Συνέντευξη με τον Κώστα Τουρνά

Γράφει ο John Deos (Deos)
33 άρθρα στο MusicHeaven

O χρόνος μες στα ρολόγια τρέχει σα γοργό ελάφι και αισίως φτάνουμε να μιλάμε για 40 χρόνια πορείας στα μουσικά δρώμενα. Νιώθεις πλήρης;
Τα 40 χρόνια μερικές φορές τα συνειδητοποιώ και μερικές φορές όχι. Ξέρω ότι έχει περάσει χρόνος, ότι έχει υπάρξει όγκος δουλειάς, δραστηριότητας, αλλά τα 40 χρόνια είναι επειδή συνηθίζουμε να μετράμε κι όχι επειδή τα έχω στο κεφάλι μου. Το "πλήρης" ή όχι είνα σχετικό. Έχω ευχαριστηθεί τα περισσότερα πράγματα απ'όσα έχω κάνει. έχω περάσει και δυσκολίες, οι οποίες με φρέναραν από πλευράς διάθεσης, αλλά θα ήθελα να κάνω πολλά ακόμα.

Γυρίζουμε στην εποχή των Poll και την πρώτη φορά που εμφανιστήκατε ζωντανά μπροστά σε κοινό. Περιέγραψέ μας μερικές έντονες εικόνες και συναισθήματα.
Από τη μια ένιωθα ένα αίσθημα ανεπάρκειας. Δεν ένιωθα ότι αυτό που κάνουμε είναι πλήρως καλυμμένο τεχνικά, ακόμα και μουσικά σαν απόδοση. Έγινε σε πολύ πρόχειρες συνθήκες σε μια συναυλία στον Ορφέα, όπου ήμασταν support στον ιταλό τραγουδιστή Mal, και η ίδια συναυλία επαναλήφθηκε στη Θεσσαλονίκη, στο Παλαί Ντε Σπορ, αφού είχα περάσει το πρώτο σοκ αυτής της αίσθησης ανεπάρκειας. Εκεί όμως εισέπραξα και μια απίστευτη αποδοχή από τον κόσμο, που είναι ενθαρρυντικό, εμψυχωτικό, επικυρωτικό.

Το όνομα Poll πώς προέκυψε;
Ανοίγοντας ένα ελληνοαγγλικό λεξικό και χτυπώντας στην τύχη ονόματα. Βγήκε το "Ωμέγα", βγήκε το "Poll" και το ρίξαμε στον κλήρο. Δε μας άρεσε το "Ωμέγα", γιατί είχε την έννοια του τελευταίου και τελικά επιλέξαμε το Poll. Σχεδόν συμπτωματικά προέκυψε.

Το 1994 κυκλοφορήσατε ως Poll ένα νέο τραγούδι τότε με τον τίτλο "Εμείς που αγαπάμε". Υπάρχει περίπτωση να σας δούμε πάλι όλους μαζί σε μια ειδική βραδυά;
Υπήρξαν σκέψεις, αλλά δεν τα καταφέραμε λόγω διαφόρων εμποδίων και υποχρεώσεων. Ας είμαστε καλά και βλέπουμε.

Πόσο πιστεύεις ότι οι Poll επηρέασαν την ελληνική μουσική και τον τρόπο σκέψης της νεολαίας;
Έχω την πεποίθηση ότι υπήρξαν σοβαρές αλλαγές και επιρροές, τόσο στη θεματολογία των τραγουδιών, όσο και στις μουσικές γραμμές και στην εκδοχή μιας ελληνικής μπαλλάντας η οποία δεν είχε ακριβώς προηγούμενα, τουλάχιστον έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ. Με τον ακουστικό ήχο στην αρχή, με τα φωνητικά, κλπ ήταν πράγματα τα οποία δεν υπήρχαν στην Ελλάδα.

Ποια ξένα συγκροτήματα εκείνης της περιόδου θαύμαζες περισσότερο και σε επηρέασαν στη συνέχεια μουσικά;
Η αλήθεια είναι ότι προ στρατού, γιατί μετά στρατού έγιναν οι Poll, άκουγα πολύ την αγγλική σκηνή, κυρίως Beatles. Την περίοδο των Poll δεν άκουγα μουσική, μέχρι που απέφευγα και ν'ακούω, ενώ αμέσως μετά πάλι άκουγα και την αγγλική και την αμερικανική σκηνή, όταν για κάποιο λόγο απενεχοποιήθηκα ότι μπορεί να με πειράζει.

Ποια είναι η αγαπημένη σου κιθάρα;
Μια ακουστική Takamine είναι αγαπημένη κιθάρα εδώ και πάρα πολλά χρόνια, η οποία αντέχει και στέκεται πολύ καλά. Κατά καιρούς υπήρξαν διάφορες αγαπημένες κιθάρες, όπως μια Stratocaster για ένα μεγάλο διάστημα. Αυτή την περίοδο μια SG Autotune, που είναι πάρα πολύ καλή κιθάρα επίσης.

Ποια θεωρείς την πιο δημιουργική περίοδο της καριέρας σου;
Θα έλεγα τα ξεκινήματα έχουν τέτοια δείγματα και τα αντλούν από την αθωότητα και τον αυθορμητισμό. Στα τελευταία χρόνια υπήρξε επίσης ένα ξέσπασμα ψυχής αναφορικά με τους στίχους. Αλλά και τη δεκαετία του '80 υπήρχε πάλι ξέσπασμα. Οι καλύτερες στιγμές είναι οι στιγμές που αθωώνεσαι και γράφει το χέρι σχεδόν από μόνο του. Μια φευγαλέα σκέψη του οποιουδήποτε ανθρώπου, μαθαίνει ο μουσικός ή ο στιχουργός να την κρατάει και να φτιάχνει ένα δημιουργικό σενάριο στο κεφάλι του.

Εν έτει 2012, τι κάνει μουσικά ο Κώστας Τουρνάς;
Είναι μια μεταβατική περίοδος, κυρίως το καλοκαίρι προς φθινόπωρο. Υπάρχει μια παράσταση 15 Σεπτεμβρίου, που θα πραγματοποιηθεί η πρώτη δημόσια εκτέλεση του δίσκου "Απέραντα Χωράφια", που δεν έχουν παιχτεί σχεδόν ποτέ ζωντανά, παρά μόνο μικρά τους αποσπάσματα και θα είναι στο Κηποθέατρο του Παπάγου. Είναι και μια άλλη εκδήλωση στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 9/9), στα πλαίσια της Γιορτής Μπύρας και από κει και πέρα βλέπουμε τι θα γίνει το χειμώνα, καλά να΄μαστε.

Κώστας Τουρνάς και Ρόμπερτ Ουίλιαμς ζωντανά μαζί στην 11η Γιορτή Μπύρας

Έχεις σκεφτεί να δημιουργήσεις ένα έργο αντίστοιχης λογικής με αυτό από τα "Απέραντα Χωράφια";
Κυκλοφορούσε συνεχώς στο κεφάλι μου η έννοια του πόσο μας βασανίζει ο φόβος. Φόβος που στην ουσία τον υιοθετούμε και τον κρατάμε στην ψυχή μας με τα χαρακτηριστικά της εμμονής. Δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Κάπου το είδαμε, κάπου το ακούσαμε κι όλο αυτό το κάνουμε δικό μας. Ο φόβος υπήρξε κάποια στιγμή και για τον ξορκισμό του και για τη στιχοποίησή του, δηλαδή να τον δούμε λίγο πιο αναλυτικά και με μια στιχουργική διάθεση. Υπήρξε πολλές φορές και θα μπορούσε να είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο, αλλά στο τέλος επειδή έγινε ένα τραγούδι τελευταία που μιλάει για το φόβο, μου έφυγε η επιθυμία για κάτι μεγαλύτερο..

Aναγκάστηκες να κάνεις κάποιο συμβιβασμό βγάζοντας κάποιο εμπορικό τραγούδι ή LP που δε σε ικανοποιούσε ιδιαίτερα, αλλά ικανοποιούσε την εταιρεία σου;
Αναγκασμένος από τους άλλους όχι, αναγκασμένος από μένα σε στιγμές αδυναμίας και φόβου ναι. Επιχείρησα πράγματα, τα οποία όχι μόνο δε με κάλυψαν, αλλά κατάλαβα πόσο λάθος ήταν. Είναι δυστυχώς παιχνίδια του μυαλού, τα οποία τα πληρώνεις πολλές φορές ακριβά.

Το 1974, στο τραγούδι "2009 μ.Χ" περιέγραφες καταστάσεις και γεγονότα που ίσως συνέβαιναν μετά από 35 χρόνια. Πόσο δικαιώθηκαν αυτοι οι στίχοι;
Στο μεγαλύτερο μέρος τους. Κάτι απ'αυτό το βιώνεις κάτω απ'την πόρτα σου ή το βιώνεις στη δίπλα χώρα ή λίγο πιο κάτω, αυτό είναι ο Πλανήτης αυτή τη στιγμή, έχει στοιχεία χρεωκοπίας. Αυτά τα στοιχεία χρεωκοπίας φαντάζομαι ότι έχουν να κάνουν με όλους μας. Ο καθένας με το να συνεισφέρει στο αέναο παιχνίδι της αποθήκευσης, της εξασφάλισης, του φόβου, της ελπίδας, του θέλω, του δε θέλω.. Αυτό το παιχνίδι κοστίζει στους ανθρώπους και δημιουργεί ένα χρέος και το χρέος φτάνει του σημείου να χρεωκοπεί ολόκληρη η ανθρωπότητα. Έτσι προκύπτουν οι συγκρούσεις, οι πόλεμοι, η μη κοινωνική συμβίωση, η μη οικογενειακή συμβίωση, ακόμα και η έλλειψη ενός φίλου.

Όλα αυτά είναι δείγματα μιας έκπτωσης, γιατί όπως λέει και ο Γιώργος Σεφέρης "Πήραμε τη ζωή μας λάθος" ή μας έδειξαν τη ζωή μας λάθος ή και τα δύο! Η κρίση που βιώνουμε δε θεωρώ ότι είναι οικονομική, αλλά ανθρωπιστική. Η κρίση αυτή θα δείξει με πολύ πιο ηχηρό τρόπο τα δόντια της, με πολύ σημαντικποτερες απώλειες από αυτές που φοβίζουν τους ανθρώπους πραγματικά. Σ'αυτήν την περίοδο, ο άνθρωπος θα κάνει ένα βήμα πίσω, θα έχουμε αλλαγές συμπεριφοράς σε όλα τα επίπεδα, θα υπάρξει μια περίοδος ανάπαυλος, αλλά επειδή ο άνθρωπος δε μαθαίνει ούτε από το πάθημα, θα ζήσει πιθανώς η ανθρωπότητα και το χειρότερο που έρχεται μ'ένα μεγάλο διάλλειμμα ανάκαμψης.

Αυτά που λέω είναι πολύ αφηρημένα. Αυτή όμως είναι μια εντύπωσή μου όχι μελετώντας τους ανθρώπους, την ιστορία και την επανάληψή της, όσο προπαθώντας να κατανοήσω αυτό το θαύμα που λέγεται ύπαρξη, σύμπαν, ζωή. Μ'ενα λαμπερό πλάσμα που λέγεται άνθρωπος να κυριαρχεί στον υλικό κόσμο με το έλλογο που διαθέτει και που όταν αυτός χρεωκοπεί, τότε χρεωκοπεί και το γύρω του.

Μπορείς να δώσει μια βαθύτερη ερμηνεία στους στίχους του τραγουδιού "Κυρίες και Κύριοι" και ειδικά στην τελευταία στροφή : Άγριος Δικαστής, τη δίκη έχει ήδη αρχίσει, σ'άγριους σαν κι εμάς αγάπη γιατί να χαρίσει.
Αν ο άνθρωπος αντιλαμβανόταν το συμπαντικό νόμο, που διέπει τα πάντα, θα έβλεπε στον ουρανό μια απίστευτη ηρεμία, μια απίστευτη ισορροπία. Βλέπει πράγματα τα οποία με κανένα τρόπο δε θα μπορούσε να ερμηνεύσει, όσο κι αν τα παρατηρεί και τα αναλύει, αλλά δεν μπορεί να τα κατανοήσει. Στην ουσία το αρχέγονο, το πρώτο, το μη δημιουργηθέν, είναι αυτό που οι άνθρωποι σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, το ονομάζουν Θεό. Ο Θεός είναι εκεί, δεν υπάρχει περίπτωση ποτέ να εξαφανιστεί. Και ο ασήμαντος άνθρωπος, όσο σημαντικος κι αν ειναι θέλει να ανέβει, αλλά με λάθος τρόπους. Θέλει να υποκαταστήσει, να υπερκεράσει με λάθος τρόπους. Η αγάπη που συγκροτεί τα πάντα δεν μπορεί να αλοιωθεί από μια ανθρώπινη επέμβαση. Όπως δεν είναι και μοιραίο να απωλεσθεί κι άνθρωπος., το υψηλότερο δημιούργημα της πλάσης. Κατα συνέπεια θα υπάρξουν σοβαρές αλλαγές για να αποκαταστήσουν ο,τι αποκαθιστάται, αυτά που διέπουν το σύμπαν ολόκληρο.

Πολλά τραγούδια σου εμπεριέχουν κοινωνικοπολιτικές αναφορές και ανησυχίες, ο προπομπός ίσως για πολιτική ενασχόληση, όπως κι έγινε.  Θα επέλεγες να μην είχες εκτεθεί στον πολιτικό χώρο ή για ότι έχεις κάνει δε μετανιώνεις;
Δε θα ήθελα να είχα εμπλακεί. Αυτό ήταν μια αδυναμία ανθρωπίνου επιπέδου, εκεί που την πατάμε όλοι. Δε νιώθω ανίκανος να προσφέρω στους γύρω μου. Νιώθω ότι είμαι ανίκανος να επέμβω, να πειράξω, να συνεισφέρω, μια πάθηση που λέγεται πολιτική πράξη και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού το οποίο επιχειρούν οι πολιτικοί αλαζονικά ή βλακωδώς στην καλύτερη περίπτωση. Αυτό που πήγα να επιχειρήσω κι εγώ ήταν απονενοημένο, ήταν ένα λάθος. Δε μετανιώνω γιατί από αυτή την έκθεσή μου, από αυτή την απόπειρα, κατάλαβα και για μένα κάτι παραπάνω. Όταν ζεις με ένα καλλιτεχνικό επάγγελμα, το πρώτο πράμα που μαθαίνεις είναι να αποδέχεσαι τι χρειάζονται οι άλλοι από σένα και τι δε χρειάζονται. Αν δεν το μάθεις ή δεν το αποδέχεσαι, είσαι αλαζονικός, όπως είναι οι πολιτικοί μας παντού σε όλο τον κόσμο. Εγώ αυτό δε θα το’θελα ποτέ, γιατί έζησα όλα μου τα χρόνια ως έχω μάθει τι θέλει, τι αποδέχεται, τι εγκρίνει, τι παίρνει από μένα ο κόσμος και τι όχι.

Δε μετανιώνω γιατί έμαθα, αλλά αν μου πεις να το ξανάκανα, δε θα το έκανα. Πολύ φοβάμαι ότι αυτό το σύστημα που έχουμε, όλα αυτά τα κατά συνθήκη ψέμματα που αντιμετωπίζουμε, που μιλάμε για δημοκρατία, που μιλάμε για κοινωνική δικαιοσύνη, που ξέρουμε ότι ο πλανήτης εξουσιάζεται από μια άρχουσα τάξη με τους υποτακτικούς της ανά τον κόσμο και ο κοσμάκης είναι αναλώσιμος. Αυτό δε θα το’κανα πάλι, δεν πάει στην ψυχή μου, δε βρίσκω καμία προσφορά, μου φαίνεται μάταιο.

Κάτω απ΄την Ακρόπολη, παίζουνε μονόπολη στις δικές μας πλάτες. Η έκβαση του παιχνιδιού ποια θα είναι;
Η σκέψη είναι αιθέρια κι έχει να κάνει με το ότι όλοι έχουμε παραστρατήσει μαζί με τους διαχειριστές μας, με την πολιτική & οικονομική μας εξουσία. Αυτό σημαίνει ότι όλοι μαζί θα υποστούμε κάποιες νομοτελειακές συνέπειες, θα κοντοσταθούμε λίγο ψιλομετανιωμένοι, θα ανασάνουμε για ένα μεγάλο διάστημα, μέχρι να κυλήσουμε ξανά εκεί που μας τραβάει η παθητική μας θέση σε μια «υλική» κρίση, όπου για μένα η ανθρωπότητα θα ζήσει και θα υπάρξει με έναν πολύ πιο καθαρό τρόπο απ’ότι γνωρίσαμε εμείς.

Θα παρότρυνες νέα παιδιά να ασχοληθούν επαγγελματικά με τη μουσική με βάση τα σημερινά δεδομένα;
Κατά κάποιον τρόπο, αυτό που κάνεις, επικυρώνει αυτό που συλλαμβάνει η ψυχή σου, τη βαθύτερή σου επιθυμία. Αν η έκφρασή τους είναι η μουσική, σαφώς και να κάνουν μουσική. Τα πρακτικά, οι συνθήκες και τα εμπόδια υπάρχουν ό,τι και να γίνεις, πυρηνικός επιστήμων, σκουπιδιάρης, δημόσιος υπάλληλος. Τα ίδια εμπόδια έχουν. Η μουσική δεν έχει κανένα εμπόδια ή φόβο παραπάνω. Αν τ’αγαπάς και η ζωή σου βρίσκει μια δικαίωση σ’αυτό, κάντο.

Πιστεύεις ότι η διάδοση της μουσικής μέσω του internet, έχει βλάψει τους δημιουργούς;
Ε βέβαια τους έχει βλάψει. Με την έννοια ότι παρόλο που υπήρξε καταχρηστική διαχείριση της μουσικής από το προηγούμενο καθεστώς (εταιρείες, διανομείς κλπ), υπήρχε δηλαδή  μια μικρή αισχροκέρδια, πήγαμε με το internet στην άλλη άκρη. Δε δημιουργεί καμία αμοιβή, σαν να ακούς ένα εξαιρετικό κομμάτι και δε θες να χειροκροτήσεις καθόλου, σαν να τιμωρείς αυτόν που στο τραγουδάει, γιατί στο τραγούδησε ωραία και ήταν αυτό που ήθελες. Αυτό γίνεται στο internet και άθελά μας, γιατί, όπως είπαμε, όλοι παραστρατίζουμε. Αυτό σημαίνει λοιπόν ότι, αν ένας άνθρωπος αποφάσισε στη ζωή του  να ζήσει με μουσική, αν εσύ δε συνεισφέρεις στο να σου κάνει τραγούδια, πώς θα ζήσει: Έτσι ο κόσμος θα μείνει από μουσική ένα μεγάλο διάστημα και το διάστημα που δεν έχει καινούρια μουσική, αναπαραγόμενη από νέους ανθρώπους με τωρινή αίσθηση, αίσθημα, σκέψη κι ευχαρίστηση να το κάνει, αυτό το διάστημα είναι και πιο σκοτεινό και είναι αυτό που ζούμε.

Πες μας λίγα λόγια για την πρόσφατη δουλειά σου «Κώστας Τουρνάς ‘11» που δεν είναι μόνο ήχος, αλλά και video και σκέψεις αποτυπωμένες.
Είναι μια κασετίνα που περιέχει ένα DVD με τραγούδια από την παράσταση στην Αρχιτεκτονική, είναι το CD της ίδιας παράστασης, υπάρχουν επίσης 4 καινούρια τραγούδια κι ένα Ημερολόγιο. Οι σκέψεις στο ημερολόγιο είναι η περίοδος που φτιάχνονταν εκείνα τα τραγούδια και υπήρχαν σαν σκέψη. Οι σκέψεις είναι όλα αυτά που δε χωράνε σ’ένα τραγούδι, αλλά έχεις και την ανάγκη να τα μοιραστείς, αλλά και να τα γράψεις για να τα διαβάσεις για τον εαυτό σου και να τα μοιραστείς με τους ανθρώπους και να δεχτείς την κριτική τους, να τα δεις γραμμένα, να τα επαναδιατυπώσεις.

Ποιο είναι το δικό σου "αερόστατο"εκτός μουσικής; Αυτό που σε κάνει να πετάς ψηλά και να κοιτάζεις τις ζωές από μακριά και να "λύνεσαι", να χαλαρώνεις, να αποστασιοποιείσαι τα δύσκολα;
Η ψυχή μας βαραίνει με διλήμματα. Όταν στεκόμαστε σε μια όχθη, έρχεται η απέναντι να μας πειράξει, να μας αναστατώσει. Αυτή δεν είναι ούτε καθεστώς ελεύθερης ψυχής, δεν αποδέχεται το τώρα, βασανίζεται να βρει πώς θα ξεφύγει από το ένα ή το άλλο που επέλεξε και την ώρα που δεν είσαι ελεύθερος, όλα γίνονται και λίγο πιο ξένα, πιο εχθρικά. Όταν στέκεσαι σε μια όχθη, ενώ υπάρχει η απέναντι και την κοιτάς με δίλημμα να είμαι από δω ή να ήμουν από κει, το πρώτο πράγμα που στερείσαι είναι το να χαρείς εκεί που στέκεσαι, δηλαδή την ελευθερία σου και το δεύτερο είναι ότι δεν πρόκειται να απολαύσεις αυτό το εκπληκτικό πράμα που σου δίνεται, το να στέκεσαι εκεί που είσαι, το οποίο το έχεις ως δεδομένο και το έχεις ήδη δηλητηριάσει με όλες αυτές τις σκέψεις των επιλογών, της δυαδικότητας, του ή από δω ή από κει, ή καλό ή κακό, ή υπέρ μου ή εναντίον μου, ή με φόβο ή με ελπίδα, ή θέλω ή δε θέλω Το αερόστατο είναι μια αίσθηση ελευθερίας και αγάπης μαζί, γιατί δε χαίρεται μόνο και μόνο επειδή πετάει κανείς μες στο αερόστατο, αλλά καλεί «έλα να’σαι μαζί μου», που μπεριέχει ένα αίσθημα αγάπης, μοιρασιάς, συνύπαρξης.

Αν το τέλος είν’αυτό της συνέντευξης, δώσε ένα μήνυμα σε όλους όσους σε παρακολουθούν όλα αυτά τα χρόνια.
Απέκτησα πολλούς φίλους όλα αυτά τα χρόνια. Με αγάπησαν και αγάπησα ανθρώπους που δε φανταζόμουν ποτέ στη ζωή μου. Αυτή η διαδικασία δε σταματάει, κι αν εισπράττω ακόμα, σημαίνει ότι κάτι καταφέρνω και δίνω. Αυτό είναι μεγάλη χαρά να είσαι μέσα στη ζωή δίνοντας και παίρνοντας, παρά παθητικός χωρίς να προσφέρεις, χωρίς να συνδιαλέγεσαι, χωρίς να ζεις.

Κώστα σ’ευχαριστώ πολύ και καλή αντάμωση μέσα απ΄τη μουσική.
Αμήν Γιάννη, σ’ ευχαριστώ πολύ.

Ευχαριστούμε πολύ όσα μέλη έδωσαν την αγάπη τους και έμπνευση σε αρκετά σημεία της παραπάνω συνέντευξης, όπως ο dver17, yiannisyiannis, ilio, jorge, evaggeliasakellariou, loukas76gr, despinakontogianni, Ntinaaa88, sillia, rouxlass, kwstasagas.

 Webiste: http://www.tournas.gr/