Ξεκινώντας να παίζουμε κιθάρα: Στάση σώματος, θέση χεριών και άλλα μυστικά

Σε αυτό το μάθημα θα δώσω μερικές πολύ χρήσιμες συμβουλές που πρέπει να θυμόμαστε όταν ξεκινάμε να μάθουμε να παίζουμε συγχορδίες και μελωδίες στην ηλεκτρική ή ακουστική κιθάρα.

Στάση σώματος και θέση χεριών πάνω στην κιθάρα

Ένα θέμα είναι η στάση του σώματος και η θέση των χεριών μας πάνω στο όργανο.

Ξεχάστε την στάση του κιθαρίστα του Picasso στην αρχική φωτογραφία.

Είναι βασικό να προσέχουμε η στάση του σώματος μας να είναι φυσιολογική όσο εξασκούμαστε, έτσι ώστε να μην αναπτύξουμε σωματικά προβλήματα, αλλά και για να μη φαινόμαστε περίεργοι όταν παίζουμε δημοσιά, αφού η στάση μας με το όργανο στα χέρια μας την ώρα της εξάσκησης, γίνεται συνήθεια.

Το όργανο να είναι, όπως συνηθίζω να λέω, η προέκταση του σώματος μας. Να έρχεται και να εφαρμόζει επάνω μας χωρίς να χρειάζεται να αλλάζουμε σημαντικά τη στάση μας και τη στάση των χεριών μας.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα στρέβλωσης του κορμού του σώματος, εντοπίζεται στην καθιστή στάση εξάσκησης, που είναι και ο πιο συνηθισμένος τρόπος μελέτης και σε αυτή τη στάση χρειάζεται να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή. 

Όταν κάνουμε εξάσκηση καθιστοί λοιπόν, θα πρέπει να έχουμε όρθια στάση στον κορμό μας χωρίς να σκύβουμε πάνω από το όργανο. Η στάση του σώματος να είναι σε παρόμοια θέση, σε σχέση με το όργανο, όπως όταν παίζουμε όρθιοι.

Το αν θα ακουμπάμε το όργανο στο αριστερό πόδι (όπως την κλασική κιθάρα) ή στο δεξί, δεν έχει σημασία.  Στο δεξί πόδι όμως (αντίθετα δηλαδή από την κλασική), είναι πιο κοντά στις τεχνικές απαιτήσεις των ειδών μουσικής που παίζει η ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα.

Η τοποθέτηση των χεριών μας επίσης, είναι φυσικά σημαντική.

Πολλοί, στην προσπάθεια τους να παίξουν κάτι, μαθαίνουν να παίζουν με αφύσικη/στρεβλωμένη θέση των χεριών πάνω στο όργανο. Αυτό, εκτός ότι μακρόχρονα, συνήθως θα τους εμποδίσει να εξελιχθούν τεχνικά, μπορεί να φέρει και προβλήματα υγείας.

Ο καρπός μας λοιπόν, πρέπει να είναι όσο πιο ευθύς γίνεται 

και να αποφεύγουμε να λυγίζει πολύ και διαρκώς, έτσι ώστε να μην αναπτύξουμε σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα.

Όταν θέλουμε να παίξουμε τις πάνω (χοντρές) χορδές, για να τις φτάσουμε, φέρνουμε το χέρι μας πιο κοντά στην ταστιέρα («ταστιέρα»: δες «τα μέρη της κιθάρας»), τεντώνουμε/ισιώνουμε περισσότερα τα δάχτυλα και λυγίζουμε, όσο χρειάζεται μόνο, τον καρπό  προς τα μέσα. Ο αντίχειρας πιέζει στο κέντρο του πίσω μέρους του μπράτσου της κιθάρας («μπράτσο»: δες «τα μέρη της κιθάρας»), έτσι ώστε μαζί με την πίεση των άλλων δαχτύλων απο μπροστά, να προκαλει το σφιξιμο που χρειάζεται. 

Όταν θέλουμε να παίξουμε στις κάτω (λεπτές) χορδές, απομακρύνουμε ελαφρά το χέρι μας από την ταστιέρα,  λυγίζουμε κυρτά προς τα μέσα τα δάχτυλα, και ισιώνουμε όσο χρειάζεται τον καρπό.

Με λίγα λογία, μοιράζουμε τις κινήσεις σε όλα τα μέρη του χεριού, βραχίωνα, δάχτυλα και καρπό.

Βέβαια για το solo στο Rock είδος, θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε και έναν κάπως «ανορθόδοξο» τρόπο τοποθέτησης του χεριού μας.

Τα δάχτυλα μας θα τοποθετηθούν λοξά στην ταστιέρα, η παλάμη θα ακουμπήσει πίσω από το μπράτσο και ο αντίχειρας  θα βγει από πάνω. Για τις λεπτομέρειες θα μιλήσουμε σε άλλο μάθημα που θα κοιτάμε τα συγκεκριμένα θέματα.

Επίσης, επειδή οι κιθαρίστες (που παίζουν ηλεκτρική τουλάχιστον), κατά συντριπτικό ποσοστό παίζουν δημόσια όρθιοι (ωστόσο για την ακουστική κιθάρα, προσωπικά προτιμώ το ψηλό σκαμπό), πρέπει κάποιο χρόνο από τη μελέτη μας, να τον επενδύουμε εξασκούμενοι όρθιοι, με ζώνη κιθάρας στο όργανο και στο σωστό ύψος ρυθμισμένη.

Το ύψος ρύθμισης της ζώνης να μην  είναι πολύ χαμηλά, για να μην αναγκάζεται και λυγίζει πολύ ο καρπός μας, αλλά ούτε και πολύ ψηλά ρυθμισμένη και φαινόμαστε σαν να παίζουμε μπουζούκι (αν και αυτό είναι προσωπικό θέμα αισθητικής και μόνο). 

Μια εύκολη λύση έλεγχου της στάσης μας  και της τοποθέτησης των χεριών μας όταν δεν έχουμε κάποιον δάσκαλο να μας καθοδηγεί, είναι να κοιτάξουμε σε ένα καθρέφτη όταν κρατάμε την κιθάρα, ή ακόμα καλύτερα να βιντεοσκοπήσουμε τον εαυτό μας.

Αν αυτό που βλέπουμε είναι αφύσικο, πρέπει να προσέξουμε και να διορθώσουμε τα λάθη πριν γίνουν συνήθεια.

Ένα άλλο βασικό, είναι να μάθουμε πόση πίεση χρειάζεται από τα δάχτυλα στις χορδές.

Πολλοί στην αρχή της εκμάθησης, συνήθως από το άγχος τους ή την αβεβαιότητα, ασκούν μεγάλη πίεση στις χορδές.

Η πίεση της χορδής πάνω στην ταστιέρα, πρέπει να είναι τόση όση χρειάζεται για να ακουστεί ο ήχος της νότας και όχι παραπάνω. Αν πιέζουμε περισσότερο, αυτό θα έχει αποτέλεσμα την κούραση, ίσως μυοσκελετικά και νευρολογικά προβλήματα, αλλά και την λάθος τονικότητα της νότας που πατάμε. (Το πόσο λάθος τονικότητα θα έχει η νότα, θα εξαρτηθεί από το ύψος των τάστων που ανάμεσα τους πατάμε τη χορδή. Όσο περισσότερο λυγίζει η χορδή από την πίεση, τόσο ανεβαίνει η τονικότητα).

Για να καταλάβουμε πόση πίεση χρειάζεται, μπορούμε να δοκιμάσουμε ξεκινώντας να αγγίζουμε απλά τη χορδή χωρίς να πιέζουμε πολύ (ενώ χτυπάμε την χορδή με την πένα στο άλλο χέρι φυσικά) και να αυξάνουμε την πίεση στη χορδή σταδιακά προς την ταστιέρα, μέχρι να ακούσουμε νότα και όχι αυτόν τον πνιχτό ήχο που ακουγόταν πριν.

Αν το όργανο είναι σωστά «σεταρισμένο» (ρυθμισμένο), θα καταλάβουμε ότι η πίεση που χρειάζεται είναι μικρή.
(Ένα σωστά σεταρισμένο όργανο συμπερασματικά, είναι και πιο ξεκούραστο και πιο εύκολο να παίξουμε δύσκολα πράγματα πάνω του).

* Φυσικά τα μακρυά νύχια στο αριστερό τουλάχιστον χέρι τα ξεχνάμε. Θα βρίσκουν στο ξύλο και δεν θα μπορούμε να πατάμε τις χορδές όπως πρέπει.

Κατά την εκμάθηση/μελέτη

Το βασικότερο όλων είναι το αρχαίο ρητό, «η επανάληψη είναι η μητέρα της μαθήσεως».

Αν θέλουμε να μάθουμε να παίζουμε κάτι (εκτός από το προφανές ότι πρέπει να έχουμε το σωστό πράγμα να μάθουμε), είναι να το επαναλαμβάνουμε όσο περισσότερο γίνεται.

Βέβαια δεν είναι τόσο απλό το θέμα, αλλά για τον τρόπο μελέτης ειδικότερα, θα μιλήσουμε και σε άλλο μάθημα.

Καλό είναι να ηχογραφούμε ή να βιντεοσκοπούμε, από ένα στάδιο και μετά τουλάχιστον, αυτό που μελετάμε, έτσι ώστε να εξακριβώνουμε τι χρειάζεται διόρθωση ή περισσότερη προσοχή και να επιμένουμε στη μελέτη αυτού του σημείου.

 Αυτό που πρέπει να έχετε κατά νου πάντως, είναι ότι κανείς δεν ξύπνησε μια μέρα και ήξερε κιθάρα. Χρειάζεται να πάρετε την απόφαση ότι θα δουλέψετε. Όσο περισσότερη δουλειά, τόσο καλύτερο το αποτέλεσμα.

Ενδεικτικά υπάρχει μια θεωρία που λέει ότι για να φτάσουμε σε επίπεδο expert στην τεχνική, χρειάζονται 10.000 ώρες σωστής μελέτης/εξάσκησης του οργάνου.

Τείνω να πιστεύω σε αυτήν υπολογίζοντας χονδρικά τις δίκες μου ώρες μελέτης, πριν ξεπεράσω αυτό το επίπεδο.

Φυσικά όμως και δεν χρειάζεται να γίνει κάποιος expert για να χαρεί την μουσική.

Μπορώ να πω ότι συνήθως γίνεται και το αντίθετο. Αυτοί που θέλουν να φτάσουν στο expert επίπεδο, πολλές φορές «κολλάνε» στα θέματα τεχνικής και χάνουν την ουσία της μουσικής.

Αφού φτάσουν στο στάδιο expert, πρέπει να το ξεπεράσουν και να φτάσουν στο στάδιο της «μουσικής ωριμότητας» για να τη χαρούν.

Η ωριμότητα όμως μπορεί να έρθει και χωρίς να ξεπεράσουν το στάδιο expert στην τεχνική.

Πόσο χρόνο να μελετάμε/εξασκούμαστε;

  Είναι αρκετό να ασχολούμαστε μία με δύο ώρες την ημέρα, καθημερινά, χωρίς μεγάλα διαλείμματα αποχής (αν χρειαστεί διακοπή), για να φτάσουμε σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο να παίζουμε κιθάρα χωρίς να περάσει πολύς καιρός. Επίσης αυτές οι δύο ώρες, καλό είναι να ειναι συγκεντρωμένες και όχι σπαστές, για να μη χάνουμε την αυτοσυγκέντρωση μας.

Φυσικά το ταλέντο του καθενός να αντιλαμβάνεται τα της μουσικής, θα επηρεάσει σοβαρά το χρόνο εκμάθησης. Όπως και να το κάνουμε, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ταλέντο να μαθαίνουν πιο γρήγορα μουσική από άλλους. Άλλοι έχουν ταλέντο σε άλλα πράγματα.

Αν τώρα θέλουμε να γίνουμε experts, θα χρειαστεί περισσότερες από μια-δυο ώρες, όπως επίσης και καθοδήγηση από δάσκαλο. Κάτι τέτοιο θα μας γλυτώσει από το να χάνουμε χρόνο σε ανούσια μελέτη και θα μας βοηθήσει να μη μελετάμε εντελώς λάθος πράγματα, με λάθος τρόπο με αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε διπλάσιο χρόνο για διόρθωση της τεχνικής μας. Αυτή βεβαία η καθοδήγηση, δεν αποκλείεται να χρειάζεται και σε όσους έχουν χαμηλότερες "βλέψεις" στη μουσική.