Οι Συντομογραφίες του Βασίλη Δημητρίου

Όταν έχουμε ενεργούς δημιουργούς όπως ο Βασίλης Δημητρίου, που με σαράντα και πλέον χρόνια καριέρας στην πλάτη τους, παλεύουν με την εποχή τους, συνεχίζοντας να δίνουν αξιόλογα έργα, ας σταματήσουμε να  να λέμε πως δεν γράφονται σήμερα καλά τραγούδια.

Θ.Γ: Εκτός από τη μουσική για τις τηλεοπτικές σειρές,  σκοπεύετε να βγάλετε και πάλι μια δουλειά με λαϊκά τραγούδια;

Β.Δ: Βεβαίως και σκοπεύω. Πάντα σκοπεύω…

 

Έτσι έκλεισε, πριν από δυο χρόνια περίπου, μια κουβέντα που κάναμε με τον κύριο Βασίλη Δημητρίου.(1) Στην ίδια κουβέντα επίσης, ο συνθέτης είχε πει χαρακτηριστικά:

Θ.Γ: Πιστεύετε πως η μεταφορά του κέντρου βάρους από τους συνθέτες στους τραγουδιστές, που έγινε από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80 και μετά, έκανε τελικά  κακό στο τραγούδι;

Β.Δ:Nομίζω  ότι έκανε κακό στο τραγούδι. Γιατί οι εταιρείες δεν ψάχνανε για τραγούδια καλά. Σιγά σιγά άρχισαν να ψάχνουν για τραγούδια που θα ταιριάζουν στον τραγουδιστή. Κι εκεί μπήκαν μέσα, σιγά σιγά και οι μη συνθέτες. Ένας άνθρωπος που μπορεί να γράψει ένα ωραίο τραγούδι κάποια στιγμή,  δεν σημαίνει ότι είναι συνθέτης. Εάν αυτός ο άνθρωπος γίνει καθεστώς, χαλάει το τραγούδι κι αυτό συνέβη .Είναι άλλο πράγμα λοιπόν να γράψεις ένα ωραίο τραγούδι κι άλλο το να είσαι συνθέτης ή τραγουδοποιός. Είναι άλλη νοοτροπία, άλλη σκέψη. Παίρνεις άλλες πρωτοβουλίες και έχεις άλλο όραμα και άλλους στόχους . Τώρα έχω την αίσθηση ότι κάτι αλλάζει, αρκετά χρόνια βαλτώσαμε…

 

Συνεπής στο λόγο του λοιπόν ο Βασίλης Δημητρίου παρουσίασε πριν από λίγο καιρό έναν από τους ωραιότερους δίσκους που ακούσαμε τελευταία… Τις «Συντομογραφίες» σε στίχους Γιάννη Κακουλίδη, με ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά και την ουσιαστική συμβολή της Γιώτας Νέγκα σε δυο μπαλάντες. Έναν κλασικό «δίσκο δημιουργών». Και είναι από τις λίγες περιπτώσεις στην σαραντάχρονη και πλέον πορεία του συνθέτη, που παρουσιάζει μια σειρά «αυτόνομων» τραγουδιών, που δεν σχετίζονται με κάποια τηλεοπτική σειρά ή ένα θεατρικό έργο.

 

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Βασίλης Δημητρίου συνεργάζεται με τον Γιάννη Κακουλίδη. Το 1976 η Ελένη Βιτάλη τραγουδά στον προσωπικό της δίσκο «Τσαντιράκι» τα «Η λεμονιά» και «Σαράντο». Αλλά και ο Μανώλης Μητσιάς έχει ξανατραγουδήσει στο παρελθόν δημιουργίες του συνθέτη. Το 1972 ηχογραφεί σε 45άρι δυο τραγούδια με στίχους Γιάννη Λογοθέτη, τα «Καπετάνισσα κυρά μου» και «Ένα δύο»- με το σεγόντο της Αφροδίτης Μάνου. Λίγο πριν, το 1971, έχουν ηχογραφήσει άλλα τέσσερα, τα «Ζήσαμε και δεν ζήσαμε», «Νύχτα και μέρα με καημό», «Τα τέρμινα» και τα τρία σε στίχους Μάνου Ελευθερίου και το «Τώρα σβήσανε τ’ αστέρια» σε στίχους Γιώργου Λεβεντογιάννη. Οι ηχογραφήσεις αυτές μπαίνουν τότε στο συρτάρι αλλά εκδίδονται πολύ αργότερα, το 1998, στη συλλογή τραγουδιών του Μανώλη Μητσιά «Τραγούδια από τις 45 στροφές». Το 2009 ο Μητσιάς τραγουδά «Η ψυχή μου» στο cd με τη μουσική και τα τραγούδια από την τηλεοπτική σειρά «Καρυωτάκης». Με αφορμή αυτή τη συνεργασία ο Βασίλης Δημητρίου αναφέρει πως:

 

Με τον Μητσιά δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργαζόμαστε έτυχε να συναντηθούμε από την αρχή της καριέρας μας. Δουλέψαμε και σε Μπουάτ μαζί και  κάποια από τα πρώτα τραγούδια του είναι και από τα πρώτα δικά μου τραγούδια  που ηχογράφησα σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου και του Γιάννη Λογοθέτη . Ξέρετε κάθε φορά προσπαθώ να βρω τον κατάλληλο ερμηνευτή για τα δεδομένα τραγούδια και να μην ξεχνάμε ότι συνήθως υπάρχουν και αντικειμενικές δυσκολίες. (1)

 

Έτσι φτάσαμε αισίως στο 2011 και στις 14 «Συντομογραφίες» που κυκλοφόρησαν από τη Lyra:

 

1) Άδικα μου κλέψαν τη ζωή

2) Τρία τσιγάρα δρόμος

3) Πρώτη φορά

4) Κι εγώ να λιώνω (Γιώτα Νέγκα)

5) Αυτά που θέλω να σου πω

6) Σαν μπήκα στον παράδεισο

7) Οι φίλοι μου

8) Τώρα είσαι μια φωτογραφία (Γιώτα Νέγκα)

9) Χρόνια που φύγανε

10) Λίγο ας με αγάπαγες

11) Ο μολυβένιος στρατιώτης

12) Κουβέντες για τον Μαρξ

13) Του Μεγαλέξαντρου

14) Συντομογραφίες

 

Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγινε από τον συνθέτη, ενώ στο δίσκο έπαιξαν οι  μουσικοί:

 

Μανώλης Καραντίνης, Ανδρέας Καραντίνης: μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά

Βασίλης Δρογκάρης :ακορντεόν

Γιώργος Παπαχριστούδης: πιάνο

Βιβή Γκέκα, Μανώλης Καραντίνης: μαντολίνο, μαντόλα

Στάθης Κιόσογλου: κλαρινέτο, σαξόφωνο

Παναγιώτης Δράκος: φλάουτο

Κώστας Νικολόπουλος: ακουστική, δωδεκάχορδη, ηλεκτρική κιθάρα

Μανώλης Ανδρουλιδάκης: κλασική κιθάρα

Νίκος Πολίτης: κοντραμπάσο, ηλεκτρικό μπάσο

Αντώνης Κουλούρης:ντραμς

Νανά Μπινοπούλου: β’ φωνές

 

Η ηχογράφηση έγινε στο Studio Sierra από τον Γιώργο Καρυώτη και τον Άκη Πασχαλάκη. Η παραγωγή από τον Γιώργο Μακράκη.

Δηλώνοντας εξαρχής λάτρης της ελληνικής μουσικής, όπως αυτή καταγράφηκε ιδιαίτερα στις δεκαετίες ’60 & ’70, χαίρομαι όταν ακούω τέτοιες δουλειές που, προσαρμοσμένες στη σημερινή εποχή και τους σημερινούς ήχους, θυμίζουν εκείνους τους ιστορικούς δίσκους που γράφτηκαν τριάντα χρόνια πριν. Και ένας τέτοιος δίσκος είναι, κατά τη γνώμη μου, και οι «Συντομογραφίες». Ένας ολοκληρωμένος δίσκος με αρχή, μέση και τέλος. Με στιβαρά ζεϊμπέκικα, χασάπικα, γρήγορα τραγούδια αλλά και μελωδικές μπαλάντες. Και είναι ιδιαίτερα παρήγορο, που στη σημερινή εποχή της οικονομικής αλλά και της πολιτιστικής κρίσης, υπάρχουν δημιουργοί και τραγουδιστές που επιμένουν δημιουργώντας.. . Κόντρα στη μιζέρια αρκετών συγχρόνων τους καλλιτεχνών, συνθετών και τραγουδιστών- δεν θέλω να αναφέρω ονόματα- που μέσα από την ασφάλεια που τους παρέχει η ιστορία τους, ο δερμάτινος καναπές τους και ο υπολογιστής τους, αντί να κάτσουν να γράψουν και να πουν κανένα τραγούδι της προκοπής- για να το πω λαϊκά- γκρινιάζουν αδιάλειπτα και κατηγορούν την κοινωνία, την κρίση, τις εταιρείες, την τηλεόραση, τα κυκλώματα κλπ, εκτός από τον ίδιο τους τον εαυτό και την τεμπελιά τους… Αν κάθε χρόνο είχαμε την ευτυχία ν’ ακούμε, όχι πολλούς, αλλά δέκα τέτοιους δίσκους, όπως παλιότερα, το ελληνικό τραγούδι θα ήταν πολύ διαφορετικό… Όταν έχουμε λοιπόν ενεργούς και εργάτες δημιουργούς όπως ο Βασίλης Δημητρίου, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Νότης Μαυρουδής, ο Χρήστος Λεοντής, ο Μιχάλης Τερζής,  ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Χρήστος Νικολόπουλος και δεκάδες άλλοι, που με σαράντα και πλέον χρόνια καριέρας στην πλάτη τους, παλεύουν με την εποχή τους, συνεχίζοντας να δίνουν αξιόλογα έργα, ας σταματήσουμε να γκρινιάζουμε και να λέμε πως δεν γράφονται σήμερα καλά τραγούδια.  Ας ψάξουμε λίγο κι ας στηρίξουμε τις προσπάθειες τους. Γιατί πιστεύω πως και το μεγάλο κοινό, που συχνά αναμασά ότι του πασάρει το «τηλεοπτικό τέρας»,  δεν είναι άμοιρο ευθυνών για τη σημερινή κατάσταση….

 

Επιστρέφοντας στο δίσκο μας, νομίζω πως για να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, αξίζει τον κόπο να διαβάσουμε, από το δελτίο τύπου της εταιρείας,  τις δηλώσεις των δημιουργών, που έγιναν στην παρουσίαση του δίσκου στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» στις 14 Απριλίου:

 

«Ο παραγωγός του δίσκου Γιώργος Μακράκης δήλωσε πως με αυτή τη δουλειά ο Δημητρίου και ο Κακουλίδης τον γύρισαν κάποιες δεκαετίες πίσω, όταν δεν υπήρχε η σημερινή τεχνολογία αλλά υπήρχε μια αλήθεια στο αποτέλεσμα και ο παραγωγός είχε ρόλο ουσιαστικό, συμμετοχικό και όχι διεκπεραιωτικό.  Με αυτά τα πιστεύω ξεκίνησαν και μπήκαν στο στούντιο, δίνοντας όλοι τον καλύτερο εαυτό τους, ο Μανώλης Μητσιάς υπάκουος στις υποδείξεις του συνθέτη και η Γιώτα Νέγκα, ναι μεν τραγουδίστρια νεότερης γενιάς αλλά με το σεβασμό παλιάς τραγουδίστριας.

Αυτό το άλμπουμ είναι μια πρόταση, κάτι ιδιαίτερο στους σημερινούς καιρούς.

Ο Βασίλης Δημητρίου, είπε ότι είχε την τύχη να δουλέψει με τον Γιώργο Μακράκη και στα πρώτα του χρόνια στην Columbia και είναι τιμή του να είναι παραγωγός σε αυτό το άλμπουμ, αφού ο Γ. Μακράκης είναι ο πιο παλιός και έμπειρος παραγωγός, με τεράστια ιστορία. Για τις «Συντομογραφίες» είπε:

Η πρωτοβουλία γι’ αυτό τον δίσκο ξεκίνησε από τον Γιάννη Κακουλίδη που μου έδωσε κάποια στιγμή 6- 7 στίχους του και μου ζήτησε –σχεδόν απαίτησε- να δεσμευτώ ότι θα κάνουμε ένα δίσκο μαζί. Παρ’ ότι δεν το συνηθίζω και δεν ήξερα αν θα μπορούσα να τους μελοποιήσω, την άλλη μέρα είχα ήδη γράψει 4 τραγούδια και αυτό κάτι λέει. Χαίρομαι γι’ αυτόν το δίσκο γιατί μελοποίησα στίχους νεανικούς. Ο Γιάννης είναι ένας ποιητής που δεν έχει χάσει τίποτα από τη φρεσκάδα που είχε στα νιάτα του, με επιπλέον τώρα και το στοιχείο της ωριμότητας. Ήταν επίσης εκεί, στο στούντιο όλες τις ώρες και πρώτη φορά μου συμβαίνει αυτό με στιχουργό.

Για τον Μανώλη Μητσιά είπε πως είναι στην ωριμότερη στιγμή της καριέρας του, όπως θα διαπιστώσουν και οι ακροατές και για τη Γιώτα Νέγκα ότι είναι ευτυχής που συνεργάστηκαν. Τέλος αναφέρθηκε με τα καλύτερα λόγια στους μουσικούς, που είναι πάντα οι αφανείς ήρωες και που έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους. Κάνοντας κι ένα πολιτικό σχόλιο είπε πως:

Τέτοιες ώρες που η χώρα τεμαχίζεται και χαρίζεται για να κάνουν κάποιοι διεθνή καριέρα, τις πιο άγριες ώρες που περνάει αυτός ο τόπος σύμφωνα με τη δική μου μνήμη και ηλικία, όλοι όσοι ασχολούμαστε με τον πολιτισμό έχουμε υποχρέωση να συντηρήσουμε για να παραδώσουμε στους νέους αυτό που λέγεται παράδοση και μνήμη.

Ο Γιάννης Κακουλίδης πήρε τον λόγο λέγοντας πως υπαίτιος γι’ αυτή τη δουλειά είναι ο Μανώλης Μητσιάς, με τον οποίον είναι φίλοι αδελφικοί πάνω από 40 χρόνια. Σε μια συνάντησή τους σε τηλεοπτική εκπομπή ο Γ. Κακουλίδης συνειδητοποίησε ενώ έχει γράψει πάνω από 600 τραγούδια, ο Μανώλης Μητσιάς δεν έχει πει ποτέ δικό του τραγούδι. Είχε 16 χρόνια να γράψει στίχους και το έκανε τώρα γιατί ένιωσε πάρα πολύ έντονα την ανάγκη, πριν τελειώσει και βιολογικά ο κύκλος της παρουσίας του -και επί της γης και επί της τέχνης- να έχει ακούσει τραγούδια του με τη φωνή του Μητσιά. Με τον Βασίλη Δημητρίου είχαν γράψει μαζί 2-3 τραγούδια τη δεκαετία του 70 και μετά είχαν χαθεί. Με αφορμή πάλι μία κοινή τηλεοπτική τους εμφάνιση ξαναθυμήθηκε και ξανανακάλυψε -όπως είπε- το μεγαλείο του μέλους και του ήθους του Βασίλη Δημητρίου.

Σκέφτηκα ότι δεν υπήρχε καλύτερος εκφραστής αυτών που ήθελα να γράψω, από τον Βασίλη Δημητρίου. Είχα 16 χρόνια να γράψω και σε μία εβδομάδα έγραψα και τα 14 τραγούδια. Ο λόγος είναι απλός. Ήθελα να τακτοποιήσω εκκρεμότητες. Να αποχαιρετήσω φίλους. Και πάνω απ’ όλα να φέρω μια ισορροπία με τον εαυτό μου, κυρίως γιατί είμαι πολιτικό ζώον και διαπίστωσα ότι η ανάγκη μου να «τραγουδήσω»  και όχι να γράψω σε πεζό λόγο τις αγωνίες που μου ξανάρθαν για τα πολιτικώς δρώμενα ή τεκταινόμενα σε τούτη εδώ τη χώρα, ήταν υπερβολικά μεγάλη. Και τούτο γιατί θεωρώ ότι το τραγούδι είναι η κύρια έκφραση ενός λαού- χαρά, πένθος, γιορτή, επανάσταση, αγωνία, απογοήτευση, δάκρυ. Που θα πει ότι από τη μια ήταν συναισθηματικοί οι λόγοι της προσέγγισής μου και από την άλλη πολιτικοί. Συνέπεσε δε και με την πρωτοβουλία του Φώτη Κουβέλη να κάνει την Δημοκρατική Αριστερά στην οποία προσεχώρησα.

Για τους στίχους του είπε πως τους θεωρεί ώριμους γιατί διακρίνονται από μία ελευθερία ως προς τη θεματολογία και την έκφραση και δεν έχει κανένα ταμπού. Ο δίσκος έχει τραγούδια που δεν εντάσσονται σε μία κατηγορία, έχει ζεϊμπέκικα, χασάπικα, μπαλάντες, ροκ και ο Μανώλης Μητσιάς είναι κυριολεκτικά στα καλύτερά του!

Είμαι πραγματικά ευτυχισμένος γι’ αυτό το δίσκο και καταθέτω υπευθύνως έναν μουσικό λόγο για τον οποίον δεν ντρέπομαι. Αναλύομαι σε λυγμούς ακούγοντας τον Μανώλη. Όπως είπα και πριν, αυτό τον δίσκο τον έγραψα για μένα, για να ακούω τον Μητσιά να τραγουδάει στίχο μου. Δεν ξέρω αν θα ξαναγράψω στο μέλλον.
Για τον Γιώργο Μακράκη είπε πως υπήρξε παραγωγός στα περισσότερα τραγούδια που έχει γράψει, είναι ιστορική φυσιογνωμία και προσωπικότητα όχι μόνο στο χώρο της παραγωγής δίσκων αλλά και σε αυτόν της προώθησης πολιτιστικών μουσικών αγαθών. Νιώθει εξαιρετικά τιμημένος για τη συμβολή του στις «Συντομογραφίες» και ευχήθηκε να είναι ατελείωτα τα χρόνια της δημιουργικής του πορείας μέσα στη δισκογραφία.
Είπε επίσης πως σήμερα γράφονται πάρα πολύ ωραία τραγούδια από νέους δημιουργούς.

«Η νεότατη γενιά των συναδέλφων ενδεχομένως τα λέει και καλύτερα. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κρίση στο τραγούδι. Τα ΜΜΕ είναι σε κρίση, που μεταδίδουν αυτά που θα έπρεπε να αποκρύπτονται. Γράφονται σπουδαία τραγούδια από νέους ανθρώπους που όμως συχνά δεν βρίσκουν διέξοδο να ακουστούν.
Ο Μανώλης Μητσιάς είπε πως δεν έχει λόγια να ευχαριστήσει τους δημιουργούς που του εμπιστεύθηκαν τα τραγούδια του.

Επί 42 χρόνια δίνω ένα πολιτιστικό ραντεβού με την ιστορία. Όλες μου οι συνεργασίες όλα αυτά τα χρόνια πιστεύω ήταν ιστορικές: από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Νίκο Γκάτσο, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Δήμο Μούτση, τον Χρήστο Λεοντή, τον Άκη Πάνου, τον Θάνο Μικρούτσικο και πολλούς ακόμα. Έτσι και αυτός ο δίσκος πιστεύω θα είναι ιστορικός. Σε μια εποχή έκπτωσης ηθικής και ήθους στην κοινωνία μας, αυτά είναι τραγούδια με πολιτική απόχρωση. Οι στίχοι του Γιάννη και η μουσική του Βασίλη παντρεύτηκαν με τρόπο καταπληκτικό αλλά πάνω απ’ όλα έχουν αυτό που ήθελα, αυτό που λείπει σήμερα, την πολιτική χροιά.

Για τον Γιώργο Μακράκη δε, είπε πως η συμβολή του σαν παραγωγός είναι τόσο σημαντική που αν σε κάποια ηχογράφηση δεν έρθει, κάτι του λείπει και δεν μπορεί να τραγουδήσει». (2)

 

Αναφορές

1: Συνέντευξη του Βασίλη Δημητρίου στον υπογράφοντα. (Όασις, τεύχος Νο 11)

2: Δελτίο τύπου για την παρουσίαση του δίσκου στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» στις 14-4-2011