Ακούστε το ανέκδοτο έργο Η Πολιτεία των Αθανάτων

Παρουσιάζουμε σήμερα στο MusicHeaven ένα ανέκδοτο έργο του συνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου βασισμένο σε κείμενα και στίχους του μεγάλου Αργεντίνου συγγραφέα, Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Πρόκειται για το υπ΄αριθμόν 81 έργου του συνθέτη, γραμμένο το 2000, έπειτα από  παραγγελία της «Ορχήστρας των Χρωματων» και πρωτοπαρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2001 στο Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη με την Μάρθα Φριντζήλα και τον Βασίλη Γισδάκη.

Τον Φεβρουάριο του 2002 παρουσιάστηκε στα Χανιά, στο“Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου”με την Σαβίνα Γιαννάτου και τον Δώρο Δημοσθένους. Τον Ιούλιο του 2002 παρουσιάστηκε στη Νάξο, στον Πύργο Μπαζαίων και τον Απρίλιο του 2003 παρουσιάστηκε στο“Άλεκτον”, με τους ίδιους ερμηνευτες. Τον Μάρτιο, τέλος, του 2005 παρουσιάστηκε τον“Ιλίανθο”επίσης με την Μάρθα Φριντζήλα και τον Δώρο Δημοσθενους.

Ο συνθέτης χαρακτηρίζει το έργο του, διάρκειας 65 λεπτών, ως «ένα αλληγορικό παραμύθι για αφηγητή, δυο τραγουδιστές και μουσική από computer». Μας λέει χαρακτηριστικά:

«Η πυρετώδης και υπνοβατική αναζήτηση μιας παράξενης πολιτείας χαμένης στα βάθη της ερήμου και μια αναπάντεχη συνάντηση με το διαχρονικό πρόσωπο του Ομήρου μετατρέπουν τη λαχτάρα για αθανασία σε μια αποδοχή της θνητότητας του ανθρώπου και σε μια υπέρβαση της έννοιας του χρόνου. Αυτό το περίεργο και γοητευτικό διηγημα του Μπόρχες αποτέλεσε το “σενάριο” για τη δημιουργία μιας σχεδόν “κινηματογραφικής μουσικής” σε συνεχή ροή, σε υποτυπώδη σκηνική παρουσίαση, όπου το ρόλο της εικόνας αναλαμβάνει να τον αντικαταστήσει η αφήγηση κι’ όπου τα νοήματα σχολιάζονται και φωτίζονται  μέσα απο 6 τραγούδια, πάνω σε ποίηση του ίδιου συγγραφέα».

Τα τραγούδια βασίζονται πάνω στα ποιήματα «Κοσμογονία», «Είναι τα ποτάμι», «Όνειρο», «Everness», «Είμαι», «Πρωτεάς» και «Όρια» σε μεταφράσεις του Δημήτρη Καλοκύρη και του ίδιου του συνθέτη. Το έργο τελειώνει με ένα απόσπασμα από το διήγημα του Μπόρχες, «Ο Αθάνατος» σε μετάφραση του βασικότερου μεταφραστή του Μπόρχες, Αχιλλέα Κυριακίδη.

Έχει ενδιαφέρον το πώς ο ίδιος ο συνθέτης οραματίστηκε τη σκηνική απόδοση του έργου. Μας λέει ο Γρηγορίου:

 

«To έργο προβλέπει μια σκηνική παρουσίαση, όπου ο αφηγητής κάθεται σε ενα παληό

γραφείο. Επάνω του υπάρχει μια λάμπα με πράσινο σκιάδιο και ενα laptop απο το οποίο

προέρχεται η μουσική. Ο αφηγητής παρακολουθεί απο την οθόνη τη ροή της (βλέποντας

τη μετακίνηση του cursor πανω στο track που έχει τον ρόλο της παρτιτούρας) και καθορίζει

αναό γως τον ρυθμο του λόγου. Οι τραγουδιστές κάθονται πιο πίσω σε δυο καρέκλες και

φωτίζονται μόνο όταν έρχεται η σειρά τους. Στο τέλος ο αφηγητής στρέφεται στο πλαϊ και

παίζει το finale σε ενα μικρό keybord. Στην τελευταία φράση του σβήνει ο ίδιος την λάμπα

και πέφτει απόλυτο σκοτάδι».

 

Ακολουθούν τρία από τα τραγούδια-ποιήματα του έργου, με τις φωνές της Μάρθας Φριντζήλα και του Δώρου Δημοσθένους.

Κοσμογονία

PLAY

Ούτε σκοτάδι ούτε χάος. Στο σκοτάδι

πρέπει να υπάρχουν μάτια για να βλέπουν πως υπάρχει,

όπως και για τη σιωπή και για τον ήχο αυτιά,

όπως χρειάζεται ο καθρέφτης τη μορφή που περιέχει.

Ούτε χώρος, ούτε χρόνος. Ούτε καν

κάποια θεότητα που να προνόησε

την αρχέγονη σιωπή της αρχικής νύχτας

του χρόνου, που θα είναι ο αέναος.

Το μεγάλο ποτάμι του Σκοτεινού Ηράκλειτου

δεν έχει αρχίσει την αμετάκλητη ροή του

που από το παρελθόν ξεχύνεται στο μέλλον,

που από τη λησμονιά κυλάει στη λησμονιά.

Κάτι που υποφέρει. Κάτι που ικετεύει.

Και ύστερα η ιστορία του κόσμου. Τώρα.

 

 

Τα ποτάμια

PLAY

Είμαστε ο χρόνος.Εκείνη είμαστε η περίφημη

παραβολή του Σκοτεινού Ηράκλειτου.

Είμαστε το νερό, όχι το σκληρό διαμάντι,

αυτό που χάνεται, όχι αυτό που μένει.

Είμαστε το ποτάμι κι ο Έλληνας εκείνος

που κοιτάζεται στο ποτάμι. Η αντανάκλασή του

αλλάζει στο νερό του εναλλασσόμενου καθρέφτη

στο κρύσταλλο που αλλάζει σαν τη φωτιά.

Είμαστε το μάταιο προκαθορισμένο ποτάμι

όπως κυλά προς τη θάλασσα. Το σκέπασε η σκιά.

Όλα μάς αποχαιρετούν, όλα μακραίνουν.

Η μνήμη δεν εξαργυρώνει το νόμισμά της.

Και ασφαλώς κάτι υπάρχει που απομένει

και ασφαλώς κάτι υπάρχει που θρηνεί.

 

 

Everness

PLAY

Μονάχα ένα πράγμα δεν υπάρχει: η λησμονιά.

Ο Θεός που περισώζει το μέταλλο, σώζει και τη σκουριά

κι εναποθέτει στην προφητική του μνήμη

τα περασμένα μαζί και τα μελλούμενα φεγγάρια.

Τα πάντα έχουν κιόλας γίνει. Οι μυριάδες αντανακλάσεις

που σκόρπισε ανάμεσα στη χαραυγή και στο σούρουπο

το πρόσωπό σου πάνω στους καθρέφτες

καθώς κι αυτές που ακόμα μέλλει ν’ αφήσει.

Κι όλα αυτά είναι μέρος του πολύμορφου κρυστάλλου

τούτης της μνήμης – του σύμπαντος,

δεν έχουν τέλος οι πολυδαίδαλοι διάδρομοι

κι οι πόρτες κλείνουν μόλις τις περάσεις,

μονάχα από την άλλη μεριά του δειλινού

θ’ αντικρίσεις τα Αρχέτυπα και τις Λάμψεις.

Χόρχε Λουίς Μπόρχες