Αυτό που είναι σπουδαίο σ’ αυτό το τραγούδι είναι η αλήθεια του. Λίγοι όμως κατάλαβαν πραγματικά το νόημά του…
Το «Born In The U.S.A.» είναι ευλόγως ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τραγούδια του Bruce Springsteen. Παίζεται κατά κόρον από το ραδιόφωνο και αποτελεί σταθερό μουσικό background των εορτασμών της 4ης Ιουλίου (Ημέρα Ανεξαρτησίας των Η.Π.Α.), παρόλο που στην πραγματικότητα το τραγούδι δεν είναι ο παιάνας του πατριωτισμού που ταιριάζει στον κυματισμό της σημαίας. Και η ειρωνεία είναι ότι το θέμα του τραγουδιού αντηχεί εξίσου ηχηρά στον 21ο αιώνα.
Περιλαμβάνεται στον ομώνυμο δημοφιλή δίσκο του Bruce Springsteen, που κυκλοφόρησε το 1984. Το τραγούδι το έγραψε ο ίδιος ο Springsteen για τους βετεράνους του Βιετνάμ και τα προβλήματα που αντιμετώπισαν επιστρέφοντας στις Η.Π.Α., θέλοντας έτσι να τιμήσει τους φίλους του που έζησαν την εμπειρία αυτού του πολέμου. Κάποιοι από αυτούς δεν επέστρεψαν ενώ πολλοί άλλοι συνάντησαν μεγάλες δυσκολίες επιστρέφοντας από τον πόλεμο.
Ο Πόλεμος του Βιετνάμ ήταν ο πρώτος που έχασαν οι Η.Π.Α., και ενώ οι παλαίμαχοι άλλων πολέμων είχαν την υποδοχή ήρωα, εκείνοι που πολέμησαν στο Βιετνάμ συνάντησαν την πλήρη αδιαφορία του αμερικάνικου κράτους. Το «Born In The U.S.A.», λοιπόν, μιλάει για τους αμέτρητους παλαίμαχους που αγωνίστηκαν να προσαρμοστούν στην πολιτική ζωή αντιμετωπίζοντας τις ψυχολογικές και φυσικές συνέπειες του πολέμου.
Τη δεκαετία του 1980 το ευρύ αμερικάνικο κοινό αισθάνθηκε ντροπή για τον τρόπο που μεταχειρίστηκαν τους βετεράνους του Βιετνάμ, κι αυτό αποδεικνύεται και από τις κινηματογραφικές ταινίες τύπου «Rambo» και από κάποια τραγούδια της εποχής. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το τραγούδι του Bruce Springsteen ήρθε να συμπληρώσει μία άτυπη τριλογία τραγουδιών για το Βιετνάμ, που βγήκαν την ίδια εποχή, καθώς είχε προηγηθεί ο Billy Joel με το «Goodnight Saigon» (1983) και οι Huey Lewis and the News με το «Walking On A Thin Line» (1984).
Η ιστορία του τραγουδιού ξεκίνησε το 1981. Τότε, ο σκηνοθέτης Paul Schrader (γνωστός από τις ταινίες «American Gigolo» και «Cat People») έστειλε στον Springsteen ένα σενάριο για μία ταινία με τίτλο «Born In The U.S.A.», ζητώντας του να γράψει μουσική. Το σενάριο αφέθηκε πάνω στο τραπέζι του τραγουδιστή, αλλά μία μέρα που ο Springsteen δούλευε πάνω σ’ ένα καινούριο τραγούδι του, με τίτλο «Vietnam», έπεσε το βλέμμα του πάνω στο εξώφυλλο του σεναρίου και άρχισε να τραγουδάει για ρεφρέν το στίχο «I was born in the U.S.A.».
Ο τίτλος του σεναρίου έδωσε την ιδέα στον τραγουδιστή να αλλάξει τον τίτλο του τραγουδιού, κι έτσι από «Vietnam» το τραγούδι μετονομάστηκε σε «Born In The U.S.A.» (γι’ αυτό και ο Bruce Springsteen ευχαριστεί τον Paul Schrader στο ένθετο του δίσκου).
Δυστυχώς για τον Schrader, το 1985, όταν ήταν έτοιμος τελικά να γυρίσει την ταινία, ο τίτλος «Born In The U.S.A.» είχε συνδεθεί τόσο πολύ με το τραγούδι ώστε αναγκάστηκε ν’ αλλάξει τον τίτλο της ταινίας. Ο Bruce Springsteen τον βοήθησε δίνοντάς του το τραγούδι «Light Of Day», το οποίο ερμήνευσε η Joan Jett και έγινε ο νέος τίτλος της ταινίας του Schrader.
Το «Born In The U.S.A.» αφηγείται την ιστορία ενός άνεργου και απογοητευμένου βετεράνου του Βιετνάμ. Αναφέρεται στις ρίζες του από την εργατική τάξη, την κατάταξή του στο στρατό, την απώλεια του αδερφού του, και τη δυσάρεστη επιστροφή του στις Η.Π.Α. Ο Bruce Springsteen είπε για το τραγούδι:
- Μιλάει για έναν τύπο που προέρχεται από την εργατική τάξη και που βρίσκεται στη μέση μιας πνευματικής κρίσης, κατά την οποία ο άντρας νιώθει χαμένος. Είναι σαν να μην υπάρχει τίποτα πια που να τον δένει με την κοινωνία. Είναι απομονωμένος από την κυβέρνηση, απομονωμένος από την οικογένειά του, σε σημείο που τίποτα δεν έχει νόημα.
Το αγωνιώδες λυρικό ιντερλούδιο είναι ακόμα περισσότερο συγκλονιστικό, περιγράφοντας τη μοίρα (κυριολεκτικά ή μεταφορικά) του αδερφού του άνδρα: «I had a brother at Khe Sahn fighting off the Viet Cong / They're still there, he's all gone / He had a woman he loved in Saigon / I got a picture of him in her arms now». Πάντως σε κάποιες ηχογραφήσεις και ζωντανές εμφανίσεις, η λέξη «brother» αντικαθίσταται από τη λέξη «buddy».
Ο στίχος κάνει αναφορά στο Khe Sahn, όπου βρισκόταν η μεγαλύτερη αμερικάνικη βάση. Εδώ υπάρχει και ιστορικό λάθος στο στίχο, αφού η αμερικάνικη βάση δεν δέχθηκε την επίθεση των Viet Cong (δηλαδή του Εθνικού Μετώπου για την Απελευθέρωση του Νοτίου Βιετνάμ) αλλά του Βορειοβιετναμέζικου Στρατού. Η μάχη στο Khe Sahn διήρκησε από τις 21 Ιανουαρίου 1968 έως τις 8 Απριλίου και τερματίστηκε με νίκη των Αμερικανών, οι οποίοι έσπασαν την πολιορκία των Βορειοβιετναμέζων αλλά λίγο καιρό αργότερα απέσυραν τα φυλάκιά τους. Η μάχη του Khe Sahn έγινε στις Η.Π.Α. το σύμβολο της ματαιοδοξίας όλων των πολεμικών επιχειρήσεων.
Τα πρώτα demos του τραγουδιού χρονολογούνται μετά τη λήξη της περιοδείας The River Tour (Σεπτέμβριος 1981). Στην αρχή φαίνεται πως ο Springsteen προσπάθησε να κάνει το τραγούδι σε στυλ Rockabilly με beat που θύμιζε country. Εντούτοις, η πρώτη επίσημη ηχογράφηση του τραγουδιού έγινε στο Colts Neck του New Jersey, στις 3 Ιανουαρίου 1982, τον καιρό δηλαδή που ετοίμαζε το άλμπουμ «Nebraska». Στην πρώτη αυτή ηχογράφηση ο Springsteen έπαιζε το τραγούδι μόνος του με μία ακουστική κιθάρα. Η αρχική εκδοχή δεν είχε τον χαρακτήρα του παιάνα, ούτε την αίσθηση της Top 10 επιτυχίας που θα ξεσήκωνε τα πλήθη στα στάδια όλου του κόσμου. Το τραγούδι λειτουργούσε σε μία μικρότερη κλίμακα και ο ακροατής μπορούσε απλά να φανταστεί τον Bruce Springsteen να τραγουδάει μόνος του σε μια σκοτεινή γωνιά, χωρίς να τον συνοδεύουν keyboards, drums ή ηλεκτρικές κιθάρες.
Όμως ο Jon Landau, manager και παραγωγός του Bruce Springsteen, θεώρησε ότι η μουσική δεν ταίριαζε με τους στίχους και επιπλέον δεν ταίριαζε ούτε με το υπόλοιπο υλικό τού υπό δημιουργία νέου δίσκου. Έτσι το «Born In The U.S.A.» δεν συμπεριλήφθηκε στο «Nebraska» και μπήκε στο ράφι (αυτή η πένθιμη ακουστική εκτέλεση κυκλοφόρησε τελικά για πρώτη φορά το Νοέμβριο του 1998, όταν συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ «Tracks», ενώ τον Απρίλιο του 1999 συμπεριλήφθηκε και στο άλμπουμ «18 Tracks»).
Την άνοιξη του 1982 ο Bruce Springsteen ξαναδούλεψε το τραγούδι αλλάζοντας τη μουσική δομή και τη μελωδία και κάνοντας κάποιες μικρές αλλαγές στους στίχους. Στη νέα αυτή εκτέλεση ο Bruce Springsteen εγκατέλειψε την ιδέα της ακουστικής εκδοχής και χρησιμοποίησε όλη την E Street Band έχοντας μάλιστα ένα παρατεταμένο jamming στο τέλος του τραγουδιού.
Η ηχογράφηση με την οποία έγινε γνωστό το τραγούδι πραγματοποιήθηκε στο Power Station της Νέας Υόρκης (441 West 53rd Street). Στα ίδια στούντιο, τα οποία σήμερα ονομάζονται Avatar Studios, έχουν ηχογραφήσει καλλιτέχνες όπως οι Kinks, Aerosmith, The B-52’s, Bon Jovi, Dire Straits, Duran Duran, John Lennon, Serge Gainsbourg, Iggy Pop, Madonna, Journey, George Michael, Moby, Blondie, Chic, Joan Jett, David Bowie κ.α. ενώ από κει πήραν το όνομά τους οι Power Station.
Για το «Born In The U.S.A.» χρειάστηκαν μόνο τρεις λήψεις και μάλιστα με όλους τους μουσικούς να παίζουν μαζί. Ο Bruce Springsteen ακούγεται περισσότερο να φωνάζει παρά να τραγουδά, μετουσιώνοντας την οργή και την απόγνωσή του σε ένα μουσικό συναισθηματικό ξέσπασμα που κορυφώνεται με την σπαρακτική κραυγή του τραγουδιστή λίγο πριν το τέλος του τραγουδιού. Είναι αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν «κάθαρση». Γι’ αυτό άλλωστε και η αληθινή δύναμη του τραγουδιού βρίσκεται στην ερμηνεία του Bruce Springsteen.
Μεγάλο μέρος της ενορχήστρωσης έγινε επί τόπου, συμπεριλαμβανομένου και του εναρκτήριου βροντερού και ξεσηκωτικού riff που παίζει ο Roy Bittan στο synthesizer. Επίσης, το σόλο των drums που ακούγεται προς το τέλος του τραγουδιού είναι εντελώς αυτοσχεδιασμένο.
Η μπάντα που συνόδευε τον Bruce Springsteen είχε χωριστεί σε διάφορα σημεία του στούντιο. Παραγωγοί ανέλαβαν οι Jon Landau, Chuck Plotkin, Bruce Springsteen και Steve Van Zandt. Μηχανικοί ήχου ανέλαβαν οι Toby Scott και Bob Clearmountain.
Αφού ο Springsteen εξήγησε στους μουσικούς τη δομή του τραγουδιού, πήγε στο θάλαμό του και έθεσε το τέμπο. Όταν όλοι ήταν έτοιμοι, ο Toby Scott πάτησε το κουμπί της ηχογράφησης και σε λίγο οι πρώτες λήψεις ήταν γεγονός. Κάποια στιγμή ο τραγουδιστής στράφηκε προς τον Max Weinberg (τον drummer), και κουνώντας τα χέρια αλλόφρονα στον αέρα τού έκανε νόημα να σολάρει, όπως κι έκανε, πιάνοντας μάλιστα κι έναν εντελώς ψυχεδελικό ρυθμό. Ο Scott άκουγε το τραγούδι σε μία λογική ένταση μέσω κάποιων ηχείων Yamaha NS10. Τότε ο Chuck Plotkin του ζήτησε να περάσει τον ήχο στα μεγάλα ηχεία.
TobyScott:
- Αυτό έκανα και θυμάμαι που το άκουγα και έλεγα «Ουάου!». Από την αρχή κιόλας το snare drum ήταν εκρηκτικό και πρέπει να σας θυμίσω ότι μιλάμε για το 1982, όταν στη Νέα Υόρκη κυριαρχούσε η Disco. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε τέτοιος ήχος drums στη Νέα Υόρκη, βασικά δεν υπήρχε πουθενά, και με το synthesizer που έπαιξε στην εισαγωγή ο Danny Federici το τραγούδι ήταν ξεσηκωτικό. Γύρισα στον Chuck Plotkin και τον Jon Landau και τους είπα: «Δεν ξέρω αν αυτό είναι Bruce Springsteen αλλά, διάολε, ακούγεται πολύ καλό!».
Πραγματοποιήθηκαν 8 λήψεις και επιλέχθηκε ως βασική η 6η. Ο Scott ετοίμασε μία μίξη με τα καλύτερα μέρη των μουσικών κι έτσι όλοι μπορούσαν να ακούσουν το τραγούδι που στην αρχική του μορφή είχε διάρκεια 10 λεπτά! Όταν οι μουσικοί μπήκαν στο control room και άκουσαν το κομμάτι είπαν: «Θεέ μου! Ποτέ δεν έχουμε ξανακούσει κάτι τέτοιο!». Εκείνη την εποχή αυτός ο ήχος του τραγουδιού ήταν εντελώς επαναστατικός και διαφορετικός από οτιδήποτε άλλο. Βέβαια στο τελικό κόψιμο κράτησαν 4 λεπτά και 39 δευτερόλεπτα, αφαιρώντας μεταξύ άλλων και το… ψυχεδελικό σόλο του Max Weinberg. Η οριστική μορφή του τραγουδιού είναι αυτή που κυκλοφόρησε δύο χρόνια αργότερα και συμπεριλήφθηκε στο δίσκο «Born In The U.S.A.».
(photo 1)
Το «Born In The U.S.A.» αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης της Annie Leibowitz για τη διάσημη φωτογραφία-εξώφυλλο με τον πισινό του Bruce Springsteen σε πρώτο φόντο και την αμερικάνικη σημαία στο βάθος. Η Leibowitz έκανε μεταξύ άλλων τα εξώφυλλα των δίσκων «She’s So Unusual» και «True Colors» της Cindy Lauper ενώ έχει στο βιογραφικό της και πολλές άλλες διάσημες φωτογραφίες. Στην περίπτωση του Bruce Springsteen, η Leibowitz χρειάστηκε να επιστρατεύσει και τις ρητορικές της ικανότητες προκειμένου να τον πείσει να χρησιμοποιήσει τη φωτογραφία για το εξώφυλλο του δίσκου (κι αφού τα κατάφερε, κάποιοι άνθρωποι βλέποντας το εξώφυλλο σκέφτηκαν ότι ο Bruce Springsteen κατουράει την αμερικάνικη σημαία!). Ο ίδιος σε μία συνέντευξή του στο βρετανικό περιοδικό New Musical Express (1996) είπε:
- Προφανώς ξεπέρασα τις ανασφάλειές μου! Αυτή η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι η μόνη που κάθε φορά που τη βλέπω νιώθω ότι με δείχνει σαν καρικατούρα του εαυτού μου.
Στις 30 Οκτωβρίου κυκλοφόρησε και σε single έχοντας στη β’ πλευρά το «Shut Out The Light», ένα άλλο τραγούδι που μιλούσε επίσης για τους βετεράνους του Βιετνάμ. Το single του «Born In The U.S.A.» έφτασε στο Νο 9 των Η.Π.Α. και στο Νο 5 της Μεγάλης Βρετανίας. Επίσης έγινε Νο 1 στην Ιρλανδία και τη Νέα Ζηλανδία, Νο 2 στην Αυστραλία, Νο 5 στην Ολλανδία, Νο 8 στο Βέλγιο, Νο 11 στον Καναδά και τη Σουηδία, Νο 13 στην Αυστρία, Νο 19 στη Φινλανδία και Νο 20 στην Ιταλία και τη Νορβηγία.
Το τραγούδι συνέπεσε με το εθνικιστικό πνεύμα της εποχής, καθώς εκείνο το καλοκαίρι είχαν διεξαχθεί οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Los Angeles ενώ ακολουθούσαν και οι προεδρικές εκλογές. Υπήρξε μία έξαρση του πατριωτικού αισθήματος και τα χρώματα της αμερικάνικης σημαίας βρίσκονταν παντού. Όμως παρά τη μεγάλη του επιτυχία, το «Born In The U.S.A.» είναι ένα από τα πιο παρερμηνευμένα τραγούδια που βγήκαν ποτέ, κι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι ακροατές έδωσαν σημασία μόνο στο ρεφρέν, αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους πικρούς ειρωνικούς στίχους που αφηγούνταν την σπαραξικάρδια ιστορία ενός απελπισμένου βετεράνου. Πολλοί ακροατές, λοιπόν, το άκουγαν και το εξέλαβαν ως μία… μουσική ηχώ του «Morning In America», της προεκλογικής διαφήμισης για την επανεκλογή του Ronald Reagan!
Οι περισσότεροι άνθρωποι νόμιζαν (και πολλοί ακόμα το νομίζουν) ότι το «Born In The U.S.A.» είναι ένα πατριωτικό τραγούδι για την αμερικάνικη υπερηφάνεια ενώ στην πραγματικότητα αποτελεί κόλαφο για το Αμερικάνικο κράτος και τα βιετναμικά πεπραγμένα του, ρίχνοντας μία επονείδιστη ματιά στο πως συμπεριφέρθηκε η Αμερική στους βετεράνους της. Ο Bruce Springsteen το θεωρεί ως ένα από τα καλύτερά του τραγούδια και τον ενοχλεί που είναι τόσο ευρέως παρερμηνευμένο. Κι η αλήθεια είναι ότι με το εύθυμο και ενθουσιώδες ρεφρέν και το πατριωτικό εξώφυλλο του δίσκου είναι εύκολο να νομίσει κανείς ότι το τραγούδι έχει να κάνει περισσότερο με την αμερικάνικη υπερηφάνεια παρά με την ντροπή του Βιετνάμ.
Όμως, ακούγοντας τους στίχους, το μήνυμα του τραγουδιού είναι ευδιάκριτο και καθόλου αινιγματικό. Μόνο αν κάποιος δεν ακούσει καθόλου τα πικρά κουπλέ, και περιοριστεί σκόπιμα στο ρεφρέν-ύμνο, μπορεί να το εκλάβει ως δήλωση της αμερικάνικης υπερηφάνειας. Άλλωστε ο Bruce Springsteen ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης έχει αφιερώσει τη ζωή του στο να δοξάζει την ειρήνη και να δείχνει στους Αμερικάνους πόσο λάθος είναι ένας πόλεμος. Η ιστορία των Η.Π.Α. περιέχει πολλά γεγονότα για τα οποία αυτή η χώρα πρέπει να είναι περήφανη, αλλά και πολλά για τα οποία θα πρέπει να ντρέπεται. Ο Bruce Springsteen πιστεύει στην ατέρμονη αναζήτηση της αλήθειας και είναι ένας από αυτούς τους μεγάλους Αμερικάνους καλλιτέχνες που έχουν το θάρρος να μνημονεύουν εξίσου το καλό και το κακό, πράγμα που στο «Born In The U.S.A.» το κάνει με τον πλέον ιδανικό τρόπο, τόσο στιχουργικά όσο και μουσικά. Μέσα από τη μοναδική μουσική δομή του τραγουδιού, με το γεμάτο ηλεκτρική ενέργεια ρεφρέν που αντιπαραβάλλεται με την απελπισμένη αφήγηση των στίχων, ο Springsteen υφαίνει επιδέξια τη θλίψη μαζί με το θυμό, και τη λύπη μαζί με τη νοσταλγία. Η ένταση αυτή της αντιπαραβολής αποτελεί και τη θεμελιώδη βάση για την κατανόηση του τραγουδιού.
Ο Springsteen δεν τραγουδάει για την ήττα σε έναν πόλεμο αλλά για την απώλεια της τιμής, της αξιοπρέπειας και της αληθινής αίσθησης της εθνικής υπερηφάνειας. Η εργατική τάξη δεν είχε πλέον το δικαίωμα λόγου στην εξωτερική πολιτική ή στις αποφάσεις που λαμβάνονταν από την κυβέρνηση. Η μετωνυμία Vietnam/hometown χρησιμεύει όχι μόνο για την αναφορά στον Πόλεμο του Βιετνάμ αλλά και για τον συμβολισμό της κοινωνικής και οικονομικής απομόνωσης της αμερικανικής εργατικής τάξης. Η οικονομική ερήμωση ξερίζωνε τη βάση της ταυτότητας της εργατικής τάξης, για να επαναφυτέψει μέσα της το όξινο χώμα του εθνικισμού.
Ο Bruce Springsteen αποκαλύπτει μέσα από το τραγούδι του την αποτυχία του κοινωνικού πατριωτισμού και το αίσθημα του εργάτη που αισθάνεται να επιτίθενται στο σπίτι του κι εκείνος να μάχεται μέσα στην απομόνωση και τη σιωπή. Τα οικονομικά θεμέλια της εργατικής τάξης εξαφανίζονταν και οι πολιτικοί δεν πρόσφεραν καμία προστασία. Ότι έμεινε ήταν μία εκκωφαντική, αλλά απατηλή, εθνική υπερηφάνεια.
Το ηχηρό ρεφρέν του «Born In The U.S.A.» είναι λοιπόν μία κραυγή θλίψης και στην ουσία αυτό που θέλει να πει είναι το να γεννιέται κανείς στις Η.Π.Α. δεν είναι περηφάνια αλλά πληγή. Το ανατρεπτικό τραγούδι του Springsteen «αγκαλιάζει» τους βετεράνους, τις οικογένειές τους, τους διαδηλωτές, την εργατική τάξη, και γενικά όλους αυτούς που υπέφεραν στο όνομα των Η.Π.Α., και εκφράζει με δηκτικότητα τη μεγάλη δυστυχία που βιώνουν οι μικρές κοινότητες όπου το αμερικάνικο όνειρο δεν φαίνεται πλέον εφικτό. Σίγουρα το «Born In The U.S.A.» δεν τονίζει το πατριωτικό αίσθημα, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά εκφράζει τις κακοήθειες της αμερικανικής κοινωνίας της δεκαετίας του 1980 χωρίς, όμως, να γίνεται αντιαμερικανικό. Θα λέγαμε ότι στέκεται επάξια δίπλα στο «Ohio» των Crosby, Stills, Nash & Young και στο «Blowin’ In The Wind» τουBob Dylan.
Στα τέλη Αυγούστου του 1984, ο δίσκος «Born In The U.S.A.» πήγαινε πολύ καλά και τα τραγούδια του παιζόταν συνέχεια στο ραδιόφωνο, ενώ η σχετική περιοδεία του Bruce Springsteen έτυχε ιδιαίτερης προβολής από τον Τύπο.
Οι εμφανίσεις του τραγουδιστή στο Capital Centre, έξω από την Washington, τράβηξαν ακόμα περισσότερο την προσοχή των μέσων ενημέρωσης. Στο δελτίο ειδήσεων του CBS, ο δημοσιογράφος Bernard Goldberg είδε στο πρόσωπο του Bruce Springsteen έναν σύγχρονο ήρωα του Horatio Alger (στα μέσα του 19ου αιώνα ο Horatio Alger ήταν από τους πρώτους που «δημιούργησαν» το American Dream, γράφοντας δεκάδες εφηβικά μυθιστορήματα, στα οποία κάποιος πιτσιρικάς ξεκινούσε πάμπτωχος, αλλά χάρη στη σκληρή δουλειά πετύχαινε στη ζωή του).
Ο διευθυντής προγράμματος ενός μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού της Νέας Υόρκης αποκάλεσε τον Bruce Springsteen «εκπρόσωπο του πατριωτισμού» και «Ronald Reagan του Rock n’ roll»!
Ο πολυδιαβασμένος συντηρητικός αρθρογράφος George Will, αφού παρευρέθηκε σε μία συναυλία του Bruce Springsteen, δημοσίευσε ένα άρθρο στις 13 Σεπτεμβρίου 1984 με τίτλο «A Yankee Doodle Springsteen». Στο άρθρο αυτό εγκωμίαζε τον τραγουδιστή και τον παρουσίαζε ως υπόδειγμα των κλασικών αμερικανικών αξιών, γράφοντας μεταξύ άλλων:
- Δεν έχω καμία ιδέα για τις πολιτικές πεποιθήσεις του Springsteen, αν υπάρχουν, αλλά στις συναυλίες του κυμάτιζαν σημαίες ενώ τραγουδούσε τραγούδια για τους δύσκολους καιρούς. Δεν είναι κλαψιάρης, και η απαγγελία κλειστών εργοστασίων και άλλων προβλημάτων φαίνεται πάντα να υπογραμμίζεται από μία μεγάλη και εύθυμη επιβεβαίωση: «Born in the U.S.A.»!
Εκείνη την εποχή βρισκόταν σε εξέλιξη η καμπάνια για τις προεδρικές εκλογές, και ο George Will είχε διασυνδέσεις με το επιτελείο του προέδρου Ronald Reagan. Ο Will νόμιζε ότι ο Springsteen θα υποστήριζε την επανεκλογή του προέδρου (προφανώς αγνοούσε τις φιλελεύθερες απόψεις του Springsteen και ότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση να υποστηρίξει τον Reagan) και απευθύνθηκε στο γραφείο του Michael Deaver, ο οποίος ήταν ένας από τους σημαντικότερους συμβούλους του προέδρου. Το επιτελείο του Deaver εισέπραξε μία ευγενική άρνηση εκ μέρους του Bruce Springsteen. Εντούτοις, το τραγούδι χρησιμοποιήθηκε στις προεκλογικές ομιλίες του Reagan, έστω και χωρίς άδεια. Μάλιστα στις 19 Σεπτεμβρίου 1984, ο Ronald Reagan, κατά τη διάρκεια προεκλογικής του ομιλίας στο Hammonton του New Jersey, είπε:
- Το μέλλον της Αμερικής στηρίζεται στα χιλιάδες όνειρα που βρίσκονται στις καρδιές σας. Στηρίζεται στο μήνυμα ελπίδας των τραγουδιών ενός άντρα που τόσοι πολλοί νέοι Αμερικανοί θαυμάζουν: τον Bruce Springsteen από το New Jersey. Και η δική μου δουλειά είναι να σας βοηθήσω να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας.
Όλοι αυτοί που επιδίωξαν να προσδώσουν στον Bruce Springsteen το ρόλο του Ronald Reagan με σφιχτά blue jeans και δερμάτινα τζάκετ, έχασαν μία μικρή λεπτομέρεια: ότι το «Born In The U.S.A.» είναι τραγούδι διαμαρτυρίας. Ο Springsteen εξοργίστηκε με το γεγονός ότι ο Ronald Reagan χρησιμοποίησε το τραγούδι στην προεκλογική του εκστρατεία. Το θέμα είναι ότι τόσο ο Ronald Reagan όσο και άλλα δεξιά στελέχη εγκωμίαζαν το τραγούδι και τον ίδιο τον τραγουδιστή δείχνοντας ότι χάσανε εντελώς το μήνυμα των στίχων και αντιστρέψανε τη σημειολογία του μηνύματος. Ο Bruce Springsteen βγήκε μάλιστα δημόσια και είπε ότι ο πρόεδρος δεν κατάλαβε το νόημα του τραγουδιού. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Ronald Reagan θα εκτιμούσε τους πλήρεις στίχους του τραγουδιού. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι το τραγούδι αντί να εμπνεύσει προβληματισμό σχετικά με ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα της Αμερικής, τελικά προκάλεσε σοβινιστικές ρητορείες ισχυρών Ρεπουμπλικάνων και τον πατριωτικό κυματισμό αμερικανικών σημαιών από τους νέους.
Το 1998 εκδόθηκε το βιβλίο του Bruce Springsteen «Songs» όπου ο τραγουδιστής γράφει για το «Born In The U.S.A.»: «Για να γίνει κατανοητή η πρόθεση του τραγουδιού, έπρεπε ο κόσμος να επενδύσει σε χρόνο και προσπάθεια ώστε να απορροφήσει τη μουσική και τους στίχους. Αλλά πολλοί άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν αυτόν τον τρόπο στη μουσική. Υποθέτω ότι η ίδια μοίρα περίμενε και το «This Land Is Your Land» του Woody Guthrie, αλλά αυτό δεν μ’ έκανε να αισθανθώ καλύτερα».
Ο Αμερικανός τραγουδοποιός Steve Earle σε μία συνέντευξή του έκανε τον ίδιο παραλληλισμό:
- Η γενιά μου μεγάλωσε με το «This Land Is Your Land», με κάποιους να ξέρουν τι ήθελε να πει το τραγούδι και άλλους όχι. Εγώ έτυχε να μεγαλώσω γνωρίζοντας σε τι αναφερόταν. Αλλά όλα τα άλλα παιδιά με τα οποία μεγάλωσα, το τραγουδούσαν στο σχολείο με τον τρόπο που ο Ronald Reagan αναφέρθηκε στο «Born In The U.S.A.».
Το 2005, σε μία συνέντευξή του στο National Public Radio, ο Bruce Springsteen είπε:
- Αυτό (σ.σ. το «Born In The U.S.A.») ήταν την εποχή που οι Ρεπουμπλικάνοι τιθάσευαν την τέχνη υιοθετώντας οτιδήποτε φαινόταν πρωτίστως Αμερικάνικο, και αν ήσουν στην άλλη πλευρά ήσουν κατά κάποιο τρόπο αντιπατριωτικός. Εγώ κάνω αμερικάνικη μουσική και γράφω για τον τόπο που ζω και για το ποιος είμαι, όλη μου τη ζωή. Γι’ αυτά τα πράγματα αγωνίζομαι και γι’ αυτά παλεύω. Στα τραγούδια μου, το πνευματικό μέρος, το μέρος της ελπίδας, είναι στα ρεφρέν, κάτι που πήρα από τη μουσική Gospel και την εκκλησία. Τα μελαγχολικά μέρη και η καθημερινή πραγματικότητα βρίσκονται στις λεπτομέρειες των κουπλέ.
Βέβαια δεν απουσίασαν κι αυτοί που κατηγόρησαν τον Bruce Springsteen για υποκρισία, έχοντας ως επιχείρημα ότι στο «Born In The U.S.A.» τραγούδησε σε πρώτο πρόσωπο για τον πόλεμο στο Βιετνάμ ενώ στην πραγματικότητα ουδέποτε πολέμησε εκεί.
Για την ευρεία παρανόηση του τραγουδιού δεν μπορούμε ασφαλώς να θεωρήσουμε 100% υπεύθυνο τον Bruce Springsteen. Εντούτοις έχει ένα μέρος ευθύνης, κυρίως επειδή δεν καθοδήγησε τους ακροατές του και δεν πλαισίωσε έγκαιρα το μήνυμα του τραγουδιού.
Το μουσικό βίντεο του «Born In The U.S.A.» σκηνοθετήθηκε από τον John Sayles και αποτελεί λήψη ζωντανής εμφάνισης του Bruce Springsteen και της E Street Band. Η μαγνητοσκοπημένη εικόνα έχει συγχρονιστεί –μάλλον αποτυχημένα- με την ηχογράφηση στο στούντιο, γεγονός που οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στο γεγονός ότι δεν υπήρχε αρκετός χρόνος ώστε να μιξαριστεί ο ήχος της συναυλίας.
Η λήψη αυτή συνδυάστηκε με αποσπασματικές σκηνές ανθρώπων της εργατικής τάξης από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, δίνοντας έμφαση στις εικόνες οι οποίες έχουν κάποια σύνδεση με το τραγούδι, όπως βετεράνους του Βιετνάμ, παιδιά Αμερικανο-ασιατών, εγκαταστάσεις διύλισης πετρελαίου, νεκροταφεία κ.λπ. τελειώνοντας με τον Bruce Springsteen να ποζάρει μπροστά από μία αμερικάνικη σημαία.
Το Δεκέμβριο του 1984 ο Αμερικανός παραγωγός και D.J. Arthur Baker κυκλοφόρησε σε maxi single τρία remix του «Born In The U.S.A.» (Freedom Mix, Dub και Radio Mix), που έκανε στο Shakedown Studio της Νέας Υόρκης με συνεργάτη τον Toby Scott. Ο Baker έκανε ριζικές αλλαγές στο τραγούδι, περισσότερες κι από αυτές που είχε κάνει στο «Dancing In The Dark» και στο «Cover Me». Έκοψε το synthesizer, το glockenspiel και τα drums, και αφαιρώντας όλα τα ενδεχομένως παραπλανητικά στοιχεία, έδωσε έμφαση στην πένθιμη πλευρά του τραγουδιού προσθέτοντας μόνο κάποια επιπλέον φωνητικά από τους Latin Rascals. Από εμπορικής άποψης τα remix δε βρήκαν ιδιαίτερη ανταπόκριση και αποδείχτηκαν λιγότερο επιτυχημένα από τις προηγούμενες προσπάθειες του Arthur Baker.
Το 1986 ο Bruce Springsteen κυκλοφόρησε μία ζωντανή ηχογράφηση του τραγουδιού, η οποία περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «Live/1975-85». Η ηχογράφηση αυτή έγινε στις 30 Σεπτεμβρίου 1985 στο Los Angeles Coliseum, όπου έδωσε συναυλία ο Springsteen στο πλαίσιο του Born In The U.S.A. Tour. Μ’ αυτό το τραγούδι άνοιγε κατά κανόνα τις συναυλίες του.
Στις 13 Οκτωβρίου 1986 το έπαιξε στο πρώτο Bridge School Benefit (συναυλία για φιλανθρωπικούς σκοπούς που γίνεται κάθε χρόνο).
Το 1988, στο Tunnel Of Love Express Tour, το «Born In The U.S.A.» έκλεινε κατά κανόνα το πρώτο μέρος των συναυλιών ενώ την ίδια χρονιά ο Bruce Springsteen το ερμήνευσε και άλλες 20 φορές κατά τη διάρκεια του Amnesty International Tour.
Το 1992-1993, στο Other Band Tour, το τραγούδι ακουγόταν προς το τέλος των συναυλιών και με περισσότερα κιθαριστικά μέρη στη θέση του synthesizer.
Στην περιοδεία Ghost Of Tom Joad Tour (1995-1997) ο Bruce Springsteen ανασχημάτισε ριζικά το «Born In The U.S.A.» παίζοντας μία σόλο ακουστική εκτέλεση, στην οποία ο τίτλος του τραγουδιού ακουγόταν μόλις δύο φορές. Αυτό βέβαια συνδεόταν και με το γενικότερο πνεύμα εκείνης της περιοδείας καθώς και με την προσπάθεια του Bruce Springsteen που ήθελε να κάνει σαφές το νόημα του τραγουδιού, μέσω των συναυλιών αλλά και των τηλεοπτικών του συνεντεύξεων. Κατά την παρουσίαση του τραγουδιού ο Springsteen έλεγε στο κοινό ότι ως δημιουργός θα είχε την τελευταία λέξη. Έτσι παρουσίασε το τραγούδι κατά τρόπο που να μην υπάρξει περίπτωση παρερμηνείας του, πλην όμως το κοινό διχάστηκε. Η νέα αυτή ενορχήστρωση άρεσε πολύ σε μία μερίδα οπαδών, ενώ κάποιοι άλλοι αισθάνθηκαν ότι χάθηκαν οι μουσικές ειρωνείες του κομματιού.
Στην περιοδεία Reunion Tour (1999-2000), το «Born In The U.S.A.» δεν ήταν πάντα στο setlist. Όμως όσες φορές το ερμήνευσε ο Bruce Springsteen προτίμησε και πάλι την ακουστική folk/blues εκτέλεση, αυτή τη φορά παίζοντας με μία 12χορδη slide κιθάρα. Μία τέτοια εκτέλεση περιλαμβάνεται στο CD και DVD «Bruce Springsteen & the E Street Band: Live In New York City» (2001).
Στις περιοδείες The Rising Tour (2002) και Vote For Change (2004) ο Bruce Springsteen επέστρεψε στη γνωστή εκτέλεση του τραγουδιού με όλη τη μπάντα, αν και φαίνεται ότι αυτό συνέβη μόνο στο αμερικάνικο μέρος της περιοδείας καθώς το ευρωπαϊκό κοινό άκουσε την ακουστική εκτέλεση. Εντούτοις, στο DVD «Live In Barcelona» (2002) το τραγούδι ακούγεται με την πλήρη μπάντα.
Στις περιοδείες Devils And Dust Tour (2005), Magic Tour (2007-2008) και Working On A Dream Tour (2009), το «Born In The U.S.A.» ακούστηκε λίγες μόνο φορές ενώ τον Ιούνιο του 2009 ο Bruce Springsteen αρνήθηκε να το παίξει στο Glastonbury Festival, παρά την έντονη απαίτηση του κοινού, μέρος του οποίου αποχώρησε απογοητευμένο.
Άλλες εκτελέσεις
Το «Born In The U.S.A.» έχει εμφανιστεί σε διάφορες εκδοχές, από ορχηστρική country εκτέλεση μέχρι παιδικό τραγουδάκι ερμηνευμένο από παιδική χορωδία.
Boss & the Bandits (1984, κυκλοφόρησαν το «Born In North Van» βασισμένο πάνω στο «Born In The U.S.A.»).
Stanley Clarke (1985, άλμπουμ «Find Out!». Η εκτέλεση αυτή μοιάζει με παρωδία της λευκής arena Rock από έναν μαύρο καλλιτέχνη, το Rap στυλ του οποίου συνδυάζεται με τους πικρούς στίχους του Bruce Springsteen).
Το τραγούδι ερμήνευσαν επίσης οι Arcade Fire και ο Σουηδο-Αργεντινός τραγουδοποιός Jose Gonzalez, ο οποίος δεν δίστασε να το τραγουδήσει ζωντανά σε μία σόλο ακουστική εκτέλεση επιλέγοντας να παρακάμψει το ρεφρέν με τον τίτλο του τραγουδιού.
Το γερμανικό συγκρότημα J.B.O. (James Blast Orchester) έκανε μία παρωδία του τραγουδιού, με τίτλο «Born In Der Nase», ενώ ο Andras Kern τραγούδησε το… «Born In Budapest» («Pesten Szulettem»).
Το 1995 προβλήθηκε στους κινηματογράφους η κωμική ταινία του Michael Moore «Καναδικό Μπέικον» (Canadian Bacon), όπου υποτίθεται ότι ο Καναδάς και οι Η.Π.Α. βρίσκονται σε στάδιο Ψυχρού Πολέμου και μία ομάδα Αμερικανών διασχίζει τον Καναδά τραγουδώντας το «Born In The U.S.A.». Σε ένα προφανές κλείσιμο του ματιού στη διαδεδομένη παρανόηση των στίχων, οι χαρακτήρες της ταινίας ξέρουν να τραγουδούν μόνο το ρεφρέν του τραγουδιού!
Στην ταινία “Επικίνδυνη Αποστολή – Πρωτόκολλο: Φάντασμα” (Mission Impossible - Ghost Protocol, 2011) υπάρχει μία σκηνή η οποία διαδραματίζεται στη Μόσχα, όπου ο Τομ Κρουζ φοράει μπλούζα με το εξώφυλλο του single “Born In The U.S.A.”.
Το “Born In The U.S.A.” ακούστηκε επίσης στην εκπομπή «Αλ Τσαντίρι News» (2012) και είναι ένα από τα αγαπημένα τραγούδια του Μάνου Πυροβολάκη.
Τον Ιούνιο του 1998 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Jim Cullen «Born In The U.S.A.: Bruce Springsteen And The American Tradition».
Επίσης, η Chrysler πρόσφερε στον Bruce Springsteen 12.000.000 δολάρια για να χρησιμοποιήσει το «Born In The U.S.A.» στη διαφημιστική της εκστρατεία, αλλά ο Springsteen αρνήθηκε κι έτσι η εταιρία χρησιμοποίησε τελικά το «The Pride Is Back» του Kenny Rogers. Άλλωστε ο Bruce Springsteen ποτέ δεν αμαύρωσε τη φήμη του για χάρη των χρημάτων, καθώς ουδέποτε έδωσε την άδεια να χρησιμοποιηθεί η μουσική του για να πωληθούν κάποια προϊόντα.
Το περιοδικό Rolling Stone κατέταξε το «Born In The U.S.A.» στο Νο 275 των 500 καλύτερων τραγουδιών όλων των εποχών και το 2001 η Αμερικανική Ένωση Δισκογραφικών Εταιριών (Recording Industry Association of America) συμπεριέλαβε το τραγούδι στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Songs Of The Century.
Κωνσταντίνος Παυλικιάνης
BORN IN THE U.S.A. – Bruce Springsteen
Born down in a dead man's town
the first kick I took was when I hit the ground
you end up like a dog that's been beat too much
till you spend half your life just covering up
Born in the U.S.A.
I was born in the U.S.A.
I was born in the U.S.A.
Born in the U.S.A.
Got in a little hometown jam
So they put a rifle in my hand
Sent me off to a foreign land
To go and kill the yellow man
(Chorus)
Come back home to the refinery
Hiring man says "Son if it was up to me"
Went down to see my V.A. man
He said "Son, don't you understand"
I had a brother at Khe Sahn fighting off the Viet Cong
They're still there, he's all gone
He had a woman he loved in Saigon
I got a picture of him in her arms now
Down in the shadow of the penitentiary
Out by the gas fires of the refinery
I'm ten years burning down the road
Nowhere to run ain't got nowhere to go
(Chorus)
I'm a long gone Daddy in the U.S.A.
(Chorus)
I'm a cool Rocking Daddy in the U.S.A.
Αν σου αρέσει να γράφεις για μουσικά θέματα, σε περιμένουμε στην ομάδα συντακτών του ιστορικού, ανεξάρτητου, πολυφωνικού, υγιούς και δημοφιλούς ηλεκτρονικού περιοδικού μας.
Στείλε το άρθρο σου
σχολιάστε το άρθρο
#28186 / 30.11.2013, 18:13 / Αναφορά Εξαιρετικά ενδιαφέρον ! |
#28187 / 30.11.2013, 19:54 / Αναφορά θυμαμαι μια κοντρα που ειχε ξεσπασει αρχες δεκαετιας 80 πριν το BORN IN THE USA για το ποιος ειναι σημαντικοτερος τραγουδοποιος ,ο SPRINGSTEEN η ο FOGERTY.τα επηχειρηματα τοτε των αρθρογραφων ηταν οτι ο SPRINGSTEN εγραφε για φτωχεια,μιζερια,μεροκαματο,γενικα απαισιοδοξες καταστασεις ενω ο FOGERTY για δαση ,ποταμια ,λιμνες αμερικανικος νοτος,κ.τ.λ. |