Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
128 άρθρα στο MusicHeaven

Πλήρη θεωρία για τον κύκλο των 5ων θα βρείτε εδώ και προτείνω να εκτυπώσετε τον τροποποιημένο κύκλο των 5ων που θα σας βοηθήσει τα μέγιστα κατά τη μελέτη με το μουσικό σας όργανο σε μερικές από τις παρακάτω 20 εφαρμογές του.

Ο ‘’κύκλος των 5ων’’ που δίνεται από όλα τα συγγράμματα και στο Internet είναι όπως αυτός, που μπορείτε να επιλέξετε από τις εκατοντάδες φωτογραφίες του εδώ, στους οποίους απεικονίζονται:

• Στον εξωτερικό κύκλο οι κλίμακες Ματζόρε και
• Στον εσωτερικό κύκλο οι αντίστοιχες Σχετικές κλίμακες Μινόρε Φυσικό

Ο κύκλος ισχύει μόνο για το Συγκερασμένο Σύστημα.

Πρωτοδημοσιεύτηκε από τον Γερμανό Johann David Heinichen το 1728. (Γι' αυτούς που έχουν προτίμηση το ‘’προς τα αριστερά’’ ας διαλέξουν αυτόν).

Για να καταλάβουμε τον κύκλο των 5ων εξετάζουμε την ιδέα της καθαρής 5ης και καθαρής 4ης στον Κύκλο.

• Η καθαρή πέμπτη (Perfect Fifth) μετράει 3 Τόνους και 1 Ημιτόνιο και κινείται κατά τη φορά των δεικτών ωρολογίου,
• η δε καθαρή τετάρτη (Perfect Fourth) μετράει 2 τόνους και 1 ημιτόνιο και κινείται αντίστροφα της φοράς των δεικτών ωρολογίου.

Εφαρμογές του Κύκλου των 5ων

Εύρεση σχετικών κλιμάκων

Χρήση του κύκλου και για μινόρε αρμονικό

Εγώ απλά τροποποίησα εδώ τον κύκλο ενσωματώνοντας σ’ έναν τρίτο κύκλο τους προσαγωγείς που δημιουργούν την αρμονία στις κλίμακες μινόρε αρμονικό. Δηλαδή η κλίμακα μινόρε αρμονικό έχει τον ίδιο οπλισμό με την μινόρε φυσικό + τον προσαγωγέα.

Ποιές είναι οι καθαρές 5ες;

Εύρεση νοτών μιας συγχορδίας ματζόρε και της σχετικής της μινόρε φυσικό

Δείτε και το σχετικό software στην παρακάτω ενότητα:

Εύρεση συγχορδίας με Software άμεσης διαδραστικότητας

http://randscullard.com/CircleOfFifths/

Μ’ αυτό το software βρίσκεις αμέσως τις συγχορδίες με οποιαδήποτε τονική και σε κλίμακες Ματζόρε-Μινόρε αλλά και μερικών modes. Με μια παρατεταμένη χρήση αποκτάς εύκολη απομνημόνευση ακόρντων τουλάχιστον στο mode: Major/Ionian του software.

Τρανσπόρτο συγκεκριμένης αλληλουχίας ακόρντων

Ποιά είναι η τονικότητα της παρακάτω κλίμακας? Εξηγείστε τον οπλισμό

Η κλίμακα αυτή έχει οπλισμό Bb και Eb αλλά και F# μέσα στο μουσικό κομμάτι.

Οι 2 υφέσεις είναι στο μεσαίο κύκλο στο G (που είναι το Gm φυσικό) και στον εξωτερικό κύκλο φαίνεται ότι έχει τον οπλισμό της ματζόρε κλίμακας Bb, στον δε εσωτερικό κύκλο (που πρόσθεσα εγώ) έχει F# που είναι ο προσαγωγέας και είναι αυτός ο προσαγωγέας που της δίνει αρμονία.

Άρα η κλίμακα της φωτογραφίας είναι η Gm ΑΡΜΟΝΙΚΟ. (έχει : Bb , Eb , F#). Δηλαδή:

G A Bb C D Eb F# G η ανιούσα Gm Αρμονικό και 

G F# Eb D C Bb A G η κατιούσα Gm Αρμονικό.

Ποια είναι η τονικότητα των παρακάτω κλιμάκων;

Πόσες διέσεις/υφέσεις έχει μία κλίμακα;

Ο κύκλος των 5ων μας επιτρέπει να βρούμε άμεσα τους οπλισμούς στις κλίμακες Ματζόρε και Φυσικό Μινόρε {Οι ελάσσονες παράγονται απ' τις μείζονες και γενικά θεωρείται ότι δεν έχουν ξεχωριστό οπλισμό}

Χρήση του κύκλου στην μπασοκιθάρα

Στα ρυθμικά σχήματα με κιθάρα, κυρίως στα 2/4 – χασάπικα, χασαποσέρβικα, μπάλο, τσιφτετέλι, μπαγιό, σούστα..) και στα 9/8 – ζεϊμπέκικα όλων των μορφών (κλασσικά, μοντέρνα, καμηλιέρικα, απτάλικα) συνήθως (παίζοντας την κιθάρα σαν ρεμπετοκιθάρα – Δείτε στο παρακάτω video μου) οι κιθαρίστες κάνουν εναλλαγή των μπάσων χορδών ώστε να μην χτυπιέται μόνο η θεμέλιος αλλά εναλλακτικά να χτυπιέται και η 5η και έτσι να αποφεύγεται η μονοτονία. Όλα αυτά επιτυγχάνονται εύκολα στην κιθάρα παίζοντας το ακόρντο της τονικής και συνοδεύοντας και με την άλλη μπάσα χορδή (σε διάστημα 5ης) τα ίδια ακομπανιαμέντα, όπως φαίνεται στο video μου,

εκτός από την περίπτωση του C – G όπου η τονική είναι η C και η άλλη μπάσα θα πρέπει να είναι η G, όμως η χορδή είναι η Ε άρα πρέπει το ακόρντο C, αν θέλουμε να παίζουμε μπασοκίθαρο, να το μάθουμε με άλλο ‘’πιάσιμο’’ κι όχι αυτό που δείχνουν τα εικονογραφημένα βιβλία με ακόρντα.

Δηλαδή η επόμενη δεξιόστροφα κάθε τονικότητας στον κύκλο είναι η 5η. Έτσι αν παίζουμε πχ χασάπικο σε τονικότητα D τότε χτυπάμε εναλλακτικά και την μπάσα χορδή Α. Εξαίρεση αν παίζουμε σε τονικότητα C τότε εναλλακτικά χτυπούμε και την μπάσα Ε πατημένη στο G. Δείτε το στο Video μου:

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ….