Παρέα με το Λάκη Παππά - Συνέντευξη

Γράφει ο John Deos (Deos)
33 άρθρα στο MusicHeaven

Να’μαστε λοιπόν στην Ταρ, αγαπημένη μπυραρία και των δυο μας στα Α. Πατήσια. Τι σημαίνουν για σας τα Πατήσια και η ευρύτερη περιοχή τους;

Τα Πατήσια εδώ και χρόνια είναι η γειτονιά μου. Είχαμε παρέες, φίλους που έπαιζαν κιθάρα, ακορντεόν κλπ και βγαίναμε να κάνουμε τις υποτιθέμενες καντάδες. Ο λόγος ήταν επειδή δεν μπορούσαμε να προβάρουμε τα κομμάτια στο σπίτι γιατί δε μας άντεχαν οι γονείς μας. Περιφέρομαι από το ’57 σε όλο το μήκος της Πατησίων μέχρι και την Πλατεία Βικτωρίας. Παρέες υπήρχαν λόγω της κιθάρας σε πολλές περιοχές στα Πετράλωνα, στο Θησείο, στην Κυψέλη κ.α. Η Ταρ που καθόμαστε είναι στέκι καλλιτεχνών χρόνια τώρα. Περνάμε καλά με την πλάκα μας, τα ανέκδοτά μας, τις ιστορίες και τους προβληματισμούς μας κάθε μέρα.

Νοσταλγείτε την παλιά Αθήνα σε σχέση με το σήμερα;

Πάρα πολύ. Η παλιά Αθήνα ήταν όνειρο. Το λέει πολύς κόσμος και σε αυτό έπαιξαν ρόλο και οι ελληνικές ταινίες, που δείχνοντας κάθε μέρος και σοκάκι της Αθήνας, μας συγκινούν ακόμα.

Πόσο έχει αλλάξει η καθημερινότητά σας του τότε με του σήμερα;

Στο κέντρο της Αθήνας παλιά κατεβαίναμε για αλλαγή, για να φύγουμε από την καθιερωμένη γειτονιά, να πάμε π.χ. στη Φωκίωνος Νέγρη για καφέ ή στην Πλάκα σε καμιά ταβέρνα. Στην Πλάκα το ’58  πρωτοτραγούδησα στην πρώτη μπουάτ την «Τιπούκειτος», Βουλής και Ναυάρχου Νικοδήμου γωνία σε ένα υπόγειο.

Ποιοι τραγουδούσαν εκείνη την εποχή;

Τότε κανένας. Αλλά εγώ λόγω κλασσικής κιθάρας, κατέβηκα μια φορά κάτω σ’ένα υπόγειο απ’όπου έβγαινε κόσμος. Είδα έναν παλιό μου παιδικό φίλο να παίζει κιθάρα. Εκεί λοιπόν άρχισα να παίζω κάποια κλασικά κομμάτια και ξεκίνησε όλη η ιστορία. Βρέθηκαν κάποιοι άνθρωποι που μου ζήτησαν να συμμετέχω στα τραγούδια από το «Παραμύθι Χωρίς Όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα και σε στίχους-διασκευή του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Το ’58 λοιπόν πρωτόπαιξα σε κόσμο, όταν μου το πρότεινε ο δάσκαλός μου ο Μηλιαρέσης να δω τον Χατζιδάκι για να μ’ακούσει. Ήμουν προχωρημένος μαθητής, είχα μια ευελιξία στην κιθάρα και κλείσαμε ραντεβού. Επρόκειτο να συνόδευα στην κιθάρα τον Θύμιο Μιχαλόπουλο επί σκηνής. Το έργο όμως το χτύπησαν οι κριτικές επειδή αναφερόταν στον «Βασιλιά», τον παραμυθένιο βασιλιά εννοούσε, το χτύπησε η λογοκρισία και κράτησε 2 μήνες. Κατέβηκε το έργο, κατέβηκε και η μουσική, διαλύσανε όλοι κι έτσι ο Χατζηδάκις είχε ξεχάσει 9 τραγούδια του. Τον Χατζηδάκι τον γνώρισα για πρώτη φορά στο σπίτι, τον ξανασυνάντησα στο σπίτι δεύτερη φορά για πρόβα και τρίτη στη γενική πρόβα. Δεν τον ξαναείδα, τον έχασα. Πολλοί τον έχασαν τότε. Έτυχε να ξαναβρεθώ λοιπόν σ’εκείνη την μπουάτ κι έχοντας πιει τα κονιακάκια μου κατέβαινα τη Σταδίου προς το Σύνταγμα, όπου είδα μια μεγάλη παρέα 10-15 άτομα. Κάποια στιγμή ακούω κάποιον να λέει: «Να’τος, αυτός είναι!» Είχαν πει στο Χατζιδάκι που ήταν εκεί, ότι είναι ένα παιδί που τραγουδάει δικά σου τραγούδια πολύ ωραία κλπ.  Ο Χατζηδάκις δε θυμόταν τα τραγούδια ούτε καν εμένα. Λέει «από πού γνωριζόμαστε»; «Στις πρόβες μαέστρο μου», του κάνω.  «Και ποια τραγούδια λες;», με ρώτησε. Έλεγα τους τίτλους των τραγουδιών , το «Μανούλα μου», τον «Κυρ Μιχάλη», το «Σιδερά», το «Γερο Ναύτη» κλπ.  Ο Χατζηδάκις συνήθιζε να αγοράζει όλο τον Τύπο, αλλά λόγω κάποιων γεγονότων είχαν αργήσει να βγουν οι εφημερίδες εκείνη την μέρα. Έτσι λοιπόν, πήγαμε και κάτσαμε στο μετρό της Ομόνοιας και μου λέει «Πώς είναι αυτά τα τραγούδια, για πες μου». Τα έπαιξα στην κιθάρα κι ήταν εκστασιασμένος.  Ξέρεις τι θα πει να έχεις “ξεχάσει” 9 τραγούδια σου; Έγινε λοιπόν μια πρόταση και μου έδωσε το τηλέφωνό του (εγώ δεν είχα τότε). Το έχασα το τηλέφωνό του και μετά από καιρό μαθαίνω από μια φίλη μου ότι με ψάχνει ο Χατζηδάκις. Ήθελε να ανεβάσει την «Οδό Ονείρων» τότε και να τραγουδήσω 2 τραγούδια κι έτσι κι έγινε. Ακολούθησε ο «Ματωμένος Γάμος» και το «Παραμύθι Χωρίς Όνομα».

Αν δεν είχατε ασχοληθεί με την κιθάρα και το τραγούδι, τι άλλο σας είχε τραβήξει επαγγελματικά το ενδιαφέρον;

Ήθελα να γίνω μηχανικός αεροσκαφών. Δεν υπήρχαν τότε σχολές μηχανικών, τότε ήταν το Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων (Κ.Ε.Α.). Εκεί δούλεψα σε διάφορα τμήματα όπως εφαρμοστήριο, μηχανουργείο, λευκοσιδηρουργείο, ξυλουργείο, χυτήριο, ηλεκτρολογείο ως β’ μαθητευόμενος, αλλά δεν έβγαιναν λεφτά κι έπρεπε να δουλέψω σε διάφορες δουλειές, σε κουρείο, πλυντήριο, καθαριστήριο, οικοδομές για να πηγαίνω στο Ωδείο έχοντας παράλληλα την κιθάρα.

Ποιο λόγοι θα σας έκαναν να μένατε μόνιμα στην ιδιαίτερη πατρίδα σας την Πρέβεζα;

Οι παιδικές αναμνήσεις, οι φίλοι, οι συμμαθητές και συμμαθήτριές μου. Είναι ένα μέρος που το αγάπησα πάρα πολύ αν και έφυγα μικρός. Οι αναμνήσεις ήταν συνδεδεμένες και με τραγούδια της εποχής εκείνης που ακούγαμε από τα καφενεία στην παραλία. Η μουσική ήταν κι ένας τρόπος φυγής. Βέβαια βοηθούσα τον πατέρα μου στη δουλειά, αλλά το βράδυ παίζαμε κυνηγητό, κρυφτό, ψηλά τα χέρια, μπάλα, βόλλεϋ…

Ποια ιστορία σας αρέσει να διηγείστε;

Θα σου πω ένα περιστατικό. Μια φορά εκεί στη Μητροπόλεως και Νίκης ή Βουλής ήταν ένα ζαχαροπλαστείο και είπα να πάω να φάω ένα προφιτερόλ που ήταν και της μόδας. Κάποια στιγμή ακούω μια μάζα από φωνές μπάσων, τενόρων, βαρύτονων να τραγουδάνε στο δρόμο καντάδες μαζί με κάποιον που ηγείτο της χορωδίας. Είχα φάει το προφιτερόλ βέβαια και τους πήρα από πίσω, όχι μόνο εγώ και άλλοι και τουρίστες. Φτάνω καμιά 200αριά μέτρα, θυμάμαι ότι δεν πλήρωσα το προφιτερόλ και γύρισα πίσω. Ψάχνω να βρω το ζαχαροπλάστη και δεν τον έβρισκα, είχε πάει κι αυτός πίσω από τη χορωδία! Δεν μπορεί να σε αφήσει αδιάφορο μια τόσο καλοβαλμένη χορωδία, χωρίς κιθάρα χωρίς τίποτα. Αυτό δε θα το ξεχάσω ποτέ.

Η έκφραση  «κάθε πέρσι και καλύτερα» κατά πόσο ισχύει στα μουσικά πλαίσια, τόσο σε ευκαιρίες καλλιτεχνών όσο και σε δημιουργίες γενικά;

Το θέμα είναι ότι δεν μπορείς να κάνεις τόσες μεταλλαγές στο χαρακτήρα σου και στο είδος που τραγουδάς. Δεν πρέπει να φλυαρείς στην κιθάρα με τραγούδια που δε σου πάνε και δεν μπορείς να τα αποδόσεις.  Το τραγούδι δε χάνει την αξία του, όσο παλιό και τετριμμένο να είναι, αρκεί να μπορέσεις να το αποδόσεις σε αυτούς που ήρθανε.

Το κύμα της θάλασσας καλύπτει και συνάμα μεταφέρει. Το νέο κύμα τι ανάγκες κάλυψε και τι καινούριο έφερε εκείνη την εποχή;

Να ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα, εγώ δεν ανήκω στο νέο κύμα γιατί ήμουν πριν από το νέο κύμα. Το νέο κύμα ήτανε μια φωνογραφική ετικέτα και βάφτισε ο Πατσιφάς της «Λύρα» αυτό το είδος των νέων τραγουδιστών «νέο κύμα». Αυτό ήταν μια προσπάθεια πολλών παιδιών να βγάλουν δημόσια την εσωτερικότητά τους μέσω του τραγουδιού και το κατάφερναν. Υπάρχουν πολλά τραγούδια όπως της Αρλέτας και της Χωματά και της Αστεριάδη, του Χατζή, του Σπανού, του Μαυρουδή, πολλά ονόματα.. Αυτό το πράγμα ήταν αναγκαίο όχι για να πάρουν λεφτά, δεν έβγαιναν πολλά λεφτά, τους δινόταν η ευκαιρία να εκφραστούν, να βγάλουν κάτι και αυτό ήταν δημιουργικό. Το δεχόταν ο κόσμος. Δεν ήταν κολλημένοι στο Χατζή , στον Παππά ή στον Σπανό. Μια κιθάρα αυτάρκης και όλοι να τραγουδάνε κάποια τραγούδια. Δηλαδή είχε νόημα ,είχε αγάπη μέσα, είχε προβληματισμό, ήταν ποιητικά τραγούδια, ο κόσμος ήταν δέκτης. Γι αυτό κι έρχονταν και γέμιζε η βραδιά τους. Και φεύγοντας τους  έμενε κι ένα τραγούδι. «Ελα μαζί μου κάπου να πάμε», «Μην κουραστείς να μ ‘αγαπάς», «κι ύστερα μου μιλάς για καλοκαίρι», αυτό το τραγούδι που γράψαμε με τον Ιατρόπουλο σε μια πολύ δύσκολη χρονολογία ,το ’67. Μου είχε δώσει μια ποιητική συλλογή ο Ιατρόπουλος. Ηταν ποιημα αυτό, μπαλάντα, αλλά είχα κολλήσει δε μπορούσα να ξεφύγω από τη φόρμα αυτή και θυμάμαι τον πήρα τηλέφωνο και του λέω «έλα εδώ, έχω μπελάδες». Και το στιχοποίησε είχε κι άλλα λόγια. Κι άλλα τραγούδια και του Χατζιδάκι. Μου έκανε εντύπωση ο κόσμος έφυγε τραγουδώντας το τελευταίο τραγούδι με το οποίο έκλεινε το πρόγραμμα. Ήταν μια μεγάλη ηθική αμοιβή. Και το «Πάει κ αυτή η Κυριακή» που το είχα γράψει με το Γιάννη Αργύρη. Αυτά βέβαια αφεθήκανε στην τύχη τους. Ποτέ δεν προέβαλα τα δικά μου τραγούδια, ποτέ. Από σεμνότητα ,όχι όπως τώρα που παίζουνε και δεν ξέρεις τίνος είναι το τραγούδι. Το ήξεραν τότε, δε το περίμενα, είναι δύσκολο πράγμα να σου ζητάνε ένα τραγούδι, να έχεις κουραστεί να μη μπορείς να πεις άλλο και να το πεις όμως. Μάθαμε τον κόσμο έτσι και του δώσαμε έναυσμα να αγαπηθεί,  συνυπάρχοντας σε έναν χώρο τόσων τετραγωνικών.

Πού έγκειται η διαχρονικότητα των τραγουδιών και των εκπροσώπων του νέου κύματος;

Στην πιστότητα και στην συνέπεια. Δε χαλάλιζα ωραία τραγούδια για μια παρέα που ήταν άσχημη, έπρεπε να έρθει η ώρα τους να τα πω για να τα καταλάβουν.. Γιατί πέρα από αυτό πρέπει να μιλήσουν, να πιουν, να στεναχωρηθούν, να γελάσουν. Όταν έφτανε η δωδεκάτη ώρα που τέλειωνε η Κυριακή, τραγουδούσα πάει και τούτη η Κυριακή και η χαρά μας πάει…περνάει. Αυτό έχει και μεταφορική σημασία, πολύς κόσμος τη θεωρεί σα γιορτή την Κυριακή και είναι γιορτή όντως. Θα πας με το κορίτσι σου σε μια ταβέρνα, έχεις το ρεπό σου, δε δουλεύεις. Τραγουδούσαμε με έναν μυσταγωγικό τρόπο, δε θα έλεγα ένα τραγούδι στα καλά καθούμενα, επειδή ας πούμε το θέλει ο Κώστας. Να περιμένει, θα του το πω μετά. Πριν αρχίσω επέλεγα εγώ το πρόγραμμα για να φτάσει η στιγμή αυτή.

Ποια είναι η μεγαλύτερή σας αδυναμία;

Πού δεν μπορώ να αντισταθώ; Θα το πω αλλιώς: αντιστέκομαι στην αδιαφορία. Δεν μπορώ να βλέπω άνθρωπο να πάσχει, να περνάει ο άλλος άσχημα κι εγώ καλά. Σε αυτό αντιστέκομαι, αλλά με την έννοια της αγάπης. Θέλω να μου πει ο άλλος το πρόβλημά του ό,τι και να είναι αυτό, οικονομικό, ερωτικό και ό,τι μπορώ θα κάνω.

Τι απεχθάνεστε περισσότερο απ’όλα;

Το ψέμα. Το απεχθάνομαι. Έχω πει κι εγώ ψέματα, αλλά για να σώσω μια κατάσταση. Υπάρχουν καλλιτέχνες που τραγουδούν με ψέμα. Δεν πείθουν, δεν είναι αληθινοί, στραπατσάρουν την ψυχή τους. Ξεχνούν την ομορφιά του τραγουδιού. Υπάρχει μια δυσαναλογία στην έκφραση.

Επειδή στην πολιτική δεν μπορούν να γίνουν θαύματα από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά και από τον ένα χρόνο στον άλλο, τι πρέπει να επιτευχθεί με βάση το δεδομένο πολιτικό δυναμικό της χώρας μας;

Αν θέλουν μπορούν να τα καταφέρουν, αλλά το μυαλό τους δεν είναι εκεί, είναι στην καρέκλα. Ti να πρωτοκάνει όμως κι ένας Υπουργός όταν έχει πέμπτης κατηγορίας γραμματείς.

Τι επιλογές σας αρέσει πλέον να κάνετε ως προς τους χώρους και το περιεχόμενο των ζωντανών σας εμφανίσεων;

Προτιμώ τους σεμνούς, μικρούς χώρους για να μπορώ να εκφραστώ. Να υπάρχει ζεστασιά και επικοινωνία ψυχική και οπτική. Καλές παρέες με μετρημένους ανθρώπους.

Ποιοι νέοι δημιουργοί σας έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον;

Δεν τους ξέρω όλους τους νέους δημιουργούς, αλλά θα ήθελα να αναφερθώ στον Παύλο Σιδηρόπουλο που ήταν πάρα πολύς ωραίος. Οι νέοι δημιουργοί προσπαθούν σε πολύ δύσκολους καιρούς, που δε βοηθάει στο να επιτυγχάνουν πάντα.

Υπάρχει δικό σας μουσικό υλικό που θα θέλατε να το εκδώσετε προσεχώς ή να το εμπιστευτείτε σε νέες φωνές;

Δεν είναι εύκολο να πάρεις την κιθάρα και να γράψεις όπως θα ήθελες όταν υπάρχουν θέματα υγείας.

Τι έχετε αφήσει ανεκπλήρωτο;

Την κιθάρα μου. Παρόλο που διέθετα φλόγα για την κιθάρα, έτυχαν πολλά σε μένα. Στο δεξί χέρι που έχω τενοντίτιδα από το ‘98, δεν μπορώ να παίξω επαρκώς. Πήγαινα καλπάζοντας στην κιθάρα και αυτό με κράτησε πίσω. Παίζω και τώρα, αλλά όχι τραγούδια δύσκολης τεχνικής, που θα χρειαστεί να ενώσεις ακόρντα, γέφυρες κλπ.

Ένα μήνυμα στον κόσμο που σας αγαπάει μέσα από τα τραγούδια σας όλα αυτά τα χρόνια.

Τους ευχαριστώ και τους αγαπώ κι εγώ, τους θαυμάζω και δεν τους ξεχνώ ποτέ. Τους οφείλω ένα μεγάλο μέρος της καριέρας μου. Ως προς τους νέους τραγουδιστές, τους εύχομαι να προοδεύσουν, αλλά να είναι αφαιρετικοί. Κάνουν πράγματα που δε χρειάζονται, δεν είναι απλοί. Τα πράγματα στο τραγούδι είναι απλοποιημένα.

Κύριε Λάκη, ευχαριστώ πολύ.

Εγώ σ’ευχαριστώ Γιάννη... Το «κύριε» Λάκη τι το'θελες;

Λάκη... ευχαριστώ πολύ

Από Βαγγέλης..