Συνέντευξη του Νότη Μαυρουδή στο MusicHeaven

Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στην οικία του κ. Μαυρουδή λίγες μέρες πριν κυκλοφορήσει το νέο άλμπουμ με τίτλο «Στου Χρόνου τις Καταπακτές». Διαβάζοντας την ομολογουμένως πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη, θα διαπιστώσετε ότι η αφοπλιστική ειλικρίνεια, η έμφυτη ευγένεια και ο μεστός περιεχομένου λόγος του, έρχεται σε απόλυτη συμφωνία με το καλλιτεχνικό του πρόσωπο και ήθος.

Κύριε Μαυρουδή, αυτές τις μέρες κυκλοφορεί ο νέος σας δίσκος. Πείτε μας ορισμένα λόγια γι’ αυτή τη νέα δουλειά.
Ν.Μ.: Ο δίσκος έχει τίτλο «Στου Χρόνου τις Καταπακτές» και περιλαμβάνει 18 κομμάτια, εκ των οποίων τα 17 είναι τραγούδια και το ένα είναι κιθαριστικό. Πρόκειται για μία διασκευή που έχω κάνει για δύο κιθάρες με τον νέο μου συνεργάτη Γιώργο Τοσικιάν, έναν πολύ καλό κιθαριστή, σε ένα κομμάτι με τίτλο «Canción Triste» (Λυπημένο Τραγούδι). Όλα τ’ άλλα 17 κομμάτια, είναι καινούργια τραγούδια μου, τα οποία ερμηνεύουν διάφοροι τραγουδιστές: η Γιώτα Νέγκα, η Μελίνα Ασλανίδου, ο Μπάμπης Τσέρτος, ο Γιάννης Χαρούλης, ο Διονύσης Τσακνής, ο Μίλτος Πασχαλίδης, η Σαββέρια Μαργιολά, η Αμαλία Τάτση και ο Χρήστος Κωνσταντόπουλος. Οι τρεις τελευταίοι είναι νέοι τραγουδιστές και σε ηλικία και σε παρουσία. Υπάρχει επίσης μία μικτή χορωδία, η χορωδία Kodaly. Είναι ένας δίσκος όπου χρησιμοποιώ τη λέξη «καταπακτές» με μία συμβολική έννοια, γιατί συνήθως στις καταπακτές φυλάμε τα όνειρά μας: ελπίδες, μνήμες, εμπειρίες, θετικές και αρνητικές.

Ο δίσκος κινείται γύρω από ένα θέμα;
Ν.Μ.: Όχι. Τα περισσότερα είναι ερωτικά τραγούδια. Οι στίχοι είναι διάφορων στιχουργών. Από τον Άκο Δασκαλόπουλο, τον Γιώργο Κορδέλλα, τη Λίνα Δημοπούλου, τη Μαίρη Φασουλάκη, τη Μάρθα Βεκρή, τον Κώστα Φασουλά, τον Άλκη Χριστοφέλλη και τον Χρήστο Παπαδόπουλο. Οι περισσότεροι είναι καινούργιοι στιχουργοί και τα τραγούδια τα έφτιαξα τα δύο τελευταία χρόνια.

Η επιλογή των στιχουργών και των τραγουδιστών πώς έγινε;
Ν.Μ.: Κατ’ αρχάς η επιλογή των στίχων έγινε από μένα. Κατά καιρούς διάφοροι άνθρωποι μου στέλνουν στίχους κι εγώ τους επεξεργάζομαι, τους ξεχωρίζω με βάση αυτά που μου πάνε περισσότερο. Κάποια στιγμή αυτά μπαίνουν στη διαδικασία της μελοποίησης. Όταν έχω μία σκέψη (άλλοι το λένε «έμπνευση») που να ταιριάζει στον συγκεκριμένο στίχο, τότε τον δουλεύω με την κιθάρα μου, μεταμορφώνοντάς το σε τραγούδι. Αυτό το αφήνω για κάποιο διάστημα ώστε να κατασταλάξει μέσα μου, γιατί συμβαίνει κάποιες φορές να νιώθω πως δεν έχει ενδιαφέρον... Εν αρχή ην ο λόγος.

Πρώτα λοιπόν έχω το στίχο και πάνω στο στίχο γράφω τη μουσική. Επίσης κοιτάζω αυτός ο στίχος να λέει κάτι, να καταγράφει την ψυχοσύνθεσή μας μέσα στον 21ο αιώνα. Για παράδειγμα, είναι σημαντική στιγμή αυτή η συλλογική… κατάθλιψη των Ελλήνων στη σημερινή συγκυρία. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό χρονικό σημείο για έναν άνθρωπο που ασχολείται με τις τέχνες να πάρει στίχους και θεματολογίες που να αφορούν τη σύγχρονη αγωνία. Δεν υπαινίσσομαι ότι οι στίχοι θα πρέπει να αναφέρονται στο γεγονός ότι κόβεται μέρος από το μισθό του Έλληνα, αλλά να τον διεγείρουνε πνευματικά και συναισθηματικά. Έχουμε σήμερα απόλυτη ανάγκη από μια ανάταση. Θεωρώ λοιπόν ότι οι στίχοι που επέλεξα αφορούν στη σημερινή ψυχοσύνθεση. Δεν  είναι αδιάφοροι στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Το βλέπω τώρα που κυκλοφόρησε ο  δίσκος. Ανεβάσαμε στο YouTube αρκετά δείγματα της νέας δουλειάς και παρατηρώ την αποδοχή του κόσμου, παρόλο που είναι ακόμα πολύ νωρίς.

Τα κομμάτια αυτά, λοιπόν, αφού τα διάλεξα και καταστάλαξαν μέσα μου, αποφάσισα να τα ηχογραφήσω. Η απόφαση αυτή έχει να κάνει με διάφορους λόγους, γιατί είναι κοινά ομολογημένο πως διανύουμε μία δύσκολη στιγμή και η αναγκαιότητα των δημιουργών μπροστά στο πρόβλημα θα πρέπει να είναι υπεύθυνη και αυτονόητη… Βρισκόμαστε σε μία εποχή όπου ουσιαστικά οι εταιρίες δίσκων έχουν εξαφανιστεί. Δεν έχουν δυναμική με την έννοια ότι δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει ένα δισκογραφικό υλικό όπως πριν από μερικά χρόνια, που οι εταιρίες ήταν παντοκρατορίες, επιβάλλοντας κάποια τραγούδια μέσα από διαφημίσεις και  ραδιοφωνικές λαμογιές, με την βοήθεια ενός star system τραγουδιστών που οι ίδιες δημιούργησαν.

Σήμερα αυτά, σε μεγάλο βαθμό, τελειώσανε! Δεν υπάρχουν αυτές οι μικρές και μεγάλες εξουσίες. Υπάρχει όμως η εξουσία του διαδικτύου, καθώς και η ατομική παρέμβαση του κάθε δημιουργού ώστε να φτιάξει τον δικό του δίσκο. Τώρα, στα 66 μου χρόνια, για πρώτη φορά φτιάχνω ένα δίσκο που τον χρηματοδοτώ εγώ! Είμαι και παραγωγός τού εαυτού μου δηλαδή. Πλήρωσα τους μουσικούς, το στούντιο για τις ανάγκες του δίσκου, και για το υπόλοιπο του δίσκου και τη διανομή συνεργάζομαι με την εταιρία Protasisτου Νίκου Οικονόμου. Αυτό, το κάνω για πρώτη φορά και νιώθω να ελέγχω εγώ τα δικά μου τραγούδια. Αφού λοιπόν καταστάλαξα στη σκέψη να φτιάξω μόνος μου το δίσκο, άρχισα την επιλογή των τραγουδιστών, νιώθοντας ποια χροιά φωνής έχει ανάγκη το κάθε τραγούδι. Έτσι έκανα την επιλογή των τραγουδιστών που προανέφερα.

Η απάντησή σας κάλυψε και μία άλλη ερώτηση που ήθελα να σας κάνω, σχετικά με το πώς βιώνετε την κρίση ως άνθρωπος και ως επαγγελματίας.
Ν.Μ.: Την κάλυψα, αλλά αυτό που θέλω να προσθέσω είναι ότι ως δημιουργοί, τέλειωσε η εποχή που μπορούσαμε να καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και να περιμένουμε τις πρωτοβουλίες μίας εταιρίας, ενός παραγωγού ή ενός συστήματος πωλήσεων δίσκων. Διότι μέσα σ’ αυτή την ανυπαρξία των εταιριών υπάρχει και η ανυπαρξία των καταστημάτων πώλησης των δίσκων. Ακόμα και τα Metropolis κινδυνεύουν. Ουσιαστικά δεν υπάρχουν καταστήματα δίσκων. Θυμόσαστε εκείνο το σύνθημα «Η πειρατεία σκοτώνει τη μουσική»; Σήμερα πια δεν είναι σύνθημα. Είναι επιβολή. Είναι τρόπος απόκτησης ενός δίσκου. Το σύνθημα έγινε θρίαμβος τού συστήματος, καθότι τα πράγματα προχωράνε πια μόνο με την πειρατεία, την κλοπή μέσω «κατεβασμάτων». Ξέρω πολύ καλά ότι τα χρήματα που έβαλα για το δίσκο, δεν θα μου έρθουν πίσω, αν μιλήσω με οικονομικούς όρους. Το δίσκο τον έκανα κυρίως για να μην εξαφανιστώ από την αγορά, διότι παρά την κρίση, το προϊόν που λέγεται δίσκος συνεχίζει να είναι η ταυτότητα του δημιουργού. «Συνθέτης είσαι; Δωσ’ μου ν’ ακούσω». Αυτός είναι ο διάλογος. Θα τους πεις «Δεν έχω»; Πώς θ’ ακούσει ο άλλος το έργο σου; Ο μόνος τρόπος για να τ’ ακούσει είναι η ηχογραφημένη χάραξη.

Το θέμα είναι ότι εγώ εξακολουθώ να είμαι ένας άνθρωπος που κάνει ζωντανές εμφανίσεις γιατί παίζω κιθάρα. Έχω τραγουδιστές και λένε τα τραγούδια μου. Προχθές, Παρασκευή και Σάββατο, ήμουνα με τον Μίλτο Πασχαλίδη στο Σταυρό του Νότου και υπήρχε κοσμοσυρροή. Πάρα πολύς κόσμος. Κάνω συναυλίες που έρχεται ο κόσμος. Δεν βασίζομαι στις πωλήσεις των δίσκων. Εμένα μ’ ενδιαφέρει ο δίσκος να πάει στα σπίτια των ανθρώπων. Ακόμα κι αν δεν μπορεί να τον αγοράσει κάποιος, εγώ θα τον… στείλω, γιατί θέλω να  φτάσει στον κόσμο. Για να υπάρχω, αυτό είναι το θέμα. Πρέπει να υπάρξουμε! Δεν γνωρίζω πόσο θα κρατήσει αυτή η κρίση· αν θα κρατήσει ένα χρόνο, δύο, πέντε ή δέκα, αλλά γνωρίζω πολύ καλά ότι αφού είμαι 66 χρονών, βρίσκομαι στην τελευταία περίοδο της δημιουργικής μου ενασχόλησης. Μακάρι να ‘μαι υγιής και να ζήσω πολλά χρόνια ακόμη, αλλά θα παράγω όμως;

Αν κρίνω από τις πολλές σας δραστηριότητες, φαίνεται να είστε ανήσυχος άνθρωπος και δεν νομίζω ότι δεν θα παράγετε τίποτα.
Ν.Μ.: Δεν θέλω να κάθομαι αδρανής. Ακριβώς γι’ αυτό μπήκα ξανά, ιδίοις εξόδοις το επαναλαμβάνω, στη διαδικασία και στην περιπέτεια της έκδοσης ενός δίσκου. Είναι ένα μεγάλο εγχείρημα, πιστέψτε με. Γιατί ακούγοντας κανείς τα τραγούδια, δεν καταλαβαίνει ότι είναι η παραγωγή ενός ανθρώπου που το πλήρωσε μόνος του. Υπάρχει χορωδία, ορχήστρα, είναι ένας πλούσιος δίσκος με πολύ καλή ηχογράφηση, με πολύ καλή χάραξη, ευφάνταστο και λιτό εξώφυλλο και πολύ καλό ένθετο. Δεν έχει να ζηλέψει τίποτε απολύτως απ’ τους δίσκους που παράγουν οι μεγάλες εταιρίες.

Κι αυτό δείχνει ότι σέβεστε και τον ακροατή.
Ν.Μ.: Φυσικά! Γιατί θεωρώ ότι ένας δικός μου δίσκος έχει ανάγκη να συνοδεύεται από ένα πολύ σοβαρό πακέτο. Είναι κι αυτό ένδειξη σεβασμού στον ακροατή.

Υπήρξε κάποια πηγή έμπνευσης για τη νέα σας δουλειά;
Ν.Μ.: Ξέρετε πολλές φορές η πηγή έμπνευσης δεν μπορεί να καθοριστεί. Δεν υπήρξε κάτι συγκεκριμένο που να προκάλεσε την έμπνευση, αλλά πολλά μαζί γιατί κάθε μέρα βλέπουμε, ακούμε και νιώθουμε. Αυτά συσσωρεύονται καθημερινά μέσα μας και κάποια στιγμή ο άνθρωπος-δημιουργός εκδηλώνει τις επιρροές του μέσα από τη δική του τέχνη. Ο ζωγράφος με τους πίνακές του, ο ποιητής με το λόγο του κι εγώ με την κιθάρα μου και τη μουσική στα τραγούδια μου.

Το πρώτο σας τραγούδι, το «Άκρη δεν Έχει ο ουρανός» με ερμηνευτή τον Γιώργο Ζωγράφο, κυκλοφόρησε το 1964 όταν ήσασταν 19 ετών. Σε τρία χρόνια συμπληρώνετε 50 χρόνια στη δισκογραφία. Πόσο μακριά σάς φαίνεται αυτή η πορεία από τότε μέχρι σήμερα;
Ν.Μ.: Δεν θα ‘λεγα ότι μου φαίνεται τόσο μακρινός χρόνος. Παρόλο που είναι μισός αιώνας -ακούγεται πολύ, ε;- σας διαβεβαιώνω ότι θυμάμαι πολύ καλά τις διάφορες χρονιές, το τι έκανα, τι είπα, τι μου είπανε. Πολλές φορές μου έρχεται στη μνήμη η πρώτη δική μου περίοδος του Νέου Κύματος και θυμάμαι πάρα πολλά περιστατικά: τις μπουάτ όπου πήγαινα και έπαιζα, τους ιδιοκτήτες των μπουάτ, τους διαλόγους που είχαμε, τις παρέες, τους συναδέλφους, κάποια συμβάντα με τον κόσμο… Όλα αυτά είναι πολύ ζωντανά μέσα μου. Μετά έλειψα για ένα διάστημα καθώς πήγα στην Ιταλία από το 1968 έως το 1975...

Η αναχώρησή σας για την Ιταλία είχε να κάνει με την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ή απλά έτυχε;
Ν.Μ.: Όχι. Θέλω να πω ότι δεν κυνηγήθηκα. Δεν θέλω να περάσω ένα τέτοιο μήνυμα. Έφυγα όμως γιατί δεν άντεχα μία Ελλάδα μαραζωμένη τόσο πολύ. Ήμουνα και νέος και ήθελα να δοκιμάσω την κιθαριστική μου ικανότητα. Με μία ευκαιρία που μου δόθηκε το 1969, όταν οργανώθηκε ένας διεθνής διαγωνισμός κλασικής κιθάρας στο Μιλάνο, συμμετείχα και πήρα το Α’ βραβείο. Μ’ αυτό το βραβείο μού δόθηκαν δυνατότητες να διδάξω στη Μουσική Ακαδημία του Δήμου Μιλάνου. Μένοντας στο Μιλάνο, είχα τις ευκαιρίες να δίνω ρεσιτάλ σε γειτονικές χώρες: Γερμανία, Γαλλία, Ελβετία, Σουηδία. Έτσι είχα μία κιθαριστική σολιστική δράση δίνοντας ρεσιτάλ. Όμως είχα «νεκρώσει» την άλλη πλευρά του εαυτού μου,  το τραγούδι! Μου έλειπε η δημιουργία τραγουδιών, γιατί όσο ζούσα στην Ελλάδα έφτιαχνα τραγούδια. Ξαφνικά, μένοντας στην Ιταλία, αυτή η διάσταση του τραγουδοποιού σταμάτησε.

Όταν έγινε η μεταπολίτευση το 1974, δεν με κράταγε τίποτε στην Ιταλία. Ήθελα να επιστρέψω. Να γυρίσω στην πατρίδα διότι μην ξεχνάμε και την περίοδο. Η μεταπολίτευση σηματοδότησε το καινούργιο όνειρο για μία καλύτερη πατρίδα. Ουσιαστικά αυτό ήτανε. Το όνειρο όλων μας για μία νέα Ελλάδα… Παρασυρμένοι όλοι μας από το όνειρο, μόλις έγινε η αλλαγή, θέλησα να γυρίσω πίσω. Κι έγινε. Μάλιστα το πρώτο μας παιδί γεννήθηκε στο Μιλάνο και ήτανε δύο μηνών όταν επιστρέψαμε στην Ελλάδα. Και άρχισα πάλι ν’ ασχολούμαι με το γνώριμο περιβάλλον που μου έλειπε. Θυμάμαι ότι ο πρώτος δίσκος που έκανα μόλις επέστρεψα, ήταν οι «Ζωγραφιές Απ’ Τον Θεόφιλο» (το 1976). Ένας δίσκος με τραγούδια πάνω στους πίνακες του λαϊκού ζωγράφου. Από τότε συνέχισα τη δραστηριότητα μέσα από τις ηχογραφήσεις δίσκων, τις συναυλίες τη διδασκαλία της κιθάρας, το ραδιόφωνο, κλπ.

Αν σας πλησίαζε ένας νέος που να ήθελε να σας γνωρίσει μέσα από τα έργα σας, τι θα του προτείνατε ν’ ακούσει;
Ν.Μ.: Δεν υπάρχει μόνο ένα μοντέλο νεαρού. Υπάρχουν νεαροί που είναι πολύ καλλιεργημένοι, νεαροί που είναι αδιάφοροι, νεαροί που διψάνε να μάθουνε… Ένας που θα ήθελε να με «μάθει» θεωρώ ότι δεν θα ήταν κάποιος αδιάφορος. Θα είχε μία σχετική καλλιέργεια, οπότε θα του έδινα ν’ ακούσει δίσκους μου με κιθάρα, ώστε να μπει μέσα στην ατμόσφαιρα, και μετά δίσκους πρόσφατους, που είναι πιο κοντά στην εποχή. Δεν θα τον ξεκινούσα από το Νέο Κύμα, γιατί ένας άνθρωπος νέας ηλικίας έχει ανάγκη ν’ ακούσει περισσότερο αυτά που είναι κοντά στην περίοδο που ζει. Δεν θα τον γυρίσω πριν από 50 χρόνια. Ωστόσο στις συναυλίες που κάνω βλέπω πολλούς νεαρούς –κι αυτό είναι ευχάριστο- στους οποίους όταν η τραγουδίστρια ή ο τραγουδιστής ερμηνεύει το «Φώναξέ με αγάπη, φώναξέ με» ή το «Άκρη Δεν Έχει Ο Ουρανός», τραγουδάνε κι αυτοί μαζί. Ακόμα παλιό τραγούδι σχετικά είναι και το «Πρωινό Τσιγάρο». Τραγούδι του 1984. Δεν μπορώ να πω ότι είναι νέο, έτσι; Το «Ίσως Φταίνε Τα Φεγγάρια» είναι τραγούδι του 1990. Πάλι δεν λέγεται καινούργιο τραγούδι. Πριν από 4-5 χρόνια έκανα ένα δίσκο με τίτλο «Carte Postale» και πριν από αυτό είχα φτιάξει το «Στην Ηχώ του Έρωτα» με γυναικείες φωνές, την Αλεξίου, τη Γλυκερία, την Έλλη Πασπαλά, την Ελευθερία Αρβανιτάκη, την Ελένη Βιτάλη και τη Λιζέτα Καλημέρη. Πρόσωπα υπαρκτά, όχι πλέον καινούργια, που απασχολούν και τις σημερινές γενιές.

Μιας και αναφερθήκατε στα τρία πιο γνωστά σας τραγούδια, το «Άκρη Δεν Έχει Ο Ουρανός», το «Πρωινό Τσιγάρο» και το «Ίσως Φταίνε Τα Φεγγάρια», θα ήθελα να μας πείτε μερικά λόγια για το καθένα. Ας ξεκινήσουμε από το «Άκρη Δεν Έχει Ο Ουρανός».
Ν.Μ.: Εδώ γίνεται αναγκαστικά μία, θα έλεγε κανείς, «ανιστόρητη» τοποθέτηση των τραγουδιών, με την έννοια ότι το «Άκρη Δεν Έχει Ο Ουρανός» είναι τραγούδι του 1964. Και λέμε ότι είναι τραγούδι του 1964 γιατί τότε βγήκε ο δίσκος. Τα τραγούδια όμως γεννιούνται πριν από την ηχογράφησή τους. Το τραγούδι αυτό, λοιπόν, το έφτιαξα το 1962 όταν ήμουν 17 ετών. Και το παρουσιάζαμε μ’ έναν φίλο μου, τον Κώστα Φράγκο, ένα παιδί καλλίφωνο και βγαίναμε σε μαθητικές συναυλίες και σε κάποιες ευκαιρίες που μας δίδονταν τότε –δεν υπήρχαν και πολλές ευκαιρίες εκείνα τα χρόνια. Κάποια στιγμή, το 1964, δούλευα στο «Συμπόσιο», μία πολύ όμορφη μπουάτ στην Πλάκα, που ήτανε το στέκι τού Τσαρούχη, του Οδυσσέα Ελύτη, του Νίκου Γκάτσου, ερχόντουσαν τέτοιοι επιφανείς άνθρωποι -εκεί γνώρισα τον Μάνο Χατζιδάκι- και συνόδευα τότε με την κιθάρα μου τη Ντόρα Γιαννακοπούλου, στα τραγούδια του «Όμηρου» (σ.σ. εννοεί τα τραγούδια που είχε γράψει ο Μίκης Θεοδωράκης και που αποτέλεσαν το υλικό του δίσκου «Ένας Όμηρος»). Ερχόταν πάρα πολύς κόσμος. Κάποια στιγμή το πρόγραμμα έπρεπε να γίνει μεγαλύτερης διάρκειας. Μου ζητήσανε να βρω έναν τραγουδιστή. Τότε είχα γνωρίσει τον ηθοποιό Γιώργο Ζωγράφο, ο οποίος σ’ ένα δίσκο του Μάνου Χατζιδάκι, στην «Οδό Ονείρων», έκανε φωνητικά στις «Αδελφές Τατά». Εκεί ο Ζωγράφος στο τέλος του τραγουδιού λέει, αν θυμόσαστε: «Μα η μοίρα κυβερνά και δεν έμεινε καμιά από τις αδελφές Τατά». Μου άρεσε αυτή η φράση. Όταν τον γνώρισα μού είπε ότι ήταν αυτός που τραγούδησε σ’ αυτό το σημείο του τραγουδιού κι εγώ του είπα να δοκιμάσουμε μερικά τραγούδια που έφτιαξα. Το ένα απ’ αυτά ήταν το «Άκρη Δεν Έχει Ο Ουρανός». Τα τραγούδια τα έλεγε πολύ ωραία και του πρότεινα να έρθει να τραγουδήσει στη μπουάτ. Έτσι ξεκίνησε ο Γιώργος Ζωγράφος την τραγουδιστική του καριέρα. Μία μέρα ένας προσωπικός φίλος του Οδυσσέα Ελύτη, ο Αλέξανδρος Πατσιφάς, ήρθε κι άκουσε το πρόγραμμα. Ήταν η εποχή που ο Πατσιφάς είχε αποχωρήσει από την Ελλαδίσκ, παρακλάδι της Philips στην Ελλάδα, και μαζί με τον ποιητή Νίκο Καρύδη και τον Μάριο Πλωρίτη, δημιούργησαν τις Εκδόσεις «Ίκαρος» και την Εταιρία Γενικών Εκδόσεων – Λύρα. Επειδή δεν είχε χρήματα, αποφάσισε να ξεκινήσει με ανθρώπους που δεν θα του στοιχίζανε πολύ. Βρήκε εμένα, με τον Γιώργο Ζωγράφο, τον Γιάννη Σπανό με τη Καίτη Χωματά, που έλεγε μ’ ένα πιανάκι το «Μια Αγάπη Για Το Καλοκαίρι», λίγο αργότερα τον Διονύση Σαββόπουλο. Έτσι ξεκίνησαν τα πράγματα…

Το «Πρωινό Τσιγάρο».
Ν.Μ.: Το «Πρωινό Τσιγάρο» κυκλοφόρησε το 1984. Είναι η περίοδος που ο Θάνος Μικρούτσικος έχει φτιάξει μία ανεξάρτητη εταιρία, με τίτλο «Εταιρία Νέας Μουσικής». Μου ζήτησε να φτιάξουμε ένα δίσκο γιατί είχε ακούσει κάποια τραγούδια που είχα φτιάξει από τη «Δεύτερη Γραφή» του Οδυσσέα Ελύτη, που περιείχε ποιήματα του Giuseppe Ungaretti, του Pierre Jean Jouve, του Paul Eluard κ.α. Είχα πάρει το βιβλίο με την απόδοση του Ελύτη στα ελληνικά και είχα φτιάξει μια σουίτα για κλασική κιθάρα και τενόρο. Του άρεσε πολύ του Θάνου και μου ζήτησε να την ηχογραφήσουμε. Όμως αυτό το έργο κρατούσε όλο μαζί 15 λεπτά και δεν έβγαινε ένας δίσκος. Έτσι, μου ζήτησε να του δώσω κι άλλα τραγούδια. Μελοποίησα λοιπόν δύο κομμάτια της Μαρίας Πολυδούρη και από μία ποιητική συλλογή του Άλκη Αλκαίου έφτιαξα το «Μεσαιωνικό Παραμύθι», ένα εξαιρετικό ποίημα. Έλειπε όμως άλλο ένα κομμάτι. Ο χρόνος δεν έφτανε. Έκατσα τότε και διάλεξα το «Πρωινό Τσιγάρο», το οποίο ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου. Μου άρεσε το ποίημα και το γεγονός ότι ήταν αφιερωμένο στο Μάνο Λοΐζο μ’ έβαζε σ’ ένα κλίμα. Ήτανε φίλος μου ο Μάνος και ήθελα να μπω σε μία «ατμόσφαιρα Λοΐζου». Δεν ξέρω αν το κατάφερα, αλλά μου βγήκε αυτό το τραγούδι. Επειδή είχαμε ηχογράφηση την επόμενη μέρα, δεν προλαβαίναμε να το δώσουμε σ’ έναν τραγουδιστή να το μάθει, να ωριμάσει μέσα του κ.λπ., και σκέφτηκα να το πούμε έτσι, με μία κιθάρα και με μία χορωδία, όχι επαγγελματική, αλλά όπως μπορούμε να καθίσουμε με φίλους και να τραγουδάμε όλοι μαζί. Αυτή ήταν η σκέψη μου. Και φώναξα τους τότε φίλους μου, τον Σάκη Μπουλά, τον Γιώργο Μεράντζα, τον Ανδρέα Μικρούτσικο, τον Γιάννη Σαμσιάρη, τον Κώστα Θωμαΐδη και τον Θανάση Νικόπουλο, φτιάξαμε μία αυτοσχέδια χορωδία και είπαμε αυτό το τραγούδι. Δεν μπορούσαμε βέβαια να διανοηθούμε ότι ο δίσκος θα έβρισκε τόσο μεγάλη απήχηση, γιατί ήταν μια ανεξάρτητη παραγωγή και το μεγαλύτερο μέρος του δίσκου ήταν λόγια μουσική. Μετά ακολούθησαν πολλές άλλες εκτελέσεις.

Το «Ίσως Φταίνε Τα Φεγγάρια».
Ν.Μ.: Το «Ίσως Φταίνε Τα Φεγγάρια» είναι σε στίχους του Τάσου Σαμαρτζή. Ήταν ένα τραγούδι που το έγραψα το 1990. Είχα γράψει τα περισσότερα κομμάτια του δίσκου κι ένα απ’ αυτά ήταν το «Είναι Αβάσταχτο Να Φεύγεις» του Άκου Δασκαλόπουλου, που το ερμήνευσε η Ελένη Βιτάλη εξαιρετικά. Κι αυτό με έβαλε σε ένα κλίμα να θέλω να κάνω κι άλλο τραγούδι με τη Βιτάλη. Τότε συνεργαζόμασταν λοιπόν με τον Τάσο Σαμαρτζή και μου έδειξε διάφορα κομμάτια. Του είπα ότι θέλω ένα λαϊκό απελπισμένο κομμάτι επειδή αυτή η γυναίκα είναι η ίδια απελπισμένη και ξέρει την απελπισία από μέσα, απ’ το μεδούλι της. Ανάμεσα στα διάφορα που μου έδειξε ο Τάσος Σαμαρτζής διάλεξα αυτούς τους στίχους. Μου άρεσε πολύ η φράση: «Ίσως πάλι φταις κι εσύ» ή «στα σεντόνια των πολλών», είναι ωραίες φράσεις. Ο συνδυασμός μιας απελπισμένης γυναίκας μ’ ένα φεγγάρι είναι μαγικό τοπίο. Κι έφτιαξα αυτό το τραγούδι, το οποίο της πήγαινε θαρρείς και ήτανε φτιαγμένο για εκείνην.

Ένα κοινό στοιχείο στα τραγούδια σας είναι οι λιτές ενορχηστρώσεις.
Ν.Μ.: Εγώ είμαι άνθρωπος του ενός οργάνου ως επί το πλείστον. Η κιθάρα είναι το όργανο που ξέρω καλύτερα. Όταν κάποια στιγμή δίνω σε κάποιον ενορχηστρωτή ένα τραγούδι, είμαι από δίπλα του και δεν τον αφήνω σε ησυχία. Για μένα είναι ακατανόητα τα πολλά όργανα στο ελληνικό τραγούδι. Το ελληνικό τραγούδι είναι μία ταπεινή τέχνη. Πολύ ταπεινή. Δεν θέλει φιοριτούρες, μεγαλοπρέπειες και όγκους ορχηστρών, οργάνων κ.λπ. Τα θεωρώ καραγκιοζιλίκια όταν κάποιος για να πείσει το ακροατήριό του, θεωρεί ότι θα το πείσει με το να βάζει πολλά όργανα. Και τελικά τι κάνει; Διώχνει το τραγούδι από τον κορμό και την ιδεολογία του. Γι’ αυτό το λόγο δεν χρησιμοποιώ ποτέ πολλά όργανα. Στο νέο δίσκο έχω 6 όργανα. Τα βασικά όργανα. Και δίνω τα ηχοχρώματα που θέλω μ’ αυτά τα 6 όργανα. Συν την κιθάρα που παίζω βέβαια.

Σε όλη τη δεκαετία του 2000 γνωρίσατε μεγάλη επιτυχία μαζί με τον Παναγιώτη Μάργαρη και τη σειρά δίσκων «Café De L’ Art». Αυτή η σειρά ολοκλήρωσε τον κύκλο της ή μπορούμε να περιμένουμε και άλλη κυκλοφορία;
Ν.Μ.: Κοιτάξτε, η σειρά αυτή όντως είχε πάρα πολύ επιτυχία. Ήταν ντουέτο κιθάρας μ’ έναν συνεργάτη με τον οποίο δεν συνεργάζομαι πια. Έχει ολοκληρωθεί η συνεργασία μας και τώρα συνεργάζομαι μ’ έναν άλλον πολύ καλό επίσης κιθαριστή, τον Γιώργο Τοσικιάν. Κάναμε έξι δίσκους με τα «Café De L’ Art». Δεν συνέχισα, παρόλο που η αγορά το ήθελε. Τα πράγματα όμως αλλάζουν ραγδαία. Σήμερα δεν ξέρω αν η αγορά θέλει κάτι τέτοιο. Πολύ αμφιβάλω. Αλλά εν πάση περιπτώσει, πολλές φορές δεν χρειάζεται να κάνουμε ό,τι ζητάει η αγορά. Μπορούμε να κάνουμε και κάτι που η αγορά δεν το ‘χει σκεφτεί και να την ξαφνιάσουμε. Να είμαστε εμείς που θα προτείνουμε στην αγορά. Μακάρι αυτός ο δίσκος που έφτιαξα τώρα, «Στου χρόνου τις καταπακτές», να ξαφνιάσει την τελματωμένη αγορά. Αυτό είναι το ζητούμενο. Αλλά θεωρώ ότι η αγορά σήμερα δεν θέλει κανέναν δίσκο! Της αρκούν τόσες χιλιάδες δίσκοι που έχουνε βγει. Εξάλλου ο ελληνισμός τροφοδοτείται πάντα με παλιά τραγούδια. Για σκεφτείτε τι τραγούδια λένε οι παρέες. Όταν μαζευτεί η δικιά μου παρέα, η δικιά σας παρέα, ενός άλλου η παρέα. Παλιά τραγούδια λένε, του Λοΐζου, του Χατζιδάκι, του Μίκη, του Κουγιουμτζή, του Τσιτσάνη κ.λπ. Ο ελληνισμός έχει πάρα πολύ υλικό για να τροφοδοτηθεί επί πολλά χρόνια με παλιά τραγούδια. Εγώ το αντιμετωπίζω με τις ζωντανές εμφανίσεις. Όταν πάμε να τους πούμε ένα παλιό τραγούδι, ο κόσμος ενθουσιάζεται. Πάντως, δεν ξέρω αν θα συνεχίσω την ενότητα αυτήν, των «Café de l’ art». Σκοπός είναι να βρεθεί ένα σκεπτικό που να το δεχθεί ο κόσμος κι όχι έτσι απλά για να βγάλουμε άλλον έναν δίσκο. Έως και το έκτο «Café De L’ Art» είχαμε θέματα. Είχαμε ένα δίσκο Τσιτσάνη-Βαμβακάρη, έναν άλλον Χατζιδάκι-Θεοδωράκη, μουσική από τον κινηματογράφο, μουσική του πάθους… Είχαμε θεματολογίες. Άμα δεν έχεις ένα καλό θέμα που να «οσφρυνθείς» ότι ενδιαφέρει τον κόσμο, τι δίσκο να κάνεις; Απλά να έχεις μερικά κομμάτια από δω κι από κει; Το θέμα είναι να υπάρχει ένα σκεπτικό που να έχει ενδιαφέρον.

Έχετε υπηρετήσει τη μουσική με όλους τους πιθανούς τρόπους. Συνθέτης τραγουδιών, συνθέτης ορχηστρικής μουσικής, εκτελεστής μουσικών έργων άλλων δημιουργών, καθηγητής σε ωδείο, καλλιτεχνικός διευθυντής, παραγωγός δίσκων, ραδιοφωνικός παραγωγός, εκδότης μουσικού περιοδικού… Ποια ιδιότητα είναι αυτή που πιστεύετε ότι σας ταιριάζει περισσότερο;
Ν.Μ.: Δεν το συζητώ ότι είναι το τραγούδι μέσα από την κιθάρα. Κάθομαι πολλές ώρες με την κιθάρα, έχω ένα στίχο μπροστά μου που έχω επιλέξει, και φτιάχνω ένα μουσικό κλίμα. Αυτό ενδεχομένως θα μου ανοίξει την πόρτα για να βρω μία μελωδία. Επομένως το μεγάλο εργαλείο για μένα είναι η κιθάρα. Και μετά έρχονται όλα τ’ άλλα. Επίσης σ’ όλα αυτά πρέπει να προσθέσετε και τη συγγραφή βιβλίων. Έχω γράψει τα «Ηχολογήματα», ένα βιβλίο με τις Εκδόσεις «Νεφέλη». Τώρα ετοιμάζω ένα άλλο με τις εκδόσεις «Γαβριηλίδη». Θα είναι ένα βιβλίο με τίτλο «Περί Ελληνικού Τραγουδιού Το Ανάγνωσμα» και ως αντικείμενο θα έχει τις εμπειρίες μου γύρω από το ελληνικό τραγούδι. Σχολιασμούς, κρίσεις, σκέψεις πάνω σε κάποια ζητήματα όπως το ρεμπέτικο, το λαϊκό τραγούδι, το Νέο Κύμα, τον Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη, τον Σπανό…

Σ’ όλες αυτές τις ιδιότητες που αναφέραμε προηγουμένως, αν προσθέσουμε και αυτές του αρθρογράφου, του συγγραφέα και του πολιτευτή, σχηματίζεται η εικόνα μίας πολυσχιδούς προσωπικότητας.
Ν.Μ.: Ελπίζω όχι σχιζοφρενούς (γέλια).

Μετά απ’ όλα αυτά, υπάρχει χρόνος για προσωπική ζωή ή ο χρόνος εξαντλείται σε όλες αυτές τις ομολογουμένως πολλές δραστηριότητες;
Ν.Μ.: Σας πληροφορώ ότι έχω πολύ καλές παρέες φίλων που βρισκόμαστε πολύ συχνά μαζί και περνάμε πολύ ωραία. Δεν μου λείπουν οι παρέες. Επίσης ασχολούμαι πολύ με τα παιδιά μου. Έχω δύο παιδιά και το καθένα έχει δύο παιδιά. Έχω λοιπόν εγγόνια κι ασχολούμαι και μ’ αυτά. Κατά περιόδους δεν ασχολούμαι όταν πέφτουν μαζί πολλά πράγματα. Τώρα δηλαδή, οι ηχογραφήσεις του δίσκου που έκανα μού απορρόφησαν πολύ χρόνο. Ε, σ’ αυτό το διάστημα τα έβλεπα λιγότερο. Προσέχω όμως πάρα πολύ να μη με απορροφήσει μόνο η δουλειά. Και το «πολιτευτής» που είπατε προηγουμένως και γελάσαμε, έχει να κάνει μ’ αυτό: ότι θέλω πάρα πολύ να βιώνω κάποια πράγματα που είναι πολύ σημαντικά για τις σκέψεις μου και τις θεωρίες μου. Σε όλο αυτό το διάστημα εγώ κινήθηκα μέσα σε αριστερά κόμματα. Βίωσα την Αριστερά και τις διαφορετικές τάσεις της. Αναζητούσα μια φωτεινή αύρα, ένα όνειρο απατηλό, μια μορφή πάλης που να περιέχει ανθρωποκεντρισμό, δημοκρατία και ξεπέρασμα των παλαιών αγκυλώσεων... Προς Θεού, δεν λέω ότι έχω δίκιο εγώ κι έχουν άδικο οι άλλοι. Απλώς δυσκολεύτηκα να συνοδοιπορήσω με τον πολιτικό χώρο που δοκίμαζα. Στις τελευταίες εκλογές είχα βγει περιφερειακός σύμβουλος, γιατί ήμουνα επικεφαλής του ψηφοδελτίου της Δημοκρατικής Αριστεράς στα βόρεια προάστια στην Περιφέρεια Αττικής. Εκεί διαπίστωσα πως δεν μπορώ να ανταπεξέλθω, γιατί το σύνολο των υποχρεώσεων είναι τεράστιο! Μου ερχόντουσαν πακέτα από έγγραφα που θα έπρεπε να διαβάσω και να μελετήσω νομικής φύσεως θέματα που δεν καταλάβαινα… Σκέφτηκα πως το πιο έντιμο που έχω να κάνω είναι να δώσω τη θέση μου στον επόμενο. Κι έτσι έκανα. Αμέσως παραιτήθηκα γιατί δεν μπορούσα ν’ ανταπεξέλθω στον όγκο δουλειάς. Η ενασχόληση με την πολιτική με βοηθάει να αντιλαμβάνομαι λάθη, αντιφάσεις, υπερβάσεις, να αναζητώ την κατανόηση του βάθους της πολιτικής…

Στις επόμενες εκλογές θα είσαστε υποψήφιος βουλευτής;
Ν.Μ.: Όχι δεν θα είμαι. Το λέω τώρα παρότι ξέρω ότι θα μου τηλεφωνήσουν αν υποθέσουμε ότι προκηρύσσονται εκλογές. Αλλά έχω πάρει την απόφαση να μην ασχοληθώ σ’ αυτή την πολιτική συγκυρία, με την συγκεκριμένη διαμόρφωση του πολιτικού υλικού.

Αυτό έχει να κάνει με την εμπειρία σας στην Περιφέρεια;
Ν.Μ.: Όχι. Ως πολίτης, εδώ και δύο χρόνια που η χώρα βρίσκεται σ’ αυτή την κατάσταση, παρακολουθώ το τι ζητάει το κάθε κόμμα και νιώθω έξαλλος που βλέπουν ότι η χώρα βυθίζεται συνεχώς και δεν τη βοηθάνε καθόλου. Θεωρώ πως η παλαιά Αριστερά, με τον δικό της μαξιμαλιστικό βερμπαλισμό, έχει παίξει πρωτεύοντα ρόλο σ’ αυτό το βύθισμα της χώρας, χαϊδεύοντας κι αυτή έναν συνδικαλισμό τυφλό και τυχοδιωκτικό...

Δηλαδή η Αριστερά δεν αποτελεί εναλλακτική πρόταση για τον απογοητευμένο και δυσαρεστημένο Έλληνα πολίτη;
Ν.Μ.: Ομολογώ πως δεν το γνωρίζω. Δεν έχει δείξει ακόμα τη φυσιογνωμία που θα περίμενα. Η Αριστερά είναι αγκυλωμένη μέσα σε δόγματα και θεωρητικές εξαρτήσεις. Θεωρώ ότι δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα και ότι στηρίζεται πάνω σ’ έναν κενό καταγγελτισμό, που δεν οδηγεί πουθενά. Θεωρώ επίσης ότι σκανδαλωδώς βοηθάει τον συνδικαλιστικό κηφηνισμό με το να κατεβάζουν διακόπτες για να χτυπήσουν δήθεν το καπιταλιστικό σύστημα και τα μονοπώλια! Αστεία πράγματα… Κατεβαίνουν σε απεργίες ταλαιπωρώντας τους υπόλοιπους πολίτες. Η Αριστερά συμμετέχει βεβαίως ενεργά σ’ αυτά, πιστεύοντας πως αυτός είναι ο ιστορικός της δρόμος. Δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση από εποχή σε εποχή. Όλα αμετακίνητα ως προς τη μορφή τού εργαλείου της απεργίας… Η ζωή θα συνεχιστεί και το ποσοστό των δύο μεγάλων κομμάτων θα μειωθεί πάρα πολύ. Θα διογκώνεται συνέχεια το ποσοστό των αναποφάσιστων και αυτών που δεν θέλουνε αυτή τη στιγμή να ψηφίσουνε κάτι. Αυτό το 30% των αναποφάσιστων είναι πάρα πολύ σημαντικό ποσοστό, αλλά όταν έρθει η στιγμή της κάλπης, ένα κομμάτι του θα ψηφίσει. Είναι όμως σίγουρο ότι στις εκλογές θα βιώσουμε τον θρίαμβο της αποχής! Δεν έχουμε δει ακόμα όσα σενάρια θα παιχτούν στην ελληνική σκακιέρα…

 

Κάπου εδώ τελείωσε κι η συνέντευξη. Βέβαια με έναν πολυπράγμονα και καλλιεργημένο άνθρωπο όπως τον Νότη Μαυρουδή θα μπορούσαμε να μιλάμε ατελείωτες ώρες και για πολλά διαφορετικά θέματα.
Πριν φύγω από την οικία του, είχε την ευγένεια να μου χαρίσει κάποια από τα έργα του που έλειπαν από τη δισκοθήκη μου και για το λόγο αυτό τον ευχαριστώ πολύ καθώς και που μου έκανε την τιμή να μου παραχωρήσει αυτή τη συνέντευξη.

Εν όψει της νέας του δουλειάς ανανεώσαμε το ραντεβού μας για την Παρασκευή 14 Οκτωβρίου στον Ιανό, όπου και έγινε η παρουσίαση του νέου του δίσκου με τίτλο «Στου Χρόνου Τις Καταπακτές». Παρά τις δυσκολίες της ημέρας (απεργούσαν όλα τα μέσα μεταφοράς και τα ταξί) ο χώρος του Ιανού γέμισε. Εκεί είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε μία πολύ ωραία βραδιά διανθισμένη με κάποια από τα νέα υπέροχα τραγούδια του Νότη Μαυρουδή, τα οποία ερμήνευσαν η Γιώτα Νέγκα, ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Χρήστος Κωνσταντόπουλος και ο Μπάμπης Τσέρτος, με συνοδεία τις κιθάρες του Νότη Μαυρουδή και του Γιώργου Τοσικιάν. Εκτός αυτών, στον Ιανό παραβρέθηκαν ο Γρηγόρης Ψαριανός, ο Πέτρος Δραγουμάνος, ο Φίλιππος Νικολάου, η Γλυκερία, η Ελένη Βιτάλη, ο Μάνος Ελευθερίου, ο  Στέλιος Φωτιάδης, ο Θέμης Ανδρεάδης, ο Γιώργος Τσάμπρας και ο Γιώργος Σαρρής (των Ζιγκ Ζαγκ).

Όλοι οι παρόντες απολαύσαμε τις υπέροχες μελωδίες του συνθέτη και τις παθιασμένες ερμηνείες των τραγουδιστών και πήραμε έτσι ένα δείγμα από το άλμπουμ «Στου Χρόνου Τις Καταπακτές», που κατά την προσωπική μου εκτίμηση πρόκειται μακράν για ό,τι καλύτερο έχω ακούσει φέτος.

 

Κωνσταντίνος Παυλικιάνης