Ταξιδεύοντας με τα μουσικά παραμύθια των «Χειμερινών Κολυμβητών»

Όσο έπαιζε στο κασετόφωνο το κομμάτι προσηλωμένη άκουγα τη φωνή του «παππού» (γιατί έτσι νόμιζα τότε τον Μπακιρτζή) όπου σε συνδυασμό με τα χάλκινα , και το γρήγορο ρυθμό του κομματιού, ξεδιπλώνονταν αναρίθμητες εικόνες στα μάτια μου (το μηχανάκι αστράφτει στον ήλιο…τ’ αχτένιστα μαλλιά σου καλέ μου ψες ήταν καλοχτενισμένα… ), ταξίδευα μαζί τους! Από τότε νιώθω πως εγώ κι οι «Χειμερινοί Κολυμβητές» μεγαλώσαμε μαζί, άλλωστε ηλικιακά με την «γέννηση» της μπάντας το 1979 μας χωρίζουν 2 χρόνια.

Όποτε κάποιος αναφέρει τους «Χειμερινούς Κολυμβητές» στο μυαλό μου έρχεται αυτό το μικρό (σε διάρκεια) και ρομαντικό τραγουδάκι, που μπορεί να μην χαρακτηρίζει το είδος μουσικής τους σκιαγραφεί όμως το «ρομαντισμό» των ανθρώπων που την αποτελούν…

Έλα πουλί μου να πάμε στην Πέραμο / στην Αρτζεντίνα να βρεθούμε
Φωτιές να δουν τα πέλαγα / πω πω χαρές τ’ αστέρια…

Η πραγματική όμως «μαγεία» των «Χειμερινών Κολυμβητών» είναι οι ζωντανές τους εμφανίσεις. Έχουν την ικανότητα με τη μουσική τους να σε κάνουν να «χάνεσαι» σε ένα πολιτιστικό παραμύθι αιώνων. Η συμμέτοχή σου στην επιλογή των κομματιών που θα παίξουν είναι απαραίτητη (μέσα σ’ αυτά είναι και κομμάτια αγαπημένα τους- και δικά σου -άλλων καλλιτεχνών). Έτσι, το πρόγραμμά τους διαμορφώνεται πάντα από το κοινό. Νιώθεις σαν να είσαι σε μια μεγάλη παρέα που πίνει τα κρασάκια της, συζητάει και το χει ρίξει στο τραγούδι. Ούτε να διανοηθείς πως θα φύγεις με απορίες… Ο Μπακιρτζής θα σου πει την ιστορία του κάθε κομματιού, τη γέννησή του ή ακόμα και τι μπορεί να τους έχει συμβεί με κάποιο από αυτά. (Θυμάμαι, πέρσι σε μια συναυλία τους πριν παίξουν το «5 μάγκές στον Περαία» μας έλεγε πως τον είχε καλέσει η δασκάλα του γιου στο νηπιαγωγείο, γιατί είχε σηκώσει τα παιδάκια να τραγουδήσουν κάποιο κομμάτι που θελαν. Ο γιος του είπε το «5 μάγκές στον Περαία». Η διαφωνία της δασκάλας με το κομμάτι είχε να κάνει με το ό,τι δεν είναι σωστό ένα παιδάκι να τραγουδάει κομμάτι που οι στίχοι του αναφέρονται στα ναρκωτικά…) Επίσης, δεν θα λείψει και κάποιος επίκαιρος στίχος (εκτός από σχόλιο)… Κάποτε, μετά τον πόλεμο στην Γιουγκοσλαβία άκουσα το εξής στιχάκι (αν το θυμάμαι καλά): «Της μοίρας ήτανε γραφτό μια νύχτα να κατεβ '/ στα κρύα βουνά του Κόσσοβου τ' αεροπλάνο Στέλθ…».

Αν προσπαθούσα να τους περιγράψω μέσα από κάποιους στίχους τους θα τους παρομοίαζα σαν μια παρέα ντερβισάδων σαν αυτήν την παρέα που ερμηνεύουν στο κομμάτι τους «Σε μια εκκλησιά»

Σε μια εκκλησιά μοναχική, μες σ' αψηλές καμάρες / σταθήκαν ένα απόβραδο πέντε-έξι ντερβισάδες
Κοιτάξανε με θαυμασμό άγιους ζωγραφισμένους / την Παναγιά και τον Χριστό στην κώχη καμωμένους
Ρωτήσαν τον Αρχάγγελο για τη ζωή ετούτη / για το καλό, για το κακό, τη φτώχια και τα πλούτη
Μα μες τη ζάλη την πολλή, δεν είδαν πως οι άγιοι / ήταν μόνο ζωγραφιστοί κι η ερημιά μεγάλη

Κι αυτό γιατί οι «Χειμερινοί Κολυμβητές» αγαπάνε τη μουσική που φτιάχνουνε, εκστασιάζονται μ΄ αυτήν κι απ’ την άλλη ζούνε σε μια ερημιά μεγάλη, οδεύουν σχεδόν μονάχοι στη σημερινή σύγχρονη μουσική σκηνή.


Ποίοι είναι οι «Χειμερινοί Κολυμβητές»

Οι «Χειμερινοί Κολυμβητές» γέννημα θρέμμα της Βορείου Ελλάδας, αποτελούνται από τους Aργύρη Μπακιρτζή: φωνή. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Αυτοδίδακτος μουσικός. γράφει στίχους και μουσική. Κώστα Βόμβολο: ακορντεόν, κανονάκι. Γεννήθηκε στο Βόλο. Γράφει μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Μιχάλη Σιγανίδη: κοντραμπάσο, μαντολίνο, φωνή. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Γράφει μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Κώστα Σιδέρη: τζουράς, φωνή. Γεννήθηκε στη Φλώρινα. Αυτοδίδακτος μουσικός. Φλώρο Φλωρίδη: σαξόφωνο. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ασχολείται με τη σύγχρονη τζαζ. Σολίστ και μέλος συνόλων σύγχρονης μουσικής. Χάρη Παπαδόπουλο: μπουζούκι. Γεννήθηκε στην Κατερίνη. Γράφει μουσική.

Έχουν κυκλοφορήσει μέχρι τώρα έξι album, τα οποία με χρονολογική σειρά έχουν ως εξής: Χειμερινοί Κολυμβητές, Από το πάρκο στη Μυροβόλο, Μ’ αγαπάς (soundtrack της ομώνυμης ταινίας του Γιώργου Πανουσόπουλου), Δακοκτόνοι, Όχι λάθη, πάντα λάθη (ζωντανές ηχογραφήσεις όπου συμμετέχουν η μπάντα της Φλώρινας και ο Γιώργος Καρμανιόλας (τότε 84 χρονών από το Καζαβίτι της Θάσου που άφησε τους μπαξέδες του για να βρεθεί μαζί τους). Τελευταίος τους δίσκος Η μαστοράντζα του Ερντεμπίλ.

Η μουσική ποικιλία της μπάντας μας δυσκολεύει να τους εντάξουμε σε ένα μόνο είδος μουσικής. Συναντάμε έντονα λαϊκά στοιχεία αναμεμειγμένα με το δημοτικό τραγούδι. Πότε μας ταξιδεύουν στα Επτάνησα,πότε μας ταξιδεύουν με θρακιώτικους. Δεν λείπουν οι ρεμπέτικοι ρυθμοί όπως το «Μικρό Καφέ» που όλοι μας λίγο πολύ έχουμε σιγοτραγουδήσει. Οι στίχοι τους δεν είναι φτιαγμένοι με λόγια, αλλά με ατμόσφαιρες, πλούσιοι σε εικόνες, φωτογραφίζουν τον έρωτα, τον μεγάλο καημό των ελλήνων την προσφυγιά, μέχρι και την δακοκτονία.


«Η μαστοράτζα του Ερντεμπίλ»

Με τα χρόνια το αίμα χτυπάει με άλλους ρυθμούς στις φλέβες τους. Έτσι στον τελευταίο τους δίσκο «Η μαστοράτζα του Ερντεμπίλ» μας παρουσιάζουν κάτι διαφορετικό απ΄τις υπόλοιπες δουλειές τους ειδικά στους στίχους τους. Η γεωγραφική έκταση που καλύπτουν οι στίχοι, (οι στίχοι είναι του Ευάγγελου Ζάχου Παπαζαχαρίου (εθνολόγου – συγγραφέα) μας ταξιδεύουν στην Μικρά Ασία, τη Βαγδάτη, την Αχρίδα μέχρι και τον Καύκασο. Πηγές της έμπνευσής τους παραμύθια και θρύλοι όπως του Καππαδόκη ήρωα Κιόρογλου Ντεστανή1 (που σημαίνει γιος του τυφλού) «…Γκελ, καρντας, γκελ2/ εγώ είμαι ο Κιόρογλου / γιος του τυφλού. / Μες το μαρμάρινο κι αβέρτο αλώνι / τους δράκους πάλεψε με τα φτερά / κι όσοι των γνώρισαν σάστισαν όλοι / και κάποιοι κλάψανε από χαρά…» . Ακούμε το θρύλο του Ασίκ Καρίπ (που σημαίνει «φτωχός ασίκης») ο θρύλος του καταγράφτηκε από τον Αλέξανδρο Πούσκιν το 1820 στον Καύκασο. Συμβολίζει την συμμαχία Χριστιανών και Μουσουλμάνων ενάντια στην εισβολή της εμπορευματοποίηση στην Ανατολή, μέρος της οποίας ήταν και τα συνοικέσια από συμφέρον.

Στο τραγούδι τους «Στη Ρούσα την πεντάμορφη» μας θυμίζουν με την ανάμειξη πολλών γλωσσών στο ίδιο κομμάτι την προσπάθεια ενός μουσικού και πολιτικού κινήματος που ξεκίνησε στην Θεσσαλονίκη τον 17ο αιώνα από τον Ισραηλίτη ραβίνο και ποιητή Σαμπατάι Σεβί, για την σύνθεση των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών της Ανατολής. Επίσης, τραγουδάνε για τον Σαγιάτ Νοβά που έζησε τον 18ο αιώνα και αρνήθηκε τον έρωτα μιας Γεωργιανής πριγκιποπούλας για να αφιερωθεί στο σάζι και στον κεμεντζέ, την όρθια ποντιακή λύρα, και να συνθέτει «τετράγλωσσα λογοπαίγνια» που τον έκαναν γνωστό στον Καύκασο, την Μικρά Ασία, την Κεντρική Ασία και την Ρωσία «…κι ο Καύκασος τα ακούει και ρωτάει: / - από πού ναι ο ασίκης3 που περνά / και που σε τόσες γλώσσες τραγουδάει / Πέρσικα, Αρμένικα, Γεωργιανά / - Από τον Πύργο της Βαβέλ κρατάει/ είπε το όρος Αραράτ / χωρίο του ο έρωτας και τραγουδάει πως η αγάπη δεν έχει πατρίδα…». Το ομώνυμο κομμάτι του δίσκου «Η μαστοράντζα του Ερντεμπίλ » αναφέρεται στην πόλη του δυτικού Αζερμπαϊτζάν Εντερπίλ,. Εκεί για πρώτη φορά σούφιδες μοναχοί που ήταν και μάστορες, είχαν την ιδέα λειτουργίας παζαριού χωρίς μεσάζοντες. Μέσα στα 14 κομμάτια του δίσκου ακούμε και για την Αλβανική Βεντέτα. Δεν λείπει ένα ριζίτικο που αναφέρεται σ’ ένα «φίλο τουρκοκρητικό»4 τον Κεμάλ Οζμπαϊρι.* Σίγουρα αξίζει να ακούσετε τη δουλειά τους αυτή.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Ο Κιόρογλου ήταν ένας ληστής επαναστάτης που σ’ όλη του τη ζωή πάλεψε ενάντια στους Οθωμανούς τοπάρχες και στο Σουλτάνο, όταν εκείνοι αυθαιρετούσαν εις βάρος των μικρών οικισμών και των ανεξάρτητων κι αυτοδιοικούμενων κοινοτήτων της Μικρασίας. Φαίνεται πως ο Κιόρογλου είναι μετεξέλιξη του Διγενή Ακρίτα.
2. Γκελ, καρντάς , γκελ στα Τούρκικα σημαίνει «έλα, αδελφέ, έλα. Η λέξη «καρντάς» χρησιμοποιείται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα και για αυτό οι Νότιοι ονομάζουν τους Σαλονικίους «καρντάσιδες» ή «καρντάσια»
3.Ασίκης: Στις γλώσσες της Ανατολής σημαίνει πλανόδιος τραγουδιστής και μουσικός, στα αραβικά σημαίνει εραστής, ερωτευμένος και στα ελληνικά ωραίος άνδρας που συνδυάζει τη σωματική ομορφιά με τα ψυχικά χαρίσματα, λεβέντης
4. Τουρκοκρητικούς ονομάζουν τους Κρητικούς που έγιναν Μουσουλμάνοι πριν και μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς το 1680.

*Πηγές: Το ειδικό ένθετο βιβλίο στο cd «Η μαστοράτζα του Ερντεμπίλ»