Η τεχνολογία στην υπηρεσία της κλασικής μουσικής - ευλογία ή κατάρα;

Η τεχνολογία στην υπηρεσία της κλασικής μουσικής - ευλογία ή κατάρα;




Νικόλας Μπογιατζής
Βαρύτονος - Ιδρυτής & Διευθυντής του Φωνητικού Συνόλου "ΝΕΥΜΑ"


Στη συνείδηση πολλών από μας, η κλασσική μουσική ταυτίζεται με το παλιό, το ιστορικό, το παραδοσιακό κομμάτι του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αρκετοί, μάλιστα, από τους μουσικούς και τους λάτρεις της (κυρίως οι παλαιότερες γενιές) αδυνατούν να τη σχετίσουν με την έννοια της τεχνολογίας. Ίσως γιατί η τεχνολογία ως όρος είναι περισσότερο συνυφασμένη με το σύγχρονο κόσμο των ηλεκτρονικών εφαρμογών. Εντούτοις, με μια ευρύτερη έννοια, η τεχνολογία και η εξέλιξή της ακολουθούσε την κλασική μουσική σε κάθε βήμα της πορείας της, από τις πολύ παλαιότερες εποχές μέχρι και σήμερα, και ήταν κατά ένα μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για τις κατευθύνσεις που αυτή ακολούθησε!

Τα μουσικά όργανα - αυτές οι αλλόκοτες εφευρέσεις...

Δεν είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κανείς όταν ακούσει τον όρο "μουσική τεχνολογία", τα μουσικά όργανα όμως ήταν στην ουσία τα πρώτα τεχνολογικά επιτεύγματα γύρω από τη μουσική. Μόνο οι κατασκευαστές των οργάνων είναι σε θέση να μας πουν πόσες "πατέντες" κρύβονται σε καθένα απ' αυτά και πόσες απ' αυτές άλλαξαν την πορεία της μουσικής ή κατά πόσο η εξέλιξη των μουσικών ιδιωμάτων δημιούργησε ανάγκες για άλλες νέες. Όργανα απλά (όπως το φλάουτο) μεταλλάχθηκαν με την πάροδο του χρόνου σε όργανα με περίπλοκους μηχανισμούς! Όργανα εξ αρχής πολύπλοκα (όπως το εκκλησιαστικό όργανο ή το λαούτο, το τσέμπαλο και τα μεταγενέστερα πληκτροφόρα...) διεύρυναν κατά πολύ τη φαντασία και την ευελιξία των μουσικών! Και φυσικά, η βιομηχανική επανάσταση με τη μαζική παραγωγή έριξε το κόστος και έκανε όλα αυτά τα υπέροχα κατασκευάσματα προσιτά στον καθένα από μας! Νέα υλικά, νέοι τρόποι μελέτης του παραγόμενου ήχου, νέοι τρόποι διασφάλισης της ποιότητας κατασκευής άλλαξαν πολύ τα ηχητικά δεδομένα της εποχής μας.

Ο ηλεκτρισμός και ειδικότερα οι ηλεκτρονικές διατάξεις έδωσαν μια νέα πνοή όχι μόνο στην παραγωγή του ήχου, αλλά και στην ίδια τη σύνθεση. Συνθετητές (synthesizers), δειγματολήπτες (samplers), εγγραφείς (recorders & sequencers) και αργότερα οι υπολογιστές επέτρεψαν στους συνθέτες και τους εκτελεστές να δοκιμάσουν νέες λογικές, να πειραματιστούν σε νέα ηχητικά περιβάλλοντα, να αμφισβητήσουν τα εδραιωμένα τονικά συστήματα και να κοινωνήσουν τη μουσική τους έκφραση με νέους τρόπους προσέγγισης των ακροατηρίων. Τα ηχοχρώματα έγιναν πλέον ανεξάντλητα και τα παλαιότερα παραδοσιακά όργανα άρχισαν να παίζονται με νέους τρόπους, συχνά "φαντασιώνοντας το ηλεκτρονικό τους άλλοθι"! Οι δε υπολογιστές έφεραν τις έννοιες του virtual instrument ("εικονικό" ή "ιδεατό" όργανο) και του physical modeling (φυσικομαθηματικό μοντέλο μια φυσικής ηχητικής πηγής)1.

Η τυπογραφία στη μουσική

Η πρώτη μικρή τεχνολογική επανάσταση στην μουσική της Δυτικής Ευρώπης ήρθε με την εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Gutenberg (1455). Στη μουσική, βέβαια, η τυπογραφία πέρασε 20 περίπου χρόνια αργότερα, με πρώτη της εφαρμογή στη θρησκευτική μουσική. Τα μουσικά έργα άρχισαν να εκδίδονται και να ταξιδεύουν - και να φτάνουν πιο εύκολα στα χέρια μας σήμερα. Η μουσική σημειογραφία άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο διεθνής και η "μουσική παγκοσμιοποίηση" είχε πλέον ξεκινήσει. Η τέχνη της μουσικής τυπογραφίας (γιατί περί τέχνης επρόκειτο…) παρέμεινε ουσιαστικά για πολλά χρόνια στα χέρια σχετικά λίγων ειδικών και πεπειραμένων οίκων. Τη μεγάλη ανατροπή έφεραν πολύ πρόσφατα οι υπολογιστές, δίνοντας σε κάθε μουσικό τη δυνατότητα όχι μόνο να τυπώνει ο ίδιος τα έργα του στο σπίτι, με την ποιότητα ενός κορυφαίου εκδοτικού οίκου, αλλά και "να ακούει" την παρτιτούρα ηλεκτρονικά, να την τροποποιεί, χωρίς σβησίματα και σκισίματα στο χαρτί, βλέποντας διαρκώς το τελικό αποτέλεσμα επί της οθόνης. Παράλληλα, η δυνατότητα εύκολης ψηφιοποίησης και αποθήκευσης των παλαιότερων έργων δημιούργησε μεγάλες βιβλιοθήκες, εύκολα προσβάσιμες μέσω διαδικτύου από οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη - σημαντικό εργαλείο για τους απανταχού σπουδαστές και ερευνητές της μουσικής.

Επιπλέον, οι εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών στην επιστήμη της χημείας επέτρεψε την ανάσυρση, χρονολόγηση, φυσική αποκατάσταση και συντήρηση πολλών ξεχασμένων αυθεντικών χειρογράφων ή εκτυπωμένων έργων, φέρνοντας στο φως μουσικές εξαιρετικού ενδιαφέροντος και ομορφιάς και πλουτίζοντας κατά πολύ το ήδη υπάρχον πολυπαιγμένο ρεπερτόριο.

Φωνογράφος, ραδιόφωνο και τηλεόραση

Πριν την εποχή του Edison, ο μόνος τρόπος για ν' ακούσεις έναν μεγάλο συνθέτη ή ερμηνευτή ήταν να ταξιδέψεις στον τόπο διαμονής του. Λέγεται πως ο Bach, το χειμώνα του 1705 και μόλις στα 20 του (!), περπάτησε γύρω στα 420 χιλιόμετρα, από το Arnstadt της Θουριγγίας μέχρι το Lübeck των βαλτικών ακτών, για να ακούσει το φημισμένο οργανίστα Dietrich Buxtehude2. Στην επιστροφή μάλιστα έπρεπε να μεταφέρει (και να διατηρήσει στεγνό...) ένα μεγάλο όγκο αντιγράφων που είχε φτιάξει από τα έργα του μεγάλου δασκάλου! Για τον απλό ακροατή πάντως εκείνων των εποχών, κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο. Τα καθημερινά ακούσματα του μέσου ευρωπαίου σταματούσαν στην ενορία της εκκλησίας του και τους τοπικούς οργανοπαίχτες, ενώ μόνο οι προύχοντες και οι γαλαζοαίματοι είχαν πρόσβαση στη λόγια δημιουργία και τις μουσικές του "εξωτερικού". Αργότερα, με την εμφάνιση της αστικής τάξης, ένα ευρύτερο κοινό μπορούσε να παρακολουθεί συναυλίες και παραστάσεις όπερας - πάντα όμως η μουσική απόλαυση αποτελούσε ζωντανό γεγονός. Ο φωνογράφος του Thomas Edison (1877) άλλαξε το δεδομένο αυτό για πάντα! Με μια [σχετικά] μικρή οικονομική επιβάρυνση, καθένας είχε πλέον τη δυνατότητα να βάλει μέσα στο σπίτι του το μεγαλείο ενός μουσικού αριστουργήματος ή μιας μνημειώδους ερμηνείας. Μπορούσε δε να το αναπαράγει όσες φορές επιθυμούσε!

Η ραγδαία εξέλιξη στο χώρο της εγγραφής και αναπαραγωγής της μουσικής ήταν από κει και πέρα αναπόφευκτη. Καλύτερα μικρόφωνα και ενισχυτικές διατάξεις, πρακτικότερα και υψηλότερης πιστότητας μέσα καταγραφής (βινύλιο, μαγνητοταινία, κασέτα, compact disc, κάρτες μνήμης και σκληροί δίσκοι υπολογιστών, Super Audio CD και DVD Audio…) και ολοένα μικρότερες, φτηνότερες, ευκολότερα μεταφερόμενες και πιο προσωπικές συσκευές αναπαραγωγής (όπως τα walkman και τα mp3 players) ανέτρεψαν ανεπιστρεπτί τη σχέση των ανθρώπων με τη μουσική γενικότερα.

Η δεύτερη μεγάλη επανάσταση στο χώρο της μουσικής ήταν αναμφίβολα το ραδιόφωνο. Κι όχι τόσο για τις δυνατότητες αναπαραγωγής (άλλωστε, οι πρώτες εκπομπές ήταν κυρίως ζωντανές), αλλά για τη δυνατότητα της απευθείας μετάδοσης συναυλιών και παραστάσεων. Είναι ακόμα και σήμερα συγκλονιστικό να ξέρεις ότι ο σπουδαίος μουσικός ή μια κορυφαία ορχήστρα που ακούς στο σπίτι σου παίζει την ίδια στιγμή, ζωντανά, στην άλλη άκρη του πλανήτη! Πόσο μάλλον κάποτε, που η κυκλοφορία των δίσκων ήταν περιορισμένη και οι αποστάσεις ακόμη απαγορευτικές. Το ραδιόφωνο ήταν επιπλέον το μέσο που μίκρυνε πρώτο τόσο πολύ και μπήκε παντού: στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο, στο αυτοκίνητο... Η εξέλιξή του τεχνολογικά, πάντως, δεν παρουσίασε μεγάλες εκπλήξεις μέχρι σήμερα - με εξαίρεση ίσως το ψηφιακό ραδιόφωνο μέσω διαδικτύου (audio streaming) και το podcasting3.

Η τηλεόραση πρόσθεσε σ' όλα τα παραπάνω την οπτικοποίηση. Ο ακροατής μπορούσε να γίνει πια και θεατής. Η εικόνα, ακόμη και στην περίπτωση μια απλής συναυλίας ή ενός ρεσιτάλ, έδινε στον ακροατή μεγαλύτερη ικανότητα συγκέντρωσης και τον έκανε να βαριέται λιγότερο τα μεγάλα σε διάρκεια έργα. Επιπλέον, οι φίλοι του λυρικού τραγουδιού μπορούσαν πια να βλέπουν ολόκληρες παραστάσεις όπερας, αντί να αρκούνται σε (αποσπασματικές συνήθως) ακροάσεις από τους δίσκους. Βέβαια, ο εμπορικός προσανατολισμός της τηλεόρασης, από το ξεκίνημά της ήδη, δεν έδωσε πολλές ευκαιρίες στην κλασική μουσική γενικότερα. Τέτοιες μεγάλες μουσικές παραστάσεις και συναυλίες, καθώς και συνεντεύξεις ή αφιερώματα πολλών προσωπικοτήτων του μουσικού στερεώματος, βρήκαν τελευταία ευνοϊκότερη διέξοδο στο βίντεο (VHS), το DVD και τα συνδρομητικά δορυφορικά προγράμματα (arte, mezzo).

Οι υπολογιστές και ο κυβερνοχώρος

Όπως άλλωστε σε κάθε άλλη δημιουργική ανθρώπινη δραστηριότητα, οι υπολογιστές - από τις πρώτες τους δύσχρηστες υλοποιήσεις ήδη - χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρο στη μουσική. Πέρα από τις εφαρμογές της επιτραπέζιας μουσικής τυπογραφίας, της σύνθεσης και της εκτέλεσης, της ανάλυσης και της παραγωγής του ήχου, της ηχογράφησης, της επεξεργασίας των ηχογραφημάτων και της αναπαραγωγής τους, καθώς και της αρχειοθέτησης της εργογραφίας που αναφέρθηκαν παραπάνω, οι υπολογιστές λειτούργησαν και λειτουργούν ως μέσο διεύρυνσης της καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας και ευθύνονται για τη γένεση και τη διάδοση πολλών νέων προτάσεων και ρευμάτων. Λειτούργησαν ακόμη περισσότερο ως κέντρα πολυμεσικής έκφρασης (multimedia), συνδέοντας με πολύ άμεσο τρόπο τη μουσική με τις υπόλοιπες παραστατικές και οπτικές τέχνες (θέατρο, χορό, εικαστικά, φωτογραφία), παράγοντας πολυσύνθετα θεάματα και κάνοντας τη μουσική κομμάτι μιας ευρύτερης συγκινησιακής εμπειρίας.

Ο χώρος του διαδικτύου, ο κυβερνοχώρος όπως συχνά αποκαλείται, ολοκλήρωσε την όποια διαδικασία παγκοσμιοποίησης είχε ήδη αρχίσει νωρίτερα η αλματώδης εξέλιξη των συγκοινωνιών και επικοινωνιών και έφερε όλους τους μουσικούς του κόσμου, συνθέτες και ερμηνευτές, κοντινούς ή μακρινούς, ζωντανούς ή νεκρούς (!) σε μια επαφή καθημερινότητας, ενημέρωσης, ανταλλαγής εμπειριών, σκέψεων, προτάσεων ή κινήσεων. ʼλλαξε ακόμη κατά πολύ τον τρόπο που αναζητά και αγοράζει κανείς δίσκους κλασικής μουσικής (σε CD ή DVD, αλλά και απευθείας σε ψηφιακά αρχεία), με την ευκολία του ηλεκτρονικού εμπορίου. Έδωσε στους μουσικούς την ευκαιρία να διαθέτουν αμεσότερα τη μουσική τους στο κοινό, παρακάμπτοντας τις μεγάλες πολυεθνικές και ιδρύοντας μικρές μη κερδοσκοπικές εταιρίες4 με αμιγώς καλλιτεχνικούς σκοπούς, μειώνοντας έτσι το κόστος παραγωγής και διανομής των δίσκων και φέρνοντας στο φως μουσικές προτάσεις πρωτόγνωρου ενδιαφέροντος! Προκάλεσε ακόμη και ανατροπές στα ζητήματα της πνευματικής ιδιοκτησίας των έργων, πρεσβεύοντας την εναλλακτική πρόταση μιας δωρεάν ανοιχτής διάθεσης των ψηφιοποιημένων μουσικών μας συνθέσεων προς όλον τον κόσμο (με τη φιλοσοφία του "ανοιχτού λογισμικού" / open source).

Ευλογία ή κατάρα, τελικά...;

Πώς θα μπορούσα να χαρακτηρίσω την τεχνολογία ως κατάρα μετά από τόσα πολλά ευεργετήματα προς την τέχνη και τον άνθρωπο; Σίγουρα ένας τέτοιος χαρακτηρισμός δείχνει βαρύς. Κάθε τεχνολογικός νεωτερισμός συνοδεύεται πάντα από παρενέργειες και παρεκκλίσεις από τον αρχικό του στόχο. Ένα μαχαίρι που φτιάχτηκε για να κόβει το ψωμί μπορεί εξίσου εύκολα να χρησιμοποιηθεί και για φόνο, όπως μας έλεγαν στο σχολείο. Αντίστοιχα, τα εργαλεία που φτιάχτηκαν για να κάνουν τη ζωή του μουσικού ή του ακροατή ευκολότερη, μπορούν με την ίδια ευκολία να στραφούν εναντίον του και εναντίον της τέχνης του. Το επιθυμητό είναι να μπορεί κανείς να εντοπίζει αυτά τα μελανά σημεία εγκαίρως, ώστε οι πρωτοβουλίες αντιμετώπισής τους να είναι αποτελεσματικές. Κι ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά:

Μιλήσαμε αρχικά για τα όργανα. Αυτό που δεν είπαμε ήταν το πόσο άλλαξε ο ήχος των παλαιότερων οργάνων με τον εκσυγχρονισμό τους. Η αλήθεια είναι ότι κερδίζοντας σε ένταση και ευκρίνεια, προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μεγαλύτερων συναυλιακών χώρων, έχασαν αρκετά σε ζεστασιά. Θα μπορούσε άραγε η σημερινή τεχνολογία να αποκαταστήσει τη χαμένη αίσθηση των χειροποίητα κατεργασμένων φυσικών υλικών, διατηρώντας τις ευκολίες και τις αντοχές των σημερινών οργάνων; Να μία ωραία ιδέα για κάποιον ανήσυχο κατασκευαστή! Στον τομέα της ηλεκτροακουστικής μουσικής το τοπίο είναι μάλλον πιο μυστήριο. Έχουν γραφτεί αριστουργήματα με εξωπραγματικούς συνθετικούς ήχους και τερατουργήματα με πρωτόλεια ζεστά και γνώριμα ηχοχρώματα. Προσωπικά - αν και θεωρώ τον εαυτό μου ιδιαίτερα ανοιχτό σε τέτοιου είδους εμπειρίες και έχοντας ήδη στο ενεργητικό μου κάποιες ηλεκτροακουστικές απόπειρες - αυτό που με ενοχλεί περισσότερο σε ορισμένα έργα είναι όταν η αίσθηση του πειραματισμού υπερτερεί της έκφρασης των συναισθημάτων. Κάποτε οι άνθρωποι έφτιαχναν μουσική για να βγάλουν αυτά που κουβαλούσαν μέσα τους. Πολύ φοβάμαι πως σήμερα αρκετοί το κάνουν για να κερδίζουν διαγωνισμούς σύνθεσης…

Για την παραδοσιακή μουσική τυπογραφία δεν έχω να παρατηρήσω κάτι αρνητικό. Η ηλεκτρονική της όμως εξέλιξη επέφερε δύο ζητήματα άξια λόγου και κάποιας προσοχής. Το πρώτο είναι ότι, με την ευκολία και την ταχύτητα που γράφει πλέον κανείς μουσική στον υπολογιστή, μαζί με πολλά εξαιρετικά νέα έργα διακινείται κι ένας μεγάλος όγκος-συρφετός πρόχειρων ή κακοφτιαγμένων έργων και εκδόσεων, που κάνει τη ζωή πολλών μουσικών πολύ δύσκολη. Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με την εκπαίδευση: κάποιοι σπουδαστές χρησιμοποιούν τον υπολογιστή σαν βοήθημα επίλυσης των θεμάτων των θεωρητικών μαθημάτων, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται αρκετά από τη μουσική πράξη και να μην εξασκούν τις δεξιότητες και τη μουσική τους αντίληψη. Ο πειρασμός της ευκολίας είναι μεγάλος, αλλά καλό θα ήταν αυτό να αποφεύγεται.

Και τώρα ας μιλήσουμε για τα μέσα μαζικής ψυχαγωγίας. Εδώ θα σας εξομολογηθώ την αμαρτία μου: όταν έγραφα τη λέξη "κατάρα" η αλήθεια είναι ότι είχα στο μυαλό μου το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Και εξηγούμαι αμέσως. Πριν την εποχή του ραδιοφώνου και όσο ο φωνογράφος (γραμμόφωνο) ήταν στις δόξες του, ο κόσμος άκουγε αναλογικά περισσότερη κλασική μουσική απ' όσο σήμερα. Βέβαια, αυτό το ποσοστό ποτέ δεν ξεπερνούσε αυτό της λαϊκής και πιο εύπεπτης μουσικής. Ήταν όμως αισθητά υψηλότερο. Κι όχι επειδή η εποχή του Mozart και του Beethoven ήταν πιο κοντά απ' ό,τι σε μας, αλλά γιατί για τον περισσότερο κόσμο η κλασική μουσική αποτελούσε ένα πλούσιο, φανταχτερό και ανεξερεύνητο σύμπαν. Ίσως και γιατί τα ακούσματα ήταν πολύ φιλτραρισμένα, αφού περιορίζονταν στα φημισμένα αριστουργήματα και τους μεγάλους ερμηνευτές. Τι έγινε όμως στη συνέχεια; Η πιστότητα αναπαραγωγής και αναμετάδοσης του ήχου εκείνης της εποχής δεν επαρκούσε για να αποδώσει το τονικό και δυναμικό φάσμα της κλασικής μουσικής, η οποία είχε ήδη αγγίξει τα ηχητικά της όρια. Η απόλαυση της ακρόασης ήταν περιορισμένη (σε σχέση με το ζωντανό ήχο) και αυτό ώθησε τους παραγωγούς σιγά-σιγά να επιλέγουν ή να προσαρμόζονται σε μουσικές πιο απλές, καθαρές και ρυθμικές που δεν είχαν πολλά να χάσουν στους δίσκους και το ραδιόφωνο.

Το ραδιόφωνο μάλιστα έδωσε τη χαριστική βολή - μπήκε σε κάθε σπίτι, σε κάθε αυτοκίνητο, σε κάθε χώρο ψυχαγωγίας. Πώς θα μπορούσε να απολαύσει κανείς τα pianissimi μιας σονάτας του Beethoven μέσα σ' ένα θορυβώδες αυτοκίνητο; Η μουσική λειτουργούσε πλέον ως παρέα και υπόκρουση σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και δυστυχώς το φαινόμενο αυτό επεκτείνεται ακόμα διαρκώς. Πάνε οι εποχές που όλη η οικογένεια μαζεύονταν γύρω από το γραμμόφωνο ή το ραδιόφωνο για να ακούσει ένα μουσικό πρόγραμμα. Η μουσική έπαψε πια να είναι μια αυτόνομη μορφή ψυχαγωγίας και έγινε χρηστική - όπως ακριβώς η ζωγραφική έχει παραγκωνιστεί από τη χρηστική μορφή της, τη γραφιστική. Τώρα πια η μουσική χρησιμεύει σαν "χαλί" για ασκήσεις γυμναστικής και σαν αυταπάτη απόδρασης από το καταπιεστικό περιβάλλον ενός γραφείου ή της κίνησης της πόλης, στην καλύτερη των περιπτώσεων… Η αναβάθμιση της πιστότητας των μηχανημάτων ήρθε δυστυχώς αργά - οι συνήθειες είχαν ήδη αλλάξει...

Η δε τηλεόραση ήρθε ως κερασάκι στην τούρτα. Με καθαρά εμπορικούς σκοπούς εξαρχής, συνέδεσε άμεσα τη μουσική με την εικόνα. Τώρα πια είναι δύσκολο να ακούσει κανείς μια μουσική που δεν έχει ταυτιστεί με ένα βίντεο κλιπ! Κι ενώ η μουσική (και ειδικά η κλασική) λειτούργησε και λειτουργεί επικουρικά στον κινηματογράφο, άλλοτε υπογραμμίζοντας κι άλλοτε αναπληρώνοντας τη συναισθηματική φόρτιση του σεναρίου και της εικόνας, στο βίντεο κλιπ η εικόνα καλείται να μπαλώσει τα κενά της μουσικής αδιαφορίας με εξιδανικευμένα πρότυπα και προτάσεις lifestyle! Πώς να λειτουργήσει η κλασική μουσική μέσα σ' αυτά τα πλαίσια; Και μάλιστα με τη διαφήμιση να την περιπαίζει5; Πάλι καλά που στηρίζεται από κάποιους κρατικούς και ενίοτε ιδιωτικούς φορείς - κυρίως στο εξωτερικό. Αλλά και στην Ελλάδα, η προσπάθεια της ΕΡΤ είναι σαφώς αξιόλογη.

Όσο για τους υπολογιστές και το διαδίκτυο, δεν έχω να πω πολλά. Το μέσο δεν είναι και τόσο καινούριο πια, αλλά εξελίσσεται και μεταλλάσσεται τόσο συχνά που είναι πρακτικά αδύνατο να κατασταλάξει κανείς σε μια σταθερή εκτίμηση. Ένας από τους κινδύνους που ακούγεται καθημερινά για τη μουσική, εδώ και πολύ καιρό, είναι η πειρατεία. Προσωπικά, εκτιμώ ότι από την πειρατεία δεν κινδυνεύουν ούτε οι μουσικοί, ούτε η μουσική, αλλά μόνο οι δισκογραφικές εταιρείες. Αν και πάντα πίστευα πως για τις πτώσεις των πωλήσεων φταίει κυρίως η τεράστια ποσότητα μέτριου υλικού που κυκλοφορεί και οι υψηλές τιμές πώλησης στον τελικό αποδέκτη, με ελάχιστο από το ποσό αυτό να καταλήγει στην τσέπη του μουσικού. Δε με προβληματίζουν τόσο τα ανεξέλεγκτα (παράνομα φυσικά) "κατεβάσματα" αρχείων mp3 από το δίκτυο. Αυτό που βρίσκω κάπως ενοχλητικό και απογοητευτικό σε τέτοιες καινοτόμες τεχνολογίες (όπως το mp3) είναι ότι γενικά υποστηρίζεται περισσότερο η ποσότητα και η ευκολία από την ποιότητα και την ουσία. Φεύγοντας απ' όλα αυτά, για μένα ο λιγότερο συζητημένος αλλά ο πιο ουσιαστικός κίνδυνος για το μουσικό από την τεχνολογία των υπολογιστών και το διαδίκτυο είναι το ενδεχόμενο της αποξένωσης από τους συναδέλφους και το κοινό. Με την ίδια ευκολία, όμως, εάν εκείνος το επιλέξει, έχει στα χέρια του το ιδανικό εργαλείο για να επιτύχει το εντελώς αντίθετο.



1 Οι δύο αυτές τεχνολογίες έδωσαν στους μουσικούς τη δυνατότητα να χειρίζονται με μεγάλη ακρίβεια σ' ένα εικονικό περιβάλλον όργανα που δεν γνωρίζουν να τα παίζουν ή όργανα που έπαψαν να υπάρχουν από καιρό ή ακόμα και όργανα που θα ήταν αδύνατο να κατασκευαστούν στην πραγματικότητα!!!
2 Είχε δε στο ενεργητικό του άλλον έναν άθλο πεζοπορίας, όταν λίγο πριν τα 15 του (!!!) ταξίδεψε για 370 συνολικά χιλιόμετρα από το Ohrdruf μέχρι το Lüneburg και το Αμβούργο, για να γνωρίσει και να σπουδάσει τη μουσική του Georg Böhm και άλλων σημαντικών μουσικών της περιοχής... [Λέτε να ήταν αυτός ο αυθεντικός Johnny Walker...;]
3 Το podcasting είναι ένας αγγλικός νεολογισμός, προερχόμενος από το όνομα της δημοφιλούς φορητής συσκευής αναπαραγωγής iPod της Apple και του broadcasting ( αναμετάδοση, ραδιεκπομπή), και αναφέρεται στην διαδικτυακή διανομή (δωρεάν ή συνδρομητικών) προηχογραφημένων "εκπομπών" ειδικού περιεχομένου, όπως κλασικής μουσικής για παράδειγμα. Ο ακροατής (podcaster) έχει τη δυνατότητα να μεταφορτώνει τις "εκπομπές" αυτές στο iPod, να τις ακούει οποτεδήποτε και οπουδήποτε και να ενημερώνεται για κάθε νέα κυκλοφορία "επεισοδίου" της "εκπομπής" που τον ενδιαφέρει.
4 Οι καταξιωμένοι μαέστροι Sir John Elliot Gardiner και Ton Koopman ήταν από τους πρώτους που μπήκαν σε μια τέτοια λογική, αποχωρώντας από μεγάλες πολυεθνικές και ιδρύοντας τις δικές τους εταιρείες Monteverdi Productions και Antoine Marchand Records (γαλλική απόδοση του ονόματος "Ton Koopman") αντίστοιχα. Αλλά και ο κυπριακής καταγωγής πιανίστας Κυπριανός Κατσαρής έχει ξεκινήσει την ανεξάρτητη διάθεση των ηχογραφημάτων του από το διαδίκτυο (Piano 21).
5 Θυμηθείτε εκείνο το Ajax Ultra που "καινοτομεί" πάνω στην Carmen του Bizet...

Πηγή-www.classicalmusic.gr