AFRICA - Toto

AFRICA - Toto

I hear the drums echoing tonight
But she hears only whispers of some quiet conversation
She's coming in 12:30 flight
The moonlit wings reflect the stars that guide me towards salvation
I stopped a nomad along the way
Hoping to find some long forgotten words or ancient melodies
He turned to me as if to say, "Hurry boy, it's waiting there for you"

It's gonna take a lot to drag me away from you
There's nothing that a hundred men or more could ever do
I bless the rains down in Africa
Gonna take some time to do the things we never had

The wild dogs cry out in the night
As they grow restless longing for some solitary company
I know that I must do what's right
As sure as Kilimanjaro rises like Olympus above the Serengeti
I seek to cure what's deep inside, frightened of this thing that I've become

(Chorus)

Hurry boy, she's waiting there for you

It's gonna take a lot to drag me away from you
There's nothing that a hundred men or more could ever do
I bless the rains down in Africa, I bless the rains down in Africa
I bless the rains down in Africa, I bless the rains down in Africa
I bless the rains down in Africa
Gonna take some time to do the things we never had


Το «Africa» κυκλοφόρησε το 1982 και περιλαμβάνεται στον πολυβραβευμένο δίσκο των Toto «Toto IV». Οι Toto έψαχναν ένα τραγούδι για να κλείσουν το δίσκο τους και αποφάσισαν να βάλουν το «Africa», ένα κομμάτι που έγραψε ο David Paich και ο Jeff Porcaro, αμφότεροι μέλη των Toto (ο David Paich έπαιζε keyboards ενώ ο Jeff Porcaro ήταν ο drummer του συγκροτήματος).

Το «Africa» παραλίγο να μην έμπαινε στο δίσκο των Toto καθώς σκέφτηκαν ότι δεν ταίριαζε με το ύφος του συγκροτήματος και δεν ήταν ό,τι καλύτερο τη δεδομένη στιγμή, ενώ ο David Paich σκεφτόταν να το συμπεριλάβει στον προσωπικό του δίσκο που σχεδίαζε εκείνη την εποχή. Τελικά, το «Africa» τοποθετήθηκε τελευταίο στο δίσκο αφού δεν περίμεναν ότι θα γνώριζε επιτυχία!

Toto

Κι όμως! Η πραγματικότητα διέψευσε τους Toto πανηγυρικά. Τον Φεβρουάριο του 1983 το τραγούδι ανέβηκε στο Νο 1 των Η.Π.Α. ρίχνοντας από την κορυφή το «Down Under» των Men At Work και, παράλληλα, έφτασε ως το Νο 3 της Μεγάλης Βρετανίας και το Νο 14 της Γερμανίας, ενώ έγινε ένα από τα δημοφιλέστερα τραγούδια της δεκαετίας του 1980. Επιπλέον, χάρη στο «Africa» και στο «Rosanna» ο δίσκος «Toto IV» έγινε πλατινένιος σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο.

Η καριέρα του «Africa» όχι μόνο δεν σταμάτησε εκεί αλλά θεωρείται πλέον κλασικό, καθώς ακόμα παίζεται από τα ραδιόφωνα παγκοσμίως και αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια του φιλόμουσου κοινού. Το 2000 ακούστηκε στην κινηματογραφική ταινία «Ed» και σε διάφορες τηλεοπτικές εκπομπές, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής τηλεοπτικής σειράς «Βέρα στο δεξί» που προβλήθηκε από το Mega και συμπεριλήφθηκε στο soundtrack της σειράς (2005). Το «Africa» ακούστηκε και σε ένα επεισόδιο του αμερικάνικου τηλεοπτικού show «Scrubs» το οποίο ήταν αφιερωμένο στον «Μάγο του Οζ». Η χρησιμοποίηση του τραγουδιού των Toto δεν ήταν τυχαία αφού το συγκρότημα πήρε το όνομά του από τον «Μάγο του Οζ» και συγκεκριμένα από το ομώνυμο σκυλί της Dorothy (ηρωίδα της ιστορίας).

Επίσης, η κωμική ομάδα These People χρησιμοποίησε το «Africa» στους τίτλους τέλους της ταινίας μικρού μήκους «2 Guys and a Mannequin». Το «Africa» ακούγεται και στο video game «Grand Theft Auto: Vice City», ενώ χρησιμοποιήθηκε εκτενώς στη διαφημιστική εκστρατεία της νοτιοαφρικανικής μπύρας Castle Lager.
Το τραγούδι γνώρισε και άλλες εκτελέσεις από διάφορους καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων από τους Olivia Lufkin και Howie Day. Μέρη του τραγουδιού χρησιμοποιήθηκαν ως sample στα τραγούδια: «New World» του Αμερικανού rapper Nas, «Murder Reigns» του Ja Rule, «Heart of Man» του Xzibit, «Take Me Away» του DJ Eric Prydz, καθώς και στο «Anything» του Jojo (από το δίσκο «The High Road»). Το «Africa», επιπλέον, είναι πολύ δημοφιλές στα συγκροτήματα που τραγουδούν a cappella (χωρίς συνοδεία οργάνων).

Το περίγραμμα του καλλιτεχνικού εξώφυλλου του «Africa» είναι ένα οπτικό λογοπαίγνιο της μορφής της Αφρικανικής ηπείρου, η οποία μοιάζει με σκιαγραφία ενός ανθρώπινου προσώπου. Ειδικότερα, το πρόσωπο αυτό μπορεί να προσδιοριστεί ως ο Australopithecus africanus. Ο Αυστραλοπίθηκος ο Αφρικανός έζησε πριν από 2-3 εκατομμύρια χρόνια και αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στους ανθρώπους και τους πιθήκους, αφού ήταν ο πρώτος που στάθηκε και περπάτησε όρθιος, γεγονός που άνοιξε το δρόμο για έναν άλλο τρόπο ζωής, και παρέδωσε την εξελικτική σκυτάλη στο γένος Homo σηματοδοτώντας έτσι το τέλος των αυστραλοπιθήκων και την αρχή των ανθρώπων.


Οι στίχοι
Όσο αινιγματικό και μυστηριώδες ήταν το, φαινομενικά απλό, εξώφυλλο του δίσκου άλλο τόσο αινιγματικοί είναι και οι στίχοι του τραγουδιού που αφήνουν ελεύθερο πεδίο για πολλές ερμηνείες.
Το «Africa», λοιπόν, μιλάει για έναν άντρα που για κάποιο λόγο βρίσκεται προσωρινά στην Αφρική. Το κορίτσι του δεν τον συνόδευσε αλλά έρχεται να τον βρει κι αυτός πρέπει να πάρει μία απόφαση. Είναι ερωτευμένος με την Αφρική αλλά αν θέλει να ζήσει με το κορίτσι του πρέπει να φύγει από εκεί. Ας μελετήσουμε, όμως, τους στίχους του τραγουδιού:

«I hear the drums echoing tonight
But she hears only whispers of some quiet conversation»
Ο άντρας ακούει τον ήχο των τυμπάνων ενώ η κοπέλα ακούει μόνο ψιθύρους προερχόμενοι από κάποια ήρεμη συζήτηση. Κατά πάσα πιθανότητα, τα τύμπανα που ακούει ο άντρας, δεν είναι πραγματικά. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της μουσικής, τα τύμπανα έχουν χρησιμοποιηθεί συχνά για να συμβολίσουν μία σύγκρουση ή το χτύπο της καρδιάς. Εδώ τα τύμπανα μας μεταφέρουν την ατμόσφαιρα της Αφρικής (προσέξτε τα bongos στην εισαγωγή του τραγουδιού) αλλά ταυτόχρονα μας δείχνουν τη ψυχολογική κατάσταση του άντρα ο οποίος βρίσκεται εν μέσω μίας εσωτερικής σύγκρουσης.
Η κοπέλα ακούει ψιθύρους κι αυτό επειδή, όπως αποκαλύπτεται στον αμέσως παρακάτω στίχο, βρίσκεται μέσα σε αεροπλάνο. Έτσι, το μόνο που φτάνει στα αυτιά της κοπέλας είναι οι ψίθυροι από κάποια χαμηλόφωνη συζήτηση μεταξύ επιβατών.
Σ’ αυτό το πρώτο δίστιχο έχουμε ήδη μία διαμετρικά αντίθετη εικόνα. Ο άντρας ακούει τύμπανα ενώ η γυναίκα ψιθύρους.

«She's coming in 12:30 flight
The moonlit wings reflect the stars that guide me towards salvation»
Στο δίστιχο αυτό έχουμε άλλο ένα σημάδι ότι ο άντρας περνάει μία φάση εσωτερικών συγκρούσεων. Η κοπέλα του έρχεται με την πτήση των 12:30 κι αυτός παρατηρεί ότι στα φεγγαρόλουστα φτερά του αεροπλάνου αντανακλώνται τα αστέρια που τον οδήγησαν στη σωτηρία της ψυχής του.

«I stopped a nomad along the way
Hoping to find some long forgotten words or ancient melodies»
Ο άντρας, πηγαίνοντας προς την αίθουσα αφίξεων να συναντήσει την κοπέλα του, σταματάει έναν νομάδα. Αυτή η συνάντηση με τον νομάδα είναι τυχαία; Κατά μία άποψη ναι, μόνο που αυτή η συνάντηση έλαβε χώρα καιρό πριν, αφού ο νομάδας είναι η προσωποποίηση και ενσάρκωση της ίδιας της Αφρικής.
Ο άντρας ταξίδεψε στην Αφρική έχοντας μια εσωτερική ρομαντική παρόρμηση να μάθει κάτι από αυτή την ήπειρο, κάποια ξεχασμένα, εδώ και πολύ καιρό, λόγια ή αρχαίες μελωδίες. Γενικότερα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αναζητά την αυθεντικότητα και την πνευματική αναγέννηση.

«He turned to me as if to say, "Hurry boy, it's waiting there for you"»
Η βίωση μιας τόσο διαφορετικής κουλτούρας έκανε τον άντρα να ξανασκεφτεί τις αξίες του. Το να υπερνικήσει τις προκλήσεις στο νέο του περιβάλλον σήμαινε ότι έπρεπε να αλλάξει ο ίδιος. Η Αφρική δεν του προσφέρει σοφές διδασκαλίες του παρελθόντος αλλά του δίνει την ευκαιρία του μακροχρόνιου συλλογισμού και των αλλαγών που θα συμβούν στη ψυχή του εφόσον έχει το θάρρος να μπει σ’ αυτή τη διαδικασία. Τον άντρα, λοιπόν, τον περιμένει και η κοπέλα του αλλά και η Αφρική… Ίσως γι’ αυτόν το λόγο χρησιμοποιείται η λέξη «it’s waiting there for you» ώστε να μπορέσουμε να υποθέσουμε ότι τον περιμένει οποιοσδήποτε ή οτιδήποτε.

Ρεφρέν:
«It's gonna take a lot to drag me away from you
There's nothing that a hundred men or more could ever do»
Εδώ δηλώνει φανερά την αγάπη που νιώθει για την κοπέλα του, και το δηλώνει σαφέστατα λέγοντας ότι ούτε 100 άνδρες ή περισσότεροι δεν θα κατάφερναν να τον απομακρύνουν από αυτήν. Αυτοί οι μήνες που πέρασαν χώρια ίσως έχουν ενισχύσει τα αισθήματά τους. Τίποτα, λοιπόν, δεν θα μπορούσε να τον αναγκάσει να την αφήσει.

«I bless the rains down in Africa
Gonna take some time to do the things we never had»
Εδώ, όμως, φαίνεται ότι του είναι επίσης δύσκολο να αποχωριστεί την Αφρική. Ίσως να σκέφτεται τι θα συμβεί αν πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στην κοπέλα του και την Αφρική.
Χωρίς την άσκηση οποιασδήποτε μορφής βίας, απλά και μόνο από την ίδια της την ύπαρξη, η Αφρική δείχνει να έχει τη δύναμη να καταφέρει αυτό που δεν θα κατάφερναν ποτέ οι 100 ή περισσότεροι άντρες του προηγούμενου στίχου: να απομακρυνθεί ο άντρας από την κοπέλα του.
Ο άντρας επικαλείται την εικόνα της βροχής, κλασικό σύμβολο αναγέννησης και κάθαρσης, κι αμέσως μετά ζητά περισσότερο χρόνο ώστε να κάνει πράγματα που δεν έκαναν ποτέ. Χωρίς να διευκρινίζει τι είναι αυτό που θέλει να κάνει, αυτό που μπορούμε να υποθέσουμε είναι ότι έχει άμεση ή έμμεση σχέση με τη «σωτηρία της ψυχής του» (salvation) που αναφέρει στο κουπλέ. Μιλώντας για «τα πράγματα που δεν κάναμε ποτέ» ίσως να αναφέρεται σε νέες εμπειρίες που δεν είχαν καν φανταστεί πριν πάνε στην Αφρική.
Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι η χρήση της αντωνυμίας «εμείς» (we) γιατί δείχνει ότι ο άντρας δεν θέλει να επιλέξει μεταξύ της κοπέλας του και της Αφρικής αλλά ελπίζει ότι αυτή θα μείνει μαζί του. Για πόσο καιρό; Ο άντρας δεν δίνει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αλλά ούτε λέει «για πάντα». Το μόνο που ξέρει είναι ότι είναι νωρίς ακόμα για να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Το τετράστιχο του ρεφρέν αποτελεί την επωδό της ζωής του άντρα. Με το τελευταίο δίστιχο προσπαθεί να εστιάσει στον τρόπο με τον οποίο θέλει να ζει με την κοπέλα του δηλώνοντας, έμμεσα, ότι στην Αφρική θα μπορέσει να εκπληρωθεί η ιεροτελεστία της μετάβασης σε μία νέα ζωή με καθαρή πλέον τη ψυχή του.

Στο δεύτερο κουπλέ κάνουν την εμφάνισή τους διάφορα νατουραλιστικά καλολογικά στοιχεία τα οποία σχετίζονται με την Αφρική ίσως επειδή ο άντρας συνειδητοποιεί ότι η «αναγέννηση» που προσδοκά δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σε μία πολιτισμένη χώρα:

«The wild dogs cry out in the night
As they grow restless longing for some solitary company»
Ο άντρας βιώνει αντικρουόμενα συναισθήματα τα οποία μοιάζουν με ουρλιαχτά άγριων σκύλων. Χρειάζεται να μείνει περισσότερο χρόνο μόνος με τις σκέψεις του και δεν αντέχει στην ιδέα να επιστρέψει στη φούρια και την έντονη ζωή της πατρίδας του.

«I know that I must do what's right
As sure as Kilimanjaro rises like Olympus above the Serengeti»
Ξέρει ότι πρέπει να κάνει αυτό που είναι σωστό. Φαίνεται ότι ο άντρας παίρνει την απόφαση να μείνει στην Αφρική. Γι’ αυτόν είναι μονόδρομος. Είναι τόσο ακλόνητος στην απόφασή του όσο ένα βουνό στη μέση μιας ερήμου.
Αμέσως μετά, το ηθοπλαστικό ύφος του στίχου δίνει τη θέση του στην εικόνα του μεγαλοπρεπούς Κιλιμάντζαρο το οποίο ο άντρας παρομοιάζει με τον Όλυμπο.

Το Κιλιμάντζαρο είναι το μεγαλύτερο βουνό της Αφρικής με ύψος 5.895 μ. Για ποιο λόγο παρομοιάζεται με τον Όλυμπο, ο οποίος έχει ύψος 2.918μ., δηλαδή το μισό ύψος του Κιλιμάντζαρο;
Προφανώς η παρομοίωση δεν αφορά το μέγεθος αλλά τον συμβολισμό του Ολύμπου ως «κατοικία των Θεών» και ιερότερο βουνό της αρχαιότητας. Από την άλλη υπάρχει μία εξαιρετική σύμπτωση (;) σχετικά με την ετυμολογία του ονόματος των δύο βουνών. Το όνομα «Όλυμπος», σύμφωνα με τον γλωσσολόγο Georg Curtius, προέρχεται από τη λέξη «ολολαμπής», «ολόλαμπρος» (Grundzügeder Griechischen Etymologie). Το Κιλιμάντζαρο αποτελεί σύνθεση δύο λέξεων: Kilima+Njaro το οποίο στη γλώσσα των Swahili (Σουαχίλι) σημαίνει «λαμπερό βουνό». Με λίγα λόγια ο Όλυμπος και το Κιλιμάντζαρο έχουν το ίδιο όνομα σε διαφορετικές γλώσσες. Για τον άντρα του «Africa», λοιπόν, τα δύο βουνά σημαίνουν το ίδιο πράγμα τόσο ετυμολογικά όσο και συμβολικά!

Στην πραγματικότητα, και σε αντίθεση με τους στίχους του τραγουδιού, το Κιλιμάντζαρο δεν υψώνεται πάνω από την πεδιάδα Serengeti (απέχουν μεταξύ τους περίπου 500 χιλιόμετρα) αλλά πρέπει να επισημάνουμε ότι το τραγούδι γράφτηκε από έναν λευκό που δεν έχει πάει ποτέ του εκεί και γνωρίζει μόνο απ’ όσα έχει δει στην τηλεόραση και απ’ όσα θυμάται από αυτά που έχει διαβάσει στο παρελθόν. Βέβαια, βλέποντας το χάρτη της Αφρικής, το Κιλιμάντζαρο και η πεδιάδα Serengeti φαίνονται δίπλα-δίπλα αλλά στην πραγματικότητα οι αποστάσεις είναι πολύ μεγάλες.


«I seek to cure what's deep inside, frightened of this thing that I've become»
Εδώ γίνεται η τραγική αποκάλυψη που αφορά τον ψυχισμό του άντρα. Ζώντας στην αναπτυγμένη κοινωνία της χώρας του, ανακαλύπτει ότι βαθιά μέσα του έχει μετατραπεί σε τέρας και αναζητά τη θεραπεία, τη σωτηρία της ψυχής του. Για να μπορέσει να ξανά-εκπολιτίσει τον εαυτό του θα πρέπει να βγει έξω από τα σύνορα του πολιτισμού. Η Αφρική, λοιπόν, του δίνει την ευκαιρία να κάνει μία αυτοκριτική και μία ριζική αναθεώρηση των πραγμάτων ώστε να μπορέσει να σώσει τη ψυχή του και να γίνει ο άνθρωπος που επιθυμεί. Αναμφίβολα αγαπάει την κοπέλα του αλλά γι’ αυτόν βασική προτεραιότητα είναι να μπορέσει να γίνει σωστός άνθρωπος. Του είναι αδύνατον να συμβιβαστεί με την ιδέα να επιστρέψει πίσω χωρίς να έχει σώσει τη ψυχή του.

Το ρεφρέν επαναλαμβάνεται αλλά, αργότερα, υπάρχει μία διαφορά: «Hurry boy, she's waiting there for you». Στις προηγούμενες περιπτώσεις, ο στίχος έλεγε «Hurry boy, it's waiting there for you». Για ποιο λόγο αλλάζει εδώ ο στίχος; Πιθανότατα, και με δεδομένο το γεγονός ότι ο άντρας παίρνει την απόφαση να μείνει στην Αφρική, ο νομάδας θέλει να του υπενθυμίσει ότι η κοπέλα του είναι ακόμα εκεί και τον περιμένει. Έτσι, ίσως να θέλει να του δώσει ελπίδες ότι η κοπέλα θα μείνει μαζί του στην Αφρική και θα ζήσουν μαζί όλες εκείνες τις εμπειρίες που θα τους ωριμάσουν και θα τους αλλάξουν τη ζωή.

Η παρτιτούρα του Africa

Η μουσική
Τα φωνητικά στα κουπλέ του τραγουδιού τα κάνει ο David Paich, ο οποίος δεν ήταν ο βασικός τραγουδιστής των Toto αλλά θα λέγαμε ότι ήταν τραγουδιστής «μερικής απασχόλησης» καθώς η φωνή του ακούγεται μόνο σε 1-2 κομμάτια σε κάθε δίσκο του συγκροτήματος. Ο βασικός τραγουδιστής, Bobby Kimball, είναι αυτός που ακούγεται στο ρεφρέν. Στο ρεφρέν του «Africa» κάνουν, επίσης, φωνητικά ο Steve Lukather, κιθαρίστας των Toto, και ο Timothy B.Schmitt, μπασίστας των Eagles.

David Paich

Από μουσικής άποψης, το τραγούδι πήρε αρκετό χρόνο για να ολοκληρωθεί. Ο David Paich είχε γράψει τον ήχο της εισαγωγής σε ένα Yamaha CS-80, που είχε στο καθιστικό του σπιτιού του. Επιπλέον, έγραψε άλλα έξι μέρη διαφορετικών ρυθμών σε ένα keyboard Yamaha-GS1.
Ο ίδιος διηγείται: «Για πολλά χρόνια με άγγιζαν οι διαφημίσεις της UNICEF με εικόνες από την Αφρική που έδειχναν παιδιά να πεινάνε. Πάντα ήθελα να κάνω κάτι που να στρέψει περισσότερη προσοχή σ’ αυτή την ήπειρο. Ήθελα επίσης να πάω εκεί και, κατά κάποιο τρόπο, εφηύρα ένα τραγούδι που να με τοποθετεί στην Αφρική. Είχα τη μελωδία στο μυαλό μου και κάθισα κι έπαιξα τη μουσική σε περίπου 10 λεπτά. Τότε βγήκε και το ρεφρέν όπως το ακούτε. Ήταν σαν να μου το μετέδιδε ο Θεός. Σκέφτηκα: «Έχω ταλέντο. Αλλά δεν έχω και τόσο ταλέντο. Κάτι συνέβη εδώ!»

Έπειτα, ο Paich δούλεψε πάνω στους στίχους για άλλους 6 μήνες και μετά πήγε το βασικό «σκελετό» του τραγουδιού στον drummer των Toto, Jeff Porcaro, με την ιδέα να υπάρχουν κρουστά που να αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της σύνθεσης. Τότε ο Porcaro έβγαλε αφρικάνικες μπαγκέτες με κάτι σαν πώματα μπουκαλιών που ο πατέρας του, Joe Porcaro, και η Emil Richards (αμφότεροι έπαιζαν κρουστά) χρησιμοποίησαν σε ταινίες του National Geographic. Επίσης έφερε ένα marimba (όργανο που μοιάζει με ξυλόφωνο) καθώς και ένα άλλο όργανο σαν pre-synthesizer. Έτσι, στο τραγούδι προστέθηκαν τα παραπάνω όργανα σε συνδυασμό με το Yamaha-GS1, το οποίο εκείνη την εποχή ήταν το νέο μικρό ψηφιακό synthesizer, και είναι αυτό που βγάζει τον ήχο του kalimba.

Το kalimba είναι ένα είδος mbira, ενός αφρικανικού μουσικού οργάνου που αποτελείται από μία ξύλινη σανίδα και από κλιμακωτά μεταλλικά κλειδιά που είναι συνδεδεμένα πάνω της. Το μουσικό αυτό όργανο είναι αρκετά διαδεδομένο στην Ανατολική και Νότια Αφρική.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι το πως εμπλουτίστηκαν τα μέρη των κρουστών. Ο Jeff Porcaro έστησε ένα βαθύ τύμπανο (bass drum), ένα ταμπούρο (snare drum) κι ένα hi-hat και ο Lenny Castro έστησε ακριβώς μπροστά του τα congas. Κοιτάξανε ο ένας τον άλλον και αρχίσανε να παίζουνε τον βασικό ρυθμό. Το βαθύ στο 1, το backbeat στο 3, δίνοντας έτσι την εικόνα του ημιτόνιου, και οι 16ες νότες στο hi-hat. Ο Lenny άρχισε να παίζει ένα δικό του σχέδιο στα congas και τελικά παίζανε επί 5 λεπτά ηχογραφώντας χωρίς να σταματήσουνε ενδιάμεσα. Απλά… παίζανε. Ο Jeff Porcaro τραγουδούσε από μέσα του τη bass line του «Africa» κι έτσι είχανε έναν σχετικό ρυθμό. Μετά, μαζί με τον Lenny, ακούσανε ξανά τα πέντε λεπτά του ίδιου βαρετού ρυθμού. Διαλέξανε τα δύο καλύτερα μέτρα και τα σημειώσανε πάνω στην ηχογραφημένη ταινία.
Κατόπιν ξαναμπήκαν στο στούντιο. Ο Jeff Porcaro κρατούσε μία κουδούνα και ο Lenny ένα shaker. Μόλις τους έκαναν νόημα από το control, ξεκινήσανε να παίζουνε ώστε να μπούνε στο ρυθμό, και όταν η ταινία έφτασε στο μέτρο το οποίο είχανε προσημειώσει, τότε ηχογραφήσανε από πάνω το shaker και την κουδούνα. Έτσι, υπήρχε βαθύ τύμπανο, ταμπούρο, hi-hat, δύο congas, μία κουδούνα και ένα shaker. Κατόπιν, κόψανε την ταινία και φτιάξανε μία λούπα, δηλαδή ένα μέτρο (διάρκειας 4 δευτερολέπτων!) που έπαιζε ξανά και ξανά το ίδιο επί 6 λεπτά.
Ξαναμπήκαν στο στούντιο και, όταν το τραγούδι άρχισε, έπαιζε μόνο ο Paich στα synthesizers ενώ ο Porcaro καθόταν μπροστά σε ένα πλήρες drum set και έπαιζε περισσότερα «πραγματικά» τύμπανα μόνο στο ρεφρέν. Μόλις το τραγούδι επέστρεφε στο κουπλέ ή στην εισαγωγή, ο Porcaro σταματούσε. Άλλωστε, σ’ εκείνο το σημείο ακουγόντουσαν τα κρουστά και τα keyboards. Αυτό που είχανε συνειδητοποιήσει ήταν ότι, έχοντας ένα μέτρο που έπαιζε ξανά και ξανά, υπήρχαν κάποια ακανόνιστα μέρη στο τραγούδι κι έτσι θα έπρεπε ο Lenny να τα «διορθώσει». Έτσι, έπαιξε το τραγούδι ξανά αλλά αυτή τη φορά άλλαξε τον τρόπο του παιξίματος στα γεμίσματα, στη γέφυρα και στο σόλο.
Στο στούντιο κρατήσανε και τα δύο κομμάτια: το αρχικό και το καινούργιο. Κατόπιν, έπρεπε να προσθέσουνε bongos, κουρτίνες (set από μικρές μεταλλικές ράβδους που παράγουν λεπτό ήχο), μεγάλα shakers, gong, ίσως και sleigh bells (κουδουνάκια ελκήθρου που ακούγονται συνήθως σε χριστουγεννιάτικα τραγούδια), ντέφια και, φυσικά, το μπάσο του David Hungate και την κιθάρα του Steve Lukather.

Στο τραγούδι συμμετέχει και ο θρυλικός Jim Horn ο οποίος παίζει το φλάουτο που ακούγεται στο δεύτερο κουπλέ. Ο Jim Horn ήταν ένας από τους πιο περιζήτητους μουσικούς της δεκαετίας του 1970 και του 1980 και ο μόνος μουσικός που έπαιξε σε σόλο δίσκους και των τεσσάρων μελών των Beatles.

Αυτό που συμπεραίνει κανείς, με βάση όλα τα παραπάνω, είναι ότι στο «Africa» ακούγονται πολλά όργανα και ότι έχει γίνει μία πραγματικά πολύ καλή και επαγγελματική δουλειά, κάτι που χαρακτηρίζει όλους τους μουσικούς που αποτελούν τους Toto. Είναι μάλιστα πιθανό ότι το «Africa» είναι το πρώτο τραγούδι στο οποίο χρησιμοποιήθηκε λούπα με ήχο από κρουστά.

Jeff Porcaro

Δεν ήταν τυχαία η δουλειά που έγινε για να βγει ο ήχος των κρουστών που ακούγεται στο «Africa». Σύμφωνα με μία συνέντευξη που έδωσε το 1988 ο Jeff Porcaro στο περιοδικό «Modern Drummer», όταν ήταν 11 ετών οι γονείς του τον είχανε πάρει μαζί τους στην Παγκόσμια Έκθεση της Νέας Υόρκης. Εκεί επισκέφθηκαν το Αφρικάνικο περίπτερο όπου μία ομάδα ανθρώπων έπαιζε κρουστά και είχαν ξετρελάνει τον μικρό Jeff.

Ο ίδιος, πολλά χρόνια αργότερα, εκμυστηρεύθηκε ότι στο «Africa» προσπάθησε να δημιουργήσει έναν ήχο όπως αυτόν που άκουσε τότε, όταν ήταν 11 χρονών.

Ο Jeff, όταν ήταν παιδί, έβλεπε στο Connecticut (τη γενέτειρά του) Πορτορικανούς και Κουβανούς να τζαμάρουν στο πάρκο. Στο Αφρικάνικο περίπτερο, όμως, ήταν η πρώτη φορά που έβλεπε μία ομάδα όπου ο καθένας έπαιζε ένα ρόλο στον οποίο ήταν αυστηρά προσηλωμένος, σαν θρησκευτική ιεροτελεστία, όπου η ένταση ανέβαινε και όλοι μαζί έπεφταν σε έκσταση. Ο εκστασιασμένος Jeff κατάλαβε τότε ότι θα γινόταν drummer. Στο μυαλό του ωρίμαζε η ιδέα να δίνει το ρυθμό σε ένα συγκρότημα αλλά του άρεσαν και οι ορχήστρες που αποτελούνταν μόνο από drummers όπου ο καθένας είχε το ρόλο του. Ο ίδιος, πολλά χρόνια αργότερα, εκμυστηρεύθηκε ότι στο «Africa» προσπάθησε να δημιουργήσει έναν ήχο όπως αυτόν που άκουσε τότε, όταν ήταν 11 χρονών.


Όταν οι Toto ολοκληρώσανε την ενορχήστρωση του τραγουδιού, ο David Paich ακόμα επεξεργαζόταν τους στίχους. Όλοι προσπάθησαν να τραγουδήσουν το κομμάτι αλλά υπήρχαν πολλοί στίχοι που έπρεπε να χωρέσουν σε ένα μικρό διάστημα. Ακόμα κι ο βασικός τραγουδιστής των Toto, Bobby Kimball, προσπάθησε να το τραγουδήσει αλλά δεν μπορούσε να το πει σωστά. Προσπάθησε και ο Steve Lukather αλλά τελικά κατέληξαν στον David Paich.

Η ηχογράφηση του τραγουδιού έγινε σε μία 24κάναλη κονσόλα, με πολλούς μηχανισμούς, την οποία την είχανε πάρει από τον Paul Simon (του γνωστού ντουέτου Simon & Garfunkel). Τα φωνητικά του David Paich ακούγονται στην πραγματικότητα τριπλά καθώς η φωνή του ηχογραφήθηκε τρεις φορές, η μία πάνω στην άλλη. Η ιδέα αυτή ήταν του ίδιου του David Paich που, ακούγοντας πολλές φορές δίσκους των Beatles και των Beach Boys, ήθελε να αποδώσει τον ίδιο ήχο.

Steve Lukather

Ο Steve Lukather σε μία συνέντευξή του θυμάται τις συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η ηχογράφηση:
«Τότε ήταν μια εποχή που θέλαμε να πειραματιστούμε πολύ. Ζούσαμε στο στούντιο. Κανένας μας δεν είχε ακόμα παντρευτεί ή κάνει παιδιά, κι έτσι νοικιάσαμε ένα Winnebago και το είχαμε σταθμεύσει στο parking των Sunset Sound. Δεν χρειαζόταν, λοιπόν, να πάμε σπίτι. Μπορούσαμε να ηχογραφούμε όλη μέρα κι όλη νύχτα κι αν ήθελε κάποιος να κοιμηθεί μπορούσε να πάει στο Winnebago».

Παρά το γεγονός ότι οι κριτικές δεν ήταν πάντα καλές, η προσπάθεια των Toto δικαιώθηκε από τον κόσμο. Στα τέλη του 1982 το «Africa» ακουγόταν όλο και περισσότερο μέχρι που κατέκτησε την κορυφή των Η.Π.Α. και πολλών άλλων χωρών.
«Αν οι κριτικοί είχαν κάποια δύναμη, θα το είχαμε διαλύσει εδώ και πολλά χρόνια», λέει ο Lukather. «Είμαστε εδώ για να τους ενοχλούμε και να τους υπενθυμίζουμε ότι κάποιοι από μας πιστεύουμε ακόμα ότι πρέπει να παίζεις καλά για να είσαι επιτυχημένος» συνεχίζει γελώντας ο Lukather.


Το Νοέμβριο του 1997 οι Toto έπαιξαν για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική. Στη συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ το συγκρότημα έπαιξε το «Africa» με τη συνοδεία Νοτιοαφρικανικής Χορωδίας και μίας ομάδας τυμπανιστών. Το 1998, ο Steve Lukather και ο David Paich έβαλαν τις τελευταίες πινελιές στο δίσκο «Toto XX», όπου συμπεριέλαβαν και το θρυλικό «Africa» όπως παρουσιάστηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το Μάιο του 1998 και αναρριχήθηκε γρήγορα στα charts της Ευρώπης και της Ιαπωνίας.


Δυστυχώς ο ένας εκ των δύο δημιουργών του τραγουδιού, ο Jeff Porcaro, έφυγε νωρίς. Στις 5 Αυγούστου του 1992 και σε ηλικία μόλις 38 ετών, πέθανε από καρδιακή ανακοπή που προκλήθηκε από μια αλλεργική αντίδραση που είχε σε κάποια φυτοφάρμακα που χρησιμοποίησε φροντίζοντας τον κήπο του. Με το «Africa», και την καταπληκτική δουλειά που έκανε στα κρουστά, έμεινε αθάνατος. Αυτό, όμως, που είναι περίεργο είναι το γεγονός ότι αν ακούσετε πολύ προσεκτικά την εισαγωγή του «Africa» θα διαπιστώσετε ότι μόλις στο 3ο δευτερόλεπτο του τραγουδιού, ακούγεται το γέλιο του Jeff Porcaro!


Κείμενο-έρευνα: Κωνσταντίνος Παυλικιάνης