Ρεμπέτικα με κιθάρα από τον Νίκο Ελευθερίου

Γράφει ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΩΓΛΟΥ (Thanasis-Gioglou)
52 άρθρα στο MusicHeaven

Κάθε φορά που έρχεται στα χέρια μου ένας δίσκος με επανεκτελέσεις ρεμπέτικων τραγουδιών, είμαι αρκετά επιφυλακτικός. Κι αυτό γιατί ανάμεσα στις εκατοντάδες εκδόσεις που έγιναν μέχρι σήμερα, τα αυτιά μας έχουν ακούσει «τέρατα και σημεία» από περίεργους τραγουδιστές και ξεκούρδιστες ορχήστρες, που συχνά κοπιάρουν τις πρώτες εκτελέσεις ακόμα και στα λάθη τους και γενικότερα από κακές παραγωγές.

Ο Νίκος Ελευθερίου, κατάγεται από την Καλαμάτα και από οικογένεια μουσικών και έχει πολύχρονη θητεία στο τραγούδι. Όπως αναφέρεται στο σύντομο βιογραφικό του, έχει παίξει και τραγουδήσει στις ίδιες σκηνές με τους Λουκά Νταράλα, Πρόδρομο Τσαουσάκη, Γιώργο Μουφλουζέλη, Νίκο Καρανικόλα, Βούλα Γκίκα, Ζωζώ Σαπουντζάκη καθώς και με άλλους πολλούς νεότερους τραγουδιστές και μουσικούς. Μετά λοιπόν από πολύχρονη ενασχόληση με το ρεμπέτικο τραγούδι και με τους πρώτους διδάξαντες στο ύφος αυτό, όπως οι Γιώργος Κατσαρός, Κώστας Δούσας, Α.Κωστής (Κώστας Μπέζος), Κώστας Καρίπης, ο Ελευθερίου θέλησε να καταγράψει αφαιρετικά και με το δικό του τρόπο παλιά ρεμπέτικα που δεν είχαν όλα αυτή τη μορφή (κιθάρα, φωνή) στις αρχικές ηχογραφήσεις. [1]

Έτσι, το περασμένο φθινόπωρο κυκλοφόρησε από την εταιρεία «Καθρέφτης» ένα cd με τίτλο «12 καϊνάρια», μέσα στο οποίο παρουσιάζει δέκα αυθεντικά ρεμπέτικα, καθώς και δυο δικές του συνθέσεις με μόνη συνοδεία την κιθάρα του.

Η ηχογράφηση έγινε από τον Τάκη Ανδρούτσο και η σχεδίαση του εξωφύλλου από τον Γρηγόρη Ηλιόπουλο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ηχογράφηση της φωνής και της κιθάρας έγινε ταυτόχρονα,  χωρίς play-back, προσθήκες και προσμίξεις.

 Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα δουλειά που παραπέμπει στις αρχικές ηχογραφήσεις των ρεμπέτικων με κιθάρα, ενός είδους που είχε σαν πιο χαρακτηριστικό εκπρόσωπο, ίσως, τον Γιώργο Κατσαρό (Θεολογίτη). Έναν δημιουργό που έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του και ηχογράφησε στην Αμερική, ενώ το Δεκέμβρη του 1995 είχαμε την τύχη να τον δούμε να παίζει ζωντανά στη Θεσσαλονίκη και αργότερα και στην Αθήνα. Πέθανε το 1997 σε μεγάλη ηλικία. Άλλες πηγές λένε 102 ετών, άλλες 107 ενώ ο έγκριτος μελετητής του ρεμπέτικου Παναγιώτης Κουνάδης γράφει πως ο Κατσαρός πέθανε 109 ετών.

 Ο δίσκος του Ελευθερίου λοιπόν θυμίζει αρκετά αυτές τις πρώτες ηχογραφήσεις. Αφαιρετικός τόσο σαν μουσικός όσο και σαν τραγουδιστής, παίζει κιθάρα χωρίς περιττές φιοριτούρες και σολιστικούς αυτοσχεδιασμούς. Όσο για τις ερμηνείες του, αν και ο ίδιος δεν είναι αυτό που λέμε ο κλασικός καλλίφωνος τραγουδιστής, αποδίδει τα τραγούδια με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο, που συνάδει απόλυτα με το ύφος και το χρώμα τους. Αξιόλογα είναι και τα δυο δικά του κομμάτια με τα οποία ανοίγει και κλείνει το cd. Μοναχικά τραγούδια τα περισσότερα, αφού, εκτός από 2-3, δεν ανήκουν στην κατηγορία των κανταδόρικων ασμάτων , που τραγουδιούνται σε παρέες ή χορωδίες από πολλά άτομα. Επίσης, εκτός από κάποια τραγούδια που είχαν ηχογραφηθεί για πρώτη φορά στις δεκαετίες του ’20 και του ’30 μόνο με κιθάρα, υπάρχουν και κάποια άλλα, όπως η «Ξαβεριώτισσα» ή το «Κουκλάκι» που είχαν γραφτεί με κανονικές ορχήστρες.

 Εκτός από την περίπτωση του Δημήτρη Μυστακίδη, τα τελευταία χρόνια δεν θυμάμαι να έχει εκδοθεί κάτι ανάλογο. Να παρουσιάζονται δηλαδή ρεμπέτικα τραγούδια με κιθάρα, στα πρότυπα όλων αυτών των καλλιτεχνών που ανέφερα παραπάνω. Χρονολογικά η λαϊκή κιθάρα προηγείται του μπουζουκιού στις ηχογραφήσεις των ρεμπέτικων, αφού εμφανίσθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στη λαϊκή μουσική, αρχικά σαν συνοδευτικό και αργότερα σαν σολιστικό όργανο, σε αντίθεση με το μπουζούκι, που εμφανίσθηκε πολύ αργότερα και επικράτησε τελικά, τουλάχιστον σαν σολιστικό όργανο.

 Θα σημείωνα κλείνοντας πως εκδόσεις σαν και αυτή, που σέβονται το πρωτογενές υλικό, συμβάλλουν ουσιαστικά στην διάσωση και τη διάδοση του… Δεν ξέρω βέβαια τι ανταπόκριση μπορεί να έχουν στη σημερινή ισοπεδωμένη από πολλές απόψεις εποχή, αλλά ανεξάρτητα από την όποια εμπορική επιτυχία, η καταγραφή του υλικού και μόνο, πολύ περισσότερο όταν αυτές οι εκδόσεις σπανίζουν, είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Όσον αφορά το μέλλον ο Νίκος Ελευθερίου ηχογράφησε πέντε δικά του καινούργια τραγούδια, με την συνεργασία του Γεράσιμου Λαβράνου στην ενορχήστρωση, με τον οποίο συνεργάστηκε για αρκετά χρόνια,  τα οποία παραμένουν ανέκδοτα αλλά αναμένεται να κυκλοφορήσουν.

Video

«Mπελαλοκοπέλα» (Νίκου Ελευθερίου-στίχοι παραδοσιακοί)

Τραγούδια

1. Μπελαλοκοπέλα (Μουσική Νίκου Ελευθερίου - Στίχοι παραδοσιακοί)

2. Ξαβεριώτισσα (Δημήτρη Γκόγκου - Μπαγιαντέρα)

3. Από κάτω απʼ τις ντομάτες (Παραδοσιακό)

4. Ελληνική απόλαυσις (Παραδοσιακό)

5. Κουκλάκι (Παναγιώτη Τούντα)

6. Και γιατί δεν μας το λες (Παραδοσιακό)

7. Άντε δε μου λέτε (Παραδοσιακό)

8. Μαρόκο (Γιάννη Διαμαντόπουλου - Γιώργου Πετροπουλέα )

9. Το γαϊδουράκι (Γιώργου Κατσαρού)

10. Πήραν τα φρύγανα φωτιά (Παραδοσιακό)

11. Γαλαξείδι (Παραδοσιακό)

12. Ελάττωματα (Νίκου Ελευθερίου)

[1] http://www.musicmirror.gr/php/articles.php?lng=gr&pg=936