Μελέτη μουσικής και εγκεφαλικές λειτουργίες

Η κατανόηση αυτή θα μας βοηθήσει να αντιληφθούμε το μεγαλύτερο κομμάτι διαφόρων «προβλημάτων» που αντιμετωπίζουμε κατά τη μελέτη μας και να απαντήσουμε σε ερωτήσεις πολύ γνώριμες όπως:

«δεν ξέρω γιατί, ξαφνικά δεν με ακολουθούν τα δάκτυλά μου»

«έπαθα κενό μνήμης και κόλλησα σε ένα σημείο και δεν θυμόμουνα τι είναι να παίξω μετά»

«ξαφνικά τα δάκτυλά μου αρνούνται να παίξουν στην ταχύτητα που έπαιζαν πρωτύτερα»

«άλλα θέλω να παίξω κι άλλα παίζω» κ.α.

Κατά τη μελέτη ενός μουσικού οργάνου (ακόμα και της φωνής), ο εγκέφαλος καλείται να «οργανώσει» και να ανταποκριθεί σε πολύ περισσότερες λειτουργίες από αυτές που διεξάγει συνήθως στην καθημερινότητά μας.

 Εάν έχουμε την τεχνική κατάρτιση του οργάνου που μελετάμε, τότε ο εγκέφαλος μπορεί να λειτουργήσει ομαλά χωρίς να βρίσκεται τόσο πολύ σε επιφυλακή. Εάν όμως είμαστε αρχάριοι ή δεν γνωρίζουμε ακριβώς το λόγο ύπαρξης της τεχνικής μας κατάρτισης, τότε ο εγκέφαλος καλείται να εκτελέσει πολλές εργασίες μέσα σε κλάσματα των δευτερολέπτων. Τις περισσότερες από αυτές τις διεργασίες δεν τις αντιλαμβανόμαστε καθόλου.

Ας δούμε ποιές λειτουργίες έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος σε προτεραιότητα, ανεξάρτητα εάν εμείς θέτουμε στον εαυτό μας σαν προτεραιότητα τη μελέτη:

Η αναπνοή

Η αναπνοή είναι η πιο βασική λειτουργία του σώματος αλλά είναι το πρώτο πράγμα που «ξεχνάμε» όταν ξεκινάμε τη μελέτη μας. Αυτό γίνεται ασυνείδητα. Καθώς επικεντρωνόμαστε σε μια παρτιτούρα ή στην εκτέλεση μιας μελωδίας, παύουμε να αναπνέουμε ρυθμικά και ήρεμα όπως στην καθημερινότητά μας. 

Ο εγκέφαλος καλείται να δώσει εντολή για αναπνοή όποτε βρει κάποιο «κενό» στις υπόλοιπες εργασίες που εκτελούμε.

 Ως αποτέλεσμα, η κοφτή άρρυθμη αναπνοή έχει ότι κάποια στιγμή ο εγκέφαλος δεν οξυγονώνεται σωστά. Και τότε αρχίζουν τα κενά μνήμης. Εάν μελετάμε παρτιτούρα, ξαφνικά «χάνουμε» το μέτρο που διαβάζαμε. Μερικές φορές μπορεί να νιώσουμε ότι υπάρχει μια θολούρα. 

Η αναπνοή είναι σημαντικό να ενταχθεί στη μελέτη μας από την πρώτη ημέρα εκμάθησης ενός μουσικού οργάνου. Αλλά εάν αυτό δεν έχει συμβεί, μπορούμε να ξεκινήσουμε να εντάσσουμε την αναπνοή στη μελέτη μας.

Ειδικά στις εξετάσεις, η έλλειψη σωστής αναπνοής μπορεί να δημιουργήσει εξαιτίας της έλλειψης ικανοποιητικής ποσότητας οξυγόνου στον εγκέφαλο, εκτός από κενά μνήμης, αίσθηση πανικού, που προκαλεί τελικά τρέμολο στα χέρια, έως ότου εγκαταλείψουμε εντελώς την προσπάθεια. 

Εντάσεις στο σώμα

Όπου υπάρχει ένταση στο σώμα, ο εγκέφαλος καλείται να λύσει αυτό το πρόβλημα. Συνήθως κατά τη μελέτη είμαστε τόσο απορροφημένοι στη μουσική που δεν παρατηρούμε τις εντάσεις που έχουν προκληθεί στο σώμα από τη μελέτη μας.

Ή διαφορετικά, δεν προλαβαίνει ο εγκέφαλος να μας στείλει την πληροφορία ότι έχουμε «πιαστεί» επειδή όλη μας η προσοχή είναι αφιερωμένη στη μελέτη.

Τι προκαλεί εντάσεις στο σώμα;

α) Λάθος στάση σώματος κατά τη μελέτη

Εάν μελετάμε καμπουριασμένοι, σιγά σιγά αρχίζουν να δημιουργούνται εντάσεις στην πλάτη και στον αυχένα. Εφόσον δεν αποσυμπιέζουμε την ένταση που δημιουργείται στο σκελετό του σώματός μας, αρχίζουμε να νιώθουμε μια κόπωση. Τα χέρια ή η φωνή αρνείται να εκτελέσει τη μελέτη που του υπαγορεύουμε, έτσι ώστε να υπάρξει παύση και να συνειδητοποιήσουμε πόσο λάθος είναι η στάση μας. Ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιήσουμε, ο εγκέφαλος θα «κινήσει» το σώμα στην παύση ώστε να απεγκλωβιστεί από την έντονη πιεστική ακινησία.

 Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι η μελέτη οποιουδήποτε οργάνου απαιτεί τη χρήση όλου του σώματος. Όχι μόνο των δακτύλων ή των φωνητικών χορδών. Τα χέρια είναι προέκταση του σώματος, ενώ ο ήχος παράγεται από τη χρήση όλου μας του σώματος που πρέπει να είναι σε μια χαλαρή κατάσταση ώστε να αποδώσει. 

β) Ασυνείδητες ή συνειδητές πιέσεις σε διάφορα σημεία του σώματος.

Ανάλογα με το χαρακτήρα του μουσικού, μπορούν να δημιουργηθούν διάφορες πιέσεις που προέρχονται κατά βάση από αρνητικές σκέψεις και από την αίσθηση ότι «αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι εξαιρετικά δύσκολο».

Οι αρνητικές σκέψεις αυτού του τύπου προέρχονται κατά βάση από το γεγονός ότι εμείς πρέπει να διδάξουμε στον εγκέφαλό μας κάτι καινούριο που δεν το γνωρίζει.

Τέτοιες πιέσεις μπορεί να είναι:

1. Ανασήκωμα των ώμων.
2. Έντονη και εκτενής πίεση στον καρπό για να βγάλουμε ήχο
3. Σφίξιμο του αυχένα
4. Ανασήκωμα του κεφαλιού στην προσπάθεια να τραγουδήσουμε ψηλές νότες
5. Σφίξιμο των μυών του προσώπου προκειμένου να βγάλουμε ήχο στη φωνητική.
6. Γενική ακαμψία σώματος με χαλαρή χρήση μόνο των χεριών ή των φωνητικών χορδών.

Στη διάρκεια της μελέτης μας, ειδικά όταν καταπιανόμαστε με κάτι καινούργιο, χρειάζεται να ελέγχουμε πολύ συχνά τόσο τη στάση σώματος, όσο και την αναπνοή μας.

Εάν το σώμα του μουσικού ακολουθεί συνειδητά και ολοκληρωμένα στη μελέτη ή στην εκτέλεση μουσικών έργων, τότε ο μουσικός μπορεί να βιώσει την απόλυτη ελευθερία και την αίσθηση ότι οι ικανότητές του μπορούν να εξελιχθούν ακόμα περισσότερο.

Το σώμα «κουρδίζεται» και δονείται στους ήχους που παράγουν είτε τα χέρια μας είτε η φωνή μας και έχει την ευκαιρία να μας «δώσει» ακόμα περισσότερα από ότι αρχικά φανταζόμασταν.

Εάν ο εγκέφαλος δεν έχει να ασχοληθεί με την έλλειψη αναπνοής ή με μυϊκές ομάδες που χρειάζονται χαλάρωση, τότε έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να αφομοιώσει περισσότερη γνώση αλλά επίσης να μας αποκαλύψει ικανότητες που κρύβουμε μέσα μας σε ότι αφορά τη μουσική μας ενασχόληση.