα συμπέρασμα σε ότι αφορά το γιατί θεωρείται «τέλεια» η πτώση στην I βαθμίδα.

Εάν καταλήξει η μελωδική γραμμή στο φθόγγο της τονικής τότε έχουμε τέλεια αυθεντική πτώση.

Τα παραπάνω παραδείγματα είναι καλό να δοκιμάσουμε να τα παίξουμε στο πιάνο, για να δούμε τη διαφορετική αίσθηση που μας δημιουργεί κάθε φορά η πτώση στην εκάστοτε βαθμίδα. Πέρα από το θεωρητικό κομμάτι της μουσικής χρειάζεται να θυμόμαστε πως η θεωρία είναι μεταγενέστερη της σύνθεσης. Η διαδοχή των συγχορδιών, η χρήση των πτώσεων και όλα όσα γνωρίζουμε θεωρητικά για τη μουσική έχουν ως στόχο τη δημιουργία συγκεκριμένων συναισθημάτων από το συνθέτη προς το κοινό.

Η γνώση της θεωρίας και της αρμονίας της μουσικής είναι εργαλεία που μας βοηθάνε να γράφουμε μουσική με μεγαλύτερη ευκολία και να έχουμε το αποτέλεσμα που επιθυμούμε. Όμως εάν η μελωδία μας δεν έχει κάτι να πει, μια σκέψη μας, ένα μας συναίσθημα που θέλουμε να μοιραστούμε τότε πολύ πιθανό η μελωδία μας να χαρακτηριστεί ως «φτωχή» ή «αδιάφορη» από το κοινό. Εάν η μουσική είναι αποτέλεσμα έκφρασης της ψυχής, τότε έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να βρει απήχηση από ότι μια μελωδία που είναι αποτέλεσμα τεχνικής ανάλυσης των συγχορδιών.

Για την κατανόηση των πτώσεων και της σύνδεσης των συγχορδιών η καλύτερη άσκηση είναι η τεχνική μελέτη τραγουδιών. Αναλύουμε την παρτιτούρα σημειώνοντας τις βαθμίδες και τις συνδέσεις συγχορδιών που εμπεριέχονται σε κάθε μέτρο, βρίσκουμε τις πτώσεις και τον τρόπο χρήσης τους από διάφορους συνθέτες.

Προτεινόμενες παρτιτούρες για πιάνο, φωνή και κιθάρα:

Ο μ’αγαπάς και σ’αγαπώ (Λαυρέντης Μαχαιρίτσας)

Ατλαντίς (Ξύλινα Σπαθιά)

Θέλω να σε ξεπεράσω (Φοίβος Δεληβοριάς)

* Στη σύγχρονη μουσική η μελωδική γραμμή μπορεί να ολοκληρωθεί και σε λιγότερο από 8 μέτρα. Πολλές φορές δεν περιλαμβάνει πτώση ενδιάμεσα γιατί ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδοχή συγχορδιών που επαναλαμβάνεται διαρκώς.